25 jyldyq shekteý: Qaraǵandyda júzdegen otbasy lıftsiz qalýy múmkin
QARAǴANDY. KAZINFORM – Qaraǵandydaǵy kópqabatty úılerdiń turǵyndary úshin jańa jyl úlken syn-tegeýrinmen bastalýy múmkin. Eski lıftilerdi paıdalaný erejeleriniń qataıýyna baılanysty qalada kótergishter jappaı toqtatylýy yqtımal.
Eski lıft — jańa problema
Qalada daý týdyryp otyrǵan másele — keńes dáýirinde ornatylǵan lıftilerdiń taǵdyry.
«Lıfty Karagandy» JShS tehnıkalyq turǵydan jaramdy bolsa da, qyzmet etý merzimi normatıv boıynsha 25 jyldan asqan lıftilerdi birinen soń birin toqtatyp jatyr. Bul ózgeris 2024 jyldyń sońynda kúshine engen jańa tehnıkalyq reglamentten týyndap otyr: endi Qazaqstanda eski lıftilerdi aýystyrmaı paıdalanýǵa tyıym salynǵan.
Jyl basynan beri toǵyz qabatty úılerdiń kireberisterinde lıftke qyzmet kórsetýdi toqtatý jáne kelisimshartty birjaqty buzý týraly habarlamalar jıilegen. Birqatar úılerde kótergishter qazirdiń ózinde óshirilgen. Balamaly kólik quraly joq turǵyndar úshin, ásirese jasy kelgender men múmkindigi shekteýli adamdarǵa baspaldaqpen kóterilý — úlken synaq ári densaýlyqqa tikeleı qaýip.
— Biz toǵyzynshy qabatta turamyz, anamnyń jasy 90-da. Sońǵy eki aıdan beri úıden shyqpaı otyr. Úıde emhanaǵa da, dúkenge de bara almaı otyrǵan jalǵyzbasty qarttar kóp, — deıdi Nurken Ábdirov dańǵylyndaǵy úılerdiń biriniń turǵyny Alma Ospanova.
Nelikten lıft qyzmetin uzartýǵa ruqsat joq
Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqtyń jańartylǵan tehnıkalyq reglamenti boıynsha, lıftini paıdalaný merzimi 25 jyldan aspaýy tıis. Bul merzim ótken jaǵdaıda jabdyq mindetti túrde aýystyrylýy kerek. Reseı men Belarýsta bul shekteý 2028 jylǵa deıin uzartylǵan bolsa, Qazaqstan qatań talapty birden engizdi. Sonyń saldarynan el boıynsha myńdaǵan lıft zańsyz kúıge tústi.
Qaraǵandyda 1 233 lıft bar: onyń 1 005-i Qazybek bı aýdanynda, 228-i Álıhan Bókeıhan aýdanynda ornalasqan. Búginde 701 lıft belgilengen merzimnen asyp ketken, onyń ishinde 84-i múldem istemeıdi: Qazybek bı aýdanynda — 25, Álıhan Bókeıhanda — 59.
- 2020–2023 jyldary jańǵyrtý baǵdarlamasy aıasynda 107 lıft aýystyrylsa, 2024 jyly nebári úsheýi ǵana jańartylǵan. Bıyl taǵy 15 lıftini aýystyrý josparlanǵan. Sondaı-aq, jańǵyrtý ortalyǵyna turǵyndardan tolyq qujattarymen 35 ótinish túsip, taǵy 50 ótinish boıynsha qujattar jınaqtalýda, - deıdi qalalyq ákimdikte.
2024 jyly turǵyndarmen 112 túsindirý kezdesýi ótkizilse, bıyl 67 osyndaı jıyn uıymdastyrylǵan. Ákimdik aqparatty áleýmettik jelilerde, brıfıngterde jáne tikeleı efırlerde belsendi jarııalap keledi.
Turǵyndardyń ýáji men kompanııanyń jaýaby
«Lıfty Karagandy» kompanııasyndaǵylar eski lıftini paıdalaný — qaýipti ekenin, al apat bolsa, jaýapkershilik ózderine júkteletinin aıtady. Sondyqtan táýekelge barmaıtynyn málimdedi.
Degenmen turǵyndar lıftiler óshiriler aldynda qosymsha tehnıkalyq saraptama júrgizilmegenin, sheshimderdiń eski tehnıkalyq pasporttarǵa súıenip qabyldanyp jatqanyn alǵa tartady.
— Biz óz kúshimizben trosyn, rele men qozǵaltqyshyn aýystyrdyq, lıft minsiz jumys istep tur. Biraq bizdi jańa lıft alýǵa májbúrleýde, al onyń baǵasy 12,5–18 mıllıon teńge turady, — deıdi qala turǵyny.
Qarjylandyrý tapshylyǵy
Lıftini jańartýdyń resmı joly — Turǵyn úı qoryn jańǵyrtý ortalyǵynyń jyldyq 1% mólsherlememen nesıe berý baǵdarlamasy. Alaıda ortalyq basshysy Danııar Dıýsembaevtyń sózinshe, qazirdiń ózinde 100-den asa ótinish túsken, al aýystyrý kezegi 2027 jylǵa deıin sozylyp ketken. 2024 jáne 2025 jyldary respýblıkalyq bıýdjetten bul maqsatqa qarjy bólinbegen.
Turǵyndarǵa qosymsha qarajat kózin ózderi tabý nemese «QazOrtalyq TKSh» arqyly 7% mólsherlememen nesıe rásimdeý usynylýda. Al qarjylandyrýǵa deıin kútý — jappaı óshirýdiń áleýmettik saldaryn kúsheıtpek.
Kópshilik bılikten lıftilerdiń paıdalaný merzimin keminde bir-eki jylǵa uzartýdy suraıdy. Bul ýaqytta qarajat jınap, qujat rásimdeýge múmkindik týady. Áıtpese, qalada áleýmettik daǵdarys oryn alýy múmkin.
Máseleni sheshýdiń joldary
Kompanııa turǵyndarǵa baǵany tómendetý jáne kezeń-kezeńimen aýystyrý nusqasyn qarastyrýǵa daıyn ekenin aıtady. Alaıda qarjylaı qoldaýsyz jańa lıftini iske qosý múmkin emes.
Osylaısha, qaraǵandylyqtardyń aldynda eki ǵana tańdaý bar: kezegin kútý nemese qarajatty ózderi tabý. Al lıft óshirilgen úılerdiń turǵyndary ázirge baspaldaqpen kóterilip, túsýge májbúr, bul — densaýlyqqa qaýip pen kúndelikti ómirdegi úlken qolaısyzdyq.
Buǵan deıin Aqtóbe qalasyndaǵy kópqabatty úılerdegi lıfttiń 15% aýystyrýdy qajet etetini habarlanǵan edi.