26 jeltoqsan. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 25 jeltoqsan kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? Kazinform oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
ESІMDER
65 jyl buryn(1959) qazaqstandyq qarjyger, bankır, ekonomıst, Eýrazııalyq damý banki Basqarma tóraǵasynyń orynbasary Grıgorıı Aleksandrovıch MARChENKO dúnıege keldi.
Almatyda týǵan. 1984 jyly Máskeý Memlekettik halyqaralyq qatynastar ınstıtýtyn «Halyqaralyq ekonomıkalyq qatynastar» mamandyǵy boıynsha úzdik bitirip shyqty.
1984-1986 jyldary Qazaq KSR-nyń Tústi metaldar mınıstrliginiń: konstrýktorlyq-tehnologııalyq bıýrosynda ınjener-konstrýktor, basqarýshy kadrlar bólimi bastyǵynyń orynbasary – Mınıstrdiń keńesshisi bolyp jumys istedi. 1986-1988 jyldary Ǵylymı- ekonomıkalyq jáne tehnıkalyq-ekonomıkalyq zertteýler Qazaq ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń Marketıngtik aqparat tobynyń aýdarmashysy, redaktory, aǵa redaktory, top jetekshisi bolyp jumys istedi. 1988-1990 jyldary Jartylaı ótkizgish mashına jasaý konstrýktorlyq bıýrosy sektorynyń atqarýshy dırektory, «ALOE» ǵylymı-óndiristik kooperatıvtik ortalyǵynda Konstrýktorlyq bıýronyń tóraǵasy bolyp jumys istedi. 1990-1991 jyldary Germanııada oqydy, Carl Duisberg Ges taǵylymdamashysy boldy. 1991-1992 jyldary «Eýrazııa» aımaqaralyq memlekettik ekologııalyq konsortsıýmynyń syrtqy ekonomıkalyq baılanystar jónindegi bas sarapshysy bolyp jumys istedi. 1992-1994 jyldary QR Vıtse-Prezıdentiniń kómekshisi boldy. 1994-1996 jyldary Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Banki Tóraǵasynyń orynbasary qyzmetin atqardy. 1996-1997 jyldary QR Baǵaly qaǵazdar jónindegi ulttyq komıssııanyń tóraǵasy qyzmetin atqardy. 1997-1998 jyldary QR Prezıdentiniń shtattan tys keńesshisi boldy. 1998-1999 jyldary «Deutsche Bank –Securities (Kazakhstan)» AAQ prezıdenti bolyp jumys istedi. 1998-2004 jyldary QR Ulttyq Bankiniń Tóraǵasy boldy. 2004 jyly QR Premer-mınıstriniń birinshi orynbasary boldy. Sol jyly QR Prezıdentiniń ekonomıkalyq máseleler jónindegi kómekshisi bolyp qyzmet atqardy. 2004-2009 jyldary QR Prezıdentiniń shtattan tys keńesshisi boldy. 2005-2009 jyldary «Qazaqstan Halyq banki» AQ Basqarmasynyń tóraǵasy laýazymyn atqarǵan. 2009-2013 jyldary QR Ulttyq bankiniń tóraǵasy boldy.
Qazirgi qyzmetin 2020 jyldyń qazan aıynan bastap atqaryp keledi.
48 jyl buryn (1976) Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti janyndaǵy strategııalyq zertteýler ınstıtýty dırektorynyń orynbasary Asqar Qýandyquly NURShA dúnıege keldi.
Almatyda týǵan. 1998 jyly ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń halyqaralyq qatynastar fakýltetin, 2001 jyly ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin Respýblıkasynyń halyqaralyq qatynastar jáne syrtqy saıasat kafedrasynda bilim alǵan, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty.
Eńbek joly: 2001-2005 jyldary Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ halyqaralyq qatynastar fakýlteti QR halyqaralyq qatynastar jáne syrtqy saıasaty kafedrasynyń oqytýshysy, 2005-2007 jyldary QR Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstannyń strategııalyq zertteýler ınstıtýtynda syrtqy saıasatty zertteý bóliminiń meńgerýshisi, 2007 jyly QR Tuńǵysh Prezıdentiniń Qory janyndaǵy Álemdik ekonomıka jáne saıasat ınstıtýtynyń halyqaralyq zertteýler ortalyǵynyń jetekshisi, 2012-2013 jyldary QR Tuńǵysh Prezıdentiniń Qory janyndaǵy Álemdik ekonomıka jáne saıasat ınstıtýtynyń jetekshi sarapshysy, 2013 jyly Halyqaralyq zertteýler ortalyǵynyń jetekshisi, 2013-2017 jyldary syrtqy saıasat jobalarynyń úılestirýshisi, 2017-2018 jyldary QR Tuńǵysh Prezıdenti Qory janyndaǵy Álemdik ekonomıka jáne saıasat ınstıtýtynyń Almatydaǵy keńsesiniń basshysy, 2018-2020 jyldary Almaty menedjment ýnıversıtetiniń Saıasat jáne quqyq mektebiniń dekany, 2022-2023 jyldary QR Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstannyń strategııalyq zertteýler ınstıtýty dırektorynyń keńesshisi bolyp qyzmet atqarǵan.
Qazirgi laýazymyn 2023 jyldyń tamyz aıynan beri atqaryp keledi.
130 jyl buryn (1894-1938) memleket jáne qoǵam qaıratkeri, Túrkistan Respýblıkasy Halyq komıssarlary Keńesiniń tóraǵasy, Túrksib qurylysynyń negizin salýshylardyń biri Turar RYSQULOV dúnıege kelgen.
1907-1910 jyldary Turar Merkidegi orys-qazaq bastaýysh mektebinde, 1910-1914 jyldary Bishkektegi aýyl sharýashylyq ýchılışesinde oqyp, baý-baqsha mamandyǵyn alady. 1914-1916 jyldary Merkide jáne Tashkent túbindegi baý-baqsha isimen aınalysady. 1916 jyldyń jazynda Áýlıeata oıazynda otarshyldyqqa qarsy qarýly kóterilisti uıymdastyrǵany úshin qamaýǵa alynady. Qazaq halqynyń 1916 jylǵy ult-azattyq qozǵalysy jas ıntellıgentterdiń saıası saýattaný mektebi boldy jáne olardyń taǵdyryn aıqyndap bergen uly qozǵalys edi. 1917 jylǵy revolıýtsııa kezinde patshanyń taqtan qulaǵanyn estigen T. Rysqulov Tashkenttegi oqýyn tastap, Áýlıeata oıazyndaǵy Merki aýdanyna keledi. Onda erkindik pen táýelsizdik úshin kúresý maqsatynda 1917 jyldyń basynda «Qazaq jastarynyń revolıýtsııalyq odaǵyn» qurady. 1918 jyly Áýlıeata oıazy Sovdepi tóraǵasynyń orynbasary qyzmetin atqarady. Qazan aıynda Keńesterdiń VІ sezinde TúrkOAK quramyna kiredi. Odan keıin Túrkistan Respýblıkasynyń densaýlyq saqtaý halkomy bolyp taǵaıyndalady. Túrli qyzmet atqaryp, 1920 jyly Túrkistan Kompartııasy OK-niń múshesi, Túrkistan AKSR OAK tóraǵasy bolyp saılandy. Rysqulovtyń saıası, memlekettik qyzmetker retindegi esimi Musylman bıýrosyndaǵy qyzmetimen baılanysty keńinen belgili boldy. Onyń basshylyǵymen Musbıýro Ortalyqtyń qysymy men dıktatyna qarsy únemi kúres júrgizdi. Túrki Respýblıkasy men Túrki kompartııasyn qurý jónindegi Rysqulov kózqarastary Musbıýronyń ІІ konferentsııasynda qoldaý tapty. Biraq ortalyq aralasyp, túrkistandyqtardyń ulttyq baǵdarlanýǵa degen erkindigin basyp tastady. Turarǵa pantıýrkızm men ulttyq aýytqý jóninde aıyp taǵylyp, ómiriniń sońyna deıin qamaldy. T. Rysqulov 1920 jyly Bakýdegi Shyǵys halyqtarynyń І seziniń jumysyna qatysty. 1920 jyly jeltoqsanda RSFSR Ulttar isi jónindegi halkomynyń orynbasary, 1922 jyly Túrkistan Respýblıkasy Halyq komıssarlary Keńesiniń tóraǵasy qyzmetine taǵaıyndaldy. 1924 jyly Monǵolııaǵa Komınternniń ókili retinde jiberildi. 1925 jyly Qazraıkom BKP (b) baspasóz bóliminiń meńgerýshisi jáne «Eńbekshi qazaq» gazetiniń jaýapty redaktory, 1926-1937 jyldary maqta jónindegi turaqty májilis tóraǵasynyń orynbasary. Onyń qalamynan ondaǵan kitap, kitapsha, 100-den astam maqala shyqty. 1937 jyldyń mamyr aıynda Máskeýde qamaýǵa alynǵan. 1934 jyly qurylǵan «Búkilodaqtyq birikken ortalyqty» uıymdastyrýshy degen aıyp taǵylǵan. 1938 jyldyń 10 aqpanynda atý jazasyna ushyrady.