2030 jylǵa qaraı týberkýlezdi túbegeıli joıý týraly qarar qabyldandy
ALMATY. KAZINFORM — 2-3 qazanda Almatyda «Týberkýlezsiz Ortalyq Azııa: ulttyq jetistikterden óńirlik kóshbasshylyqqa» atty halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferentsııa jáne Shyǵys Eýropa men Ortalyq Azııadaǵy týberkýlez boıynsha óńirlik parlament sammıti ótti.
Іs-sharaǵa Shyǵys Eýropa jáne Ortalyq Azııa elderiniń parlamentshileri, densaýlyq saqtaý salasynyń basshylary jáne DDSU, Stop TB Seriktestigi jáne basqa da halyqaralyq uıymdardyń sarapshylary jınaldy. Qatysýshylar BUU-nyń týberkýlezge qarsy Saıası Deklaratsııasyn júzege asyrý barysyn, týberkýlezben kúrestegi azamattyq qoǵamnyń rólin jáne ınnovatsııalardy talqylady.
Forým nátıjesinde 2026-2028 jyldarǵa deıin týberkýlezge qarsy kúresti jedeldetý jónindegi aımaqtyq qarar qabyldandy.
— Búgin qabyldanǵan qarar densaýlyqty qorǵaý, júıelerdi nyǵaıtý jáne adam ómirin saqtap qalatyn ınnovatsııalarǵa ınvestıtsııa salý boıynsha bizdiń ortaq jaýapkershiligimizdi kórsetedi. Biz kúsh biriktire otyryp, Shyǵys Eýropa men Ortalyq Azııa elderiniń týberkýlezdi joıýda kóshbasshyǵa aınalýyn qamtamasyz ete alamyz, — dedi forýmnyń ashylýynda sóılegen sózinde Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń birinshi vıtse-mınıstri Tımýr Sultanǵazıev.
Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń habarlaýynsha, Qazaqstan BUU-nyń týberkýlezdiń taralýy men ólim-jitimin azaıtý jónindegi maqsattaryna merziminen buryn qol jetkizdi. Sammıtke qatysýshylar aımaqtaǵy tabysty tájirıbeni keń taratýǵa jáne 2030 jylǵa qaraı bul aýrýdy túbegeıli joıýdy jedeldetý úshin birlesken jumysty jalǵastyrýǵa kelisti.
— Jetistikterimizdi sandardyń ózi dáleldeıdi: 2024 jyly Qazaqstanda týberkýlezben aýyrý 4 paıyzǵa, al ólim-jitim 16,6 paıyzǵa tómendedi. Tuńǵysh ret elimizde týberkýlezden bala ólimi tirkelmedi. Buǵan eń sońǵy dıagnostıkalyq ádister men ishetin dárimen emdeý tártibin engizýdiń arqasynda qol jetkizdik, — dedi Qazaqstan Respýblıkasynyń Densaýlyq saqtaý vıtse-mınıstri Tımýr Sultanǵazy.
Sondaı-aq ol týberkýlezge shaldyqqan azamattardy áleýmettik qoldaýdyń mańyzyn atap ótti. Máselen, 2024 jyly ambýlatorlyq em alatyn naýqastardyń 99%-y memleketten áleýmettik kómek aldy. Qazaqstan týberkýlez salasyndaǵy ÚEU-ǵa bóletin memlekettik tapsyrystar bólý arqyly qarjylandyrý kólemin bir jarym esege ulǵaıtty. Biraq odan ári jetistikke jetý úshin halyqtyń týberkýlezge shaldyǵý yqtımaly joǵary osal toptarymen jumysty jáne azamattardyń densaýlyǵyna degen jaýapkershiligin kúsheıtý qajet.
— Saıası erik — týberkýlezben kúrestiń eń kúshti quraly. Biz aımaqtaǵy árbir turǵynǵa der kezinde dıagnostıkadan ótý men emdelýine jaǵdaı jasaýymyz kerek. Týberkýlezdi joıý — azamattarymyz aldyndaǵy ortaq paryzymyz jáne 2030 jylǵa qaraı osy maqsatqa qol jetkizýimiz kerek, — dep atap ótti Global TB Caucus (Global TB Kokýs) uıymy tóraǵasynyń orynbasary Gúldara Nurymova.
Sammıt BUU-nyń týberkýlezge qarsy saıası Deklaratsııasynyń (2023 j.) oryndalý nátıjesin talqylaıtyn, Ortalyq Azııadaǵy epıdemıologııalyq problemalardy jáne turaqty qarjylandyrý men zańnamalyq qoldaýdy qamtamasyz etýdegi parlament ókilderiniń rólin belgileıtin pikirtalas alańyna aınaldy.
Qatysýshylar erte dıagnostıkany keńeıtýdiń, ınnovatsııalarǵa qol jetkizýdiń, naýqastardy áleýmettik qoldaýdy kúsheıtýdiń erekshe mańyzyn atap ótti. Sondaı-aq Tájikstanda ótken sammıttiń usynymdaryn júzege asyrý, týberkýlezben kúreske syrttan bólinetin qarjynyń azaıýyna baılanysty ulttyq bıýdjetti josparlaý, 2026 jylǵa daıyndyq jáne osyǵan baılanysty syn-qaterlerdi, sonyń ishinde AITV men temeki tartýdy azaıtý úshin sektoraralyq yntymaqtastyqty kúsheıtý de basty nazarda boldy.
Aıta ketelik 2027 jylǵa deıin 6500-den astam MSAK mamandary biliktiligin arttyrady.