21 tamyz. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
21 tamyz, BEISENBІ Búgin - orys akteri, KSRO halyq ártisi, RKFSR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri, Sotsıalıstik Eńbek Eri ıÝrıı Vladımırovıch Nıkýlındi (1921-1997) eske alý kúni.
ESTE QALAR OQIǴALAR
23 jyl buryn (1991) Elbasy Jarlyǵymen respýblıkada Qazaq KSR Qaýipsizdik keńesi quryldy. Keńestiń negizgi maqsaty - elimizdiń egemendigin, memlekettiligin, ekonomıkalyq jáne ekologııalyq qaýipsizdigin qamtamasyz etý. 22 jyl buryn (1992) Qazaqstan Respýblıkasy Halyqaralyq azamattyq avıatsııa uıymyna kirdi. 14 jyl buryn (2000) Almatyda ýkraın halqynyń aqyny Taras Grıgorevıch Shevchenkonyń (1814-1861) eskertkishi ashyldy. Eskertkish salmaǵy 12 tonna, bıiktigi 3,5 metr. Avtory - ýkraın músinshisi Vıtalıı Rojık. Ońtústik astanaǵa ýkraın halqynyń syılyǵy Almaty ákimshiligi men Ýkraın elshiliginiń bastamasymen jasalyndy.
14 jyl buryn (2000) Qostanaı qalasyndaǵy oblystyq tarıhı-ólketaný murajaıy kúrdeli jóndeýden keıin qaıta ashyldy.
13 jyl buryn (2001) Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń «Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrligi «Qyzmet» respýblıkalyq memlekettik qazynalyq kásipornyn qurý týraly» qaýlysy jaryq kórdi.
10 jyl buryn (2004) Á.Qasteev murajaıynda «ICOMOS Qazaqstanda» atty jańa qoǵamdyq uıymnyń tusaýkeser rásimi ótti. ICOMOS maqsaty - álemdegi mádenı muralardyń saqtalýyna kómek kórsetý. Álemde 7 myńǵa jýyq jeke tulǵa men uıym atalǵan uıymnyń múshesi. Olar óz qyzmetterin 110 elde ornalasqan ulttyq komıtet jelileri arqyly júzege asyrady. 7 jyl buryn (2007) Ońtústik Qazaqstan oblysynda Ýkraın ulttyq-mádenıet ortalyǵy quryldy. Ýkraın mádenıet ortalyǵynyń basty mindeti - oblysty meken etken barlyq ult ókilderiniń arasyndaǵy dostyqty nyǵaıtý. 5 jyl buryn (2009) Óskemende «Dala áni» jáne «Kóshpeliler» atty eki jańa kompozıtsııalyq músinder ornatyldy. Músinderdiń avtory - qazaqstannyń tanymal dızaıneri Janat Elýbaeva. «Dala áni» - erekshe kompozıtsııa. Atalmysh músiniń atalý sebebi, ol jerde kishkene ǵana jel soqqan kezde erekshe bir dybys shyǵaratyn kamerton ornalasqan. Birinshi músinniń taıaý mańynda «Kóshpeliler» ornalasqan. Bul shyǵarmalardyń basty ıdeıasy - atamurany nasıhattaý. 126 jyl buryn (1888) amerıkandyq ónertapqysh Barroýz Ýılıam Sıýard (Burroughs William Seward) esepteýish mashınasyna patent aldy. Derekterdi engizý klavıatýra arqyly júrgizilip, nátıjesi qaǵaz taspaǵa basyp shyǵaryldy. Bul ónertabysy úshin ol Franklın ınstıtýtynyń Djon Skott medalimen marapattalǵan.
55 jyl buryn (1959) Gavaı araldary AQSh quramyna eldiń 50-shi shtaty bolyp qosyldy.
ESІMDER 125 jyl buryn (1889-1959) opera ánshisi, Qazaqstannyń halyq ártisi KAZAKEVICh Aleksandr Pahomovıch dúnıege keldi. Reseıdiń Vıtebsk oblysynda týǵan. Sankt-Peterbor ýnıversıtetiniń fızıka-matematıka fakýltetin bitirgen. Sankt-Peterbor konservatorııasynyń opera ánshileri kýrsynda oqyǵan. 1923-1924 jyldary - Máskeýdegi Zımın opera teatrynyń ánshi. 1925-1930 jyldary - Novosıbırsk, Perm, Sverdlovsk, Samara (Kýıbyshev) opera teatrlarynyń ánshisi. 1931-1935 jyldary - Sankt-Peterbor opera jáne balet teatrynyń ánshisi. 1935-1959 jyldary Almatyda Qazaq opera jáne balet teatrynyń ánshisi boldy. Munda A.Zılberdiń «Beket» operasynda Osıptiń partııasyn oryndaǵan. Onyń repertýarynda: Borıs (M.Mýsogorskıı «Borıs Godýnov»), Konchak (A.Borodın «Knıaz Igor»), Lıstnıtskıı (I.Dzerjınskıı «Tynyq Don»), taǵy basqa partııalar boldy. 61 jyl buryn (1953) pedagogıka ǵylymynyń doktory, professor, Halyqaralyq «Eýrazııa» ekonomıka akademııasynyń korrespondent múshesi, Qazaqstan Respýblıkasy Áleýmettik ǵylymdar akademııasynyń akademıgi, bilim berý isiniń úzdigi IMANǴALIEV Ashat Sálimuly dúnıege keldi.
Atyraý qalasynda týǵan. Atyraý pedagogıkalyq ınstıtýtyn, Y.Altynsarın atyndaǵy pedagogıka ǵylymdary ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen. 1985-1994 jyldary - Atyraý pedagogıkalyq ınstıtýtynyń aǵa oqytýshysy, dekannyń orynbasary, dekany, prorektory. 1994-2000 jyldary - H.Dosmuhamedov atyndaǵy Atyraý ýnıversıtetiniń ǵylymı jumystar jónindegi prorektory bolǵan. Qazirgi qyzmetinde 2000 jyldan H.Dosmuhamedov atyndaǵy Atyraý ýnıversıtetiniń rektory bolǵan. Qazirgi ýaqytta atalmysh ýnıversıtet rektorynyń keńesshisi. 2003 jyldan Atyraý oblystyq máslıhatynyń depýtaty. Birneshe kitaptyń avtory. «Parasat» ordenimen, Y.Altynsarın atyndaǵy medalmen marapattalǵan.
50 jyl buryn (1964) Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń kómekshisi QAZYHANOV Erjan Hozeuly dúnıege keldi. Almaty qalasynda týǵan. A.Jdanov atyndaǵy Lenıngrad memlekettik ýnıversıtetin, KSRO Syrtqy ister mınıstrligi janydaǵy Dıplomatııalyq akademııany jáne Úndistan halyqaralyq qatynastar ınstıtýtyn bitirgen. Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń ekinshi, birinshi hatshysy, bólim meńgerýshisi, basqarma bastyǵynyń orynbasary qyzmetterin atqarǵan. 1995-2000 jyldary - Qazaqstannyń BUU-daǵy ókildiginiń keńesshisi. 2000-2003 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń departament dırektory. 2003 jyldan Qazaqstannyń BUU-daǵy Turaqty ókili, Qazaqstan Respýblıkasynyń Kýba Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi, Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń keńesshisi qyzmetterin atqarǵan. Qazirgi qyzmetinde 2008 jyldan bastap isteıdi. 2008-2011 jyldary - Avstrııa Respýblıkasyndaǵy QR Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi, Qazaqstan Respýblıkasynyń Vena qalasyndaǵy halyqaralyq uıymdar janyndaǵy Turaqty ókili. 2011 jylǵy 8 aqpannan - QR Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary. 2011 jylǵy sáýir aıynan 2012 jyldyń qyrkúıegine deıin - QR Syrtqy ister mınıstri. Qazirgi qyzmetinde - 2012 jylǵy qyrkúıekten beri. 46 jyl buryn (1968) jazýshy-pýblıtsıst, ádebı ynshy MYRZABEK Amangeldi dúnıege keldi. Almaty qalasynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin bitirgen. 1992 jyldan «Arys» qorynda, «Sanat» baspasynda, Qazaq teleradıosy korporatsııasynda, Almaty qalalyq mádenıet jáne qoǵamdyq kelisim basqarmasynda jetekshi maman, Qazaqstan Memlekettik ortalyq murajaıy aýdarma bóliminiń meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. «Aq jaýyn», «Qarlyǵash-dáýren» ádebı syndar, pýblıtsıstıka, esseler avtory. «Juldyz», «Parasat», «Tańsholpan» jýrnaldarynda, «Jas alash», «Egemen Qazaqstan», «Órken», «Altyn orda», «Qazaq ádebıeti» gazetterinde ádebıet, saıasat, áleýmettik máseleler týraly maqalalary, esseleri jaryq kórgen. Jazýshy 1999 jylǵy ádebıet pen óner salasyndaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti stıpendııasynyń, 2002 jylǵy ádebıet salasyndaǵy «Soros-Qazaqstan» qory grantynyń ıegeri bolǵan. 130 jyl buryn (1884-1969) Venesýelanyń burynǵy prezıdenti, jazýshy GALЬEGOS Romýlo dúnıege keldi. Ol Venesýelanyń 38-shi prezıdenti Vısent Gomes tusynda senator boldy, biraq az ýaqyttan keıin qyzmetten bas tartyp, Ispanııaǵa qonys aýdardy. 1935 jyly otanyna oralyp, bilim berý mınıstri bolyp saılandy. 1948 jyly aqpanda Romýlo Betankýra taqtan taıǵannan keıin prezıdent boldy. Sol jyly qarashada qorǵanys mınıstri Delgado Chalbo ony prezıdenttikten taıdyrdy.
Galegostyń «Vıýnok», «Donıa Barbara», «Zemlıa pod nogamı» atty romandary bar. «Donıa Barbara» romany álemniń kóptegen tilderine aýýdarylyp, oqıǵa jelisimen kórkemfılm túsirilgen. 1964 jyly Romýlo Galegos halyqaralyq syılyǵy taǵaıyndaldy.
79 jyl buryn (1935) basketboldan KSRO jáne Qazaq KSR eńbek sińirgen jattyqtyrýshysy, KSRO Deneshynyqtyrý isiniń úzdigi ıÝMAShEV Shora Qadyruly dúnıege keldi.
Jambyl oblysy Qordaı aýdany Aqterek aýylynda týǵan. 1974-1981 jyldary Almatynyń joǵary masterler lıgasynda oınaǵan «Ýnıversıtet» qurama komandasynyń jattyqtyrýshysy boldy. «Ýnıversıtet» qurama komandasy KSRO birinshiliginde 6 orynǵa, Vılnıýste ótken KSRO halyqtary VІІ Spartakıadasynda 4 orynǵa ıe bolǵan. 1984-1987 jyldary Angola Respýblıkasy qurama komandasynyń jattyqtyrýshysy qyzmetin atqardy. 1987 jyldan Qazaqstan Respýblıkasy Sport, jáne týrızm mınıstrliginiń sport komıtetiniń bas jattyqtyrýshysy, bas hatshysy, Qazaqstan Respýblıkasy basketbol Federatsııasynyń vıtse-prezıdenti qyzmetterin atqarǵan. Qazirgi ýaqytta Almaty qalalyq basketbol federatsııasynda jáne respýblıkalyq sporttyq sheberliktiń joǵary mektebinde jumys isteıdi.
37 jyl buryn (1977) «Tsesnabank» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary ALDAShOV Mars Baqtııaruly dúnıege keldi.
Abaı atyndaǵy Almaty Memlekettik pedagogıkalyq ýnıversıtetin, H.Dýlatı atyndaǵy Taraz memlekettik ýnıversıtetin jáne onyń magıstratýrasyn bitirgen, qarjyger, zańger, ekonomıka magıstri. 1998-2001 jyldary - QR Ulttyq bankinde jetekshi maman, bas maman. 2001-2004 jyldary - «Qazaqstandyq Ipotekalyq kompanııa» AQ-da bas maman, bólim bastyǵy, qazynashylyq dırektory, Basqarma múshesi. 2004-2006 jyldary - QR qarjy naryǵyn jáne qarjy uıymdaryn retteý jáne qadaǵalaý agenttiginiń departament dırektorynyń orynbasary.2006-2007 jyldary - «Tsesnabank» AQ-da basqarýshy dırektor. Qazirgi qyzmetinde 2007 jylǵy mamyr aıynan beri.
67 jyl buryn (1947) QR BǴM Matematıka ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, fızıka-matematıka ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan ǴA múshe-korrespondenti, amerıkalyq ǵylymı keńestiń qurmetti keńesshisi, Amerıka matematıka qoǵamynyń múshesi JEŃSІKBAEV Aleksandr Álipqanuly dúnıege keldi.
Bolgarııada týǵan. Dnepropetrov memlekettik ýnıversıtetin bitirgen, osy oqý ornynda assıstent, QazMÝ matematıkalyq taldaý kafedrasynda aǵa oqytýshy, dotsent, meńgerýshi boldy. 1994-1997 jyldary - QR ІІM Almaty joǵarǵy tehnıkalyq ýchılışesinde bastyqtyń ǵylym jónindegi orynbasary. 1997 jyly - QazMÝ-da kafedra meńgerýshisi. 1997-1999 jyldary - QR ǴM - ǴA-da ǵylymı kadrlardy attestaý departamentiniń dırektory. 1999-2000 jyldary - «Joǵarǵy attestatsııalyq komıssııa» RMKK tóraǵasy. 2008 jyldyń maýsymynan - QazMÝ matematıkalyq taldaý kafedrasynyń meńgerýshisi. 2000 jyldyń tamyzynan - QR BǴM Matematıka ınstıtýtynyń dırektory. Ǵylymı kitaptardyń 70-ten asa ǵylymı jarııalanymdardyń avtory. «Qurmet belgisi» ordenimen marapattalǵan. 79 jyl buryn (1935) keńestik jáne reseılik aqyn-ánder avtory ıÝrıı ENTIN dúnıege keldi.