26 qazan. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
26 qazan. DÚISENBІ
Avstrııa Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - turaqty beıtarap saıasaty jarııalanǵan kúni (1955).Qazaqstan Respýblıkasy men Avstrııa Respýblıkasy arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy aqpannyń 19-da ornatyldy.
ESTE QALAR OQIǴALAR
4 6 jyl buryn (1969) rejısser S.Eleýsizov qoıǵan «Dala áýeni» atty kontserttik baǵdarlamamen «Gúlder» estradalyq jastar ansambli tuńǵysh ret shymyldyǵyn ashty. Ansambl gastroldik saparmen Qazaqstannyń barlyq oblystarynda, Reseıdiń birqatar qalalarynda jáne Germanııa, Belgııa, Kýba, Grekııa, Pákistan, Portýgalııa, Ózbekstan, Malaızııa elderinde bolyp, óner kórsetken. 1976 jyly Gavanada (Kýba) ótken jastar men stýdentterdiń 2-shi dúnıejúzilik festıvaliniń laýreaty atanǵan. Ansambl repertýarlary negizinen qazaq halyq ánderi men kúılerinen, bılerinen, otandyq jáne shet el kompozıtorlarynyń shyǵarmalarynan, kúrdeli kontserttik baǵdarlamalardan turady.
4 4 jyl buryn (1971) Almatyda V.Lenın atyndaǵy Búkilodaqtyq aýyl sharýashylyǵy ǵylymdary akademııasynyń Shyǵys bólimi quryldy.
16 jyl buryn (1999) QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev Máskeýdegi Kremldiń Georgıev zalynda ótken Kedendik odaqqa múshe-memleketterdiń Memleketaralyq keńesi májilisine qatysty. Reseı astanasynda Kedendik odaq jáne Biregeı ekonomıkalyq keńistik týraly múshe-memleketter basshylarynyń kelisimshartyna qol qoıyldy.
11 jyl buryn (2004) qazannyń 25-26 aralyǵynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Nazarbaev Shvetsııa Koroldiginde resmı saparmen boldy.
10 jyl buryn (2005) Jazýshylar úıiniń májilis zalynda Qytaı men Mońǵolııadan kelgen qandastarymyzdyń bastamasymen jaryqqa shyqqan «Ún» atty ádebı jýrnaldyń tanystyrylymy boldy. 3 aıda 1 ret shyǵatyn, 120 bettik basylymnyń taralymy 4 myń dana. Muqabasynda Kók bóri men Aı beınelengen jýrnaldyń alǵashqy sanynda ádebıetke qatysty synı pikirler, jas aqyndar óleńi men jazýshylardyń áńgimeleri, álem ádebıetindegi ozyq týyndylardyń qazaqshaǵa tárjimalanǵan nusqalary jaryq kórgen.
9 jyl buryn (2006) astanamyzda Aýǵanstan soǵysyna qatysýshylarǵa arnalǵan «Bozdaqtar máńgi jadymyzda. 1979-1989» atty estelik kitaptyń tusaýkeser rásimi bolyp ótti. Basylym Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń kirispe sózimen bastalady. Oqyrmandar nazaryna 10 jylǵa sozylǵan jáne myńdaǵan jastardyń ómirin qıǵan Aýǵanstandaǵy soǵys tarıhy, sol jyldary ınternatsıonaldyq boryshyn óteý barysynda qaza bolǵan nemese habar-osharsyz joǵalyp ketken bozdaqtardyń naqty tizimderi keltirilgen.
9 jyl buryn (2006) Oralda M.Ótemisov atyndaǵy Batys Qazaqstan memlekettik ýnıversıteti tabıǵı-geografııalyq fakýlteti ǵımaratyna belgili ǵalym-pedagog, bıologııa ǵylymdarynyń doktory Esenbaı Aǵeleýovtiń (1936-1996) qurmetine memorıaldyq taqta ornatyldy.
9 jyl buryn (2006) Oralda ushqysh, Halyq Qaharmany Hıýaz Dospanova týraly derekti fılmniń kórsetilimi bolyp ótti. Hıýaz Dospanova - Uly Otan soǵysy jyldary jaýyngerlik tapsyrmamen 300-den asa ushýda bolǵan elimizdiń jalǵyz ushqysh-áıeli. Fılmniń stsenarııin jazǵandar - M.Jaqybaev, Q.Tileýishev, rejısseri - reseılik L.Vahıtov, redaktory - E.Bajenova. 6 jyl buryn (2009) Astanadaǵy Beıbitshilik jáne kelisim saraıynda Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń tóraǵalyǵymen Qazaqstan halqy Assambleıasynyń 15-shi sessııasy ótti.
12 9 jyl buryn (1886) AQSh prezıdenti K.Grover (1885-1889 ı 1893-1897) Bostandyq statýıasynyń saltanaty ashylý rásimin basqardy.
5 9 jyl buryn (1956) Halyqaralyq atom energııasy jónindegi agenttik quryldy.
ESІMDER
1 11 jyl buryn (1904-1989) memleket jáne qoǵam qaıratkeri OŃDASYNOV Nurtas Dándibaıuly dúnıege keldi.
Ońtústik Qazaqstan oblysy Túrkistan aýdanynda týǵan.
1920-1926 jyldary Tashkenttegi qazaq mektep-ınternatynda tárbıelenip, Túrkistan orman tehnıkýmynda oqyǵan. BK(b)P Ortalyq Komıteti janyndaǵy Joǵary partııa mektebin bitirgen.
1926-1930 jyldary Qyzylorda oblystyq orman sharýashylyǵy ormanshysynyń kómekshisi, sý sharýashylyǵy bóliminiń statısti, Jambyldaǵy Talas zertteý partııasynyń kishi tehnıgi, Shymkent oblystyq sý sharýashylyǵy bóliminiń tehnıgi bolǵan. 1931-1938 jyldary - Tashkent ırrıgatsııa ınstıtýtynyń bólim meńgerýshisi, keńshar dırektorlaryn daıarlaıtyn kýrs dırektorynyń orynbasary, Qazaq orman sharýashylyǵy tresi dırektorynyń orynbasary, dırektory, Qazaq KSR Jer halkomaty basqarmasynyń bastyǵy. 1938 jyly - Shyǵys Qazaqstan oblystyq atqarý komıtetiniń tóraǵasy. 1938-1951 jyldary - Qazaq KSR Halyq Komıssarlar Keńesiniń tóraǵasy. 1954-1962 jyldary - Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesi Tóralqasy tóraǵasynyń orynbasary, tóraǵasy, Gýrev (Atyraý) oblystyq atqarý komıtetiniń tóraǵasy, Gýrev oblystyq partııa komıtetiniń 1-hatshysy.
Ulttyq kadrlar daıyndaýǵa úlken kóńil bólgen. 1946 jyly Qazaq KSR-niń Ǵylym Akademııasyn qurýǵa atsalysqan. 1962 jyldan Máskeýde ǵylymı jumystarmen aınalysqan. Arab-qazaq, parsy-qazaq túsinikteme sózdikteriniń avtory.
Eki márte Eńbek Qyzyl Tý, úsh márte Lenın ordenderimen marapattalǵan. Týǵan aýylyna, ondaǵy orta mektep pen kóshelerge esimi berilgen.
8 6 jyl buryn (1929) ǵalym, pedagogıka ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri JARYQBAEV Qubyǵul Bozaıuly dúnıege keldi.
Aqtóbe oblysy Alǵa aýdanynyń Kókbulaq aýylynda týǵan.
Aqtóbe muǵalimder ınstıtýtyn, Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen.
1951-1958 jyldary - Qyzylorda pedagogıkalyq ınstıtýtynyń assıstenti. 1958-1977 jyldary - Shymkent pedagogıkalyq ınstıtýtynyń aǵa oqytýshysy, dotsenti, kafedra meńgerýshisi. 1977-1998 jyldary - ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń dotsenti, kafedra meńgerýshisi, professory. 1998 jyldan - T.Tájibaev atyndaǵy etnopedagogıka jáne etnopsıhologııa oqý-zertteý ortalyǵynyń dırektory bolǵan.
Ǵylymı-zertteý jumystary Qazaqstandaǵy psıhologııalyq jáne pedagogıkalyq oı-pikirlerdiń damý tarıhyn, etnopsıhologııa máselelerine baǵyttalǵan. Onyń eńbekterinde qazaq halqynyń san ǵasyrlyq psıhologııasynyń uǵym-túsinikteri jan-jaqty taldanǵan.
61 jyl buryn (1954) Qazaqstan Respýblıkasynyń Belarýs Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi, TMD organdary Jarǵylyq organdar janyndaǵy QR-nyń turaqty ókili qyzmetin qosa atqarýshy BÓLEGENOV Erǵalı Bólegenuly dúnıege keldi.
Ońtústik Qazaqstan oblysy Saıram aýdanynda týǵan.
Moskvadaǵy P.Lýmýmba atyndaǵy Reseı halyqtar dostyǵy ýnıversıtetin, Qazaqstan hımııa-tehnologııa ınstıtýtyn, Abaı atyndaǵy Almaty memlekettik ýnıversıtetin bitirgen.
1986-1991 jyldary partııa basshylyq qyzmetterinde bolǵan. 1992-1995 jyldary - Shymkent (Ońtústik Qazaqstan) oblysy Abaı aýdany ákimshiliginiń orynbasary, birinshi orynbasary. 1995-1999 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisi depýtaty. 1999-2001 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń TMD isteri boıynsha departamenti keńesshisi, bólim bastyǵy, basqarmasynyń bastyǵy. 2001-2005 jyldary - Ýkraınadaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Elshiliginiń keńesshisi, keńesshi-ýákili. 2005-2008 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń TMD isteri boıynsha departamenti dırektory. 2008-2012 jyldary QR-nyń Ispanııa Korldigindegi Tótenshe jáne Ókiletti elshisi.
Qazirgi qyzmetinde - 2012 jyldyń qańtar aıynan.
51 jyl buryn (1964) «Nur Otan» partııasynyń Astana qalalyq fılıaly tóraǵasynyń orynbasary MAMYTBEKOV Edil Qulamqadyruly dúnıege keldi.
Jambyl oblysynda týǵan. A.Jdanov atyndaǵy Lenıngrad (Sankt-Peterbor) memlekettik ýnıversıtetin jáne onyń aspırantýrasyn bitirgen.
1991-1996 jyldary ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetinde oqytýshylyq jáne ákimshilik qyzmet atqarǵan. 1996-1998 jyldary - Úkimet Apparatynyń, Premer-Mınıstr Keńsesiniń jaýapty qyzmetkeri. 1998-2007 jyldary -uıymdastyrýshylyq-baqylaý bóliminiń bas eksperti, áleýmettik-ekonomıkalyq taldaý bóliminiń bas eksperti, sektor meńgerýshisi, bólim meńgerýshisi, Prezıdent Ákimshiliginiń ekonomıkalyq saıasat basqarmasynyń bas ınspektory. 2007-2008 jyldary Prezıdent Ákimshiliginiń áleýmettik-ekonomıkalyq taldaý bóliminiń meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. 2008-2009 jyldary - QR Indýstrııa jáne saýda vıtse-mınıstri. Fızıka-matematıka ǵylymynyń kandıdaty, dotsenti, Qazaqstan Respýblıkasy jaratylystaný ǵylymdary akademııasynyń korrespondent múshesi. 2010 jylǵy qazannan EýrAzEQ janyndaǵy Keden odaǵy komıssııasynyń jaýapty hatshysynyń orynbasary. Qazirgi qyzmetinde 2015 jyldyń shilde aıynan.
Ǵylymı basylymdardyń, matematıka men ekonomıka mamandyǵy boıynsha stýdentterge arnalǵan oqý quraldarynyń avtory.
Qurmet gramotasymen, medaldarmen marapattalǵan.
60 jyl buryn (1955) «Qazgeologııa» ulttyq geologııalyq-barlaý kompanııasy» AQ basqarma tóraǵasy, geologııa-mıneralogııa ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan Respýblıkasy Mıneraldyq resýrstar Akademııasynyń akademıgi ÓJІKENOV Bolat Sultanuly dúnıege keldi.
Aqtóbe qalasynda týǵan. V.I. Lenın atyndaǵy Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtyn (qazirgi K.Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıteti) bitirgen.
Eńbek jolyn Kaspıı mańyndaǵy munaıbarlaý ekspedıtsııasy burǵylaýshysynyń kómekshisi bolyp bastady. 1979-1990 jyldary - Ońtústik Qazaqstan aýmaqtyq geologııa basqarmasynyń izdestirý-túsirý ekpedıtsııasynda otrıad bastyǵy, geolog. 1990-1992 jyldary - Qazaqstan geologııalyq basqarmasy Qazaqstan barlaý-óndirý ekspedıtsııasynyń partııa bastyǵy, ekspedıtsııa bastyǵy, «Qazmıneral» óndiristik-geologııalyq kásipornynyń dırektory. 1992-1993 jyldary - Qazaq Respýblıkalyq «Qazgeobaqylaý» jer koınaýyn qorǵaý jáne geologııalyq tekserý basqarmasynyń bastyǵy. 1993-1995 jyldary - «ıÝjkazgeologııa» Ońtústik Qazaqstan aýmaqtyq jer qoınaýyn qorǵaý jáne paıdalaný jónindegi basqarmasynyń bas ınjeneri, bastyǵy. 1995-1997 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasynyń Geologııa jáne jer qoınaýyn qorǵaý mınıstrligine qarasty «Kazgosnedra» mıneraldyq resýrstar bas baskarmasynyń bastyǵy. 1997-1999 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Energetıka jáne tabıǵı resýrstar mınıstrliginiń Geologııa jáne jer qoınaýyn korǵaý jónindegi komıteti tóraǵasynyń orynbasary, tóraǵasy. 1999-2001 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasynyń Tabıǵı resýrstar jáne qorshaǵan ortany qorǵaý jónindegi vıtse-mınıstri qyzmetterin atqarǵan. 2001-2004 jyldary QR eenergetıa jáne mıneraldyq res ýrstar mınıstrliginiń Geologııa jáne jer qoınaýyn paıdalaný komıtetiniń tóraǵasy. Qazirgi qyzmetinde - 2011 jylǵy maýsymnan beri.
Kóptegen monografııalar, maqalalar, basylymdardyń avtory.
«Astana» medalimen, «Qazakstan Respýblıkasy táýelsizdigine 10 jyl» mereıtoılyq medalimen marapattalǵan, Q.I.Sátbaev atyndaǵy syılyqtyń laýreaty.
39 jyl buryn (1976) QR Ulttyq ekonomıka mınıstrligi Statıstıka komıteti tóraǵasynyń orynbasary AShÝEV Aıdyn Jumabekuly dúnıege keldi.
Almaty qalasynda dúnıege keldi. 1997 jyly ekonomıka mamandyǵy boıynsha Qazaq Memlekettik Basqarý Akademııasyn bitirdi.
09.10.1995-29.03.1999 jyldar aralyǵynda «Aqjol» JShS menedjer bolyp jumys atqardy.
19.12.1999-01.01.2000 jyldar aralyǵynda Qazaqstan Respýblıkasy Statıstıka agenttigi Áleýmettik jáne demografııalyq statıstıka basqarmasy demografııalyq statıstıka bóliminiń bas sarapshysy mindetin atqarýshy bolyp qyzmet atqardy.
01.01.2000-25.01.2001 jyldar aralyǵynda Qazaqstan Respýblıkasy Statıstıka agenttiginde Tóraǵanyń kómekshisi boldy.
25.01.2001-03.01.2002 jyldar aralyǵynda Qazaqstan Respýblıkasy Statıstıka agenttiginiń Statıstıkalyq aqparatty taldaý jáne jarııalaný departamenti áleýmettik taldaý jáne konıýnktýrlyq zertteý bóliminiń bastyǵy qyzmetin atqardy.
03.10.2002-09.07.2003 jyldar aralyǵynda Qazaqstan Respýblıkasy Statıstıka agenttigi Úılestirý jáne statıstıkalyq qural departamenti statıstıkalyq qural jáne úılestirý basqarmasy halyqaralyq statıstıkalyq yntymaqtastyq bóliminiń bastyǵy boldy.
09.07.2003-15.08.2003 jyldar aralyǵynda Qazaqstan Respýblıkasy Statıstıka agenttigi Tóraǵasynyń keńesshisi mindetin atqarýshy boldy.
25.08.2003-07.06.2004 jyldar aralyǵynda «Saraptyq kredıtter men ınvestıtsııalardy saqtandyrý jónindegi memlekettik saqtandyrý kompanııasy» AQ Basqarmasy Tóraǵasynyń kómekshisi bolyp qyzmet atqardy.
07.06.2004-15.06.2005 jyldar aralyǵynda «Saraptyq kredıtter men ınvestıtsııalardy saqtandyrý jónindegi memlekettik saqtandyrý kompanııasy» AQ Satý jáne marketıng departamentiniń (satý boıynsha) bas mamany bolyp jumys atqardy.
07.06.2005-21.06.2006 jyldar aralyǵynda «MAG» AQ Qurylystyq óndiristik tehnıkalyq jıyntyǵy departamentiniń dırektory, Qurylysty jıyntyqtaý departamentiniń dırektory bolyp qyzmet atqardy.
02.10.2006-20.11.2006 jyldary «Qazaqstan Respýblıkasy Ádilet mınıstrligi Zııatkerlik menshik ulttyq ınstıtýty» RMQK kontrafaktilik ónimderdiń monıtorıngi jáne saraptamasy qyzmetiniń basshysy boldy.
20.11.2006-16.02.2007 jyldary «Qazaqstan Respýblıkasy Ádilet mınıstrligi Zııatkerlik menshik ulttyq ınstıtýty» RMQK «Quqyqtyq-patenttik konsaltıng ortalyǵy» fılıalynyń dırektory boldy.
20.02.2007-19.07.2007 jyldary «Kazagro» Ulttyq holdıngi» AQ korporatıvtik basqarma departamentiniń bas menedjeri boldy.
19.07.2007-31.07.2008 jyldary «Kazagro» Ulttyq holdıngi» korporatıvtik basqarma departamentiniń dırektory boldy.
01.08.2008-05.04.2009 jyldary «KazAgroGarant» AQ Basqarmasy Tóraǵasynyń orynbasary bolyp qyzmet atqardy.
26.05.2009-02.11.2009 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy TJM memlekettik materıaldyq komıtetiniń «Rezerv» RMK Bas dırektorynyń orynbasary qyzmetin atqardy.
03.11.2009-14.07.2011«Qazaqstan Respýblıkasy Statıstıka agenttiginiń Aqparattyq-esepteý ortalyǵy» RMK dırektory boldy.
2011 jylǵy 15 shildeden bastap QR Statıstıka agenttigi Tóraǵasynyń orynbasary qyzmetin atqaryp kelse, 2014 jylǵy 26 tamyzdan - QR Ulttyq ekonomıka mınıstrligi Statıstıka komıteti tóraǵasynyń orynbasary.
44 jyl buryn (1971) Astana qalasy Bilim basqarmasynyń basshysy SÝHANBERDIEVA Elmıra Amangeldiqyzy dúnıege kelgen. Atyraý oblysynyń Gýrev qalasynda týǵan. .
1994 j. - Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ «Tarıhjánequqyq» fakýlteti.
2002 j. «Quqyq bakalavry» mamandyǵy boıynsha Halyqaralyq Eńbek akademııasyn aıaqtaǵan.
2009 j. - Halyqaralyq Bıznes akademııasy: isker ákimshilik magıstri, JAM ǵylymı ataǵy bar.
2010 j. - Astana qalasy № 60 mektep-lıtseıiniń dırektory. 2012 j. - Astana qalasynyń Qalalyq máslıhatynyń 5 shaqyrylym Depýtaty. 2014 j. - Astana qalasy Bilim basqarmasynyń basshysy.
«QR bilim berý isiniń qurmetti qyzmetkeri» joǵary mártebesine ıe bolǵan. Astana jáne Almaty qalalary ákimderiniń alǵys hattarymen marapattalǵan.
204 jyl buryn (1811-1832) frantsýz matematıgi GALÝA Evarıst dúnıege keldi. 99 jyl buryn (1916-1996) saıası qaıratker, Frantsııanyń 1981-1995 jyldardaǵy prezıdenti MITTERAN Frantsýa dúnıege keldi. 135 jyl buryn (1880-1945) keńestik áskerı qolbasshy, ınjenerlik áskerler general-leıtenanty, «Maýthaýzen» kontslageriniń qurbany KARBYShEV Dmıtrıı Mıhaılovıch dúnıege keldi. 132 jyl buryn (1883-1970) amerıkan fılosofy, jazýshy Napoleon HILL dúnıege keldi. 90 jyl buryn (1925) balalar jazýshysy, kınodramatýrg JELEZNIKOV Vladımır Karpovıch dúnıege keldi. 68 jyl buryn (1947) amerıkan saıasatkeri, AQSh Memlekettik hatshysy Hılları Rodem KLINTON dúnıege keldi. 5 6 jyl buryn (1959) Bolıvııa prezıdenti Hýan Evo MORALES AIMA dúnıege keldi.