22 naýryz. Týǵan kún ıeleri

ASTANA. QazAqparat - Búgin, ıaǵnı 22 naýryzda tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

ESІMDER

121 jyl buryn (1902-1985) qazaqtyń áıgili jazýshysy, qoǵam jáne memleket qaıratkeri, Sotsıalıstik Eńbek Eri, Qazaqstannyń halyq jazýshysy, Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń Abaı atyndaǵy jáne Sh.Ýálıhanov atyndaǵy memlekettik syılyqtarynyń laýreaty Ǵabıt Mahmutuly MÚSІREPOV dúnıege keldi.

Qazirgi Soltústik Qazaqstan oblysynyń Jambyl aýdanynda dúnıege kelgen. Alǵashqyda aýyl moldasynan arabsha hat tanyǵan. Ǵabıt jastaıynan áýeli eki jyldyq aýyldyq orys mektebinde, keıin tórt jyldyq joǵary basqysh orys mektebin bitirgen. Qazaq tóńkerisinen keıin ústemdik alǵan Keńes ókimetiniń jumysyna ájepteýir oryssha saýaty bar adam retinde aralasyp, túrli qyzmet atqarǵan. Orys mektebinde júrgende orystyń ataqty aqyn jazýshylarynyń shyǵarmalaryn oqyp bilýi, aýyl mektebinde ózin oqytqan ádebıetshi muǵalim Beket Ótetileýovtyń áser yqpaly bolashaq jazýshynyń ádebıetke erekshe yqylas aýdarýyna septigin tıgizedi. 1923-26 jyldary Orynbor qalasyndaǵy jumysshy fakýltetine (rabfak) oqýǵa túsip, ony bitirisimen Ombydaǵy aýyl sharýashylyq ınstıtýtynda oqyǵan. 1927-1928 jyldary - Býrabaı orman sharýashylyǵy tehnıkýmynda oqytýshy, 1928-1933 jyldary Qazaq memlekettik baspasynyń bas redaktory, 1934-1938 jyldary «Sotsıalıstik Qazaqstan» (Egemen Qazaqstan) gazetiniń redaktory, Qazaq AKSR Halyq aǵartý komıssarıaty óner sektorynyń meńgerýshisi, Qazaq ólkelik komıtetiniń baspasóz bóliminiń meńgerýshisi, Qazaqstan Kompartııasy saıası-aǵartý bóliminiń meńgerýshisi qyzmetterin atqardy. 1938-1955 jyldary biryńǵaı shyǵarmashylyq jumystarmen aınalysqan. 1956-1957 jyldary - «Ara» - «Shmel» jýrnalynyń bas redaktory, 1957-1985 jyldary Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasynyń birinshi hatshysy, KSRO Jazýshylar odaǵy basqarmasynyń hatshysy qyzmetterin atqarǵan. 1958 jyldan KSRO Mınıstrler Keńesi janyndaǵy ádebıet, óner jáne sáýlet salalary boıynsha Lenındik jáne Memlekettik syılyqtary jónindegi komıtettiń múshesi bolǵan. Ǵ.Músirepovtiń tuńǵysh povesteriniń qataryna «Týlaǵan tolqynda» men «Amerıkan bıdaıyǵy» shyǵarmalary jatady. Jas jazýshynyń bolashaǵynan úmit kúttirgen bul týyndylar azamattyq taqyrypty tolǵaıdy. Ǵ.Músirepov áńgime janrynyń órkendeýine úlken úles qosty. Alǵashqy shyǵarmalarynan-aq jazýshylyq sheberligimen tanylǵan. Ǵ.Músirepov - kórnekti qoǵam, memleket qaıratkeri. 1932 jyly shilde aıynda ol respýblıkaǵa tanymal adamdarmen birlese otyryp, halyqtyń basyna tóngen ashtyq náýbeti jaıynda BKP(b) qazaq ólkelik komıtetine «Beseýdiń hatyn» joldaǵan. Ǵabıt Músirepov óziniń qoǵamdyq, pýblıtsıstik, jýrnalıstik, synshyldyq qyzmetimen de týǵan halqynyń mádenıetiniń damýyna zor eńbek sińirdi. Alaıda qazaq halqy ony úlken sýretker jazýshy dep tanıdy, kórkem sózdiń has sheberi dep biledi, qurmet tutady. Ol birneshe márte Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń, bir ret KSRO Joǵarǵy Keńesiniń depýtaty jáne Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń tóraǵasy bolyp saılanǵan. Úsh márte Lenın ordenimen jáne eki márte Eńbek Qyzyl Tý ordenimen, Oktıabr Revolıýtsııasy ordenimen jáne kóptegen medaldarmen marapattalǵan. Qazaq memlekettik balalar men jasóspirimder teatryna jazýshynyń esimi berilgen.

97 jyl buryn (1926-1993) akter, Qazaq KSR-iniń eńbek sińirgen ártisi, Qazaq SSR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri Mákilqoja (Mákil) Imanáliuly QULANBAEVdúnıege keldi.

Almaty oblysynyń Jambyl aýdanynda týǵan. Almaty teatr ýchılışesin bitirgennen keıin Qyzylorda oblystyq qazaq drama teatry trýppasynda qyzmet atqarǵan. 1948 jyldan Qazaqtyń memlekettik akademııalyq jastar men balalar teatry quramynda eńbek etti. Alǵashqy róli qýyrshaq satýshyny (A.Tolstoı, «Altyn kilt») oınap, akterlik talantyn tanytqan ol teatr sahnasynda Esen, Nazarbek (M.Áýezov, «Eńlik - Kebek», «Alýa»), Ábýtálip (S.Muqanov, «Móldir mahabbat»), Qońqaı (Ǵ.Músirepov «Aqan seri - Aqtoqty»), t.b. beınelerin somdady. Sonymen qatar kórkem fılmderge túsip, Bala («Raıhan»), Qarataı («Meniń atym Qoja»), Ydyrys («Balalyq shaqqa saıahat»), Ermat («Altyn kúz»), t.b. rólderimen kórermenniń ystyq yqylasyna bólendi. Qazaq radıosyndaǵy radıoqoıylymdarǵa qatysyp, balalarǵa arnalǵan «Oılan, tap» atty radıo oıynynda Jumbaqbaı ataıdyń beınesin jasady. «Qurmet belgisi» ordenimen jáne medaldarmen marapattalǵan.

75 jyl buryn (1948-2000) jazýshy, jýrnalıst, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi Marat QABANBAIULY dúnıege keldi.

Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Zaısan aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin bitirgen. Zaısan aýdandyq «Dostyq» gazetiniń korrektory, ádebı qyzmetkeri, bólim meńgerýshisi, «Lenınshil jas» gazetiniń tilshisi, «Jalyn» baspasynyń redaktory, Qazaqstan Memlekettik baspa komıtetiniń qyzmetkeri, «Juldyz» jýrnalynyń bólim meńgerýshisi, «Parasat» jýrnalynyń redaktory, «Ana tili» gazeti bas redaktorynyń orynbasary qyzmetterin atqarǵan. Jazýshynyń shyǵarmalarynyń deni balalar men jasóspirimderge arnalǵan. «Baqbaq basy tolǵan kún», «Arystan, men, vıolonchel jáne qasaphana», «Jıhankez Tıtı», «Pysyq boldym, minekı», «Qala men qyz bala» atty povester men áńgimeler toptamalary, «Kórkem dám», «Aıshylyq alys jol» romandary jaryq kórdi. Shyǵarmalary orys, ýkraın, moldavan, latysh, nemis tilderine aýdarylǵan.

74 jyl buryn (1949-1992) ánshi, jazýshy, Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen ártisi, Qazaqstan Lenın komsomoly syılyǵynyń ıegeri Jánibek KÁRMENOV dúnıege keldi.

Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdanynda týǵan. On jasqa tolar-tolmas shaǵynda týǵan el, ósken jerge arnaıy saparmen kelgen M.Áýezovtiń aldynda án salyp, uly qalamgerdiń batasyn alǵan. Almatydaǵy óner stýdııasyn, Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 1979 jyldan bastap J.Elebekov atyndaǵy estrada stýdııasynda ustazdyq qyzmet atqaryp, daryndy ánshilerdiń, oryndaýshylardyń birneshe býynyn tárbıelep shyǵardy. Qurmanǵazy atyndaǵy memlekettik konservatorııada halyq ánderi kafedrasynyń meńgerýshisi qyzmetin atqardy. Onyń «Aqylbaıdyń áni», «Mahabbat áni», «Ǵashyqtyń tili» atty prozalyq kitaptary, óner adamdary týraly 200-den astam maqalasy jaryq kórdi. 1990 jyly «Óner» baspasynan eki tomdyq «Halyq ánderi men halyq kompozıtorlarynyń ánderi» atty jınaǵy shyqty. 1980 jyldardyń basynda «Asyl mura» serııasy (A.Seıdimbekovpen birlesip) boıynsha telehabar júrgizip, Aqan seri, Birjan sal, Abaı, Mádı, Estaı, Áset, Kenen, Muhıt, Sáken ánderin jańasha qyrynan, tyń tolǵammen qalyń kórermenge nasıhattady. Ánshiniń «Tolǵaý», «Shyńǵystaýǵa arnaý», «Babalar», «Aǵalar-aı», «Ólsem ornym qara jer syz bolmaı ma?» t.b. ánderi bar.

64 jyl buryn (1959) jýrnalıst, Qazaqstan Jýrnalıster odaǵynyń múshesi, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń BAQ salasyndaǵy syılyǵynyń laýreaty Qalı Qoshqaruly SÁRSENBAI dúnıege keldi.

Jambyl oblysynyń Sarysý aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin bitirgen. 1982-1988 jyldary - «Lenınshil jas» (qazirgi «Jas alash») gazetiniń korrektory, «Órken - Gorızont» gazetiniń jaýapty hatshysy. 1990-1995 jyldary - «Egemen Qazaqstan» gazetiniń tilshisi, bólim meńgerýshisi. 1995-1997 jyldary - «Parasat» jýrnaly bas redaktorynyń orynbasary. 1997-2005 jyldary «Jas alash» gazeti bas redaktorynyń orynbasary, «Almaty aqshamy» gazetiniń bas redaktory bolǵan.

62 jyl buryn (1961) Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń «Qazrestavratsııa» respýblıkalyq memlekettik qazynashylyq kásipornynyń dırektory Mahabbat Sádýaqasuly BIGELDIEV dúnıege keldi.

Almaty oblysy Jambyl aýdanynda dúnıege keldi. Almaty sáýlet-qurylys ınstıtýtyn bitirgen.
Eńbek jolyn 1978 jyly Kúrti aýdandyq ishki ister bólimniń kúzet bóliminde jumyskerlikten bastap, keıinnen qurylys mekemesiniń jumysshysy, keńshardyń jumysshysy boldy. 1986-1989 jyldary - Kúrti aýdandyq kommýnaldyq mekemesiniń sheberi, bas ınjeneri. 1989-1991 jyldary - Kúrti aýdanynyń bas sáýletshisi. 1991-1996 jyldary - Kúrti aýdandyq jylý júıeleri mekemesiniń dırektory. 1998-1999 jyldary - Talǵar aýdandyq jylý júıeleri mekemesiniń dırektory, Almaty oblystyq jylý júıeleri mekemesiniń bas dırektory. 1999-2001 jyldary - «Alaýtransgaz» AQ Almaty fılıalynyń menedjeri, bólim meńgerýshisi, «Jetisýgaz korporatsııasy» AAQ «Almatygazservıs» Іle fılıalynyń bastyǵy. 2001-2002 jyldary - Talǵar aýdany Nura aýyldyq okrýginiń ákimi. 2002-2005 jyldary - Talǵar aýdany Tuzdybastaý aýyldyq okrýginiń ákimi. 2005-2007 jyldary - Jambyl aýdany ákiminiń jáne Qarasaı aýdany ákiminiń orynbasary. 2009 jylǵy mamyr-qyrkúıek aılarynda - oblystyq sáýlet-qurylys baqylaý basqarmasynyń bastyǵy. 2009-2011 jyldary - Jambyl aýdanynyń ákimi. 2011 jylǵy sáýirden 2012 jylǵy qańtarǵa deıin - Taldyqorǵan qalasynyń ákimi. 2012 jylǵy qańtardan 2012 jylǵy maýsymǵa deıin - Almaty oblysy ákiminiń orynbasary. 2012 jyly Almaty oblysy Panfılov aýdanynyń ákimi. 2013-2014 jyldary Almaty oblysy Jambyl aýdanynyń ákimi. Almaty oblysy ákiminiń birinshi orynbasary (2014-2016); Almaty oblysy Qarasaı aýdanynyń ákimi (2016-2020).

Qazirgi qyzmetin 2020 jyldyń jeltoqsan aıynan beri atqaryp keledi.

«Qurmet» ordenimen marapattalǵan.

5 2 jyl buryn (1971) Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigi tóraǵasynyń orynbasary Marııa Jamalqyzy HADJIEVA dúnıege keldi.

Eńbek jolyn 1995 jyly QR Ádilet mınıstrliginiń Bas zańnama basqarmasynyń konstıtýtsııalyq jáne áleýmettik-mádenı zańnama bóliminiń jetekshi konsýltanty laýazymynan bastady. Baǵaly qaǵazdar naryǵyndaǵy qyzmetin 2000 jyly QR Ulttyq Bankiniń zań departamenti baǵaly qaǵazdar naryǵyn jáne jınaqtaýshy zeınetaqy qorlaryn retteýdi quqyqtyq qamtamasyz etý basqarmasynyń bas mamany laýazymynan bastady. 2006 jylǵy qarasha – 2008 jylǵy mamyr aralyǵynda QR Qarjy naryǵy men qarjy uıymdaryn retteý jáne qadaǵalaý agenttiginiń baǵaly qaǵazdar naryǵynyń sýbektilerin jáne jınaqtaýshy zeınetaqy qorlaryn qadaǵalaý departamenti dırektorynyń orynbasary bolyp jumys istedi. 2008 jylǵy mamyrda departament dırektory laýazymyna taǵaıyndalyp, 2011 jylǵa deıin jumys istedi. 2011 jyldan bastap – QR Ulttyq Bankiniń Qarjy naryǵyn jáne qarjy uıymdaryn baqylaý men qadaǵalaý komıteti tóraǵasynyń orynbasary. 2014 jyldan bastap QR Ulttyq Bankiniń baǵaly qaǵazdar naryǵynyń sýbektilerin qadaǵalaý departamentiniń dırektory laýazymyn atqardy. 2016 jyly Baǵaly qaǵazdar naryǵy departamentin basqardy. 2017 jyly «Baǵaly qaǵazdardyń biryńǵaı tirkeýshisi» AQ Basqarmasy Tóraǵasynyń orynbasary laýazymyna taǵaıyndalyp, bir jyldan keıin oǵan basshylyq etti.

Túrli jyldary «Kazkommerts Sekıýrıtız», «Baǵaly qaǵazdardyń ortalyq depozıtarııi», «Baǵaly qaǵazdardyń biryńǵaı tirkeýshisi», «Saqtandyrý tólemderine kepildik berý qorynyń», Qazaqstan qor bırjasynyń Dırektorlar keńesiniń quramyna kirdi.

2019 jylǵy 26 jeltoqsanda Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigi Tóraǵasynyń orynbasary bolyp taǵaıyndaldy.