23 qyrkúıek. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
23 qyrkúıek, SEISENBІ
Saýd Arab ııasy Koroldiginiń Memlekettik meıramy - Koroldiktiń jarııalanǵan kúni (1932).
Qazaqstan Respýblıkasy men Saýd Arabııasy arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1994 jylǵy sáýirdiń 30-ynda ornatyldy.
ESTE QALAR OQIǴALAR
2 2 jyl buryn (1992) Qazaqstan Respýblıkasy men Kolýmbııa Respýblıkasy arasynda dıplomatııalyq qarym-qatynas ornatyldy.
2 1 jyl buryn (1993) Qazaqstan, Qyrǵyzstan jáne Ózbekstan basshylary Orta Azııada Ekonomıkalyq odaq qurý týraly kelisimge qol qoıdy.
20 jyl buryn (1994) Aqmola ýnıversıtetine Sáken Seıfýllın esimi berildi.
1 6 jyl buryn (1998) Almatyda tanymal kompozıtor Áset Beıseýovke eskertkish ornatyldy.
1 1 jyl buryn (2003) Astanada Dúnıejúzilik jáne dástúrli dinder sezi bastaldy.
10 jyl buryn (2004) Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti N.Nazarbaev Almatydaǵy rezıdentsııasynda Afınyda ótken XXVIII jazǵy Olımpıada oıyndary júldegerlerimen kezdesip, memlekettik nagradalar tabys etti.
Bokstan Olımpıada chempıony Baqtııar Artaev 1-inshi dárejeli «Barys» ordenimen, Olımpıadanyń kúmis júldegerleri - grek-rım kúresiniń palýany Georgıı Tsýrtsýmıa, boksshy Gennadıı Golovkın, erkin kúres palýany Gennadıı Lalıev, aýyr atlet Sergeı Fılımonov «Qurmet» ordenimen, qola júldegerler - jeńil atlet-onsaıysshy Dmıtrıı Karpov, boksshy Serik Eleýov, grek-rım kúresiniń palýany Mkhıtar Manýkıan «Eren eńbegi úshin» medalimen marapattaldy. Olımpıada jeńimpazy men júldegerlerin daıyndaǵan jattyqtyrýshylar - N.Aqúrpekov, K.Ǵalymtaev, L.Don, ıÝ.Melnıchenko, T.Saıhanov jáne V.Karpovqa «Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri» ataǵy berildi. Qazaqstan sportshylary Olımpıada oıyndarynan bir altyn, tórt kúmis jáne úsh qola medal jeńip aldy. Komandalyq esep boıynsha Qazaqstan qyrqynshy orynǵa taban tiredi.
9 jyl buryn (2005) Pavlodarlyq Taras Shevchenko atyndaǵy Ýkraına mádenıet seriktestiginde respýblıkadaǵy birinshi ýkraın-qazaq sózdiginiń tusaýkeser rásimi boldy.
Sózdik ýkraına dıasporasynyń oqýshylaryna óz tilin jáne memlekettik tildi úırenýge kómek kórsetedi. Basylymnyń tırajy úsh myń dana.
9 jyl buryn (2005) Aqtóbede Álııa Moldaǵulovanyń memorıaldyq kesheni ashyldy.
Qoladan quıylǵan Álııanyń beınesi granıt tuǵyrǵa ornatylǵan. Eskertkishtiń eki jaǵyndaǵy granıt bederlerge saq dáýirinen bastap qazirgi kezeńge deıingi qazaq tarıhy beınelengen. Memorıal avtorlary - belgili músinshiler Baqytjan Ábishev pen Esken Serǵabaev.
5 jyl buryn (2009) Qazaqstannyń shaıbaly hokkeı federatsııasy óziniń resmı saıtyn - www.icehockey.kz. iske qosty.
5 jyl buryn (2009) Taldyqorǵanda Qabanbaı batyr eskertkishi saltanatty túrde ashyldy.
Jetisý jerinde turyp jatqan batyrdyń urpaqtary «Daraboz» qoǵamdyq-mádenıet qoryn quryp, birneshe qaıyrymdylyq aktsııalaryn jasaý nátıjesinde eskertkishtiń qurylysyna qarajat jınalyp otyr.
Eskertkish qoladan quıylǵan, bıiktigi 11 metr. Músinshi-arhıtektor - Bolat Qusaıynov, jobalaýshy - Berdibek Shigerbaev.
Qarakereı Qabanbaı (1691-1769) - qazaq batyry, jońǵarlarǵa qarsy azattyq soǵystyń dańqty qaharmandarynyń biri. Ańyraqaı-Alakól shaıqasyna, keıin Shyńǵystaý, Ertis boıyndaǵy shaıqastarǵa qatysyp, Abylaı hannyń bas batyrlarynyń biri bolǵan.
5 jyl buryn (2009) Shyǵys Qazaqstannyń Jarma aýdanyndaǵy Qalbataý aýylynda Er Jánibek batyrdyń memorıaldyq kesheni saltanatty túrde ashyldy.
Keshen qolyndaǵy naızasymen beınelengen batyrdyń altymetrlik qola eskertkishinen turady. Onyń eki jaǵyn eki qasqyr qorshap tursa, al arqasynda bıiktigi 45 metrlik stela bar. Eskertkishten 30 metrdeı jerde Er Jánibektiń kesenesi ornatylǵan.
Er Jánibek, Jánibek Berdáýletuly (1714-1792) - jońǵar shapqynshylyǵy kezinde erekshe kózge túsken batyr, sheshen. Ol úsh júzdiń handary Ábilmámbet jáne Abylaı (Ábilmansur) kezinde jońǵar shapqynshylaryna qarsy soǵystarda qazaq qolynyń eń batyr sardarlary Qarakereı Qabanbaı, Qanjyǵaly Bógenbaı, Ýaq Ótegen jáne Oraqbaı, Malaısary qatarly batyrlarmen tize qosa otyryp, «Quba Qalmaq» atalǵan jońǵar shapqynshylaryna qarsy soǵystarda kúresken qolbasy, áıgili sheshen, ádil bı ári sol kezdegi tutas Abaq-Kereıdiń el ıesi bolǵan.
ESІMDER
7 3 jyl buryn (1941-2004) jazýshy, aqyn-aýdarmashy SAIN Aldan dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (qazirgi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) bitirgen. Eńbek jolyn 1958 jyly Almaty teledıdar stýdııasynan bastap, Kókshetaý oblystyq «Stepnoı maıak» gazetinde qyzmet istegen. Keıin respýblıkalyq teledıdar stýdııasynda, Qazaq KSR Televızııa jáne radıohabar jónindegi memlekettik komıtetiniń jergilikti teledıdar men radıo habaryn taratý bas redaktsııasynda, respýblıkalyq kásipodaqtar keńesiniń baspasóz ortalyǵynda, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń nasıhat bıýrosynda qyzmetker, Qazaq KSR kitapqumarlar qoǵamynda jaýapty hatshy, «Qazaqtelefılm» stýdııasynda bas redaktordyń orynbasary mindetin atqarǵan. Jazýshynyń «Komıssardyń ókili» atty povesi jaryq kórgen. Jumaǵalı Saın, Maǵjan Jumabaev, t.b. aqyndardyń óleńderin orys tiline aýdarǵan.
5 7 jyl buryn (1957) QR ІІM mınıstriniń birinshi orynbasary DEMEÝOV Marat Ǵanuly dúnıege keldi.
Polıtsııa general-maıory Demeýov Marat Ǵanuly 1957 jyly 23 qyrkúıekte Shyǵys Qazaqstan oblysynda dúnıege kelgen. 1990 jyly KSRO ІІM Qaraǵandy joǵarǵy mektebin «zańger» mamandyǵy boıynsha bitirdi. 1981 jyldyń qazan aıynan bastap, 1983 jyldyń tamyz aıyna deıin KSRO ІІM Almaty mılıtsııa mektebiniń kýrsanty atandy. 1976 jyldyń qazan aıynan bastap, 1978 jyldyń mamyr aıyna deıin Qarýly kúshter qatarynda qyzmetin atqardy. 1978 jyldyń jeltoqsan aıynan 2001 jylǵa deıin ishki ister organdarynda birqatar basshylyq qyzmette boldy. 2001 jyldyń qańtar aıynan 2003 jyldyń shilde aıyna deıin Aqmola oblystyq qalalyq ishki ister basqarmasy bastyǵynyń birinshi orynbasary boldy. 2003 jyldyń shilde aıynan 2008 jyldyń mamyr aıy aralyǵynda - Astana qalasynyń ІІD bastyǵynyń birinshi orynbasary. 2008 jyldyń mamyr aıy men 2011 jyldyń shilde aıyna deıin Astana q. ІІD bastyǵy. 2011 jyldyń shilde aıynan bastap, ishki ister mınıstriniń birinshi orynbasary. Otan aldyndaǵy erekshe eńbeki úshin birneshe Úkimettik nagradalarmen marapattalǵan.
5 3 jyl buryn (1961) «Privateclinic Almaty» kópbeıimdi medıtsınalyq ortalyǵy bas dırektorynyń emdeý isi jónindegi orynbasary, hırýrg, medıtsına ǵylymynyń doktory, «Daryn» memlekettik syılyǵynyń laýreaty ARYN Nurlan Muhtaruly dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Almaty memlekettik medıtsına ınstıtýtyn bitirgen. 1984-1990 jyldary - Almaty qalalyq emhanasynyń dárigeri. 1990-1994 jyldary - Almaty memlekettik medıtsına ýnıversıtetiniń assıstenti, dotsenti. 1994-1997 jyldary - Aleksandr Syzǵanov atyndaǵy Hırýrgııa ǵylymı-zertteý ortalyǵynyń jetekshi qyzmetkeri, 1998-2003 jyldary - osy ortalyqtyń bólim meńgerýshisi. 2003-2005 jyldary - Astana qalasyndaǵy «QazMunaıGaz» Ulttyq kompanııasy» AQ-ynyń «Meıirim» kópprofıldi medıtsınalyq ortalyǵynyń bas dárigeri. Qazirgi qyzmetinde 2005 jyldan bastap isteıdi.
Onyń ǵylymı jumystary soqyrishektiń irińdeýi kezindegi kallıkrınkının júıesiniń patofızıologııasyna, ultabar, ishek, ót joldarynyń bitelýine baılanysty jasalatyn operatsııalardyń erekshelikterin zertteýge arnalǵan. Ol Qazaqstanda alǵash ret balalar baýyrynyń zaqymdanǵan bólshekterin alyp tastaý (rezektsııa) jáne asqazannan jasandy (plastıkalyq) óńesh jasaý operatsııalaryn júzege asyrdy. Sonymen qatar Taldyqorǵan, Túrkistan, Pavlodar, Astana, Qaskeleń, Sarqand qalalarynda, Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Ordabasy, Pavlodar oblysynyń Baqal, Kókterek jáne Lenın eldi mekenderi turǵyndary úshin qaıyrymdylyq aktsııalaryn uıymdastyryp, balalar men eresekterge 700-den astam operatsııa jasaǵan. Ǵalymnyń 220-dan astam ǵylymı eńbegi, onyń ishinde 6 monografııasy, 11 ádistemelik usynysy jáne Qazaqstan Respýblıkasy men KSRO-nyń 35 avtorlyq ónertabys kýáligi bar. Nurlan Arynnyń basshylyǵymen medıtsına ǵylymynyń ózekti máselelerine arnalǵan 3 ǵylymı jumys jınaǵy jaryq kórgen. Balalar hırýrgııasy salasynyń 1 doktoryn, 8 kandıdatyn daıarlaǵan. Sondaı-aq respýblıkalyq jáne sheteldik konferentsııalarda, sımpozıýmdarda, sezderde baıandamalar jasaǵan.
«Qazaqstan Respýblıkasy ǵylymynyń damýyna qosqan eńbegi úshin» medalimen marapattalǵan.
3 8 jyl buryn (1976) QR Prezıdentiniń QR Parlamentindegi Ókildigi jetekshisiniń orynbasary QUDAIBERGENOV Eskendir Kópbosynuly dúnıege keldi.
Almaty oblysyndaǵy Qapshaǵaı qalasynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin bitirgen, zańger.
1997 jyldan QR Joǵarǵy sotynda qarjy-sharýashylyq bóliminiń aǵa mamany, is júrgizý jáne baqylaý bóliminiń refrenti, sot alqasynyń konsýltanty, qylmystyq ister jónindegi memlekettik-quqyqtyq bóliminiń konsýltanty. 2001 jyldan - QR Prezıdenti Ákimshiliginiń memlekettik-quqyqtyq bóliminiń konsýltanty. 2003 jyldan - QR Prezıdentiniń QR Parlamentindegi ókildiginiń bas sarapshysy. 2004 jyldan - QR Joǵarǵy soty apparatynyń kadrlar jumystary basqarmasynyń bastyǵy, kadrlar jáne memlekettik qyzmet bóliminiń meńgerýshisi. 2005 jyldan - Aqtóbe oblysy mamandandyrylǵan aýdanaralyq ekonomıkalyq sotynyń tóraǵasy. 2006 jylǵy qarashadan - QR Tabıǵı monopolııalardy retteý agenttigi tóraǵasynyń orynbasary.
30 1 jyl buryn (1713-1759) Ispanııanyń 1746-1759 jyldardaǵy koroli FERDINAND VI dúnıege keldi.
7 6 jyl buryn (1938-1982) nemis-frantsýz kıno akteri, avstrııalyq, nemis jáne frantsýz kınosynyń juldyzy Romı ShNAIDER dúnıege keldi.