26 naýryz. Jylnama
Kazinform oqyrman nazaryna 26 naýryzǵa arnalǵan ataýly kúnder men este qalar oqıǵalar kúntizbesin usynady.
ATAÝLY KÚNDER
Kúlgin tús kúni
2008 jylǵy 26 naýryzdan beri qalyń jurtshylyqqa epılepsııa aýrýy týraly aqparat berý maqsatynda atap ótiledi. Oǵan qatysýshylar kıimderine kúlgin tústi taspany (epılepsııanyń sımvoly) túırep alady. 2009 jyly Kúlgin kún AQSh-ta anıta Kaýfmann qorynyń qoldaýymen toılandy. Aktsııaǵa 100 myńnan astam stýdent, 95 uıym ókilderi jáne 116 saıasatker qatysty. Sodan beri oǵan qatysýshylardyń qarasy kóbeıip keledi.
Jer saǵaty
Dúnıejúzilik jabaıy tabıǵat qorynyń (WWF) bastamasymen jyl saıyn naýryz aıynyń sońǵy senbileriniń birinde jergilikti ýaqyt boıynsha saǵat 20.30-dan 21.30-ǵa deıin búkil álemde eń aýqymdy halyqaralyq ekologııalyq naýqan ótkiziledi. Oǵan Qazaqstan 2009 jyly qosyldy. 2022 jyly Qazaqstandaǵy «Jer saǵaty» ekotýrızm taqyrybyna arnalǵan. Naǵyz ekotýrıst bolý úshin tabıǵatty saqtaýǵa jáne jergilikti halyqtyń ekonomıkalyq damýyna úles qosý kerek. Bul kúni belgilengen ýaqytta jer sharynyń túkpir-túkpirinde adamdar bir saǵatqa jaryq pen basqa da elektr quraldaryn óshiredi. Bul aktsııanyń maqsaty – búkil álem qaýymdastyǵynyń nazaryn bizdiń planetamyzdaǵy klımattyń ózgerýi problemasyna barynsha aýdarý, osy ekologııalyq máseleni sheshýde birlesken is-qımyl qajettiligi ıdeıasyn qoldaıtynymyzdy kórsetý.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1937 jyly 1936 jyly 5-jeltoqsanda KSRO-nyń jańa Konstıtýtsııasy qabyldanýyna jáne Qazaq Avtonomııaly KSR-nyń Qazaq KSR odaqtas respýblıka bolyp qaıta qurylýyna oraı Qazaqstan Keńesteriniń tótenshe X sezi ótip, Qazaq KSR-nyń jańa Konstıtýtsııasy qabyldandy.
1963 jyly Almaty kópir konstrýktsııalary zaýyty quryldy, onyń ónimi kópirler, avtomobıl joldary, jolótkelder, sondaı-aq basqa da obektiler qurylysyna arnalǵan buıymdar jıyntyǵynymen erekshelenedi. Ol Semeıde Ertis ózeni arqyly ótetin kópirdiń qurylysy, Astana, Aqtóbe qalalarynda ushý-qoný jolaǵynyń qurylysy, Almaty - Astana, Almaty - Bishkek joldaryn qalpyna keltirý sııaqty Qazaqstan Respýblıkasynyń iri jobalaryn júzege asyrýǵa qatysty.
1993 jyly Qyzylorda qalasynda Aral teńizi problemalary boıynsha memleketaralyq kelisimge qol qoıyldy. Kelisimge Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Tájikstan, Ózbekstan Respýblıkalarynyń prezıdentteri qol qoıdy. Kelisimniń arnaıy baptarynda Aral teńizi aıdynyndaǵy ekologııalyq daǵdarysqa baılanysty negizgi máseleler naqty qaraldy. Apattyń aldyn alýǵa, qorshaǵan ortany saýyqtyrýǵa jáne Aral aımaǵynyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyn qamtamasyz etetin, densaýlyq saqtaý, t.b. sharalarǵa tikeleı nazar aýdaryldy. Kelisimdi oryndaýdyń alǵysharty retinde Halyqaralyq Aral qory, Aral teńizi máseleleri jónindegi memleketaralyq keńes qurylyp, olardyń uıymdyq máseleleri sheshildi.
2008 jyly Almatyda Ózbekáli Jánibekov atyndaǵy kósheniń ashylý rásimi ótti. Novaıa kóshesine Ózbekáli Jánibekovtiń esimin berý týraly sheshimdi Almaty ákimi men qalalyq máslıhat shyǵardy. Ózbekáli Jánibekov (1931-1998) - memlekettik qaıratker, etnograf, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty. Ol ulttyq mádenıettiń, ana tiliniń, qazaq halqy dástúrleriniń órkendeýi men damýyna úlken úles qosty. HH ǵasyrdyń 70-3 jyldary Ahmet ıAsaýı kesenesin qaıta qalpyna keltirýdiń bastamashysy boldy. Eki márte Eńbek Qyzyl Tý ordenimen nagradtaldy.
2011 jyly Almatyda halyqaralyq mýzykalyq joba - «Uly Dalanyń únsizdigi» kantatasy oryndaldy. Úsh bólikten turatyn shyǵarmanyń dramalyq kórinisteri qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderinde oryndaldy. Shyǵarma avtory - Amerıkanyń belgili kompozıtory Enn Lı Beron, solo nómirin oryndaǵan T. Bekbosynovty «Nıý-Iork Taıms» gazeti joǵary baǵalady.
2012 jyly Ońtústik Qazaqstan oblysynyń ákimdigi óńirdegi 6 eldi mekendi - Arys, Túrkistan, Saryaǵash, Jetisaı, Shardara, Leńgirdi monoqalalar tizimine engizýdi usyndy.
2015 jyly Qazaqstannyń Londondaǵy sheteldik stýdenttik uıymnyń kóshbasshylary men músheleri (Ulybrıtanııa, AQSh, Qytaı, Shveıtsarııa) «QazAlıans» jańa uıymyna «Qazaqstan -2050» jalpyulttyq qozǵalysynyń aıasynda biriktirý boıynsha deklaratsııaǵa qol qoıdy. Álemdik qoǵamdastyqty damytýdyń qazirgi jaǵdaılarynda biryńǵaı uıym barlyq qazaqstandyq stýdentterge oqý jáne turǵylyqty jerine qaramastan ózderiniń quqyqtary men múddelerin, sonyń ishinde ózin-ózi júzege asyrý quqyǵyn iske asyrýǵa múmkindik beredi.
2016 jyly Almaty qalasynda S.D. Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medıtsına ýnıversıteti men Dıýk ýnıversıteti (AQSh) arasyndaǵy Memorandýmǵa qol qoıyldy.
2018 jyly Qazaqstan ulttyq telearnasy kórermenderine «Alash» partııasy ókilderiniń ómiri, taǵdyry, qyzmet joly týraly áńgimeleıtin «Tar zaman» telehıkaıasyn usyndy. Telehıkaıada 34 tarıhı tulǵa týraly áńgime órbıdi.
2018 jyly Qazaqstannyń Halyq ártisi, Qazaq ulttyq óner ýnıversıtetiniń rektory Aıman Musaqojaevaǵa Italııa Respýblıkasynyń Prezıdenti S. Mattarella Italııa Respýblıkasynyń aldyndaǵy qyzmetteri úshin Ordeniniń kavaleri ataǵyn berdi. Osy nagrada Italııa men Qazaqstan arasyndaǵy ekijaqty qarym-qatynastardyń mádenı, kórkemóner jáne bilim berý salalaryna qosqan súbeli úles úshin berildi. Orden Italııanyń ulttyq ordenderiniń alǵashqysy, ol 1951 jyly bekitilgen.
2019 jyly Ońtústik Koreıanyń eń tanymal Korean Broadcasting System telekompanııasynyń túsirilim toby Qazaqstan jaıly baǵdarlama túsirdi. Túsirilimge Qazaqstandaǵy Astana, Almaty qalalary sııaqty kórnekti oryndar men tabıǵaty ǵajaıyp Býrabaı kýrorty tańdap alynǵan. Túsirý toby kýrortty aımaqta Naýryz meıramynyń toılaný barysyn tamashalap, qazaq halqynyń baı mádenıetimen tanysty, túrli sporttyq oıyndardy kórip, ulttyq taǵamdardan dám tatty.
2021 jyly kórnekti teatr jáne kıno rejısseri týraly «Ázirbaıjan Mámbetov: dańqqa aparar jol» kitaby jaryq kórdi. Kitap avtory – jýrnalıst, jazýshy Nazym Saparova. Bul avtordyń áńgime janryndaǵy alǵashqy mańyzdy kitaby. Kitapta Á.Mámbetovtiń ómiri, maıdandyq jyldardan qalaı aman ótkeni, balalar úıine qalaı túskeni, horeografııalyq ýchılışede oqyǵany jáne rejısser bolýdy qalaı sheshkenin jazylǵan.
2022 jyly Qaraǵandy ındýstrııalyq ýnıversıtetiniń ǵalymdary Qaraǵandy keshendi qorytpalar zaýytynyń (KSAP) qyzmetkerlerimen birlesip, Qazaqstanda alǵash ret jańa jáne tıimdi tehnologııany pysyqtaý úshin qýaty 250 kVA elektr peshinde ferrosılıkomarganetsti eksperımenttik balqytýdy júrgizdi.Ádistiń biregeıligi joǵary marganets qojy men qaıta óńdelgen shoıyn alý úshin kondıtsıonerlenbegen temir-marganets kenderin óńdeýden turady.
2023 jyly Sıngapýrdaǵy sý dobynan Qazaqstan áıelder quramasy Taılandtyń sý dopshylaryn jeńip, jarystyń altyn medalin merziminen buryn jeńip aldy.
