26 qarasha. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
26 qarasha. SÁRSENBІ
Aqparattyń dúnıejúzilik kúni. Qyzmeti aqparattyq tehnologııalar men kompıýterge negizdelgen kásip ıeleriniń merekesi. 1988 jyly negizi qalanǵan Halyqaralyq aqparattandyrý akademııasynyń (HAA) bastamasymen atap ótiledi.
HAA - BUU Ekonomıkalyq jáne Áleýmettik keńesinde Bas konsýltatıvtik mártebesi bar álemdegi jalǵyz akademııa. Álemniń 140-tan astam elinde tirkelgen, birneshe iri qalalarda shtab-páteri ornalasqan. Aqparattyq qyzmet salasyna baılanysty irgeli jáne qoldanbaly zertteýler jasaýmen aınalysady.
Mońǵol Respýblıkasynyń memlekettik meıramy - Respýblıkanyń qurylǵan kúni (1924). Mońǵolııanyń táýelsiz jáne egemen memleket retinde Mońǵol Halyq Respýblıkasy ataýymen jarııalanǵanyna 1924 jylǵy 26 qarashada bir tolýy men osy eldiń konstıtýtsııasy qabyldanýynyń bir jyldyǵyna oraı atalyp ótilip keledi. Qazaqstan Respýblıkasy men Mońǵol Respýblıkasy arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy qańtardyń 22-inde ornatyldy.
Abhazııada Konstıtýtsııa kúni. 1994 jylǵy 26 qarashada Abhazııa Respýblıkasy Joǵarǵy Keńesi «Egemendi, demokratııalyq, quqyqtyq memleket - Abhazııa Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasyn» qabyldady.
ESTE QALAR OQIǴALAR
2 3 jyl buryn (1991) Elbasy N.Á.Nazarbaevqa «Temirtaý qalasynyń Qurmetti azamaty» ataǵy berildi.
21 jyl buryn (1993) Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Tóle bı aýdanynda Tóle bıge eskertkish ashyldy.
20 jyl buryn (1994) Qazaqstan baspasóz klýby qurylǵan. Bul - Qazaqstandaǵy BAQ-tar, memlekettik jáne bıznes júıeler, halyqaralyq uıymdar úshin kommýnıkatıvtik jáne aqparattyq qyzmetterdiń keshendi túrlerin kórsetetin uıym. Jumys isteı bastaǵan kezeńnen beri 3000-nan astam baspasóz máslıhattaryn jáne basqa da aýqymdy sharalar ótkizgen. Joǵary deńgeıdegi kásibı qyzmetteri úshin kóptegen nagradalarmen jáne gramotalarmen marapattalǵan.
17 jyl buryn (1997) Almatydaǵy kóshelerdiń birine ǵalym Músilim Bazarbaevtyń esimi berildi.
10 jyl buryn (2004) Almatyda, «Sýretshiler úıiniń vernısajynda», Elena Beısembınovanyń «Meniń álemim terezesi» jeke kórmesi ótti. Ekspozıtsııaǵa sýretshiniń keskindeme óneri men qoldanbaly óner týyndylary qoıyldy.
E. Beısembınova - dekoratıvtik-qoldanbaly óner jáne mýltıplıkatsııalyq kıno janrlarynyń sheberi.
9 jyl buryn (2005) «Ulytaý» tobynyń «Jumyr, Qylysh» dep atalatyn alǵashqy jeke albomynyń tusaýkeseri ótti. Mahambettiń «Jumyr, Qylysh» kúıiniń atymen atalǵan jańa dıskige «Ulytaý» tobynyń oryndaýyndaǵy 10 kompozıtsııalyq shyǵarma toptastyrylǵan. Úntaspa Máskeýdegi Vladımır Osınskııdiń stýdııasynda jazylyp, AQSh-tyń Los-Andjeles qalasyndaǵy «Paramaunt Records» stýdııasynda óńdeýden ótken.
7 jyl buryn (2007) Astanada Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń Tóraǵasy Qasym-Jomart Toqaevtyń «Kúngeı men kóleńke» atty kitabynyń tusaýkeseri ótti.
Kitap Qazaqstannyń syrtqy saıasat baǵytynyń qurylý, damý jáne nyǵaıýy tarıhyna arnalǵan. Onda mańyzdy málimetterdiń, tarıhı faktilerdiń qundy málimetteri bar. Eńbek qazirgi zamannyń kórnekti saıası qaıratkerleri - memleketter jáne úkimetter basshylarynyń, álemdik qoǵamdastyqtyń kóptegen elderiniń joǵary laýazymdy tulǵalardyń kólemdi, ári jarqyn sýretter galereıasy. Avtor Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń jan-jaqty halyqaralyq qyzmetine, onyń Qazaqstannyń halyqaralyq ustanymyn nyǵaıtý jáne memlekettiń ulttyq qaýipsizdigin qamtamasyz etý jumysy jaıyndaǵy qajyrly eńbegine basa nazar aýdarady. Biz elimizdiń syrtqy saıasattaǵy basymdyqtaryn aıqyn anyqtadyq. Bul onyń ulttyq qaýipsizdigin qamtamasyz etýde mańyzdy faktorǵa aınaldy. Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń spıkeri Qasym-Jomart Toqaevtyń «Kúngeı men kóleńke» kitabynyń alǵysózinde osylaı delingen. «Búgingi Qazaqstannyń negizin qalaǵan Prezıdent N.Nazarbaevtyń sózimen aıtqanda, bizdiń elimiz osyndaı qysqa merzim ishinde ǵasyrǵa teń joldan ótti. Shyntýaıtynda, kóptegen saıasatkerler múmkin emes degendi shyndyqqa aınaldyrdyq. Bárinen buryn, tolyqqandy memleket qurdyq. Qazaqstan «joly bolmaǵan memleketterdiń» kebin kımedi. Elbasy basshylyq etken reformatorlar komandasynyń kúsh-jigerimen bizdiń ekonomıka qajetti turaqtylyqqa qol jetkizdi. Qazaqstan qysqa merzimniń ishinde álemniń barlyq jetekshi elderimen turaqty ózara qarym-qatynas qura bildi», dep jazylǵan kitaptyń alǵy sózinde.
7 jyl buryn (2007) Astanada Qazaqstan Respýblıkasy Indýstrııa jáne saýda mınıstrligi janyndaǵy «Saýda saıasatyn damytý ortalyǵy» (SSDO) AQ-nyń «Halyqaralyq saýdada ákimshilik kedergilerdi azaıtý» jobasy aıasynda Germanııanyń tehnıkalyq yntymaqtastyq jónindegi qoǵamyna (GTZ) konsaltıngtik qyzmet kórsetý jóninde kelisimge qol qoıyldy. Atalmysh kelisim Qazaqstan úshin ákimshilik kedergilerdi azaıtý paıdasyn zertteýge baǵyttalǵan.
6 jyl buryn (2008) Nıý-Iorktegi Lınkoln ortalyǵynda «Keń baıtaq qazaq dalasynyń áýenderi» dep atalǵan folklorlyq-etnografııalyq «Otyrar sazy» orkestriniń kontserti boldy. Nıý-Iorktegi dıplomatııalyq korpýstyń, qazaq dıasporasynyń kóptegen ókilderi jáne qazaq mádenıeti men Qazaqstandy tanyǵysy kelgen qyrýar amerıkalyqtar orkestr ónerine tánti bolyp, shattanǵan qýanyshpen dúrkirete qol soqty.
5 jyl buryn (2009) Astanada Qyzylorda oblysynyń Mádenıet kúnderi ótti.
5 jyl buryn (2009) belgili qazaqstandyq akter, aqyn Andreı Kolesnıkovtyń «Na kraeshke zemlı» atty tórtinshi jınaǵy jaryq kórdi.
Aqyn Andreı Kolesnıkov «Vcherashnıı den», «Zvezdnaıa sıren» ı «Serdtsetvorenııa Andreıa Kolesnıkova» atty eńbekterimen oqyrmandarǵa tanymal. Sońǵy eki kitaby AQSh Kongresiniń kitaphanasynda saqtaýly.
5 jyl buryn (2009) Mınskide Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaev pen Belarýs Respýblıkasynyń Prezıdenti Aleksandr Lýkashenko joǵary deńgeıde kelissózder júrgizip, onyń qorytyndysy boıynsha eki eldiń arasynda birqatar eki jaqty qujattarǵa qol qoıyldy.
Atap aıtqanda, Memleket basshylary Birlesken málimdemege qol qoıdy. Sonymen qatar, QR Densaýlyq saqtaý mınıstrligi men BR Densaýlyq saqtaý mınıstrligi arasynda densaýlyq saqtaý salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly kelisimge; QR Úkimeti men BR Úkimeti arasynda óndiristik jáne ǵylymı-tehnıkalyq kooperatsııalar týraly kelisimge; Qazaqstan Respýblıkasy men Belarýs Respýblıkasy arasyndaǵy 2009-2016 jyldarǵa arnalǵan ekonomıkalyq yntymaqtastyq baǵdarlamasyn júzege asyrý jónindegi 2010-2011 jyldarǵa arnalǵan birlesken is-sharalar josparyna; QR Qarjy naryǵyn jáne qarjy uıymdaryn retteý men qadaǵalaý agenttigi men BR Qarjy mınıstrligi arasynda ózara túsinistik týraly memorandýmǵa; Aqtóbe oblysynyń ákimdigi men Grodno oblystyq atqarýshy komıteti arasynda saýda-ekonomıkalyq, ǵylymı-tehnıkalyq jáne mádenı yntymaqtastyq týraly kelisimge; Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimdigi men Mogılev oblystyq atqarýshy komıtetiniń arasynda saýda-ekonomıkalyq, ǵylymı-tehnıkalyq jáne mádenı yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıyldy.
4 jyl buryn (2010) elordalyq Beıbitshilik jáne kelisim saraıynda EQYU adamı ólshemder jónindegi sholý konferentsııasynyń qorytyndy bóligi ótti.
4 jyl buryn (2010) Almatyda ISUZU júk mashınalaryn qurastyratyn avtokásiporyn quryldy.
4 jyl buryn (2010) Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti mýzeıinde respýblıkanyń Táýelsizdik kúnine arnalǵan ıÝNESKO balalar kórkemsýret mektep-klýby oqytýshylarynyń kórmesi ashyldy.
4 jyl buryn (2010) Astanada Qazirgi zaman óneri mýzeıinde EQYU Sammıti mádenı baǵdarlamasy aýqymynda «Qazaq beıneleý óneriniń jaýharlary» kórmesi ashyldy.
2 jyl buryn (2012) Almatyda Á.Qasteev atyndaǵy Memlekettik óner mýzeıinde kórnekti shyǵystanýshy, lınvıst jáne zertteýshi ıÝrıı Rerıhtiń (1902-1960) týǵanyna 110 jyl tolýyna arnalǵan ǵylymı-qoǵamdyq oqýlar ótti.
2 jyl buryn (2012) Osloda Qazaqstandyq kıno kúnderi ótti.
2 jyl buryn (2012) Almatyda Abaı atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatrynda Qazaq KSR halyq ártisi Jamal Omarovanyń týǵanyna 100 jyl tolýyna arnalǵan merekelik kesh ótti.
1 jyl buryn (2013) Almatyda Qazaq memlekettik qyzdar ýnıversıtetinde QR Tuńǵysh Prezıdentiniń dáris zaly ashyldy. Munda «Táýelsiz Qazaqstannyń ult kóshbasshysy» taqyrybynda dóńgelek ústel ótti.
1 jyl buryn (2013) Nazarbaev ortalyǵynda QR Tuńǵysh Prezıdenti kúnine arnalǵan «Tuńǵysh-Pervyı» derekti fılmder aptasy ashyldy.
1 jyl buryn (2013) QR Prezıdentiniń Jarlyǵymen Májdenıet jáne óner qyzmetkerleri kúni jáne Eńbek kúni belgilendi. «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy merekeler týraly» 2001 jylǵy 13 jeltoqsandaǵy QR Zańynyń 4-babyna sáıkes Mádenıet jáne óner qyzmetkerleeri kúni 21 mamyrda, Eńbek kúni - qyrkúıektiń sońǵy jeksenbisinde atalyp ótiledi.
ESІMDER
13 5 jyl buryn (1879-1940) ǵalym, geologııa-mıneralogııa ǵylymdarynyń doktory, professor, KSRO Ǵylym Akademııasynyń akademıgi ARHANGELЬSKII Andreı Dmıtrıevıch dúnıege kelgen.
Reseı Federatsııasynyń Rıazan qalasynda týǵan. Arhangelskıı KSRO Ǵylym Akademııasynyń qazaqstandyq bazasyn uıymdastyrýǵa belsene qatysty. Osy baza Qazaq fılıalyna (qazirgi Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Ǵylym Akademııasy) aınalǵannan keıin onyń tóraǵasy boldy.
Negizgi ǵylymı eńbekteri Edil syrtynyń, Aral oıysynyń, Orta Azııanyń paleogen jáne bor shógindileriniń stratıgrafııasyn, lıtologııasyn, paleontologııasyn, boksıt, temir, marganets kenderiniń paıda bolýynyń geologııalyq jaǵdaılaryn zertteýge arnalǵan. Salystyrmaly lıtologııa ádisiniń negizin salǵan.
96 jyl buryn (1918) chılı memleket jáne saıası qaıratkeri, 1990-1994 jyldardaǵy Chılı prezıdenti Patrısıo Eılvın ASOKAR dúnıege keldi.
76 jyl buryn (1938) keńestik telejúrgizýshi, Ortalyq televıdenıe dıktory, Reseı halyq ártisi ShATILOVA Anna Nıkolaevna dúnıege keldi.
75 jyl buryn (1939) amerıkandyq ánshi, ánder avtory, «Rok-n-roll patshaıymy» Tına TERNER (shyn aty-jóni - Anna Meı Ballok) dúnıege keldi.
57 jyl buryn (1957) Shyǵys Qazaqstan oblysy Zyrıan aýdanynyń ákimi CÁLІMOV Ermak Bıdahmetuly dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysy Kúrshim aýdanynda dúnıege kelgen, ulty - qazaq. 1981 jyly Qazaq saıası tehnıkalyq ınstıtýtyn taý ınjener-marksheıderi mamandyǵy boıynsha, 2001 jyly Qazaq memlekettik quqyqtyq akademııasyn zańger mamandyǵy boıynsha aıaqtady. Óz eńbek jolyn ShQO Glýbokoe aýdany Ertis polımettal kombınatynyń Berezovskıı ken ornynda shahtynyń jer asty taý masteri bolyp bastady. 1985 jyldan 1987 jylǵa deıin qaýipsizdik tehnıkasy boıynsha bas ınjenerdiń orynbasary, Ertis ken ornynyń № 3 jer asty taý ýchaskesiniń bastyǵy bolyp jumys atqardy. 1987 - 1989 jyldary - Ertis ken ornyny partııalyq bıýrosynyń hatshysy. 1989 - 1994 jyldary - ShQO Glýbokoe aýdany Ertis polımettal kombınaty Ertis ken ornynyń № 3 jer asty taý ýchaskesiniń bastyǵy. 1994 - 1996 jyldary - ShQO Glýbokoe ákimshiligi basshysynyń birinshi orynbasary. 1996 - 1997 jyldary - ShQO Glýbokoe aýdany «Ertis polımetall kombınaty» aktsıonerlik qoǵamynyń senimdi basqarýshysy. 1997 - 1999 jyldary - ShQO Glýbokoe aýdany ákiminiń orynbasary. 1999 - 2000 jyldary - ShQO Glýbokoe aýdany «Ertis mys balqytý zaýyty» JShS, «Taý-ken baıytý kombınaty» JShS konkýrstyq basqarýshysy. 2001 - 2008 jyldary - ShQO Glýbokoe aýdany ákiminiń orynbasary. 2008 - 2009 jyldary - ShQO kásipkerlik jáne ónerkásip basqarmasynyń bastyǵy. 2009 jyldyń shildesinen 2009 jyldyń qarashasyna deıin ShQO Rıdder q. ákimi. 2009 jyldyń 2 qarashasynda Shyǵys Qazaqstan oblysy ákiminiń orynbasary bolyp taǵaıyndaldy. 2010 jyldyń shildesinen bastap Zyrıan aýdanynyń ákimi bolyp taǵaıyndaldy.
54 jyl buryn (1960) QR-nyń Lıtva Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti elshisi jáne 2013 jylǵy mamyrdan - QR-nyń Latvııa Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti elshisi mindetin qosa atqaprýshy MUHAMEDJANOV Baýyrjan Álimuly dúnıege keldi.
Jambyl oblysynyń Merke aýdanynda týǵan. S.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıteti) bitirgen.
1983-1990 jyldary - Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń oqytýshysy. 1990-1994 jyldary - Joǵarǵy Keńes Tóraǵasynyń aǵa konsýltanty, sektor meńgerýshisi, bólim meńgerýshisiniń orynbasary, sekretarıat meńgerýshisi, Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Keńesiniń zań jáne quqyqtyq saraptaý bóliminiń meńgerýshisi. 1994-1997 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdent apparatynyń zań shyǵarý bastamasy bólimi meńgerýshisiniń orynbasary, meńgerýshisi, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiligi zańnama jáne quqyqtyq saraptaý bóliminiń meńgerýshisi, Qazaqstan Respýblıkasy Joǵary sot keńesiniń hatshysy. Qazaqstan Respýblıkasy Joǵary tártiptik keńesiniń múshesi, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdent Ákimshiliginiń zań jáne sot-quqyqtyq júıesi máseleleri jónindegi bólimniń meńgerýshisi. 1997-2000 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasynyń Ádilet mınıstri. 2000-2002 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiligi Basshysynyń orynbasary. 2002-2003 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Premer-mınıstriniń orynbasary. 2003-2005 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiligi basshysynyń orynbasary. V 2005-2009 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Іshki ister mınıstri qyzmetterin atqarǵan. 2009 jyldyń sáýirinen - Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń depýtaty. 2011-2013 jyldary - Mańǵystaý oblysynyń ákimi.
ІІІ dárejeli «Barys», «Parasat» ordenderimen, medalmen jáne Qurmet gramotalarymen marapattalǵan.
5 3 jyl buryn (1961) Osakarov aýdanynyń ákimi AIMAQOV Serjan Jańabekuly dúnıege keldi.
Qaraǵandy oblysynyń Qarqaraly qalasynda dúnıege keldi. 1983 jyly Qaraǵandy Polıtehnıkalyq ınstıtýttyń ınjener - mehanık mamandyǵyn oqyp shyǵady; 2001 jyly Zamanaýı gýmanıtarlyq ınstıtýtyn támamdap ekonomıka bakalavry dárejesin ıelenedi; Qazaq jáne orys tilderin jiti biledi. 1978 jyldan Qaraǵandy polıtehnıkalyq ınstıtýttyń stýdenti. 1983 jyldan bastap Qaraǵandy oblysynyń Tutyný odaǵynyń avtobazasynyń Qarqaraly avtokolonnasynyń mehanıgi bolyp jumys atqarady. 1987 jyldan bastap Qaraǵandy oblysynyń, Qarqaraly aýdanynyń QR LKSM-nyń 2 hatshysy bolady. 1989 jyldan bastap Qarqaraly aýdandyq aýkomnyń Kompartııasynyń nusqaýshysy bolady. 1990 jyly qalalyq atqarýshy komıtetiniń tóraǵasynyń orynbasary bolyp, Qarqaralynyń qalalyq ákimshiliginiń bólimniń meńgerýshisi qyzmetin atqarady. 1994 jyldan bastp Qarqaraly qalasynyń ákiminiń orynbasry bolyp taǵaıyndalady. 1997 jyldan Qaraǵandy oblysynyń, Qarqaraly aýdanynyń salyqtyq komıtetiniń tóraǵasy bolady. 2000 jyldyń maýsym aıynan Qaraǵandy oblysynyń, Qarqaraly aýdan ákiminiń orynbasary bolyp taǵaıyndalady. 2007 jyldan bastap Qaraǵandy oblysynyń qurylys basqarmasynyń basshysynyń orynbasary bolyp jumys isteıdi. 2010 jyldyń tamyzynan bastap Qarqaraly aýdanynyń ákimi bolyp taǵaıyndalady. 2011 jyldyń qazanynan bastap Qaraǵandy oblysy Osakarov aýdanynyń ákimi laýazymyn atqarýda.
42 jyl buryn (1972) «Tań» TRK prezıdenti BAITASOV Erjan Merekeuly dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversmıtetiniń ekonomıka jáne áleýmettaný fakýltetin, Ekonomıka jáne quqyq akademııasyn bitirgen. 1994 jyldan - «Otyrar» memlekettik syrtqy saýda kompanııasynyń jetekshi mamany. 1995 jyldan - «31 arna» TRK birinshi vıtse-prezıdenti. Qazirgi qyzmetinde - 2007 jyldan beri.
31 jyl buryn (1983) «Nur Otan» partııasy «Jas Otan» jastar qanatynyń jaýapty hatshysy SYDY Q OV N u rlan Erbolat uly dúnıege keldi.
Almaty oblysynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin bitirgen, qoǵammen jumys. 2007-2010 jyldary - «Jas el» jastar eńbek jasaqtary respýblıkalyq shtaby» Almaty qalalyq fılıalynyń PR-menedjeri, basshysy; Almaty qalasy jastar qoǵamdyq uıymdary qaýymdastyǵynda jumys jasady; «Qazaqstan jastary kongresi» ZTB basshysy; 2010-2012 jyldary - «Nur Otan» HDP «Jas Otan» JQ atqarýshy hatshylyǵynyń jetekshisi.
Qazirgi qyzmetinde - 2012 jylǵy qarashadan beri.