24 SÁÝІR . QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER

ASTANA. 24 sáýir. QazAqparat - QazAqparat oqyrmandaryna 2014 jylǵy 24 sáýirge arnalǵan kúntizbesin usynady.

24 SÁÝІR, BEISENBІ

Halyqaralyq jastar yntymaqtastyǵy kúni. 1955 jyly Azııa men Afrıka elderiniń Bandýng konferentsııasynda sheshim qabyldanǵan kúnnen bastap, otarshyldyqqa qarsylyq bildirip, beıbitshilikti qoldaıtyn jastardyń halyqaralyq yntymaqtastyǵy kúni retinde atap ótiledi.

Búkil álemdegi armıandardyń aza tutý kúni. Osman ımperııasyndaǵy armıan genotsıdi sharyqtaý shegine jetip, shamamen 1,5 mıllıondaı armıan óltirilgen. Bul kún 1989 jyldan bastap atap ótiledi.

Halyqaralyq astronomııa kúni. Bul mereke 1973 jyly Amerıkada dúnıege kelip, astronomııa jankúıerlerin «Astronomııany adamzatqa tanystyrýshylar» degen bir urannyń astyna jınady. Búginde bul qozǵalysty Astronomııa lıgasy, Tynyq muhıt Astronomııalyq qoǵamy, Halyqaralyq Planetarııler odaǵy basqarady.

Astronomııa kúnin ádette senbide, aı ortalanyp, sáýir aıaqtalyp, mamyr bastaý alar kezde toılaıdy. Bul kúni kóptegen elderde myńdaǵan astronomııalyq klýbtar, ǵylymı murajaılar men rasythanalar, planetarııler ártúrli qyzyqty sharalar uıymdastyryp, kópshilikke dárister oqyp, telekonferentsııa, birikken jobalar jasap, juldyzdy aspandy teleskoptarmen tamashalatady.

ESTE QALAR OQIǴALAR

2 4 jyl buryn (1990) Qazaq KSR-iniń «Qazaq KSR Prezıdenti qyzmetin bekitý jáne Konstıtýtsııaǵa (Negizgi zań) ózgertýler men tolyqtyrýlar engizý týraly» Zańy, Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń «Qazaq Keńes Sotsıalıstik Respýblıkasynyń Prezıdenti týraly» Jarlyǵy qabyldandy.

2 4 jyl buryn (1990) Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń sheshimimen Qazaqstannyń tuńǵysh Prezıdenti bolyp Nursultan Ábishuly Nazarbaev saılandy.

2 4 jyl buryn (1990) qazaq jáne orys tilderinde «Halyq keńesi» jáne «Sovety Kazahstana» gazetiniń alǵashqy sany shyqty.

2 3 jyl buryn (1991) Túrkııada Qazaqstannyń mádenıet jáne óner kúnderi bastaldy. Osy is-shara sheńberinde «Altyn tamyrlar» atty kórme ashyldy. Bul kórme qazaq pen túrik halyqtarynyń tarıhı tamyrlastyǵyn qamtydy.

1 9 jyl buryn (1995) jazýshy Qasym Qaısenovke, ardagerler Alekseı Kýlakov pen Mýrdın Taıpovke «Halyq qaharmany» ataǵy berildi.

1 8 jyl buryn (1996) Túrkııada Abaı kúnderiniń aıasynda Abaıdyń (1845-1904) shyǵarmashylyǵyna arnalǵan merekelik sharalar ótti. Ankarada saltanatty túrde jańa mektep ashyldy, atalǵan mektepke qazaqtyń uly aqyny Abaıdyń esimi berildi. Túrkııadaǵy Qazaqstan Elshiliginiń qoldaýymen, onda Abaıdyń murajaıy ashyldy.

1 8 jyl buryn (1996) Almatydaǵy 28 gvardııashy-panfılovshylar atyndaǵy saıabaqtaǵy memleket basshylary alleıasyna Elbasy N.Á.Nazarbaev pen zaıyby Sara Alpysqyzy alǵashqy shyrsha aǵashyn otyrǵyzdy.

1 8 jyl buryn (1996) Elbasy N.Nazarbaevqa eldegi eń joǵarǵy laýazym belgileri - «Altyn Qyran» ordeni, omyraý belgisi jáne Prezıdent baıraǵy tapsyryldy.

1 4 jyl buryn (2000) Almatyda «Eýrazııa - 2000» ekonomıkalyq sammıti óz jumysyn bastady. Sammıtte Ortalyq Azııa jáne Kavkaz mańy elderi kóshbasshylary ıntegratsııa, jahandaný máselelerin, Eýrazııanyń bolashaǵyn talqylady.

1 3 jyl buryn (2001) Almatydaǵy «Atakent» iskerlik áriptestik ortalyǵynda «Uly Jibek jolymen» atty birinshi halyqaralyq kitap jáne polıgrafııa jármeńkesi ashyldy.

8 jyl buryn (2006) Astanada «Taımas» baspa úıinen at sporty men jylqy sharýashylyǵynyń búgingi jaı-kúıine arnalǵan «Qazanat» atty kitap jaryq kórdi. Onyń avtorlary - elimizdegi at sporty men jylqy sharýashylyǵynyń bilikti janashyrlary sanalatyn Keńes Raqyshev pen Sádibek Túgel. Bes bólimnen turatyn bul kitap jylqynyń qadir-qasıeti týrasynda el aýzynda aıtylyp kelgen ańyz-áńgimelermen birge jylqy malynyń bıologııalyq erekshelikteri men tuqym túrleri, respýblıkada atalǵan salany órkendetý men at sportyn damytýdyń naqty múmkindikteri jan-jaqty saralanyp kórsetilgen.

ESІMDER

13 1 jyl buryn (1883-1939) Alash qozǵalysynyń qaıratkeri, bıologııa, zoologııa, medıtsına salalary boıynsha stýdent-shákirtterge arnap alǵash oqýlyq jazǵan ámbebap ǵalym, dáriger, folklorshy, pedagog, tilshi, qoǵam qaıratkeri, professor, Reseı Ǵylym akademııasy Ólketaný bıýrosynyń korrespondent-múshesi DOSMUHAMEDULY Halel dúnıege keldi.

Atyraý oblysynyń Qyzylqoǵa aýdanynda týǵan. Oral áskerı-shynaıy ýchılışesin, Peterbor áskerı-medıtsınalyq akademııasyn bitirgen. Stýdenttik ómiri saıası tolqýlarǵa toly kezeńmen tustas kelip, onyń saıası bilimin jetildirip, qalyp­tasýyna áser etti. Ol osy jyldary el ishinde úgit-nasıhat júrgizip, jergilikti «Fıkr» (Pikir), «Ýralskıı lıstok» gazetterine ma­qa­lalar jazyp, saıası tolqýlardyń mán-jaıyn halyqqa túsindirip otyrdy. 1909 jyly akademııany úzdik dárejeli dáriger ataǵymen, Altyn medalmen bitirip, ofıtser retinde kesimdi merzimdegi áskerı mindetin óteýge jiberilgen. Aldymen Perm gýbernııasynda, keıin 2-shi Túrkistan, 2-shi Oral qazaq-orys atqyshtar batalonynda áskerı kishi dárigerlik qyzmet atqardy. 1913-1918 jyldary «Qazaq» gazetinde «Tamyr dári haqynda», «Sary kezik - súzek», «Juqpaly aýrý haqynda» syndy kásibı, áleý­met­tik-saıası taqyryptarda maqalalar jarııalap, ózindik oı-pikirin bildirip turǵan. Ǵalymnyń «Kak borotsıa s chýmoı sredı kırgızskogo naroda» atty kitaby óz kezeńinde oba indetine qarsy kúrestiń ádis-tásilderin túgel qam­tyǵan eńbek bolǵan. Reseıdegi Aqpan tóń­kerisinen keıin qazaq dalasynda oblystyq, jalpy qazaq sezderin uıymdastyryp, ótkizýge atsalysqan. Máskeýde ótken Búkilreseılik musyl­mandar sezine qatysyp, І jalpyqazaq sezinen Búkilreseılik quryltaı jınaly­syna depýtattyqqa kandıdat retinde usy­nylǵan. 1917 jyly ІІ jalpyqazaq sezinde jarııalanǵan Alashorda úkimeti - Ult keńesi quramyna saılanǵan. Alash qaıratkerlerimen birge birinshi kezekte halyqty búlinshilikten qorǵaıtyn ulttyq ásker - halyq mılı­tsııasyn jasaqtaýǵa, Alash qoryn qurýǵa, elden alym-salyq qarajat jınaý isine kúsh salǵan. Ýaqytsha úkimetten bılikti kúshpen tartyp alǵan bolshevıkterdiń ústemdigi nyǵaıǵan tusta, Keńes úkimetiniń basshysy V.Lenınmen, Ult isteri jónindegi halyq komıssary I.Stalınmen betpe-bet kelissózder júrgizgen. 1920 jyly tamyzdyń 21-inde Túrkistan res­pýblıkasy halyq aǵartý komıssarıaty janynan Túrkistan halyqtarynyń oqý-aǵartý, mádenı jáne ǵylymı muqtajdaryn óteý úshin arnaıy uıymdastyrylǵan Bilim komıssııa­synyń músheligine, keıin tóraǵalyǵyna saılanǵan. Tashkenttegi halyq aǵartý ınstıtýtynda oqytýshy bolǵan. Orta Azııa (Túrkistan) ýnıversıteti medıtsına fakýltetiniń hırýrgııalyq emhana­synda ordınator, Túrkistan densaýlyq saqtaý halyq komıssarıaty alqasynyń múshesi jáne emdeý-sanıtarlyq bóliminiń meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. Orta Azııa memlekettik baspa alqasynyń, keıin Qazaq memlekettik baspasy Shyǵys bóliminiń meńgerýshisi, Qazaq memlekettik baspa basqarmasy meńgerýshisiniń orynbasary qyzmetterin atqara júrip, otandyq ǵylymnyń damýyna da mol úles qosqan. Onyń «Tabıǵattaný», «Janýarlar», «Adamnyń tán tirligi» (qazaqsha-oryssha jaratylystaný sózdigi), «Oqýshy­lardyń densaýlyǵyn saqtaý», «Dene bitimi jáne onyń jumysy týraly áńgimeler», t.b. oqýlyqtar men ǵylymı eńbekter jazǵan. Sonymen qatar qazaq halqynyń tili men ádebıetine, tarıhyna qatysty materıaldar jınaqtap, tildiń dybys júıesiniń ózekti máselesi - sıngarmonızm zańyn zerttegen. «Qazaq-qyrǵyz tilderindegi sıngarmonızm zańy», «Shernııaz sheshen», «Alash ne sóz?», «Buqaradaǵy Kógiltash medresesin salý týraly ápsana», «Tillá-Qary men Shırdor medreselerin salǵyzǵan Jalańtós batyr shejiresi», «Dıýanı luǵat at-túrik», «Kenesarynyń sońǵy kúnderi», «Qazaq ádebıe­tiniń tarıhy» sııaqty, t.b. ǵylymı-teorııalyq eńbekter jazyp qaldyrǵan. «Murat aqyn sózi», «Isataı - Mahambet», «Alaman» jınaqtaryn shyǵarǵan. 1932 jyly Keńes ókimeti uıymdastyrǵan qýǵyn-súrgin saıasaty kezinde tutqyndalyp, OGPÝ úshtiginiń sheshimimen Voronej qalasyna 5 jylǵa jer aýdarylǵan. Onda júrip Densaýlyq saqtaý jáne gıgıena ınstıtýtynda bólim meńgerýshisi, balalardy em­deý-saqtandyrý ambýlatorııasy meń­gerýshisiniń orynbasary sekildi qyzmet istegen. 1938 jyly shildeniń 26-ynda jalǵan saıası aıyppen ekinshi ret tutqynǵa alynyp, áýeli Máskeý, keıin Almaty túrmesinde otyrǵan. 1939 jyly sáýirdiń 24-inde áskerı trıbýnaldyń úkimimen atý jazasyna kesilgen. Ǵalymnyń isi tek 1958 jyly aqpannyń 28-inde Qazaq KSR Joǵarǵy sotynyń Qylmystyq ister alqasynda qaıta qaralyp aqtalǵan.

Ǵalymǵa týǵan jeri Atyraý oblysy Mııaly ken­tinde eskertkish qoıylǵan. Atyraý ýnıversıtetine, Almaty jáne Atyraý qalalaryn­daǵy kóshelerge esimi berilgen.

1 20 jyl buryn (1894-1919) Aqmola oblysynda Keńes úkimetin ornatýǵa qatysýshylardyń biri SERІKBAEV Báken dúnıege keldi.

Aqmola (Astana) qalasynda týǵan. Aqmola ýchılışesin bitirgen. 1917 jyly S.Seıfýllın uıymdastyrǵan «Jas qazaq» atty jastar uıymynyń jumysyna qatysty. 1918 jyly Aqmola ýezdik Keńesi atqarý komıteti tóraǵasynyń orynbasary boldy. Sol jyly maýsym aıynda aq gvardııashylar búligi kezinde Aqmola keńesiniń basqa múshelerimen birge tutqynǵa túsip, ataman Annenkovtyń «Azap vagonyna» qamaldy. Ol Omby lagerinde aq gvardııashylardyń qolynan qaza tapqan.

8 9 jyl buryn (1925-1991) ken isi salasyndaǵy qazaq ǵalymy, Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń korrespondent múshesi, tehnıka ǵylymynyń doktory, professor, jer qoınaýyn ashyq qazý salasy mamany MUSTAFINA Ásııa Mustafaqyzy dúnıege keldi.

Qyzylorda oblysy Syrdarııa aýdanynda týǵan. Qazaq taý-ken metallýrgııa ınstıtýtyn (qazirgi Q.Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıtet) bitirgen.

Eńbek jolyn KSRO Metallýrgııa ónerkásibi mınıstrligi Kempirsaı ken basqarmasy tehnıkalyq baqylaý bólimi bastyǵynyń orynbasary qyzmetinen bastaǵan. 1954 jyly paıdaly qazbalar ken oryndaryn ıgerýde tehnıkalyq kómek kórsetý úshin Qytaı Halyq Respýblıkasyna jiberilip, ol jerde «Sovkıtaımetall» AQ-y basqarmasynyń óndiristik-tehnıkalyq bóliminde aǵa ınjener bolyp qyzmet atqarǵan. Elge kelgen soń Qazaq KSR Ǵylym Akademııasynyń Ken isteri ınstıtýtynyń kishi ǵylymı qyzmetkeri, aǵa ǵylymı qyzmetkeri, jer qoınaýyn ashyq qazý zerthanasynyń meńgerýshisi jáne ǵylymı keńesshisi qyzmetterin atqarǵan.

Negizgi ǵylymı eńbekteri ken ashý jumystarynda jappaı qoparý ádisterin qoldaný, burǵylaý tehnologııasyn jetildirý, kendi ashyq ádispen qazý júıelerin taldaý jáne karerlerdi avtomattandyrylǵan basqarý juıeleri arqyly paıdalaný máselelerine arnalǵan.

Á.Mustafına jemisti ǵylymı-uıymdastyrýshylyq qyzmeti úshin «Qurmet belgisi» ordenimen, medaldarmen, Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet gramotasymen marapattalǵan. 2002 jyly Qazaqstan ken ǵylymyna qosqan zor úlesi úshin jáne Ken isteri ınstıtýtynyń damýyna sińirgen eńbegine baılanysty «D.A.Qonaev atyndaǵy Ken isteri ınstıtýtynyń qurmetti ǵylymı qyzmetkeri» ataǵy berildi.

7 8 jyl buryn (1936) Qazaqstannyń halyq jazýshysy, Qazaqstan Memlekettik syılyǵynyń, Qazaqstan Jazýshylar odaǵy syılyǵynyń jáne Platınaly Tarlan syılyǵynyń ıegeri, Abaı atyndaǵy memlekettik syılyqtyń jáne M.Áýezov atyndaǵy ádebı syılyqtyń ıegeri, Tarbaǵataı, Aıagóz jáne Úrjar aýdandarynyń qurmetti azamaty JUMADІLOV Qabdesh dúnıege kelgen.

Qytaı Halyq Respýblıkasy, Shyńjań ólkesiniń Tarbaǵataı aımaǵy, Sháýeshek aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń (qazirgi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıteti) fılologııa fakýltetin támamdaǵan. 1965-1967 jyldary - «Qazaq ádebıeti» gazetinde ádebı qyzmetker, 1967-1976 jyldary - «Jazýshy» baspasynda redaktor, 1976-1981 jyldary - Qazaqstannyń Baspa, polıgrafııa jáne kitap saýdasy isteri jónindegi memlekettik komıtetinde jaýapty qyzmetker bolǵan. 1980 jyldan biryńǵaı shyǵarmashylyq jumysta.

Q.Jumadilovtiń alǵashqy óleńderi 1954 jyldan bastap jergilikti baspasóz betinde jaryq kórgen. «Jamal» atty tyrnaqaldy áńgimesi 1956 jyly Úrimjide shyǵatyn «Shuǵyla» jýrnalynda jarııalandy. 10 roman, 13 povest, 50-den asa áńgime, kóptegen maqala jazǵan, «Jas dáýren» óleńder jınaǵynyń, «Qazdar qaıtyp barady» áńgimeler jınaǵynyń, «Kókeıkesti», «Atameken», «Taǵdyr» romandarynyń, «Daraboz», «Sońǵy kósh» dılogııalarynyń avtory.

«Daraboz» romanynda dańqty qolbasshy - Qarakereı Qabanbaıdyń joryq joldary baıandalady. Sondaı-aq romanda 18-ǵasyrdaǵy qazaq halqynyń tynys-tirshiligi epıkalyq keń tynyspen kórsetilip, Abylaı hannyń, qazaqtyń basqa da batyrlary men bıleriniń kórkem beıneleri somdalǵan. «Atameken», «Taǵdyr» tarıhı romandarynda shalǵaıda júrgen qazaq ultynyń aýyr taǵdyry kórsetilgen. 1998 jyly Q.Jumadilovtiń sońǵy jyldardaǵy kólemdi shyǵarmasy - «Tańǵajaıyp dúnıe» ǵumyrnamalyq romany jaryq kórdi. 2008 jyly jazýshynyń «Máńgilik maıdan» kitaby, al 2010 jyly «Tozaq oty» povester men áńgimeleri jaryqqa shyqty. Jazýshynyń pýblıtsıstıkalyq maqalalary «Qalyń elim, qazaǵym» jınaǵynda jarııalandy. Q.Jumadilov shyǵarmalary kóptegen shetel tilderinde, sonyń ishinde orys, ýkraın, belarýs, ózbek, uıǵyr, qyrǵyz tilderinde basylyp shyqqan.

«Parasat» ordenimen, el mádenıeti damýyna qosqan súbeli úlesi úshin «Kúltegin» medalimen, Qazaq SSR Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet gramotasymen marapattalǵan.

7 6 jyl buryn (1938) Almaty ekonomıka jáne statıstıka akademııasynyń rektory, professor, Qazaqstan Respýblıkasy joǵary mektebiniń eńbek sińirgen qyzmetkeri NURIEV Marat Almasuly dúnıege keldi.

Almaty oblysynda týǵan. Máskeý jeńil ónerkásip tehnologııasy ınstıtýtyn bitirgen. Jambyl jeńil jáne tamaq ónerkásibi tehnologııalyq ınstıtýtynyń oqytýshysy, aǵa oqytýshysy, kafedra meńgerýshisi, prorektory bolǵan. 1978-1984 jyldary - Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtynyń prorektory. 1984-1987 jyldary - Qazaq KSR Joǵary jáne arnaýly orta bilim mınıstrliginiń basqarma bastyǵy. 1987-1989 jyldary - Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtynyń prorektory. 1989-1996 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Úkimeti janyndaǵy ınstıtýttyń rektory. 1996 jyldan Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Apparatynyń Qaýipsizdik keńesi hatshysynyń orynbasary, hatshylyq meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. 1997-2003 jyldary - Almaty ekonomıka jáne statıstıka ınstıtýtynyń prorektory. Qazirgi qyzmetinde 2003 jyldan bastap isteıdi. 60-tan astam ǵylymı eńbektiń avtory. Nurıevtiń tikeleı jetekshiligimen Almaty ekonomıka jáne statıstıka akademııasy Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń memlekettik attestatsııasynan, BISTRO-TASIS jobasy sheńberinde CAMEQ halyqaralyq standart boıynsha synaq túrindegi akkredıtatsııadan ótken jáne iskerlik tájirıbede joǵary sapaly qyzmeti úshin Halyqaralyq qor (Shveıtsarııa, Jeneva) tarapynan altyn medalmen marapattalǵan.

7 5 jyl buryn (1939) shyǵystanýshy, tarıh ǵylymynyń doktory, professor HAFIZOVA Klara Shaısultanqyzy dúnıege keldi.

Oral qalasynda týǵan. Tashkent memlekettik ýnıversıtetin, KSRO Ǵylym akademııasy Shyǵystaný ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen. 1969-1990 jyldary Qazaq KSR Ǵylym akademııasy Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh, arheologııa jáne etnografııa ınstıtýtynyń kishi ǵylymı qyzmetkeri, Uıǵyrtaný ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri bolǵan. 1990-1994 jyldary - Qazaq memlekettik ýnıversıteti qytaı fılologııasy kafedrasynyń meńgerýshisi. 1995-1998 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Strategııalyq zertteýler ınstıtýtynyń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri, bólim bastyǵy. 1998-2005 jyldary Qaınar ýnıversıteti strategııalyq jáne halyqaralyq zertteýler ortalyǵynyń dırektory qyzmetin atqarǵan. 2005 jyldan Qaınar ýnıversıteti Qazaq tarıhy men órkenıeti ınstıtýtynyń dırektory bolyp isteıdi. K.Hafızova Qazaqstandaǵy belgili qytaıtanýshy ǵalym. Zertteý eńbekteri, negizinen 14-19 ǵasyrlar arasyndaǵy Ortalyq Azııa men Qytaı, onyń ishinde Tsın ımperııasy men qazaq handary arasyndaǵy baılanystarǵa arnalǵan. Ǵalym 1997-1998 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń arnaıy tapsyrmasymen qazaq shyǵystanýshylary arasynda tuńǵysh ret Qytaıdyń birinshi tarıhı muraǵatynda zertteýler júrgizip, kúrdeli eńbek jazdy. 50- den astam ǵylymı eńbektiń avtory.

6 3 jyl buryn (1951) Qanysh Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıtetiniń «Tirshilik qaýipsizdigi» kafedrasynyń professory, Halyqaralyq Ekologııa, adam jáne tabıǵat qaýipsizdigi ǵylym akademııasynyń akademıgi, KSRO ónertapqyshy, eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri ÓTEPOV Erqasyn Balapanuly dúnıege keldi.

Aqtóbe qalasynda týǵan. G.I.Nosov atyndaǵy Magnıtogorsk ken-metallýrgııa ınstıtýtyn, Máskeý bolat jáne qorytpalar ınstıtýty aspırantýrasyn, osy oqý ornynyń doktorantýrasyn bitirgen. 1974-1979 jyldary - «Aqtóbeaýylmash» zaýytynyń ınjener-tehnology, aǵa sheberi, aýysym bastyǵy. 1982-1989 jyldary - Vladımır polıtehnıkalyq ınstıtýtynyń Mýrom fılıaly ǵylymı-zertteý sektorynyń aǵa ınjeneri, aǵa oqytýshysy, dotsenti. 1997-2005 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy JAK Sarapshylar keńesiniń sarapshysy, tóraǵa orynbasary. 2005-2008 jyldary - Qanysh Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıtetiniń «Tirshilik qaýipsizdigi» kafedrasynyń meńgerýshisi. 2008 jyldyń shildesinen bastap - qazirgi qyzmetinde.

450-den astam ǵylymı eńbektiń, onyń ishinde 15 ónertabystyń, 20 monografııanyń jáne 10 oqý quralynyń avtory. Sonymen qatar onyń basshylyǵymen 1 doktorlyq, 11 kandıdattyq dıssertatsııa qorǵaldy.

Qanysh Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıtetiniń «Aıryqsha eńbegi úshin» medalimen, KSRO Halyq sharýashylyǵy jetistikteri kórmesiniń qola medalimen, Halyqaralyq Ekologııa, adam jáne tabıǵat qaýipsizdigi ǵylym akademııasynyń M.Lomonosov atyndaǵy medalimen marapattalǵan.

5 8 jyl buryn (1956) Aqtóbe oblystyq «Aqtóbe» gazeti bas redaktorynyń orynbasary, aqyn, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi, Qazaqstan Respýblıkasynyń mádenıet qaıratkeri, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń Shákárim Qudaıberdıev atyndaǵy, Qazaqstan Jýrnalıster odaǵynyń Tóleýbaı Ydyrysov atyndaǵy syılyqtarynyń jáne Aqtóbe qalasy ákimi syılyǵynyń laýreaty, Halyqaralyq «Daraboz» báıgesiniń júldegeri AShYQBAEV Ertaı Ahatuly dúnıege keldi.

Aqtóbe oblysynyń Temir aýdanynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin bitirgen. 1983-2000 jyldary Temir aýdandyq «Jumysshy týy» - «Rabochee znamıa», Torǵaı oblystyq «Torǵaı tańy» gazetterinde qyzmet atqarǵan. 2000 jyldan bastap - qazirgi qyzmetinde.

Alǵashqy óleńderi «Temirqanat», «Aq sáýle», «Bastaý» jınaqtaryna engen. «Qos meń», «Jaqsy baǵa», «Uıa», «Ashyq sabaq», «Ǵashyqtar mektebi», «Qańtardaǵy qus», «Qobylandynyń qonysy» atty óleń kitaptary, «Bizdiń kerýen» esseler jınaǵy jaryq kórgen. «Jalyn» baspasy uıymdastyrǵan balalar men jasóspirimderge arnalǵan úzdik shyǵarmalardyń respýblıkalyq jabyq konkýrsynyń tórt dúrkin júldegeri atanǵan. Aǵylshyn aqyny Djon Kıtstiń, cheh jazýshysy ıAroslav Seıferttiń, nemis aqyndary Stefan Georgeniń jáne Nobel syılyǵynyń laýreaty German Gesseniń, polıak aqyny Zbıgnev Herberttiń shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdarǵan.

5 6 jyl buryn (1958) QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty, QR Májilisiniń Áleýmettik-mádenı damý komıtetiniń tóraıymy (2014 j sáýirinen) YQSANOVA Gúlnár Mustahımqyzy dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysynda týylǵan. 1980 jyly S.M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetinniń fılosofııa-ekonomıkalyq fakýltetin bitirip, saıası ekonomııa kafedrasynyń izdenýshisi boldy. 1986 jyly aspırantýrany bitirip sol kafedrada kandıdattyq dıssertatsııasyn korǵady. Ekonomıka ǵylymdarynyń kandıdaty ǵylymı derejesi bar. 1986-1994jj. - Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń, Qazaq aýyl sharýashylyq ınstıtýtynyń oqytýshysy. 1994- 2011 jj. teleradıokeshenindegi qyzmeti: «Qazaqstan teledıdar jáne radıosy» TRK-nyń Prezıdent keńesshisi, vıtse- prezıdenti; «TAŃ» Telekompanııasynyń vıtse-prezıdenti; «Habar» Agenttigi» AQ-nyń referenti, vıtse-prezıdenti, Bas dırektory, Dırektorlar Keńesi tóraǵasynyń keńesshisi, Dırektorlar Keńesiniń tóraıymy, Basqarma tóraıymy. «Nur Otan» Halyqtyq Demokratııalyq partııasy Saıası keńesiniń múshesi, QR Prezıdenti janyndaǵy Áıelder isteri jáne otbasylyq-demografııalyq saıasat jónindegi Ulttyq komıssııasynyń múshesi. «Kurmet» ordeni men medaldarmen marapattalǵan, Jýrnalıstıka salasyndaǵy QR Prezıdent syılyǵynyń laýreaty.

5 6 jyl buryn (1958) «QazMunaıteńiz» AQ jáne «QazMunaıGaz» barlaý óndirý» AQ dırektorlar keńesiniń tóraǵasy BALJANOV Asqar Qumaruly dúnıege keldi.

Reseıde týǵan. Gýbkın atyndaǵy Máskeý munaı hımııasy jáne gaz ónerkásibi ınstıtýtyn bitirgen. Eńbek jolyn «Embimunaı» óndiristik birlestiginen bastaǵan. 1987-1990 jyldary - Atyraý oblystyq partııa komıtetiniń nusqaýshysy, jaýapty uıymdastyrýshysy, bólim meńgerýshisiniń orynbasary. 1990-1991 jyldary - Atyraý oblystyq atqarý komıteti Syrtqy ekonomıkalyq baılanystar basqarmasynyń bastyǵy. 1991-1994 jyldary - «Qazaqstanmunaıgaz» Ulttyq munaı kompanııasynyń vıtse-prezıdenti, «Qazaqstanmunaıgaz» syrtqy saýda fırmasynyń bas dırektory. 1994-2002 jyldary - «Kvorým Enterpraızız» jaýapkershiligi shekteýli seriktestiginiń bas dırektory, «Suńqar» jaýapkershiligi shekteýli seriktestiginiń atqarýshy dırektory, «Katrako» jaýapkershiligi shekteýli seriktestiginiń bas dırektory. 2002-2003 jyldary - «QazRosgaz» jabyq aktsıonerlik qoǵamy bas dırektorynyń orynbasary. 2003-2004 jyldary - «QazMunaıTeńiz» jabyq aktsıonerlik qoǵamy bas dırektorynyń birinshi orynbasary. 2004-2005 jyldary - «QazMunaıGaz» Ulttyq kompanııasy» aktsıonerlik qoǵamynyń basqarýshy dırektory.

4 9 jyl buryn (1965) M.Áýezov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq drama teatrynyń dırektory ári kórkemdik jetekshisi JÝASBEK Erkin Tileýqululy dúnıege keldi.

Jambyl oblysy, Baızaq aýdany, Sarybaraq aýylynda dúnıege keldi.Almaty memlekettik teatr-kórkemsýret ınstıtýtynyń teatr fakýltetin bitirgen. Eńbek jolyn QR Ulttyq Ǵylym Akademııasynyń M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynda aǵa laborant bolyp bastady. 1990-1993jj. - osy ınstıtýttyń aspırantýrasynda oqydy. 1994j. - teatrtaný salasy boıynsha kandıdattyq dıssertatsııa qorǵap, atalmysh ınstıtýtta ǵylymı qyzmetker bolyp jumys istedi.

1996-1997jj. - Qazaqtyń óner máselesi boıynsha ǵylymı Ortalyǵyna bólim meńgerýshi. 1997-1999jj. - QR Bilim jáne mádenıet mınıstrligi Mádenıet komıtetiniń teatr jáne kıno bóliminiń bastyǵy; 1999-2001jj. - Respýblıkalyq Nemis drama teatrynyń dırektory; 2001j. - M.Áýezov atyndaǵy akademııalyq drama teatrynda ákimshilik dırektory; 2004-2008jj. - QR Teatr qaıratkerleri Odaǵynyń tóraǵasy. 2008j. jeltoqsanynan-2013j. sáýirine deıin Astana qalasyndaǵy Q.Qýanyshbaev atyndaǵy mýzykalyq drama teatrynyń dırektory. 2013j. 1 sáýirinen M.Áýezov atyndaǵy Qazaqtyń Memlekettik akademııalyq drama teatrynyń dırektory ári kórkemdik jetekshisi qyzmetine taǵaıyndaldy. 1995j bastap respýblıkalyq jáne halyqaralyq, sondaı-aq Tashkent, Bishkek, Ýfa, Qazan qalalarynda ótken teatr festıvalderinde qazylar alqasynyń múshesi. 1991-1997 jáne 2002-2008 jj. aralyǵynda T.Júrgenov atyndaǵy Ulttyq óner akademııasynda dáris oqydy.

Túrli jınaqtar men merzimdi BAQ betterinde 50-ge jýyq ǵylymı-kópshilik maqalsy jarııalanǵan. Dramatýrgııa janrynda tabysty eńbek etip kele jatqan E. Jýasbektiń «Úılený», «Kúlemiz be, jylaımyz ba?», «Antıvırýs», t.b pesalary respýblıka teatrlarynda qoıyldy.

9 5 jyl buryn (1919) kıpr saıasatkeri, 1974 jylǵy 23 shildeden 7 qarashaǵa deıin jáne 1993-2003 jyldardaǵy Kıpr prezıdenti Glafkos Ioanný KLIRIDIS dúnıege keldi.

6 2 jyl buryn (1952) frantsýz modeleri, óziniń jeke Sán úıiniń prezıdenti Jan-Pol GOTЬE dúnıege keldi.

5 7 jyl buryn (1957) alban ǵalymy, jáne sası qaıratkeri, Albanııanyń onynshy prezıdenti Bamır TOPI dúnıege keldi.