2023 jyly járdemaqy mólsheri qalaı ózgeredi
2023 jyldyń 1 qańtarynan bastap kúshine enetin «2023-2025 jyldarǵa arnalǵan respýblıkalyq bıýdjet týraly» Zań Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik jastar saıasaty jáne áleýmettik qamsyzdandyrý salasyndaǵy zańnamany jetildirýge baǵyttalǵan. Zań aıasynda bala kútimi boıynsha járdemaqy tóleý merzimin 1,5 jasqa deıin ulǵaıtý, bazalyq zeınetaqy mólsherin kezeń-kezeńimen kóterý, ortaq zeınetaqy mólsherin esepteý kezinde tabystyń eń joǵary shektelýin 46-AEK-den 55 AEK-ge deıin arttyrý, saqtandyrylǵan adamdar úshin jumysynan aıyrylý boıynsha áleýmettik tólemderdiń mólsherin ortasha aılyq tabystyń 45%-na deıin ósirý turǵysynda tujyrymdamalyq túzetýler qamtylǵan. Zańǵa sáıkes, elimizdegi eń tómengi jalaqy mólsheri 70 myń teńge bolyp bekitildi. Aılyq eseptik kórsetkish (járdemaqylardy jáne basqa da áleýmettik tólemderdi esepteý, sondaı-aq salyqtardy jáne basqa da tólemderdi qoldaný úshin) 3 450 teńgeni quraıdy. Eń tómengi kúnkóris mólsheri 40 567 teńge bolady.
Kúnkóris deńgeıi – eń tómengi tutyný sebetiniń qunyna teń, bir adamǵa bir aıǵa qajetti eń az aqshalaı kiris. Aıta keteıik, eń tómengi kúnkóris deńgeıi 2021 jyly – 34 302 teńge bolsa, 2022 jyly 36 018 teńgeni qurady.
Memleket basshysy halyqqa Joldaýynda bala kútimi boıynsha beriletin tólem merzimin bir jarym jylǵa deıin uzartýdy tapsyrǵan edi. Mundaı tólem bıýdjetten ǵana emes, memlekettik áleýmettik saqtandyrý qorynan da tólenedi. Ony alý úshin jalaqydan mindetti túrde turaqty jarna aýdarylyp turýy qajet. 2023 jyldyń qańtarynan bastap osy tólem bir jarym jylǵa uzartylady. 2022 jyly týǵan bala úshin tólem avtomatty túrde jarty jylǵa sozylady. Al 1 qańtardan keıin týǵan balaǵa birden bir jarym jylǵa taǵaıyndalady. Sonymen qosa, tólem alýshy jumysqa bir jarym jyldan erte shyqqan jaǵdaıda áleýmettik tólemniń mólsheri memlekettik járdemaqy deńgeıinde saqtalady.
Bala týǵanǵa deıingi eki jylda áleýmettik saqtandyrý júıesine 6 aıdan az ýaqyt qatysqan ata-ana jumys istemeıtin adamdarmen qatar respýblıkalyq bıýdjetten tólenetin bala kútimi boıynsha memlekettik járdemaqy alady. Dekretke deıin jumys istegen áıelderdiń bala kútimine baılanysty alatyn aı saıynǵy áleýmettik tólemi bólek esepteledi. ıAǵnı, keıingi 2 jyl ishindegi jalpy tabysty 24 aıǵa bólip, memleket bekitken 0,4 koeffıtsıentke kóbeıtip, odan shyqqan somadan 10% zeınetaqy jarnasyn alyp tastaý kerek.
Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń málimetine sáıkes, bala týýǵa baılanysty beriletin bir rettik járdemaqynyń bekitilgen mólsheri birinshi, ekinshi jáne úshinshi balaǵa – 38 AEK nemese 131 100 teńgeni qurasa, tórtinshi jáne odan keıingi balaǵa – 63 AEK nemese 217 350 teńgeni quraıdy. Al otbasyda egiz, úshem, tórtem dúnıege kelse, bir rettik memlekettik járdemaqy ár sábıge jeke tólenedi.
Bala kútimine baılanysty sábı bir jarym jasqa tolǵansha aı saıyn tólenetin járdemaqy mólsheri birinshi balaǵa – 5,76 AEK nemese 19 872 teńgeni qurasa, ekinshi balaǵa – 6,81 AEK nemese 23 495 teńge, úshinshi balaǵa – 7,85 AEK nemese 27 083 teńge, tórtinshi jáne odan da keıingi balaǵa – 8,9 AEK nemese 30 705 teńgeni quraıdy
2023 jyly kópbalaly analarǵa ıaǵnı tórt jáne odan da kóp balasy bar otbasyǵa tólenetin járdemaqy mólsheri de artady. Máselen, 4 balaǵa – 16,03 AEK nemese 55 304 teńge, 5 balaǵa – 20,04 AEK nemese 69 138 teńge, 6 balaǵa – 24,05 AEK nemese 82 973 teńge, 7 balaǵa – 28,06 AEK nemese 96 807 teńge, 8 balaǵa – 32 AEK nemese 110 400 teńge tólenedi. Al segiz baladan kóp balasy bar otbasylarǵa odan keıingi ár bala úshin 4 AEK-ten (13 800 teńge) qosylady. ıAǵnı, 9 balaǵa 36 AEK (124 200 teńge), 16 balaǵa 64 AEK (220 800 teńge).
Sonymen qosa «Altyn alqa», «Kúmis alqa» alǵan kópbalaly áıelderge 2023 jyly aı saıyn 6,4 AEK nemese 22 080 teńge memlekettik járdemaqy tólenedi. Al 2023 jyly múgedektigi bar balalardy tárbıelep otyrǵan ata-anaǵa, qamqorshyǵa tólenetin járdemaqy mólsheri 56 794 teńge bolyp bekitildi. Aıta keteıik, 2022 jyldyń 1 sáýirinen bastap AEK-tiń eki mólsheri qoldanylyp júr. Alǵashqysy járdemaqy men basqa da áleýmettik tólemderdi (3 180 teńge) tóleýge paıdalanylsa, ekinshisi – aıyppuldar men salyq jáne basqa da tólemder úshin qoldanylady (3 063 teńge).
