22 qazan. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
22 qazan. SÁRSENBІ
Daǵystannyń Memlekettik meıramy - Aq tyrnalar merekesi. Daǵystannyń halyq aqyny Rasýl Ǵamzatovtyń bastamasymen, poezııa merekesi retinde soǵys dalasynda mert bolǵan barlyq jaýyngerlerdiń rýhyn ardaqtaý maqsatynda jıyrma jyldan astam ýaqyt atap ótilýde.
Reseı jarnama qyzmetkerleriniń kúni. Barlyq jarnamashylar, osy saladaǵy naryq pen qoǵammen jumys (PR) júıesindegi qyzmetkerler meıramy.
ESTE QALAR OQIǴALAR
23 6 jyl buryn (1778) Reseı patshasy qazaq jerine Abylaıdy handyqqa bekitken kýálik hatymen qosa hanǵa arnalǵan táj, ton jáne áskerı qylysh jiberdi.
9 3 jyl buryn (1921) Almatyda alǵashqy konkıshiler uıymy quryldy.
4 8 jyl buryn (1966) Almaty ishimen aǵyp ótetin Kishi jáne Úlken Almaty ózenderiniń laı tasqynynan qalany qorǵaý maqsatynda Medeý shatqalynda jarylys jasaldy. Qoparylys nátıjesinde kólemi 5 mln. m³ taý jynystary shatqalǵa baǵyttala qulatylyp, bıiktigi 107 metr, eni 400 metr syıymdylyǵy 6,2 mln. m³ bóget jasaldy. Bóget 1973 jyly paıdalanýǵa berilip, sol jyly oryn alǵan asa qaýipti tasqynnan qalany qorǵap qaldy. Osydan keıin bóget beriktigin arttyra túsý jáne bastapqy jobalyq mólsherdegi syıymdylyǵyn qalpyna keltirý jumystary qolǵa alyndy. Sonyń nátıjesinde 1974 jyly bógettiń bıiktigi 125 metrge, al tabanynyń jalpaqtyǵy shamamen 600 metrge, jalpy kólemi 6 mln. m³-den astam tasqynǵa tosqaýyl bolatyn dárejege keltirildi. Al 1980 jyly bógettiń bıiktigi 150 metrge, eni 800 metrge, syıymdylyǵy 12,6 mln. m³-ge deıin jetkizildi. Medeý bógetin jasaýda paıdalanylǵan qoparylys ózine deıin dúnıejúzilik tájirıbede buryn-sońdy iske asyrylmaǵan beıbit maqsattaǵy eń iri qoparylys boldy.
1 1 jyl buryn (2003) Shymkentte jańa Sport saraıy ashyldy.
7 6 jyl buryn (1938) amerıkalyq ónertapqysh Chester Karlson qujattardyń kóshirmesin jasaıtyn qural oılap tapty. Eki jyldan keıin óz jańalyǵyna patent aldy. 1947 jyly bul quralǵa qyzyǵýshylar da tabyldy. 50-shi jyldary alǵashqy apparattar saýdaǵa tústi.
1 5 jyl buryn (1999) Soltústik Qazaqstan oblysy Aıyrtaý aýdany Mádenıet selosynda Qarasaı men Aǵyntaı batyrlardyń memorıaldyq kesheni ashyldy. Salynǵan keshen Qazaq halqynyń myzǵymas dostyǵy men birliginiń nyshany bolyp tabylady. Konýs tárizdi 16-metrlik munaralardy olardyń arasynda ornalasqan úmit pen senimniń tiregi - meshit qosady. Keshenniń sáýletshileri - B.Ybyraev pen S.Aǵytaev.
10 jyl buryn (2004) Saýd Arabııasy astanasy Ár-Rııad qalasynda «Názir Tórequlov - KSRO-nyń Saýd Arabııasy Koroldigindegi ókiletti tóraǵasy» atty kitaby jaryq kórdi. Kitap arab tilinde jazylǵan, oǵan N.Tórequlovtyń kúndeligi men hattary engen. Názir Tórequlov - 1928-1932 jyldary KSRO-nyń Saýd Arabııasyndaǵy dıplomatııalyq agent jáne bas konsýl, 1932-1936 jyldary sol eldegi Keńes Odaǵynyń Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi bolǵan. Onyń hattary men kúndelikterin oqı otyryp N.Tórequlovtyń óz qyzmetiniń mánin jaqsy meńgergen kórnekti qaıratker ekenin túsinýge bolady.
10 jyl buryn (2004) Petropavl qalasynda «Petropavl aýyr mashına jasaý zaýyty» AQ-da «Pod grıfom «Sovershenno sekretno» atty kitaptyń tusaý keser rásimi ótti. Avtory - zaýyttyń burynǵy bas dırektory, KSRO Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, Qazaqstan Respýblıkasy Injenerlik Akademııasynyń korrespondent-múshesi Vladımır Efremov. Kitapta KSRO Qarýly Kúshterine zymyran keshenderin shyǵaryp kelgen jáne jasyryn bolyp kelgen burynǵy iri odaqtyq ónerkásip zaýytynyń salyný tarıhy men jumys isteý barysy baıandalǵan.
9 9 jyl buryn (1915) Semeıdiń temirjol vokzaly ashyldy. Semeı vokzalynyń tarıhy 1915 jyly qazanda osynda Novonıkolaevtan alǵashqy poıyz kelgen kúnnen bastalady.
Osy jyldar ishinde ol eki ret kúrdeli jóndeýden ótti. Óz tarıhynda mıllıondaǵan jolaýshylardy qabyldap, shyǵaryp saldy.
9 jyl buryn (2005) Kókshetaýdyń «Jaılaý» yqshamaýdanynda medrese ashyldy. Dinı mekteptiń ashylýyna qoldaý kórsetkender «Naýan haziret» meshiti jáne «Qaırat» qaıyrymdylyq qory. Medrese oqýǵa, bes ýaqyt namazǵa arnalǵan bólmelermen jabdyqtalǵan jáne onda ashana men demalys bólmeleri bar.
9 jyl buryn (2005) Almaty «A-club» sporttyq-saýyqtyrý ortalyǵy ashyldy.
«A-club» sporttyq-saýyqtyrý ortalyǵy Almaty ortalyǵynyń mańyndaǵy Remızovsk shatqalynda ornalasqan burynǵy Demalys úıiniń ornynda salynǵan.
9 jyl buryn (2005) Elbasy Nursultan Nazarbaev «Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men Eýropa Qaıta Qurý jáne Damý Banki arasyndaǵy Tehnıkalyq járdemdesý men yntymaqtastyq týraly negizdemelik kelisimdi bekitý týraly» jáne «Halyqty jumyspen qamtý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zańdarǵa qol qoıdy.
7 jyl buryn (2007) Pavlodarda Tóleýbek Qońyrovtyń «Bókeıhannan Baýbekke deıin» atty jańa kitaby jaryq kórdi. Jergilikti jýrnalıstıka ardageriniń kitabynda jerlesteri men Uly Otan soǵysyna qatysýshylar jaıynda ocherkter, áskerı býyn balalary jaıyndaǵy áńgimeler basylǵan. Baspada jarııalanǵan suhbatta 70 jastaǵy avtor ómiri men shyǵarmashylyq joly, oblystyq «Saryarqa samaly» gazetindegi qyzmeti jaıynda aıtyp beredi.
7 jyl buryn (2007) Shymkentte jastar dinı bilim alatyn jańa oqý orny ashyldy. Bul - bozbalalar men boıjetkender qatar bilim ala alatyn alǵashqy dinı mekeme. Oqýdyń uzaqtyǵy 2,5 jyl. Jańa medreseniń óz jataqhanasy, kitaphanasy, kompıýterlik synyby, sporttyq zaly jáne meshiti bar.
5 jyl buryn (2009) «Aqtóberentgen» AQ-nyń jetekshi ınjeneri Ivan Kıselnıkovtyń basshylyǵymen «Sanjar» atty biregeı kishidozaly flıýrografııalyq rentgen apparaty usynyldy. Mundaı birinshi apparat oblys ortalyǵynyń aýrýhanalaryna qoıyldy.
Bul joǵary tehnologııalyq apparattyn biregeıligi sonshalyq, onda alǵash ret skanerlik rentgendik tekserý amaly qoldanyldy, biraq qaralýshy adamnyń kúndelikti mólsherinen aspaıtyn mıkroskopııalyq sáýlege shaldyǵady. Jańa apparatta sáýlege shaldyǵýdan qoryqpaı, flıýrografııany jylyna 200 ret túsýge bolady. Bul apparatta aldyn alý maqsatynda ádettegiden jıi balalardy, jasóspirimderdi, júkti áıelderdi tekserýge bolady.
Apparattyń basqa erekshelikteriniń ishinde joǵary qarama-qarsy bolyp turǵan sezgishtik, ruqsat etiletin qabilettiligi, dınamıkalyq dıapazon jáne skanerlik órisi kóbeıýi bolyp tabylady. Apparattyń qurylymy adam aǵzasynyń barlyq múshesin túsirýge múmkindik beredi jáne jumsaq ulpalardy, súıek qurylymyn bir sýretten qaraýǵa bolady. Skanerlik órisi 1200 mm deıin kóbeıgen, al jáı apparattar 400-de 400 mm ǵana bolady. Apparatqa tıisti sertıfıkat berilgen.
5 jyl buryn (2009) Elbasy Nursultan Nazarbaev Túrkııanyń joǵary memlekettik nagradasymen marapattaldy.
2 3 jyl buryn (1991) Lıýksembýrgte Eýropa qoǵamdastyǵy men Eýropa erkin saýda qaýymdastyǵy arasynda Eýropalyq ekonomıkalyq keńistik qurý týraly kelisimge qol qoıyldy.
4 jyl buryn (2010) Astanadaǵy QR Tuńǵysh Prezıdentiniń murajaıynda Germanııa Arheologııa ınstıtýtynyń «Ortalyq Azııadaǵy arheologııalyq zertteýler» atty ashyq fotokórmesi bastaldy.
Kórmede Ortalyq Azııada zertteý júrgizgen arheolog mamandardyń eńbek nátıjelerin qamtıtyn 50-ge jýyq biregeı fotosýretter men katalogtar usynylyp otyr. Sonymen qatar Batys Qazaqstan oblysy Bórili aýdanynda tabylǵan 47 qundy jádiger qoıylǵan.
ESІMDER
13 6 jyl buryn (1878-1924) aqyn ShORAıAQULY Omar dúnıege keldi.
Qyzylorda oblysynyń Qarmaqshy aýdanynda týǵan. Aýyl moldasynan saýat ashyp, keıin óz betinshe bilimin tolyqtyrǵan. On alty jasynan óleń shyǵara bastaǵan. Al alǵashqy óleńderinde («Sóıle, tilim, josylyp», «Shyǵarǵan sózim shyraıly», «Ómir órnekteri», t.b.) aqyndyq pen sóz ónerin jyrǵa qosty. «Atalyq keńes», «Jastarǵa ósıet» óleńderinen ulttyq tálim-tárbıe taǵylymy tanylady. Dinı taqyryptaǵy «Baramyz baıtaq orynǵa», «Ámmanyń ajal taǵdyr murasyndaı», «Aınalaıyn atyńnan», «Áýeli aspan menen jer jarattyń», «Járdemshi Jappar atty jalǵyz elge», t.b. jyrlary musylmandyqty nasıhattap, adamgershilikti ýaǵyzdaıdy. Onyń adaldyqty úlgi etetin («Jarly Tálip», «Qara shekpen»), áıel mahabbatynyń qudiretin ulyqtaıtyn, zulymdyqtyń zardabyn sóz etken («Úsh kúlshe») dastandarymen qatar ıslam dininiń qalyptasýy men taralýyn qamtıtyn, dinı-aǵartýshylyq baǵyttaǵy «Muhammed», «Maǵaýııa», «Haq Súleımen», «Kalımýlla», «Ábý Shahyma» sııaqty jyr dastandary saqtalǵan. «Taý eline» atty tarıhı hat-dastany - qazaqtyń mádenı dástúriniń órkendeýin mazmundaǵan epıkalyq shyǵarma. Aqynnyń Taýbaıdyń Júsibimen, Nurmaqanmen, Qarasaqal Erimbetpen jazbasha aıtystary, sondaı-aq, ádebıet tarıhynda «Alty aqynnyń ómir týraly aıtysy», «Shákeı sal men alty aqyn» degen atpen belgili sóz saıystary saqtalǵan. Onyń shyǵarmalary týraly alǵash ret M.Baıdildaev «Aqyndar tvorchestvosy» atty kitabyn jazdy. Aqyn óleńderi «HH ǵasyr basyndaǵy qazaq aqyndarynyń shyǵarmalary», «Úsh ǵasyr jyrlaıdy», «Aıtys», «Bes ǵasyr jyrlaıdy», «Aı, zaman-aı, zaman-aı», «Qazaq poezııasynyń antologııasy» atty jınaqtarda jarııalanǵan.
9 1 jyl buryn (1923-1989) tehnıka ǵylymynyń doktory, professor, Qazaqstan Ǵylym akademııasynyń akademıgi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri, Qazaqstan Memlekettik syılyǵynyń laýreaty IBRAGIMOV Shavkat Shıgabýtdınovıch dúnıege keldi.
Tatarstannyń Qazan qalasynda týǵan. Qazan avıatsııa ınstıtýtyn, Máskeý bolat jáne qorytpalar ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen. Máskeý jáne Qazan avıatsııa zaýyttarynda qyzmet istegen. 1956-1969 jyldary KSRO Mınıstrler Keńesi janyndaǵy Atom energııasyn paıdalaný jónindegi memlekettik komıtetiniń Obnınsk qalasyndaǵy Fızıka-energetıka ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri, laboratorııa meńgerýshisi bolǵan. 1969-1989 jyldary - Qazaqstan Ǵylym akademııasynyń ıAdrolyq fızıka ınstıtýty dırektorynyń orynbasary, dırektory, zerthana meńgerýshisi, Qazaqstan Ǵylym akademııasynyń vıtse-prezıdenti qyzmetterin atqardy. Negizgi ǵylymı eńbekteri qatty deneniń radıatsııalyq fızıkasy men radıatsııalyq materıaltanýǵa, ıadrolyq sáýle men zattyń ózara áserlesýin jáne sáýlemen áser etkende materıaldardyń fızıkalyq-hımııalyq qasıetteri men qurylymynyń ózgerisin zertteýge, sondaı-aq, ıadrolyq fızıka men ıadrolyq energetıka máselelerine arnalǵan.
«Eńbek Qyzyl Tý» ordenimen, medaldarmen marapattalǵan.
8 1 jyl buryn (1933-2003) jazýshy-dramatýrg SATAEV Amantaı dúnıege keldi.
Aqmola oblysynyń Ereımentaý aýdanynda týǵan. Máskeýdiń tarıhı muraǵat ınstıtýtyn, Máskeýdiń M.Gorkıı atyndaǵy Ádebıet ınstıtýtynyń dramatýrgııa bólimin bitirgen.
Qaraǵandy oblystyq «Sovettik Qaraǵandy» gazetinde, respýblıkalyq «Juldyz», «Qazaq ádebıeti» basylymdarynda, «Qazaqfılm» stýdııasynda redaktor, Tyń ólkesindegi televıdenıede ádebı-dramalyq redaktsııasynda aǵa redaktory qyzmetterin atqarǵan. 1969 jyldan bastap Qazaqstan Jazýshylar odaǵynda dramatýrgııa jáne kınodramatýrgııa sektsııasynyń meńgerýshisi bolǵan. Qalamger «Dala kúıleri», «Belgili belester» kınostsenarıılerdiń, «Aq bópe», «Botagóz», «Bir shańyraq astynda», «Ajal vagonynyń tutqyny» pesalarynyń, «Aqqýdy atpas bolar», «Aqyn izi» novellalarynyń, «Qyryq qarlyǵash» povester men áńgimelerdiń avtory. Dramalyq shyǵarmalary teatr sahnalarynda qoıylyp, «Bir shańyraq astynda» pesasy orys jáne grýzın tilderine aýdarylyp, basylyp shyǵarylǵan.
7 1 jyl buryn (1943) fızıka matematıka ǵylymdarynyń doktory, professor, QR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty JOTABAEV Jeńis Rahmetuly dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynda týǵan. Tomsk elektromehanıkalyq kólik ınjenerleri ınstıtýtyn bitirgen. Qazaqstan Ǵylym akademııasy ıAdrolyq fızıka ınstıtýtynyń ınjeneri, aǵa ınjeneri, aǵa ǵylymı qyzmetkeri, zerthana meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. 1994-2000 jyldary Atom energııasy ınstıtýty Almaty bólimshesiniń dırektory, ınstıtýt dırektorynyń orynbasary, dırektory bolǵan. 2000 jyldan bastap «Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ıadrolyq ortalyǵy» memlekettik kásiporny bas dırektorynyń birinshi orynbasary bolyp istedi. Ǵalymnyń 85-ten astam ǵylymı eńbegi jaryq kórgen.
«Qurmet» ordenimen marapattalǵan.
90 jyl buryn (1924) áıgili qazaq jazýshysy, pýblıtsıst, qoǵam qaıratkeri, Qazaqstannyń Halyq jazýshysy, KSRO jáne Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi NURPEIІSOV Ábdijámil Kárimuly dúnıege keldi. Uly Otan soǵysyna qatysqan.
Qyzylorda oblysy Aral aýdanynda týǵan. Máskeýdegi M.Gorkıı atyndaǵy ádebıet ınstıtýtyn bitirgen. 1962-1964 jyldary «Juldyz» jýrnalynyń bas redaktory bolǵan. 1992-2000 jyldary Qazaq PEN-klýbynyń prezıdenti qyzmetin atqarǵan. 2000 jyldan «Tań-Sholpan» jýrnaly redaktorlar keńesiniń tóraǵasy qyzmetin atqarǵan. Tuńǵysh shyǵarmasy - Uly Otan soǵysy taqyrybyna arnalǵan «Kýrlıandııa» romany 1950 jyly jaryq kórgen. Bul shyǵarmasy úshin jazýshyǵa Jambyl atyndaǵy respýblıkalyq syılyq berilgen. «Kýrlıandııa» romanyn keıinnen óńdelip, tolyqtyryp, 1958 jyly «Kútken kún» degen atpen qaıta jarııalanǵan. «Qan men ter» trılogııasy jáne «Seń», «Sońǵy paryz» romandary dúnıejúzi halyqtarynyń kóptegen tilderine aýdarylǵan. «Qan men ter» trılogııasy orys, frantsýz, ıspan, cheh, rýmyn jáne túrik tilderine aýdarylǵan. Osy roman boıynsha jasalǵan ınstsenırovkasy M.Áýezov atyndaǵy akademııalyq qazaq drama teatrynyń repertýarynan turaqty oryn alyp, ekranǵa shyǵarylǵan. Tańdamaly ádebı-syn maqalalary «Tolǵaý» (keıinnen «Júregi toly jyr edi») degen atpen qazaq jáne orys tilderinde jeke kitap bolyp shyqqan. 1985 jyly «Aqbıdaı týraly ańyz» atty ocherkter jınaǵy jaryq kórgen. A.Chehovtyń, M.Gorkııdiń, Nazym Hıkmettiń, ıspan jazýshysy A.Kesonyń shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdarǵan.
1974 jyly KSRO memlekettik syılyǵynyń laýreaty, 2001 jyly Máskeýdegi Halyqaralyq Ádebı qordyń «Za chest ı dostoınstvo», 2003 jyly Halyqaralyq M.Sholohov atyndaǵy syılyqtardyń laýreaty atanǵan.
Qyzyl Juldyz, Eńbek Qyzyl Tý, «Qurmet Belgisi» ordenderimen jáne medaldarmen, RKFSR Joǵarǵy Keńesi Prezıdıýmynyń Qurmet Gramotasymen marapattalǵan.
14 4 jyl buryn (1870-1953) orys jazýshysy, Nobel syılyǵynyń laýreaty BÝNIN Ivan Alekseevıch dúnıege keldi.
Reseıdiń Voronej qalasynda týǵan. Ol ádebı qaýymǵa 1887 jyly jaryqqa shyqqan alǵashqy kórkem dúnıelerimen-aq tanyla bastaǵan. «Kúzgi japyraqtar» jınaǵy úshin 1901 jyly Reseı Ǵylym Akademııasynyń A.S. Pýshkın atyndaǵy syılyǵyn aldy. «Antonov almasy», «Qaraǵaılar», «Jańa jol» atty shyǵarmalar jınaǵyn da oqyrman qaýym jyly qabyldaǵan. Ómiriniń sońǵy sátterinde jazylǵan estelikter men maqalalary 1990 jyly Máskeýde «Sovetskıı pısatel» baspasynan «Okaıannye dnı» degen atpen jaryq kórdi. Keńes ókimetin, bolshevıkter bıligin ómir boıy moıyndamaı ótken Býnın keńes jazýshylary, keńes qoǵamy týraly óziniń shynaıy oılaryn atalmysh kitapta jan-jaqty jazyp qaldyrǵan.
Onyń «Ne pýgaı menıa grozoı» degen óleńin Abaı «Qorqytpa meni daýyldan» degen atpen qazaq tiline aýdarǵan. Jazýshynyń «Antonov almasy» jınaǵy Ǵ.Qaıyrbekov aýdarmasymen qazaq tilinde jaryq kórdi.
8 9 jyl buryn (1925-2006) qazaq ekonomısi, ekonomıka ǵylymdarynyń doktory, professor, Qaraǵandy qalasynyń qurmetti azamaty QAShYQOV Shaǵataı Qashyquly dúnıege keldi.
Qaraǵandy qalasynda týǵan. Semeı pedagogıkalyq ınstıtýtyn (qazirgi Semeı memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýty), jáne S.M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń aspırantýrasyn (qazirigi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) bitirgen. Uly Otan soǵysyna qatysqan.
1947-1960 jyldary Qaraǵandy oblystyq halyq aǵartý mekemelerinde istegen. 1960-1965 jyldary Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń aǵa oqytýshysy, dotsenti, 1965-1991 jyldary Qaraǵandy polıtehnıkalyq ınstıtýty (qazirgi Qaraǵandy memlekettik tehnıkalyq ýnıversıteti) kafedrasynyń meńgerýshisi, 1991-2004 jyldary professory bolyp qyzmet atqarǵan.
Ǵylymı jumysynyń negizgi baǵyty - jıyntyq qoǵamdyq ónimniń udaıy óndiris protsesterin zertteý jáne sotsıalızm kezindegi memleket pen onyń kásiporyndary arasyndaǵy taza ónimdi bólý.
«Strýktýra ı tempy rosta natsıonalnogo dohoda», «Modıfıkatsııa chıstogo prodýkta v raspredelıtelnye formy natsıonalnogo dohoda» atty shyǵarmalarynyń avtory.
І-inshi dárejeli Otan soǵysy, «Qurmet belgisi» ordenderimen jáne medaldarmen marapattalǵan.
5 3 jyl buryn (1961) QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty, agrarlyq máseleler jónindegi komıtetiniń, Qazaqstan agrarlyq partııasynyń tóraǵasy MÁDINOV Romın Rızauly dúnıege keldi.
Burynǵy Kókshetaý oblysynyń Qyzyl Tý selosynda týǵan. Omby memlekettik ýnıversıtetin (1988 j.) Reseı Úkimetiniń janyndaǵy Halyq sharýashylyǵy Akademııasyn, MVA (2008j.) bitirgen, zańger. 1985-1987 jj. «Omskgıdroprıvod» zavodynyń BLKJO Komıtetiniń hatshysy bolyp qyzmet atqardy. 1987-1989 jj. - BLKJO Omby obkomynyń nusqaýshysy. 1989-1996 jj. - Omby qalasyndaǵy «Kontakt» kommertsııalyq ortalyǵynyń dırektory. 1996-1997 jyldary Almaty qalasyndaǵy «Agrotsentr» kompanııasynyń dırektory. 1997-1999 jj. - Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstriniń aýyl sharýashylyǵy máseleleri jónindegi keńesshisi. 1999 jyldyń qańtarynan bastap Qazaqstan Agrarlyq partııasynyń tóraǵasy. 1999 jyldyń jeltoqsan aıynan bastap - ekinshi saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Mєjilisiniń depýtaty, Agrarlyq máseleler komıtetiniń múshesi, Qazaqstan Agrarlyq partııasy depýtattyq fraktsııasynyń jetekshisi. 2004 jylǵy 3 qarashadan - úshinshi saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Mєjilisiniń depýtaty, Agrarlyq máseleler komıtetiniń tóraǵasy, Agrarlyq jáne Azamattyq partııalary depýtattyq fraktsııasynyń jetekshisi. 2007 jyldyń qyrqúıeginen - tórtinshi saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Mєjilisiniń depýtaty, Agrarlyq máseleler komıtetiniń tóraǵasy. 2012 jyldyń qańtarynan - besinshi saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, Agrarlyq máseleler komıtetiniń tóraǵasy. «Nur Otan» Halyqtyq Demokratııalyq partııasynyń múshesi, partııalyq tizim boıynsha saılanǵan. «Qurmet», «Parasat» ordenderimen marapattalǵan.
212 jyl buryn (1811-1886) vengr kompozıtory, pıanınoshy, dırıjer, pedagog, qoǵam qaıratkeri LIST Ferents dúnıege keldi.
Vengrııanyń Shopron qalasynda týǵan. Kompozıtor 70-ten astam mýzykalyq mura qaldyrǵan. Olardyń ishindegi eń tanymaldylary: «Faýst», «Dante», «Tasso» sımfonııalary, «Vengr rapsodııalary». Ol álemge áıgili kóptegen kompozıtorlardyń shyǵarmalarynyń fortepıanoǵa arnalǵan transkrıptsııasyn jasaǵan. Lıst vengr mýzykanttarynyń oryndaýshylyq jáne kompozıtorlyq shyǵarmalarynyń damýyna, sondaı-aq basqa halyqtardyń ulttyq mýzyka mádenıetiniń qalyptasýyna ıgi yqpal etti.
11 3 jyl buryn (1901-1978) belgili túrkolog, fılologııa ǵylymynyń doktory, professor, Túrik lıngvıstıka qoǵamynyń korrespondent múshesi SEVORTıAN Ervand Vladımırovıch dúnıege keldi.
Negizgi eńbekteri túrkologııa máselelerine arnalǵan. «Túrik ádebı tiliniń fonetıkasy», «Túrki tilderiniń etımologııalyq sózdigine arnalǵan maqalalar jobasy» atty monografııalarynda túrki tilderindegi fonomorfologııalyq jáne semantıkalyq máselelerdi salystyrmaly túrde zerttegen. «Túrki tilderiniń etımologııalyq sózdigi» túrkologııa ǵylymyna qosylǵan zor úles bolyp tabylady, bul eńbekte túrki tilderiniń etımologııasy fonemıka, morfemıka, semantıka negizinde qarastyrylǵan.
«Qurmet belgisi» ordenimen jáne medaldarmen marapattalǵan.
7 1 jyl buryn (1943) frantsýzdyń kórnekti jáne eń tanymal akterleriniń biri Katrın DENEV (shyn tegi - Dorleak) dúnıege keldi.
8 8 jyl buryn (1926 - 2005) keńes teatr jáne kıno akteri MIShÝLIN Spartak dúnıege keldi.
10 1 jyl buryn (1913-1997) Vetnamnyń sońǵy ımperatory, Ngýen áýletiniń 13-shi ımperatory Bao DAI dúnıege keldi.