26 sáýir: QazAqparat kúntizbesi: Ataýly kúnder, oqıǵalar, esimder
ATAÝLY KÚNDER
Halyqaralyq zııatkerlik menshik kúni
1970 jyldyń 26 sáýiri kúni Dúnıejúzilik zııatkerlik menshik uıymynyń (DZMU) Konventsııasy kúshine endi. 2000 jyly qyrkúıek aıynda DZMU-ǵa múshe-elder bul kúndi Halyqaralyq zııatkerlik menshik kúni retinde jarııalady. Bul - bilimniń barlyq salasyndaǵy ónertapqysh jáne shyǵarmashyl adamdardyń merekesi.
Radıatsııalyq apat qurbandaryn eske alý kúni
1986 jyly 26 sáýirde Chernobyl atom elektr stansasynda apat boldy. ChAES atomdyq reaktory tolyǵymen búlinip, qorshaǵan ortaǵa radıoktıvti zattar tarady. Radıatsııa Ýkraına men Reseı, Belarýs memleketi men Eýropanyń birqatar elderine tarady. Apat ornynan 30 shaqyrym qashyqtyq túgeldeı ýlandy.
2003 jyly ótken TMD sammıtinde Ýkraına prezıdenti Leonıd Kýchma TMD elderine 26 sáýirdi Halyqaralyq radıatsıalyq apattar qurbandaryn eske alý kúni dep jarııalaý jónindegi usynys tastady.
Ótken jyldar ishinde apattyń joıqyn saldaryn eńserý úshin kóp kúsh-jiger jumsaldy. Apat saldaryn joıýǵa Qazaqstannan 30 myń adam qatysty. Qazirgi tańda olardyń shamamen 6 myńǵa jýyǵynyń kózi tiri.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1990 jyly soǵys adagerleri men olardyń otbasylarynyń turmys jaǵdaıyn jaqsartý maqsatynda QazKSR Prezıdenti «Múgedekterge, Uly Otan soǵysynyń ardagerlerine, jaýynger-ınternatsıonalısterge, qaıtys bolǵan áskerı qyzmetshilerdiń otbasylaryna qosymsha járdemaqy tóleý týraly» Jarlyqqa qol qoıdy.
1994 jyly Qazaqstan men Qytaı Halyq Respýblıkasy arasynda Qazaqstan-Qytaı shekarasy týraly kelisimge qol qoıyldy.
1995 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti birinshi ret «Altyn alqa» belgisin tabys etti. Orden statýsyna ıe «Altyn alqa» belgisi 1993 jyly bekitilgen. Kópbalaly analarǵa beriledi.
1996 jyly Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Qytaı, Reseı jáne Tájikstan memleketteriniń prezıdentteri Shanhaı kelisimine qol qoıdy.
1997 jyly QR Prezıdenti N.Á.Nazarbaev respýblıkanyń banknot fabrıkasy men Memlekettik qundylyqtardy saqtaý qoımasyna bardy. Memleket basshysy jańa qazaqstandyq banknotalardyń eksperımenttik shyǵarylýyn tamashalap, eldiń altyn-valıýtalyq qorlarynyń qoımasyn qarap shyqty.
2000 jyly Almatyda Davos aıasyndaǵy Eýrazııalyq ekonomıkalyq sammıt ashyldy. Basqosýǵa álemniń 37 elinen 500-deı saıası basshylar, jetekshi bıznesshiler men halyqaralyq sarapshylar qatysty. Forýmnyń tóralqasyn Ázerbaıjannyń, Armenııanyń, Grýzııanyń, Tájikstan men Ózbekstannyń memleket pen úkimet basshylary qurady. Forýmda Qazaqstan, Grýzııa, Qyrǵyzstan Prezıdentteri, Ázerbaıjannyń premer-mınıstri sóz sóıledi. Memleketter jetekshileri Eýrazııa óńirin damytý máselelerin, onyń múmkindikteri men problemalaryn, óńirdiń ınvestıtsııalar úshin tartymdylyǵy men onyń álemdik arenada atqaratyn rólin talqylady.
2002 jyly qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 2002 jylǵy 26 sáýirdeg №853 Jarlyǵymen «Aqtaý teńiz porty» erkin ekonomıkalyq aımaǵy quryldy.
2009 jyly Almatyda Chernobyl atom elektr stantsııasyndaǵy apat qaldyqtaryn joıǵan qazaqstandyq jaýyngerlerge arnalǵan granıtten jasalǵan eskertkish taqta ornatyldy.
2010 jyly Ammanda Iordanııanyń Saýda damytý ortalyǵyn Astanada ashý týraly qujattarǵa qol qoıý rásimi ótti.
Ortalyqty ashý týraly sheshim ekijaqty ekonomıkalyq yntymaqtastyqty ári qaraı tereńdetý jáne ekonomıkalyq-saýda qatynastaryn nyǵaıtý maqsatynda qabyldanǵan bolatyn.
2012 jyly Astanada Qazaqstan jáne arab áleminiń tanymal ǵalymy Nasrolla Múbashshır at-Tarazıdiń 90 jyldyǵy atap ótildi.
2013 jyly Nıý-Iorkte Qazaqstan Respýblıkasy men Gvıneıa-Bısaý Respýblıkasynyń BUU janyndaǵy turaqty ókilderi deńgeıinde birlesken Kommıýnıkege qol qoıý arqyly eki el arasynda dıplomatııalyq qatynastar ornatyldy
2015 jyly Qazaqstan Prezıdentiniń kezekten tys saılaýy ótti. Saılaýda Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev jeńiske jetti.
2015 jyldyń aqpan aıynda Qazaqstan halqy Assambleıasy Keńesiniń músheleri Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń merziminen buryn saılaýyn ótkizý týraly bastama kóterip, májilis depýtattaryna júgindi. Ótinishte «álemdik ekonomıkalyq daǵdarys jaǵdaıynda kúrdeli halyqaralyq kún tártibiniń aldynda jalpyulttyq bastama arqyly saılaýdy ótkizý - ýaqyt talaby» ekendigi aıtylǵan
2017 jyly KSRO Halyq ártisi, Sotsıalıstik Eńbek Eri Ermek Serkebaevtyń aty Almatyda máńgilikke qaldy. Onyń esimi Chaıkovskıı atyndaǵy mýzykalyq kolledjdiń Úlken kontsert zalyna berildi.
1966 jyly Tashkentte Rıhter baǵamy boıynsha qýaty 8 baldyq iri jer silkinisi boldy. Jer dúmpýi saldarynan 236 ákimshilik ǵımarat, 700-ge jýyq saýda jáne qoǵamdyq tamaqtaný orny, 26 kommýnaldyq kásiporyn, 181 oqý orny, 36 mádenı-turmystyq mekeme, 185 medıtsınalyq jáne 245 óndiristik ǵımarat qırady. 78 myńǵa jýyq otbasy nemese 300 myń adam baspanasyz qaldy. Osy zilzala zardaptaryn joıý úshin búkilodaqtyq qurylys jarııalandy. Alǵashqy sátten-aq apat oryn alǵan qalaǵa Keńes odaǵynyń túpkir-túpkirinen myńdaǵan jastar kele bastady.
ESІMDER
132 jyl buryn (1886-1913) - tatar aqyny, pýblıtsıst Ǵabdolla Toqaı dúnıege keldi.
Qazaq Abaıdy qanshalyqty bıikke kóterse, tatar Ǵabdollasyn sonshalyqty pir tutady. Ultty oıatar otty jyrlardyń ıesi Ǵabdolla Toqaı bar-joǵy 27 jyl ómir súrip, sońyna óshpes mura qaldyrǵan aqyn.
Úsh jasynda ǵana áke-shesheden birdeı aıyrylǵan Ǵabdollany taǵdyr bala kezinen-aq synapty. Biraq, onyń ómirderegin aqtaryp otyrsaq, otty jastyń jigeri muqalmaǵanyna kózimiz jetedi. Aqyn óziniń ǵumyry qamshynyń sabyndaı ǵana bolaryn sezip ketkendeı, ómirge qushtar júrekpen, óleńdi ózgelerden erek súıip, tirliginde tynymsyz eńbek etip ketken eken. Jıyrma jasqa tolmaı turyp, túrik, parsy, arab, orys tilderin meńgergen ol ómirin de, óleńin de týǵan eline arnady. Óleń atty qasıetti ónerge den qoıǵannan bastap, janary sóngenshe sońyna mol mura qaldyryp úlgerdi.
Qazaq ádebıetiniń klassıgi Sábıt Muqanovtyń «Ómir mektebinde» tatar aqynynyń ómir joly týraly birshama tolyq málimet berilgen. Batys Qazaqstandaǵy Oral qalasynda ápkesi baryn estip, Ǵabdolla 9 jasynda sonda jóneltilgen. Ákesiniń qaryndasy Ǵazızanyń qolyna kelgen jetim bala osy jerde ǵana jetilip, qatarǵa qosylǵandaı bolady. Oraldaǵy áıgili ǵulama, Mysyrdyń Ál-Asqar ýnıversıtetin bitirip kelgen Mútıǵolla Týhvatýllınniń «Mútıǵııa» medresesine oqýǵa túsedi. Medrese janyndaǵy orys mektebinen dúnıáýı ǵylymdardy, orys tilin úırenedi. Shyǵarmashylyq talanty jarqyraı ashylady. Tıtteıinen taǵdyrdyń ystyq-sýyǵyn kórip shyńdalǵan Ǵabdolla sol kezden-aq ult isine aralasa bastaıdy. Medresede shyǵatyn «Ál Ǵasyr ál jádıd» («Jańa ǵasyr») qoljazba jýrnalynda Ǵabdollanyń tyrnaqaldy dúnıeleri jarııalanady. Ǵabdollanyń jaqyn dosy ári attasy Ǵabdolla Qarıev «ol medresedegi eń bilimdi, alǵyr shákirt bolatyn» dep eske alǵan.
Qaı jerde de ulylar eń aldymen ultyna qyzmet etedi. Ǵabdolla da jan-tánimen óz ulty úshin, tatar halqynyń múddesi úshin kúresti. 1907 jyldyń kúzinde aqyndyq hám kúreskerlik ataǵy shyǵa bastaǵan 21 jastaǵy Ǵabdolla Qazanǵa qaraı bet alady. Qazaqtyń jazba ádebıetiniń negizin salýshy Abaı bolsa, qamshynyń sabyndaı ǵumyrynda bes tom shyǵarma qaldyrǵan Ǵabdolla Toqaı da tatar aǵaıyndar úshin sondaı dárejede. Ol ómirden ógeılik kórse de, óz halqyna ógeı bala emestigin isimen de, sózimen de dáleldep ketti.
Shıllerden aýdarǵan «Besiktegi bóbek» degen nebári eki-aq jol óleńin Toqaı óz tiline tym erkin aýdaryp, óz janynan kóbirek qosqan. Onyń qosalqy kórkemdik shtrıhtardy, frazeologııalyq jáne ıdıomalyq tirkesterdi kóbirek qoldanǵanyn ańǵarýǵa bolady. Toqaı aýdarma salasynyń tylsym ıirimderine tereń boılap, Krylovtyń alpys bes mysalyn qapysyz tárjimalaıdy. Sondaı-aq, Baıron men Shıllerdiń, Pýshkın men Lermontovtyń óleńderin túpnusqadan sheberlikpen aýdarý - sol tustaǵy ádebıette kezdese bermeıtin qubylys edi. Sábıt Muqanov sol kezde túrki halyqtarynyń ishinde birde-bir aqyn Toqaı sııaqty keń túrde áıgili bola almaǵanyn aıtyp ketken desedi.
Ǵabdolla Toqaı 1913 jyly sáýir aıynda kóz jumǵan. Al aqynnyń naqty qaı kúni dúnıeden ótkeni týraly derekkózder ártúrli jazady. Birinde onyń Klıachkın aýrýhanasynda 2 sáýir kúni keshki saǵat 8-der shamasynda kóz jumǵany aıtylsa. Taǵy birinde 15 sáýir kúni Qazan qalasynda qaıtys bolǵany jazylady. Taǵy bir derekterde aqynnyń qaıtys bolǵany týraly hat 20 sáýir kúni shyqqan gazet betinde jarııalanǵan eken.
Ult úshin talmaı eńbek etken aqynyn halqy da umytqan joq. Búgin de Tatarstannyń óner men ádebıet salasyndaǵy eń úlken memlekettik syılyǵy Ǵabdolla Toqaıdyń atynda ekenin aıta ketý kerek.
118 jyl buryn qazaqtyń áıgili jazýshysy, aqyny Sábıt Muqanov dúnıege kelgen.
Sábıt Muqanov qazirgi Soltústik Qazaqstan oblysynyń Jambyl aýdanyndaǵy Jamanshubar (burynǵy Aqmola gýbernııasy, Qyzyljar ýezi, Taýzar bolysyna qarasty ekinshi aýyl) degen jerde kedeı otbasynda 13 sáýir (26 sáýir) 1900 jyly týǵan. Sábıt jeti jasqa kelgende ákesi - Muqan, segizge tolǵanda sheshesi óledi de, Mustafa degen aǵasynyń qolynda qalady. Jetimdiktiń aýyr qasiretin tartqan Sábıt on jasynan bastap óz betinshe eńbek etedi.
Joqshylyq zardabynan Sábıt árkimniń esiginde júrip, otynshy, sýshy, qoıshy, jylqyshy bolyp kún keshiredi. Tapqany tamaǵyna jetpeı, muqtajdyq qolyn baılaǵan ol - jasynda oqı almaıdy. Biraq, oqysam, bilsem degen armany oıynan bir ketken emes. Óz betinshe umtylyp, aýyl moldalarynan hat tanıdy, 15 jasynda qıssa, dastandar oqı alatyn halge jetedi. Tatar moldalarynan sabaq ala júrip, «Shákir - Shákirat», «Zylıha - Júsip», «Zarqum», «Sal-Sal», «Zeıne - Zaınap», «Láıli - Májnún», «Seıfýl - Málik», «Badúǵul - Jamal», «Alpamys», «Er Tarǵyn» jyrlaryn, Ǵabdolla Toqaevtiń shyǵarmalaryn taýyp alyp oqıdy. Bul dastandardyń kópshiligin Sábıt aýyl ishinde kóbinese jatqa aıtyp júredi. Óleń shyǵarýǵa talaptanady, el aýzyna iligedi, aýyl ishinde óleńshi bala atanady. Abaı Qunanbaevtyń 1909 jyly basylǵan óleńderi jınaǵymen tanysqan ol Abaıdaı aqyn bolýdy ańsaıdy. Abaı poezııasy Sábıttiń aqyndyq talantyna zor qozǵaý salady. Jasynan el aýzyndaǵy jyr-tolǵaýlardy, qıssa-dastandardy jattap, maqamdap aıtyp úırengen.
Qazan sotsıalıstik tóńkerisiniń jeńisi arqasynda Sábıt Muqanov ta jalshylyq qamytyn birjola úzip, ańsaǵan armanyna jetti, jańa ómir úshin kúresýshilerdiń aldyńǵy qataryna saıası-áleýmettik, qoǵamdyq isterge belsene qatynasty. Ol 1918 jyldyń kúzinde Omby qalasyndaǵy muǵalimder kýrsyna túsip, onda bir jyl oqıdy. Osy jyldary «Kóńilim» (1917), «Zaryǵý» (1918), «Joqshylyqqa» (1918) óleńderin jazdy. Bilim ala júrip, M.Jumabaevqa hatshylyq etti‚ onyń pedagogıka tarıhy kýrsynan oqyǵan lektsııalaryn qaǵazǵa túsirdi. Ózi de alǵashqy óleńderin Maǵjanǵa oqyp berip‚ aqyndyq ónerin shyńdady.
Sábıt kýrsty bitirgennen keıin aýylda muǵalim bolady, jergilikti «Sovdep» jumysyna belsene aralasady. Sovet úkimetine jan talasa qarsy turǵan baı-kýlaktardyń bandıttik toptaryn talqandaýǵa tótenshe qurylǵan áskerı bólim qataryna kiredi. Kókshetaý revkomynyń tóraǵasy bolyp qyzmet atqarady. 1920 jyly jaz aıynda Jumabaevtyń jetekshiligimen oqytýshylar kýrsy qaıta ashylyp, kúzge deıin sonda oqýyn jalǵastyrdy. 1920 jyly Búkilodaqtyq Kommýnıst (bolshevıkter) partııasyna múshelikke ótip, 1921-1922 jyldary Petropavl qalalyq partııa komıtetinde isteıdi. Osy tusta Sábıt Muqanovtyń óleń, maqalalary «Eńbekshi qazaq», «Jas qaırat», «Lenınshil jas» gazetteri men «Qyzyl Qazaqstan», «Áıel teńdigi» jýrnaldarynda jıi basyldy. 1922-1924 jyldary Orenbýrgtegi rabfakta oqyp, orys ádebıeti klassıkteriniń shyǵarmalarymen de tanysady.
Partııa oryndarynda qyzmet atqara júrip ol kóp máselelerdiń syryn uǵynady. Qazaq sovet ádebıetiniń ósýine bóget jasaý nıetimen jańashyl jas jazýshylardy qaqpaılap, tizgindep ustamaq bolǵan ultshyl-alashordashylardyń zııandy áreketterin Sábıt der kezinde baıqap, Sáken Seıfýllın bastaǵan sovettik jas aqyn-jazýshylarmen birge tap jaýlaryna qarsy kúres ashady. 1921 jyly kommýnıstik tótenshe áskerı bólimniń jaýyngeri boldy. 921-22 jyldary ártúrli qyzmetter atqarady‚ el arasynda astyq jınaý jumysyn júrgizdi‚ Aqmola gýbernııasy GPÝ-diń Kókshetaý bolysyndaǵy operatıvtik ýákili jáne RK(b)P Aqmola gýbernatorlyq komıtetiniń nusqaýshysy bolyp qyzmet atqardy.
S.Muqanov jıyrmasynshy jyldary birneshe usaq óleńdermen birge, «Jetim qyz kúıi», «Tulpar joryǵy», «Balbópe», «Batyraq», «Oktıabrdiń ótkelderi», «Qandy kól», «Qulannyń quny» deıtin poemalary men «Sulýshash» romanyn jazdy.
1922 jyly Orynbordaǵy rabfakqa (jumysshylar fakýltetine) túsip, ony 1926 jyly bitiredi. Baspasóz oryndarynda qyzmet atqardy: Respýblıkalyq «Eńbekshi qazaq» (qazirgi «Egemen Qazaqstan») gazetiniń bólimin basqardy, Qazaqstan Memlekettik baspasynyń bas redaktory (1926-28) boldy, osy kezde ultshyldardy áıgileýge arnalǵan aıtysqa qatynasady. 1928 jyly Lenıngrad (qazirgi Sankt-Peterbýrg) ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetine oqýǵa túsip‚ az ýaqyttan soń otbasy jaǵdaıyna baılanysty Petropavl qalasyna kelip‚ «Keńes aýyly» gazetiniń redaktory jáne jazýshylar bóliminiń jetekshisi boldy. 1930 jyly jergilikti aqyn-jazýshylar shyǵarmalary negizinde «Jarys» atty almanah shyǵaryp‚ Qazaqstannyń ár jerindegi shyǵarmashylyq uıymdarǵa úlgi kórsetti. 1932 jyly Máskeýdegi Qyzyl professorlar ınstıtýtynyń ádebıet bólimine túsip, ony 1935 jyly bitiredi. 1935 jyly respýblıkalyq «Keńes aýyly», «Qazaq ádebıeti» gazetteriniń redaktory qyzmetin atqardy. Qazaqstan Jazýshylar odaǵyn (1936-37, 1943-51) basqardy‚ QazPI-de (1937-41, qazirgi QazUPÝ) professor bolyp, qazaq ádebıetinen dáris beredi.
Sábıt ár alýan qyzmetter arqaýymen qatar túrli janrda jańa shyǵarmalaryn jarııalady. Poezııada: «Kolhozdy aýyl osyndaı», «Maıǵa sálem», «Sóz-sovettik armııa»; dramatýrgııada: «Kúres kúnderinde» (1938), «Altyn astyq» (1939); prozada: «Jumbaq jalaý» (1938), «Meniń mektepterim» (1940), «Balýan Sholaq» (1941) syqyldy shyǵarmalar osy jyldardyń jemisi.
Ekinshi Dúnıejúzálik soǵysy kúnderinde aqyn azamattyq, saıası lırıkany ótkirleı tústi. 1943 - 1951 jyldary Sabıt Muqanov Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasynyń tóraǵasy bolyp istedi. Bul tusta da ol jas aqyn-jazýshylardy baýlyp, únemi kómek kórsetip otyrýmen qatar, óz tvorchestvosyn da baıytyp, «Syrdarııa», «Tyńda týǵan baılyq», «Móldir mahabbat», «Eseıý jyldary» atty romandary men «Saıahattar» (1945), «Týǵan jerdiń tyńynda» (1955), «Adam Atanyń shoqysynda», «Alyptyń adamdary» tárizdi ocherkterin jazdy.
Eki ret Eńbek Qyzyl Tý ordenimen, Lenın ordenimen marapattaldy.
86 jyl buryn (1932) Abylaı han atyndaǵy Halyqaralyq qordyń prezıdenti ÝÁLIHANOV Shota (Shot-Aman) Ydyrysuly dúnıege keldi.
Belgili qazaq músinshisi, QR eńbek sińirgen sáýletshisi, Memlekettk syılyqtyń laýreaty. Respýblıkalyq tarıhı jáne mádenı eskertkishterdi qorǵaý qoǵamynyń tóraǵasy.
Soltústik Qazaqstan oblysynda týǵan. Máskeý sáýlet ınstıtýtyn bitirgen. Qazaqstan Respýblıkasy Eltańbasynyń avtorlarynyń biri, Almatydaǵy Táýelsizdik monýmenti avtorlary shyǵarmashylyq tobynyń jetekshisi, Shoqan Ýálıhanovqa, Toqash Bokınge, Astanadaǵy Kenesary hanǵa, Semeıdegi Shákárimge ornatylǵan eskertkishterdiń avtory.
84 jyl buryn (1934) Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen jattyqtyrýshysy LITVINOV Nıkolaı ıÝrevıch dúnıege keldi.
Soltústik Qazaqstan oblysynda týǵan. «Lenınogorets», «Altaı» sport klýbtarynyń bokstan jattyqtyrýshysy, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵylym akademııasy jattyqtyrýshysy bolǵan. Onyń shákirtteri arasynda halyqaralyq dárejedegi sport sheberi, kıkboksıngten kásipqoılar arasyndaǵy álem chempıony E.Shiderbaev bar.
Medaldarmen marapattalǵan.
77 jyl buryn (1941) qoǵam qaıratkeri SÁRSEKENOV Tólen Bısenǵalıuly dúnıege keldi.
Atyraý qalasynda týǵan. Astrahan balyq ónerkásibi jáne sharýashylyǵy tehnologııalyq ınstıtýtyn bitirgen. 1965-1966 jyldary - Gýrev keme jóndeý zaýytynyń sheberi. 1966-1969 jyldary - Gýrev balyq ónerkásibi basqarmasy bólim bastyǵynyń orynbasary, bastyǵy. 1969-1971 jyldary - Qazaq KSR Balyq sharýashylyǵy mınıstrligi basqarmasynyń aǵa ınjeneri. 1971-1977 jyldary - Qazaq Balyqshylar odaǵynyń bas ınjeneri. 1977-1980 jyldary - Qazaq KSR Balyq sharýashylyǵy mınıstrliginiń bólim bastyǵy. 1980-1982 jyldary - «Rafryba» keńes-ıran birlesken kásiporny dırektorynyń orynbasary. 1982-1985 jyldary - Qazaq Balyqshylar ujymshary odaǵy basqarmasynyń tóraǵasy. 1985-1990 jyldary - Qazaq KSR Mınıstrler Keńesi Іs basqarmasynyń aǵa referenti, bas mamany. 1991-1992 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Apparaty jáne Mınıstrler Kabınetiniń aǵa mamany, aǵa referenti, bas ıspektory. 1992-1993 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstriniń orynbasary - Balyq sharýashylyǵy jónindegi komıtettiń tóraǵasy. 1993-1995 jyldary - «Balyq» memlekettik aktsıonerlik qoǵamynyń prezıdenti. 1996-1999 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi Balyq sharýashylyǵy basqarmasynyń bastyǵy. 1999-2000 jyldary - «Jibek joly» marketıng bóliminiń bastyǵy. 2000-2004 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń Apparat keńesshisi. 2004 jyldan bastap zeınet demalysyna shyqqan.
68 jyl buryn (1950) ǵalym-fılolog, Ahmet Baıtursynov atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynynyń bas ǵylymı qyzmetkeri MANKEEVA Jamal Aıtqalıqyzy dúnıege keldi.
Batys Qazaqstan oblysynda týǵan.
Ǵylym doktory, professor. Qazirgi kezde «Qazaqstannyń «Mádenı mura» baǵdarlamasy boıynsha jumys jasaýda.
59 jyl buryn (1959) paýerlıftıngten halyqaralyq dárejedegi sport sheberi BOHONOV Valerıı dúnıege keldi.
Qaraǵandy oblysynyń Saran qalasynda týǵan. 1988-1993 jyldary KSRO, Azııa chempıony, KSRO kýbogynyń jeńimpazy, Qazaqstannyń birneshe dúrkin chempıony, Álem jáne Eýropa birinshiliginiń kúmis júldegeri bolǵan.
53 jyl buryn Áleýmettik-medıtsınalyq saqtandyrý qorynyń basqarýshy dırektory BAIJÚNІSOV Erik Ábenuly dúnıege keldi.
Erik Ábenuly Baıjúnisov 1965 jyly 26 sáýirde Almaty oblysynda dúnıege kelgen. 1988 jyly Almaty memlekettik medıtsına ınstıtýtyn «hırýrg dáriger» mamandyǵy boıynsha, 1998 jyly - Mıdlsek ýnıversıtetin (Ulybrıtanııa) «densaýlyq saqtaý menedjeri» mamandyǵy boıynsha bitirgen. 1989-1998 jyldary Almaty oblysy Qapshaǵaı qalalyq aýrýhanasynda hırýrg-dáriger, bas dárigerdiń polıklınıkalyq jumys jónindegi orynbasary qyzmetin atqardy. 1998-1999 jyldary - Almaty oblysy Eńbekshiqazaq ortalyq aýrýhanasy bas dárigeriniń ekonomıkalyq máseleler jónindegi orynbasary. 1999 jyly - QR Densaýlyq saqtaý, bilim jáne sport mınıstrliginiń «Medıtsınalyq qyzmetterge aqy tóleý ortalyǵy» MM uıymdastyrý jumysy bóliminiń bas mamany. 1999-2000 jyldary - QR Densaýlyq saqtaý isi jónindegi agenttiginiń «Densaýlyq» RMK Medıtsınalyq qyzmetterge aqy tóleý ortalyǵynyń statıstıka, taldaý jáne aqparattyq júıeler basqarmasy bastyǵynyń orynbasary. 2000-2002 jyldary - QR Densaýlyq saqtaý isi jónindegi agenttiginiń «Densaýlyq» RMK-niń uıymdastyrý, kadr jáne quqyq jumysy bóliminiń bastyǵy. 2002-2005 jyldary - QR Premer-Mınıstri Keńsesiniń áleýmettik-mádenı damý bóliminiń bas sarapshysy. 2005-2008 jyldary - Almaty oblysy densaýlyq saqtaý basqarmasy bastyǵynyń emdeý isi jónindegi birinshi orynbasary. 2008-2010 jyldary - Soltústik Qazaqstan oblysy densaýlyq saqtaý basqarmasynyń bastyǵy. 2010-2014 jyldar aralyǵynda QR Densaýlyq saqtaý vıtse-mınıstri, 2014-2015 jyldary Densaýlyqty damytý respýblıkalyq ortalyǵy» mekemesiniń bas dırektory; 2015 jyldan bastap Astana qalalyq Densaýlyq saqtaý basqarmasy bastyǵynyń mindetin atqarýshy, basqarma basshysy boldy.
Qazirgi qyzmetinde 2017 jyldan beri.
51 jyl buryn(1967) QR Bas shtaby bastyǵynyń orynbasary TALASOV Muhamedjan Qadyrjanuly dúnıege keldi.
Qyzylorda oblysy Aral aýdanynyń Sekseýil stansasynda dúnıegen kelgen. 1989 jyly Lenıngrad joǵary áskerı ınjenerlik qurylys ýchılışesin támamdaǵan. 2001 jyly Qazaq memlekettik zań akademııasyn bitirgen. 2006 jyly Orta-Azııalyq ýnıversıtetti támamdady. 2013 jyly Ulttyq qorǵanys ýnıversıteti janyndaǵy joǵary akademııalyq kýrsty aıaqtady. Qurylys ýchılışesindegi oqýdy aıaqtaǵannan keıin 1989 jylǵy maýsymnan bastap Qarýly Kúshterdiń qurylys bólimshelerinde qyzmet atqarǵan. 2003 jylǵy naýryzda «Shyǵys» óńirlik qolbasshylyǵy áskerleri qolbasshysy basqarmasy páter paıdalaný qyzmetiniń bastyǵy bolyp taǵaıyndaldy. 2004 jylǵy qazan men 2007 jylǵy tamyz arylyǵynda Qazaqstan Respýblıkasynyń ekonomıkalyq jáne syıbaılas jemqorlyq qylmyspen kúres agenttiginde qyzmet atqardy. 2009 jylǵy qańtarda «Ońtústik» óńirlik qolbasshylyǵy áskerleri qolbasshysynyń tyl jónindegi orynbasary bolyp taǵaıyndaldy. 2010 jylǵy sáýirde Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteri Tylynyń bastyǵy bolyp taǵaıyndaldy. 2012 jylǵy mamyrdan bastap Astana qalasynyń qorǵanys isteri jónindegi departamentiniń bastyǵy boldy. 2013 jylǵy sáýirde Bas shtaby bastyǵynyń orynbasary - Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteri Bas shtaby Tárbıe jáne ıdeologııalyq jumystar departamentiniń bastyǵy bolyp taǵaıyndaldy. 2017 jylǵy tamyzda Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteri Bas shtaby bastyǵynyń orynbasary bolyp taǵaıyndaldy.
ІІ dárejeli «Aıbyn» ordenimen marapattalǵan.
39 jyl buryn (1979) QR Ulttyq qaýipsizdik komıteti tóraǵasynyń orynbasary ERǴOJIN Dáýlet Ediluly dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Qazaq memlekettik basqarý akademııasyn (1998) «Ekonomıka jáne menedjment» mamandyǵy boıynsha; Ekonomıka jáne quqyq ýnıversıtetin (2001) «Quqyqtaný» mamandyǵy boıynsha; ZıGSoІk (2003) iskerlik ákimshilendirý magıstri mamandyǵy boıynsha bitirgen.
1998 jyldan - «QazTransOıl» UK» AQ klırıng departamentiniń mamany bolǵan. 2003 jyldan - «QazMunaıGaz» UK» AQ Soltústik Kaspıı jobasy departamenti dırektorynyń orynbasary. 2005 jyldan - «QazMunaıTeńiz» UK» AQ ekonomıka jáne qarjy jónindegi bas dırektordyń orynbasary.
2006 jyldyń mamyrynan - QR Premer-Mınıstri orynbasarynyń keńesshisi - QR Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý mınıstri keńesshisi.
2007 jyldan - QR qarjy vıtse-mınıstri. 2008 - 2014 jyl aralyǵynda QR Qarjy mınıstrligi Salyq komıtetiniń tóraǵasy boldy.
2014 jyldyń tamyzynan QR Qarjy mınıstrligi Memlekettik kirister komıtetiniń tóraǵasy bolyp qyzmet etti.
Qazirgi qyzmetinde 2016 jyldyń qarasha aıynan bastap.
57 jyl buryn (1961) kompozıtor JUMALYULY Baqtyǵalı dúnıege keldi.
Atyraý oblysy Qyzylqoǵa aýdanynda týǵan. Atyraý pedagogıkalyq ınstıtýtynyń mýzyka bólimin jáne Qurmanǵazy atyndaǵy Almaty memlekettik konservatorııasyn bitirgen. 1990-2000 jyldary - Aqtóbe pedagogıkalyq ınstıtýtynda, keıin Qudaıbergen Jubanov atyndaǵy ýnıversıtette oqytýshy boldy. 1991 jyldan «Serýen» kórkemdik tobyna jetekshilik etedi. Bul top Shámshi Qaldaıaqov atyndaǵy konkýrstyń laýreaty atanǵan bolatyn. «Nazerke», «Ákeme», «Naýryz toıy», «Shashý», «Qarııalar», «Qara narym», «Men seni unatamyn», t.b. 50-ge tarta ánderdiń avtory. Onyń ánderin Baqyt Shadaeva, Aıjan Nurmaǵambetova, taǵy basqalar oryndaıdy.
54 jyl buryn (1964) boksshy, halyqaralyq dárejedegi sport sheberi, Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen sport sheberi, eńbek sińirgen jattyqtyrýshysy QYLYMOV Asylbek Saqtapbergenuly dúnıege keldi.
Reseıde týǵan. 1979-1982 jyldary Eýropanyń, KSRO-nyń jastar arasyndaǵy birinshiliginiń, oqýshylar spartakıadasynyń, KSRO jasóspirimderi arasynda bokstan ótken birinshilikterdiń jeńimpazy atanǵan. 1983-1986 jyldary KSRO-nyń, KSRO Kýbogynyń chempıony, Taıland, Indonezııa, Frantsııa, Túrkııa, Soltústik Koreıa, Fınlıandııa, Bolgarııa, Germanııa, Rýmynııa, Polshada ótken halyqaralyq týrnırlerdiń, KSRO-AQSh kezdesýleriniń jeńimpazy atanǵan. 1984 jyldyń kórsetkishi boıynsha A.Qylymov Eýropanyń eń úzik jáne 75 kg salmaq dárejesine deıingi álemniń úshinshi boksshysy ataǵyna ıe bolǵan.
45 jyl buryn (1973) bessaıysshy, 26-shy Olımpıady oıyndarynyń chempıony, Qazaqstannyń eńbek sińirgen sport sheberi PARYGIN Aleksandr Vıktorovıch dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Qazaqtyń dene tárbıesi ınstıtýtyn bitirgen. Azııa chempıonatynyń kúmis júldegeri, 12-shi Azııa oıyndarynyń jeńimpazy, Azııa chempıony, Álem kýbogynyń kúmis júldegeri atanǵan.
«Parasat» ordenimen marapattalǵan.
97 jyl buryn (1921) Dańq ordeniniń tolyq ıegeri VELIJANTsEV Aleksandr Fedorovıch dúnıege keldi.
RF-niń Kýrgan oblysynda týǵan. 1943 jyly armııa qataryna shaqyrylǵan. Oral áskerı aımaǵynda óz mindetin atqara júrip, júrgizýshi-mehanık bilimin alý úshin kýrsant retinde 39-oqý tanki polkine jiberilgen. Kýrstardy aıaqtaǵan soń birinshi Ýkraın maıdanynyń 4-shi tank armııasy quramynda bolǵan. Urystaǵy kórsetken qımyldary úshin birinshi dárejeli Dańq ordenimen jáne «Erligi úshin» medalimen marapattalǵan. Batys Ýkraına urystarynda, Vısla, Oder ózenderinen jedel ótýge jáne basyp alynǵan platsdarmdardy ustap turý barysynda eren erlik kórsetken. 1960 jyly Qazaqstanǵa kóship kelgen. Qazirgi ýaqytta Aqmola oblysynyń Shortandy aýdanynda turady.