22 shilde: Týǵan kún ıeleri
22 shilde, JEKSENBІ
ESІMDER
97 jyl buryn (1921) Uly Otan soǵysynyń ardageri, partııa jáne memleket qaıratkeri, qurmetti temirjolshy, Tarıhı eskertkishter men mádenıetti qorǵaý jónindegi Qazaq qoǵamynyń qurmetti prezıdenti JIENBAEV Sultan Súleımenuly dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fızıka-matematıka fakýltetin, Almatydaǵy saıası jetekshilerdiń orynbasarlaryn daıyndaıtyn kýrsty bitirgen. Almatydaǵy «Qazaq mal daıyndaý» keńsesinde, odan keıin Qazaqstat basqarmasynda qyzmet isteıdi. 1941 jyldyń jeltoqsan aıynda Almaty qalasynda jasaqtalyp jatqan 100-shi derbes qazaq atqyshtar brıgadasynyń atqyshtar rotasyna starshına bolyp taǵaıyndalady, keıin vzvod komandıri bolady. 100-shi derbes atqyshtar brıgadasy 1942 jyly qarashada Kalının maıdanynda 39-shy armııa quramynda surapyl soǵysqa kirisip ketedi, sol urysta Sultan aıryqsha erlik úlgisin kórsetedi. 100-shi derbes atqyshtar brıgadasynyń Velıkıe Lýkı, Nevel, Rjev mańyndaǵy jerlerdi jáne kóptegen eldi mekenderdi nemis basqynshylarynan azat etýdegi erlik isteri tarıhtan belgili. 1944-1950 jyldary Túrkistan-Sibir temir joly jumysshy jabdyqtaý basqarmasy júıesinde ár túrli basshy qyzmetterde boldy. 1950 jyly KSRO Saýda mınıstrliginiń Máskeý qalasyndaǵy joǵary saýda kýrsyna jiberilip, ony úzdik bitiredi. 1954 jyldyń kúzinde Almaty qalalyq partııa komıtetiniń ákimshilik, qarjy-saýda bóliminiń meńgerýshisi bolady. Al odan bes jyldan soń Almaty qalasynyń Frýnze aýdandyq partııa komıtetiniń birinshi hatshysy bolyp saılanady. 1962 jyly Sultan Jıenbaev respýblıkanyń Saýda mınıstri bolyp taǵaıyndalady. Mınıstrlikti basqarý barysynda 1962-1970 jyldary Sultan Súleımenuly saýda jáne kópshilik tamaqtandyrýdy damytý men sala qyzmetin jetildirýge kóp kúsh-jigerin jumsaıdy. Salanyń materıaldyq-tehnıkalyq bazasyn nyǵaıtýǵa, saýda qyzmetin kórsetýdiń progresshil túrlerin engizýge zor úlesin qosady. Sultan Jıenbaevtyń ómirindegi belesti kezeńniń biri onyń 1970 jyly Qazaq KSR Mınıstrler keńesi tóraǵasynyń orynbasary bolyp taǵaıyndalýymen baılanysty. Ol bul qyzmette 15 jylǵa jýyq eńbek etti. Bul rette saýda, jeńil jáne tamaq ónerkásibi salalarymen qosa respýblıkanyń Qarýly Kúshterine qamqorlyq jasaýmen aınalysty. Orta Azııa áskerı okrýginiń qurylýyna belsendi kómek kórsetti. Okrýg áskerleriniń oqýy men tárbıesine kóp kóńil bóldi. Ol 1985 jyly Respýblıkanyń tarıhı jáne mádenı eskertishterin qorǵaý qoǵamy Ortalyq keńesi prezıdıýmynyń tóraǵasy bolyp saılandy jáne 1988 jylǵa deıin osy qyzmetti atqardy. Sultan Jıenbaevtyń jeke bastamasymen jáne ǵylymı, mádenı jáne qoǵamdyq mekemelerdiń tilekterin eskere otyryp, 1992 jyly Dinmuhammed Qonaev atyndaǵy Halyqaralyq qor quryldy. Qordyń birinshi prezıdenti bolyp Sultan Súleımenuly saılandy, qazirgi tańda ol Qordyń qurmetti prezıdenti bolyp qyzmet atqarady.
Oktıabr revolıýtsııasy, úsh Eńbek Qyzyl Tý, Halyqtar dostyǵy jáne «Qurmet» ordenderimen, eki «Birinshi dárejeli Otan soǵysy» ordeni, «Erligi úshin» medali, sondaı-aq Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń birneshe qurmet gramotalarymen marapattalǵan.
2016 jyly 25 shildede Elbasy Nursultan Nazarbaev S.Jıenbaevqa qoǵamdyq jáne etnosaralyq kelisimdi ornyqtyrýǵa, el halqynyń birligin nyǵaıtýǵa qosqan aıryqsha úlesi úshin Memlekettik beıbitshilik jáne progress syılyǵyn tabys etti.
79 jyl buryn (1939) ánshi, Qazaqstannyń halyq ártisi, professor KESOGLÝ Lakı Konstantınovıch dúnıege keldi.
Grýzııanyń Batýmı qalasynda týǵan. Almaty konservatorııasyn bitirgen. 1967 jyldan osy konservatorııa janyndaǵy opera stýdııasynda jumys istegen. 1972 jyldan Qazaqstan teledıdary men radıosynyń ánshisi boldy. Osy jyldan bastap ol otandyq jáne búkilodaqtyq radıo men teledıdar arqyly tanyldy. Qazir T.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynda dáris beredi.
72 jyl buryn (1946-1999) jazýshy, aqyn MUHTARULY Seısen dúnıege keldi.
Qyzylorda oblysynyń Jańaqorǵan aýdanynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin bitirgen. 1971-1982 jyldary - Qazaq Sovet entsıklopedııasynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri. 1982-1986 jyldary - «Óner» baspasynyń redaktory, redaktsııa meńgerýshisi. 1992-1995 jyldary «Jalyn» baspasynyń aǵa redaktory, Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik Ortalyq muraǵaty ǵylymı basylymdar bóliminiń bastyǵy bolǵan. Ómiriniń sońǵy jyldary Túrkistandaǵy Qoja Ahmet ıAssaýı atyndaǵy Qazaq-túrik ýnıversıtetiniń aǵa oqytýshysy bolǵan.
Aqynnyń «Qum kesken kerýen», «Saptaǵy sarbaz», «Taǵy bir kóktem», «Nur taǵysy» óleńder jınaǵy, «500 suraqqa jaýap» atty ónertaný, zertteý kitaby, «Shoqan jáne óner» atty ǵylymı-pýblıtsıstıkalyq kitaby jáne halyq sýretshisi Qanapııa Teljanov týraly tarıhı-bıblıografııalyq «Atameken» povesi jaryq kórgen.
68 jyl buryn (1950) «Astana Opera» balet trýppasynyń dırektory NURQALIEV Tursynbek Ábdibaıuly dúnıege keldi.
Almaty oblysynyń Qaskeleń qalasynda týǵan. Almaty memlekettik horeografııalyq ýchılışesin, balet ártisi; T. Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń «Baletmeısterlik sheberlik» fakýltetin, rejısser-horeograf mamandyǵy boıynsha bitirgen. 1970 jyldan - Abaı atyndaǵy Memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatry baletiniń jeke oryndaýshysy. 2000 jyldan beri - K. Baıseıitova atyndaǵy ¥lttyq opera jáne balet teatrynyń bas baletmeısteri. 2013-2015 - «Astana Opera» balet trýppasynyń kórkemdik jetekshisi, «Astana Opera» bas baletmeısteri. Qazirgi qyzmetinde 2015 jyldan beri. Qazaqstannyń Eńbek sińirgen qaıratkeri.
58 jyl buryn (1960) Qazaqstan Respýblıkasy Parlament Senatynyń depýtaty - Qarjy jáne bıýdjet komıtetiniń múshesi, fızıka-matematıka ǵylymdarynyń kandıdaty PLOTNIKOV Sergeı Vıktorovıch dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynda týǵan. Saratov polıtehnıkalyq ınstıtýtyn bitirgen.
Shyǵys Qazaqstan oblysy Bolshenarym aýdanynyń ákimi, Shyǵys Qazaqstan oblysy ákiminiń orynbasary qyzmetterin atqarǵan. 2008 jyldan - Shyǵys Qazaqstan oblysynan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń depýtaty.
Eki medalmen marapattalǵan.
56 jyl buryn (1962) QR Іshki ister mınıstriniń birinshi orynbasary SÚLEIMENOV Janat Qýanyshuly dúnıege kelgen.
Qaraǵandy oblysynda týǵan. 1984 jyly KSRO Іshki ister mınıstrliginiń Qaraǵandy joǵary mektebin, QR ІІM akademııasyn bitirgen.
Ár jyldary jedel qyzmetterdi basqardy, esirtki bıznesine qarsy kúres jáne krımınaldyq polıtsııa departamentteriniń tóraǵasy, kóliktegi ishki ister departamentiniń bastyǵy bolyp qyzmet etken.
1998 jyldan QR Іshki ister mınıstrliginde túrli laýazymdy qyzmetter atqarǵan. QR ІІM Esirtki bıznesimen kúres departamenti bastyǵynyń orynbasary, Krımınaldyq polıtsııa departamenti bastyǵynyń orynbasary bolǵan. Pavlodar oblystyq ishki ister departamenti bastyǵynyń birinshi orynbasary qyzmetin atqarǵan.
2009 jyldan QR ІІM Esirtki bıznesmen kúres jáne esirtki aınalymyn baqylaý komıtetiniń tóraǵasy, Kóliktegi ishki ister departamentiniń bastyǵy, Krımınaldyq polıtsııa komıtetiniń tóraǵasy bolǵan. Jańa qyzmetke taǵaıyndalǵanǵa deıin Qyzylorda oblystyq ishki ister departamentin basqarǵan.
2017 jyldyń jeltoqsan aıynan beri qazirgi qyzmetinde.
«ІІM-degi úzdik qyzmeti úshin», «ІІM-niń eńbek sińirgen qyzmetkeri», «Qazaqstan polıtsııasyna 15 jyl» tós belgilerimen, «Qazaqstan Respýblıkasy ishki ister organdarynyń ardageri», «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl», «Quqyq tártibin qamtamasyz etýde úzdik shyqqany úshin» medaldarymen marapattalǵan.
56 jyl buryn (1962) Ońtústik Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetiniń rektory QOJAMJAROVA Darııa Perneshqyzy dúnıege keldi.
Jambyl qalasynda dúnıege kelgen. 1984 jyly S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirdi.
D. Qojamjarova 1984-1989 jyldary Jambyl pedagogıkalyq ınstıtýtynda oqytýshy, 1989-1990 jyldary stajer-izdenýshi, 1990-1995 jyldary Abaı atyndaǵy Almaty memlekettik ýnıversıtetiniń aspıranty.
1995 jyly «1925-1929 jyldaryndaǵy qazaq aýylyndaǵy áleýmettik-ekonomıkalyq jáne saıası ózgerister» taqyrybynda kandıdattyq, 2010 jyly «Patshalyq Reseıdiń Ońtústik Qazaqstandy jaýlaýy: áserı-otarlyq ákimshilik pen jergilikti halyq arasyndaǵy qatynas (HІH ǵ.ІІ j - HH ǵ. bas kezi)» taqyrybynda doktorlyq dıssertatsııa qorǵady.
1995-2001 jyldary M.H.Dýlatı atyndaǵy Taraz memlekettik ýnıversıteti «Tarıh» kafedrasynyń dotsenti, 2001 jyly pedagogıka fakýlteti dekanynyń orynbasary, 2001-2003 jyldary «Saıasattaný jáne áleýmettaný» kafedrasynyń meńgerýshisi, 2003-2008 jyldary Joǵary oqý ornyna deıingi daıyndyq, jaratylystaný-áleýmettaný ǵylymdary, gýmanıtarlyq-áleýmettik ǵylymdar fakýltetteriniń dekany, 2008-2010 jyldary tárbıe jumystary jáne qoǵammen baılanys jónindegi prorektor, 2010-2013 jyldary oqý-ádistemelik jumystar jónindegi prorektory. 2013-2018 jyldary Taraz memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynyń rektory.
2018 jyldyń mamyr aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
QR Prezıdentiniń Alǵys hatymen, «QR bilim berý salasynyń qurmetti qyzmetkeri» tósbelgisimen, «QR táýelsizdigine 20 jyl» medalimen marapattalǵan.
49 jyl buryn (1969) Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ekonomıka vıtse-mınıstri - JUMANǴARIN Serik Maqashuly dúnıege keldi.
1993 jyly Máskeý energetıka ınstıtýtyn «jylý fızıkasy» mamandyǵy boıynsha, 1997 jyly E. A. Bóketov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin «qarjy jáne kredıt» mamandyǵy boıynsha bitirgen.
Eńbek jolyn 1993 jyly «Tynaı» ShJK kommertsııalyq dırektory qyzmetinen bastady. 1994-1995 jyldary «Medkorp» ShJK dırektory bolyp jumys istedi. 1995-1998 jyldary «ASB» ShJK bas býhgalteri, dırektory boldy. 1998-2000 jyldary «Atyraý MÓZ» AQ ókildiginiń dırektory qyzmetin atqardy. 2000-2003 jyldary «Kompanııa Global» JShS kommertsııalyq dırektory. 2003-2004 jyldary - «Batys Oıl Gaz» Korporatsııasy» JShS bas dırektory. 2005-2006 jyldary - Aqtóbe qalasynyń Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý bólimi bastyǵynyń orynbasary. 2006 jylǵy sáýirde bastap jeltoqsanǵa deıin - Aqtóbe qalasynyń Kásipkerlik bóliminiń bastyǵy. 2006-2007 jyldary - QR Tabıǵı monopolııalardy retteý agenttiginiń Aqtóbe oblysy boıynsha basqarmasy bastyǵynyń orynbasary. 2007-2008 jyldary - QR Tabıǵı monopolııalardy retteý agenttiginiń Aqtóbe oblysy boıynsha basqarma bastyǵy. 2008 jylǵy naýryzdan maýsymǵa deıin - QR Tabıǵı monopolııalardy retteý agenttiginiń Aqtóbe oblysy boıynsha departamentiniń dırektory. 2008 jylǵy maýsymnan 2010 jylǵy sáýirge deıin - QR Indýstrııa jáne saýda mınıstrligi Saýda komıteti tóraǵasynyń orynbasary, Saýdany damytý departamenti dırektory. 2010 jylǵy sáýirden maýsymǵa deıin - «Qazaqstandyq Kelisimshart agenttigi» AQ Basqarma tóraǵasynyń orynbasary. 2010 jylǵy shildeden 2011 jylǵy qarashaǵa deıin - «NadLoc» jergilikti qamtýdy damytý jónindegi ulttyq agenttigi» AQ Basqarma tóraǵasynyń orynbasary, birinshi orynbasary. 2012 jylǵy naýryzdan shildege deıin - Qazaqstan Respýblıkasy Ekonomıkalyq damý jáne saýda mınıstrliginiń Óńirlik saıasat jáne bıýdjetaralyq qatynastar departamentiniń dırektory. 2012 jylǵy shildeden 2013 jylǵy qańtarǵa deıin Qazaqstan Respýblıkasy Ekonomıkalyq damý jáne saýda mınıstrliginiń Óńirlik damý komıtetiniń tóraǵasy. 2013 jylǵy qańtardan 2014 jylǵy tamyzǵa deıin Qazaqstan Respýblıkasy Óńirlik damý vıtse-mınıstri laýazymdaryn atqardy. 2014 jylǵy tamyzdan 2017 jylǵy qańtarǵa deıin Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń tabıǵı monopolııalardy retteý jáne básekelestikti qorǵaý jónindegi komıtettiń tóraǵasy laýazymyn atqardy.
2017 jylǵy qańtarda QR Ulttyq ekonomıka vıtse-mınıstri bolyp taǵaıyndaldy.
39 jyl buryn (1979) Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ekonomıka mınıstrligi Statıstıka komıtetiniń tóraǵasy AIDAPKELOV Nurbolat Serǵalıuly dúnıege keldi.
Jambyl oblysynda týǵan. 2000 jyly Qazaq memlekettik basqarý akademııasynyń «Býhgalterlik esep jáne aýdıt» mamandyǵy boıynsha bitirdi. 2002 jyly Qazaq gýmanıtarlyq-zań ýnıversıtetin «Zańtaný» mamandyǵy boıynsha támamdady.
2001 jyldyń qańtar aıynan 2003 jyldyń qarasha aıyna deıin QR Statıstıka agenttiginiń «Aqparattyq-esepteý ortalyǵynda» RMQ jumys istedi. 2003-2007 jyldary aralyǵynda «Memlekettik eksporttyq kredıtter jáne ınvestıtsııalardy saqtandyrý korporatsııasy» AQ bas mamany, Qarjy departamentiniń dırektory bolyp jumys istedi. 2007-2008 jyldary «QazAgro «UQ» AQ basqarýshy dırektor. 2008-2009 jyldary «QazAgroGarant» AQ basqarma tóraǵasy. 2009 jyldyń shildesinen bastap jeltoqsanǵa deıin «Astana Knowledge City» AQ konsýltanty. 2009-2011 jyldary QR Statıstıka agenttigi tóraǵasynyń orynbasary. 2011-2013 jyldary QR Statıstıka agettiginiń Jaýapty hatshysy, 2013-2014 jyldary QR Statıstıka agenttigi Áleýmettik jáne demografııalyq statıstıka departamentiniń dırektory. 2015 jyldyń qańtar aıynan 2016 jyldyń mamyr aıyna deıin túrli kommertsııalyq qurylymdarda basshylyq qyzmetterdi atqardy.
2016 jylǵy 26 mamyrdan bastap - QR UEM Statıstıka komıtetiniń tóraǵasy.
«Eren eńbegi úshin» memlekettik nagradasymen, «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 20 jyl» tósbelgisimen marapattalǵan.
196 jyl buryn (1822-1884) avstrııalyq bıolog, genetıkanyń negizin salýshy Gregor MENDELЬ dúnıege keldi.
72 jyl buryn (1946) frantsýz ánshisi Mıreı MATЬE dúnıege keldi.