21 shilde - «Alash» partııasy qurylǵan kún
Osydan 101 jyl buryn - 1917 jyly Orynbor qalasynda I jalpyqazaq sezi ótip, onda Torǵaı, Oral, Semeı, Aqmola, Ferǵana, Jetisý, Syrdarııa oblystary men Bókeı Ordasynan kelgen qazaq ıntellıgentsııasynyń ókilderi bas qosqan bolatyn. Sol jıynda azattyqtyń jarshysy bolǵan «Alash» partııasyn qurý týraly sheshim qabyldanǵan.
Tarıh ǵylymynyń doktory Mámbet Qoıgeldiniń aıtýynsha, Raıymjan Mársekov, Baqytjan Qarataev, Jahansha Seıdalın qatarly ult janashylarlary budan buryn 1913 jyly jalpyqazaq sezin shaqyryp, ulttyq partııa qurý týraly bastama kótergen. Biraq, buǵan Álıhan Bókeıhan men Ahmet Baıtursynuly toqtaý aıtqan. Alashtyń qos arysy jalpyqazaq sezin sol ýaqytta shaqyrý qatelik bolatynyn, patsha úkimeti qazaq zııalylaryn qýadalaýdy bastaıtynyn jaqsy túsingen.
Patsha ókimeti qulap, el ishi ekige jarylǵan ýaqytta alashordashylar ýaqytty tekke ótkizbeýdi maqsat tutty. Osylaısha, 1917 jyly shilde-tamyz aılarynyń óliarasynda jalpyqazaqtyq І quryltaı shaqyrylyp, «Alash» partııasy tarıh sahnasyna shyqty.
«Alash» partııasynyń ulttyq ustanymy bes túrli tujyrymǵa negizdeldi. Tursyn Jurtbaı sezde kóterilgen qazaq máselelerin jipke tizgendeı bylaısha baıandaıdy:
Birinshi ustanym: jer, jer jáne jer. Jersiz Otan joq. Álıhan Bókeıhanovtyń uıǵarymy boıynsha: «Qazaqtyń baıyr¬ǵy jerin qashan qazaqtar óz betinshe ǵylym men tehnıkaǵa súıenip tolyq ıgermeıinshe, jer jeke menshikke de, qonystanýshylarǵa da berilmeıdi!
Ekinshi ustanym: jerdiń astyndaǵy, ústindegi, aspanyndaǵy barlyq ıgilik qazaq memleketine qyzmet etýi kerek!
Úshinshi ustanym: Á.Bókeıhanovtyń jobasy boıynsha, «Qazaqtyń jerinde óndirilgen «bir ýys jún sol memlekettiń azamattarynyń ústine toqyma bolyp kıilýi» kerek, ıaǵnı, tolyqtaı ekonomıkalyq táýelsizdik pen birlikke qol jetkizýge umtylýy tıis!
Tórtinshi nysana: qazaq memleketinde memleket qurýshy ulttyń til, din, dil ústem¬digi bolýy kerek, ıaǵnı, H.Dos¬mu¬hamedovtiń paıymdaýyna júginsek, «ult¬tyq mádenıet ústemdigi saqtalýy» tıis!
Besinshi, túpki maqsat: táýelsiz ǵy¬lym¬ǵa, ulttyq salt, dástúrge negizdelgen zańǵa súıene otyryp, Japonııanyń úlgisindegi ulttyq-demokratııalyq memleket qurý edi.
«Alash» partııasyn tarıh sahnasyna shyǵarǵan tuńǵysh jalpyqazaq sezin qazaq zııalylarynyń memleket bolý jolynda jasaǵan mańyzdy qadamy dep aıtýǵa bolady.
