20 tamyz. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
20 tamyz, BEI SENBІ
Búgin - Vengrııa Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Venger memleketiniń negizin qalaýshy áýlıe Ishtvan kúni. Qazaqstan Respýblıkasy men Vengrııa arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy naýryzdyń 24-inde ornatyldy. Búgin - Estonııanyń táýelsizdigin qalpyna keltirý kúni. 1991 jyly tamyzdyń 20-da Eston KSR Joǵary Keńesi KSRO quramynan tys, ulttyq táýelsiz Eston memleketin qurý týraly qarar qabyldady. Búgin - Taıvanda mahabbat kúni. Búgin Aljırde kúresker kúni atap ótiledi. 1955 jyly tamyzdyń 20-da Aljırde ult bostandyǵy úshin qarýly kóterilis bastaldy. ESTE QALAR OQIǴALAR 1 9 jyl buryn (1996) Sh.Aımanov atyndaǵy «Qazaqfılm» kınostýdııasy ekige bólinip, Sh.Aımanov atyndaǵy Qazaq kınofabrıkasy jáne QR Ulttyq prodıýserlik ortalyǵy quryldy. 16 jyl buryn (1999) Astanada «Qazaqtardyń tarıhı-kórkem murasy» atty birinshi ulttyq mýltımedııalyq oqytý baǵdarlamasynyń tusaýkeser rásimi ótti. Oqýlyqtyń kompıýterlik úlgisi belgili ǵalym E.Arynnyń bastamasymen júzege asty.
12 jyl buryn (2003) Elbasy N.Nazarbaevtyń qoldaýymen «Aq jaýyn» Memlekettik kameralyq orkestri quryldy. Shyǵarmashylyq ujymnyń alǵashqy kontserti 2004 jylǵy naýryzdyń 21-inde Kongress-holl sahnasynda ótti. Orkestrdiń kórkemdik jetekshisi jáne bas dırıjeri QR-nyń eńbek sińirgen ártisi, Qazaqstan Jastar odaǵy syılyǵynyń laýreaty, tanymal kompozıtor Seken Turysbekov. Orkestr dırıjeri Qazaq KSR-iniń halyq ártisi, Halyq qaharmany, dırıjer-kompozıtor Nurǵısa Tilendıevtiń shákirti, dotsent Qarasaı Saıjanov. Orkestr «Shabyt» halyqaralyq jastar shyǵarmashylyq festıvaliniń, «Daryn» syılyǵynyń jáne «Jiger» festıvaliniń laýreaty bolǵan. 11 jyl buryn (2004) Reseıdiń memlekettik qyzmet akademııasynda qazaqstandyq «SHYGYS» jýrnalynyń tanystyrylymy ótti.
10 jyl buryn (2005) Almatyda tamyzdyń 20-25 aralyǵynda Shanhaı qalasynyń (QHR) mádenı kúnderi ótti.
Shara aıasynda belgili Lıý Haı Sý galereıasy murajaı eksponattarynyń kórmesi, «Shanhaıskıe vpechatlenııa» atty fotokórmesi, Shanhaıdyń halyq aspaptar orkestriniń kontserti ótti jáne «Jabaıy zebra» baleti qoıylyp, tórt qytaı fılminiń kórsetilimi boldy. Shanhaı Shyǵys-Qytaı teńizine quıatyn ıAntszy ózeniniń saǵasynda ornalasqan. Ekonomıkasy damyǵan úlken megapolıs retinde tanymal. Qalanyń aýdany - 6 myń sharshy metr.
8 jyl buryn (2007) Aqmola oblysynyń Stepnogorsk qalasynda «Molodej, okrýjaıýşaıa sreda ı ýstoıchıvoe razvıtıe: ponımanıe ı ýchastıe» atty respýblıkalyq jastar ekologııalyq forýmy ótti. Uıymdastyrýshysy - BUU qorshaǵan ortany qorǵaý (UNEP) baǵdarlamasynyń qoldaýymen «Adam densaýlyq ınstıtýty» atty jastardyń qoǵamdyq birlestigi. Maqsaty qorshaǵan ortany qorǵaýmen aınalysatyn úkimetaralyq, memlekettik jáne qoǵamdyq uıymdardyń qyzmetimen jastar toby ókilderin tanystyrý, ulttyq jastar ekojúıeni nyǵaıtý úshin belsendi jastardy biriktirý, jastar men memlekettik qyzmetter jáne qoǵam arasyndaǵy yntymaqtastyqty qorshaǵan ortany qorǵaý máselelerin sheshýge baǵyttaý bolyp tabylady.
8 jyl buryn (2007) Petropavlda qazaqstandyq ataqty veloshabandoz, Sıdneı Olımpıadasynyń kúmis júldegeri, «Týr de Frans» álemdik velojarysynyń qola júldegeri, Qazaqstannyń eńbek sińirgen sport sheberi Aleksandr Vınokýrovke Soltústik Qazaqstannyń Qurmetti azamaty kýáligi tabys etildi. 2006 jyldyń qyrkúıek aıynda, oblystyń 60 jyldyǵy atap ótilgen sharalar aıasynda, oblystyq máslıhat sessııasynyń sheshimimen A.Vınokýrov toǵyz adamnyń qatarynda «Soltústik Qazaqstannyń Qurmetti azamaty» ataǵyna laıyq dep tanylǵan bolatyn.
76 jyl buryn (1939) V.Jýkov basqarǵan keńes áskeri Halqyn-kól mańynda japon agressorlaryna kúırete soqqy berdi. Qyrkúıektiń ortasynda Mońǵolııa aımaǵy japondyqtardan tolyq tazartyldy.
51 jyl buryn (1964) INTELSAT atty spýtnıktik baılanys jónindegi halyqaralyq uıym quryldy. Uıymnyń shyǵý tarıhyna keler bolsaq, 1962 jyly AQSh kongresi memlekettik jáne jeke kompanııalardyń jáne basqa da memleketterdiń telekommýnıkatsııa salasynynyń qajettiligin qanaǵattandyratyn, sonymen qatar basqa memlekettermen yntymaqtasa otyryp, spýtnıktik baılanystyń kommertsııalyq júıesin qurý maqsatynda Spýtnıktik baılanys týraly Zań qabyldady. Osyǵan oraı 1964 jyly tamyzdyń 20-ynda 11 eldiń ókili búkilálemdik spýtnıktik baılanystyń kommertsııalyq júıesin qurý boıynsha ýaqytsha is-sharalar týraly kelisimge qol qoıdy.
ESІMDER 100 jyl buryn (1915-1996) ǵalym, tehnıka ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaq KSR-iniń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri TÁJІBAEV Lashqar Esenqululy dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysy Qazyǵurt aýdanynda (Tólebı aýdany) týǵan. Tashkent ırrıgatsııa jáne aýyl sharýashylyǵyn mehanıkalandyrý ınstıtýtyn (Tashkent ırrıgatsııa jáne melıoratsııa ınstıtýty) bitirgen. Uly Otan soǵysyna qatysqan. 1942-1943 jyldary - Qazaq KSR Sý sharýashylyǵy mınıstrliginde ınjener, basqarma bastyǵy. 1943-1949 jyldary - Qazaq KSR Mınıstrligi Keńesiniń sý sharýashylyǵy jáne energetıka tobynyń bastyǵy, aǵa referent. 1949-1951 jyldary - Lenın atyndaǵy Búkilodaqtyq aýylsharýashylyǵy Ǵylym akademııasynyń Qazaq bólimi respýblıkalyq tájirıbe-melıorıatsııa stantsııasynyń dırektory. 1951-1962 jyldary - Qazaq memlekettik aýyl sharýashylyǵy ınstıtýtynyń (qazirgi Qazaq Ulttyq agrarlyq ýnıversıteti) dekany. 1962-1963 jyldary - Qazaq KSR Mınıstrligi Keńesiniń Sý qorlaryn paıdalaný jáne qorǵaý jónindegi Memlekettik komıtettiń bastyǵy. 1963-1996 jyldary - Qazaq memlekettik aýyl sharýashylyǵy ınstıtýtynyń «Gıdrotehnıka jáne melıoratsııa» kafedrasynyń meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. Negizgi ǵylymı eńbekteri sý máselelerin sheshýge, aýyl sharýashylyǵyn sýmen qamtamasyz etýge, egistik jerlerdi sýlandyrýǵa jáne mádenı jaılymdardy avtomattandyrýǵa arnalǵan. «Vodnye resýrsy ı shemy vodosnabjenııa selskohozıaıstvennyh terrıtorıı» (1963g.), «Osnovy vodosnabjenııa selskohozıaıstvennyh raıonov Kazahstana» (1970j.), «Avtomatızırovannoe kýltýrnoe pastbışe» (1987j.), «Osnovy gıdravlıkı ı gıdromehanızatsıı selskohozıaıstvennogo proızvodstva» (1986j.), «Aýyl sharýashylyq tutynýshylaryn sýmen qamtamasyz etý jáne jaıylymdardy sýlandyrý» (1992j.) atty eńbekteri jaryq kórgen. 2003 jyly Qazaqtyń ulttyq agrarlyq ýnıversıtetiniń «Gıdrotehnıka jáne melıoratsııa» kafedrasyna professor Lashqar Esenqululy Tájibaevtiń aty berilgen. Eńbek Qyzyl Tý ordenimen jáne medaldarmen marapattalǵan.
97 jyl buryn (1918-1990) fılosofııa ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń korrespondent múshesi JANDІLDIN Nurymbek dúnıege keldi. Qaraǵandy oblysynda týǵan. Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn, Búkilodaqtyq kommýnıstik (bolshevıkter) partııasy Ortalyq komıteti janyndaǵy Qoǵamdyq ǵylymdar akademııasynyń aspırantýrasyn bitirgen. 1949 jyly Qazaqstan Kompartııasy janyndaǵy Respýblıkalyq partııa mektebiniń kafedra meńgerýshisi bolǵan. 1951-1955 jyldary Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq komıtetiniń bólim meńgerýshisi, Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń sektor meńgerýshisi. 1956-1957 jyldary - Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq komıteti janyndaǵy Partııa tarıhy ınstıtýtynyń dırektory. 1957-1965 jyldary - Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq komıtetiniń hatshysy jáne bıýro múshesi. 1965-1967 jyldary - Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń akademık hatshysy. 1967-1976 jyldary - Almaty shet el tilderi ınstıtýtynyń rektory. 1976 jyldan Almaty temir joll kóligi ınjenerleri ınstıtýtynyń kafedra meńgerýshisi bolǵan. ǵalymnyń negizgi ǵylymı eńbekteri tarıhı progress, ulttyq qatynastar men ult mádenıetin damytý, ulttyq psıhologııa máselelerine arnalǵan. «Eńbek Qyzyl Tý» ordenimen, medaldarmen marapattalǵan.
87 jyl buryn (1928-1996) tehnıka ǵylymynyń doktory, professor, Qazaqstan Respýblıkasy Ǵylym akademııasynyń akademıgi SÚLEIMENOV Sultan Táshirbaıuly dúnıege keldi. Qyzylorda oblysynyń Qazaly aýdanynda týǵan. Shymkent tehnologııalyq ınstıtýtyn, Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń Sáýlet jáne qurylys materıaldary ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen. 1952-1956 jyldary - Qazaq KSR Ǵylym akademııasy Sáýlet jáne qurylys materıaldary ınstıtýtynyń kishi ǵylymı qyzmetkeri. 1956-1976 jyldary - Shymkent hımııa-tehnologııa ınstıtýtynyń aǵa oqytýshysy, dekany, sılıkattar tehnologııasy kafedrasynyń meńgerýshisi, rektory. 1976-1978 jyldary - Jambyl gıdromelıoratsııa-qurylys ınstıtýtynyń professory. 1978 jyldan Almaty qurylys materıaldary ǵylymı-zertteý jáne jobalaý ınstıtýtynyń dırektory qyzmetin atqarǵan. Ǵalymnyń negizgi ǵylymı eńbekteri shyny jáne sıtaldar alý, sondaı-aq baıaý balqıtyn qosylystar negizinde jańa anorganıkalyq materıaldar men jabyndylar alýdyń ǵylymy negizi men tehnologııasyna arnalǵan. 25 avtorlyq kýáliktiń ıegeri. «Eńbek Qyzyl Tý», «Qurmet belgisi» ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan.
87 jyl buryn (1928-1978) keskindemeshi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri KRYLOV Vıktor Ivanovıch dúnıege keldi. Reseıde týǵan. Almaty kórkemsýret ýchılışesin, Latysh kórkemsýret akademııasyn bitirgen. 1955 jyldan Qaraǵandy da turyp jumys istegen. 1964-1971 jáne 1976-1978 jyldary Qazaqstan Sýretshiler odaǵy Qaraǵandy bólimshesiniń tóraǵasy bolǵan. onyń tańdaýly jumystary qatarynda «Qaraǵandy armandastary», «Shahterler maıdanǵa attandy. 1941 j.» «Indýstrııaly Qaraǵandy», t.b. týyndylary bar.
84 jyl buryn (1931-2007) geolog-ǵalym, geologııa-mıneralogııa ǵylymdarynyń doktory SÁTBAEVA Meıiz Qanyshqyzy dúnıege keldi. Jezqazǵan oblysynyń (qazirgi Qaraǵandy oblysy) Jezdi aýdanynda týǵan. Qazaq ken-metallýrgııa ınstıtýtyn (qazirgi Qanysh Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıteti) bitirgen. 1954-57 jyldary - Túlkibas ekspedıtsııasynyń ınjener-geology. 1957-1960 jyldary - Ońtústik Qazaqstan ekspedıtsııasynyń ınjener-geology. 1960 jyldan bastap Qazaqstan Ǵylym akademııasynyń Geologııa ǵylymdary ınstıtýtynyń kishi, aǵa, jetekshi ǵylymı qyzmetkeri. Meıiz Sátbaevanyń ǵylymı jumystary Jezdi kenishin, Jaman-Aıbat, Jylandy toby, Aınaq (Aýǵanstan) kenishterin zertteýmen baılanysty. Onyń eki monografııasy, 78 ǵylymı maqalalary bar.
81 jyl buryn (1934-2002) KSRO jáne Qazaq KSR halyq aǵartý isiniń úzdigi ÁBDRAHIMOVA Dına Erǵazyqyzy dúnıege keldi. Almaty qalasynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. Qaraǵandy oblystyq partııa komıtetiniń nusqaýshysy, bólim meńgerýshisi, hatshysy qyzmetterin atqarǵan. 1985-1990 jyldary - Qazaq KSR Áleýmettik qamtamasyz etý mınıstri. 1990-1993 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Keńesi Ardagerler, múgedekter, áskerı qyzmetkerler isi jónindegi komıteti tóraǵasynyń orynbasary, Halyqtyń densaýlyǵyn saqtaý jáne ony áleýmettik qorǵaý komıtetiniń múshesi. 1995-2002 jyldary Halel Dosmuhamedov atyndaǵy qordyń prezıdenti bolyp istegen. «Eńbek Qyzyl Tý», «Qurmet belgisi», ordenderimen, medaldarmen, Qazaq KSR Joǵarǵy Keesiniń Qurmet gramotasymen marapattalǵan. 81 jyl buryn (1934) shyǵys jekpe-jeginiń sheberi, Qazaqstan Respýblıkasynyń ýshý-sandadan eńbek sińirgen jattyqtyrýshysy RÝBTsOV Mıhaıl Ivanovıch dúnıege keldi. Qytaı elinde týǵan. 70-shi jyldardyń basynda Qazaqstanǵa kóship kelip, aty-jónin ózgertip, shyǵys jekpe-jeginiń túrleri karate, ýshýdy damytýǵa zor úles qosqan. 1979 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń karateden resmı túrde aǵa jattyqtyrýshysy bolǵan. M.Rýbtsov Qazaqstan Respýblıkasy Mýaıtaı federatsııasynyń vıtse-prezıdenti, Qazaqstannyń eńbek sińirgen jattyqtyrýshysy, Halyqaralyq týrnırler men KSRO kýbogynyń júldegeri, Qazaqstannyń ýshý-sandadan birneshe dúrkin chempıony, Azııa, jáne Eýropa birinshilikteriniń jeńimpazy, Álem chempıony, Ýshý-sandadan Azııalyq kásibı lıgada eki ret chempıondyq belbeýdi jeńip alǵan, halyqaralyq dárejedegi sport sheberi Amanqulov Farhatty daıyndaǵan. Sondaı-aq tárbıelenýshiler qatarynda Qazaqstan Respýblıkasy Mýaıtaı federatsııasynyń prezıdenti, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq olımpıadalyq komıtetiniń vıtse-prezıdenti, Halyqaralyq Mýaıtaı federatsııasynyń vıtse-prezıdenti, Qazaqstan Respýblıkasynyń Premer-Mınıstri Kárim Másimov, aǵaıyndy Amanqulovtar, Daýlet Beısenov, Sattar Baıseıitov, Nurzat Ordabaev, Asqar Dúsenov, taǵy basqalar bar. 77 jyl buryn (1938-2015) jazýshy, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi, Qazaqstan Memlekettik syılyǵynyń laýreaty SÁRSENBAI Orazbek dúnıege keldi. Qyzylorda oblysynyń Shıeli aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin bitirgen. 1966- 1987 jyldary «Jas alash» gazetiniń, «Juldyz» jýrnalynyń ádebı qyzmetkeri, «Qazaq ádebıeti» gazetiniń bólim meńgerýshisi, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń ádebı keńesshisi, «Jazýshy» baspasynyń bas redaktory, «Óner» baspasynyń dırektory qyzmetterin atqarǵan. 1996 jyldan - «Qaınar» baspasynyń dırektory. Qalamgerdiń «Dańq», «Jalǵyz kúrke», «Saǵym», «Tańbaly tas», «Baqyt qusy», «Jıde gúldegende», «Jaqsylyq kózi», «Zamandas», «Ýáde», «Tańdamaly», «Shamshyraq», «Meniń mekenim», «Ómirnama», «Sheńber», «Jaryq dúnıe» romandar, povester, óleńder men áńgimeler jınaqtary jaryq kórgen. Kórkem aýdarma salasynda V.Korolenko, V.Ivanov, F.Abramov, F.Iskanderdiń shyǵarmalaryn qazaq tiline tárjimalaǵan. Sondaı-aq «Quran Kárim», «Muhammed paıǵambarymyzdyń hadısteri», «Qasıetti duǵalar», «Adal men aram», «Musylmandyq ádep sabaǵy», «Muhtasar» kitaptaryn qazaq tiline aýdarýǵa qatysqan. Kóptegen shyǵarmalary shet el tilderine aýdarylǵan. «Dolana» áńgimesi jelisinde kórkem fılm túsirilgen. «Qurmet» ordenimen marapattalǵan.
77 jasqa qaraǵan shaǵynda, 2015 jyldyń 5 mamyrynda asa kórnekti jazýshy Orazbek Sársenbaı dúnıe saldy.
71 jyl buryn (1944) Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń professory, fızıka-matematıka ǵylymdarynyń kandıdaty, pedagogıka ǵylymynyń doktory, professor, Qazaqstan Respýblıkasy Joǵary mektep ǵylym akademııasynyń korrespondent múshesi, Qazaqstan Respýblıkasy Áleýmettik ǵylymdar akademııasynyń akademıgi, Halyqaralyq joǵary mektep ǵylym akademııasynyń akademıgi MEDEÝOV Esengeldi Ómirjanuly dúnıege keldi. Almaty oblysynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtynyń assıstenti, Qazaqstan Ǵylym akademııasy Matematıka jáne mehanıka ınstıtýtynyń kishi ǵylymı qyzmetkeri bolǵan. 1984-1989 jyldary - Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtynyń dotsenti, fızıka-matematıka fakýltetiniń dekany, partııa komıtetiniń hatshysy. 1990-1991 jyldary - Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq Komıtetiniń nusqaýshysy. 1991-1993 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti jáne Mınıstrler Kabıneti Apparatynyń aǵa refereti, sektor meńgerýshisi. 1993-1996 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Bilim mınıstriniń orynbasary. 1996-1998 jyldary - Ońtústik Qazaqstan gýmanıtarlyq ýnıversıtetiniń rektory. 1998-2001 jyldary - M.Áýezov atyndaǵy Ońtústik Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetiniń rektory. Qazirgi qyzmetinde 2008 jyldan bastap isteıdi. Ǵalymnyń 100-den astam ǵylymı jarııalanymy jáne «7 synypqa arnalǵan algebra» atty oqýlyǵy bar. «Qurmet» ordenimen, medalmen marapattalǵan. 6 6 jyl buryn (1949) sýretshi, Qazaqstan Sýretshiler odaǵynyń múshesi AMANJOLOV Maǵaýııa dúnıege keldi. Qaraǵandy oblysynda týǵan. Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn bitirgen. Qylqalam sheberiniń «Qystaýdaǵy kóktem», «Ákem ekeýimiz», «Áke joly», «Ótken kúnder áýeni», t.b. óner týyndylary bar.
63 jyl buryn (1952) QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń qosymsha bilim berýdiń respýblıkalyq oqytý-ádistemelik ortalyǵynyń dırektory ShER Raısa Petrovna dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Almaty shetel tilderi ınstıtýtyn bitirgen, nemis tili muǵalimi. 1973-1976 jyldary - orta mektepte nemis tili muǵalimi. 1976-1986 jyldary - Almaty oblystyq muǵalimderdiń bilimin jetildirý ınstıtýtynyń shetel tilderi kabınetiniń ádiskeri. 1986-1988 jyldary - Almaty oblystyq bilim basqarmasynyń, Almaty qalasy Áýezov aýdandyq bilim bóliminiń ınspektory. 1988-1992 jáne 1994-1995 jyldary - orta mektep dırektory. 1992-1994 jyldary - Áýezov aýdandyq atqarý komıteti tóraǵasynyń orynbasary. 1995 jyly QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty bolyp saılandy, QR Prezıdenti janyndaǵy otbasy, áıelder isi jáne demografııalyq saıasat jónindegi keńes múshesi, BUU ókildigi janyndaǵy «Áıelder jáne damý» genderlik bıýrosynyń tóraıymy boldy. 2009 - 2014 jj QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń Balalar quqyǵyn qorǵaý komıtetiniń tóraıymy.
62 jyl buryn (1953) medıtsına ǵylymynyń doktory, professor, Qazaqstan Ulttyq ǵylymı akademııasynyń akademıgi, Gambýrg medıtsına jáne profılaktıka akademııasynyń, Polsha Medıtsına akademııasynyń akademıgi, Halyqaralyq týberkýlez ben ókpe aýrýlaryna karsy kúres odaǵynyń múshesi, Qazaqstan Ftızıatrlar qaýymdastyǵynyń prezıdenti, densaýlyq saqtaý isiniń úzdigi, táýelsiz «Tarlan» syılyǵynyń ıegeri MOMYNOV Talǵat Áshiruly dúnıege keldi. Shymkent qalasynda týǵan. Almaty memlekettik medıtsına ınstıtýtyn bitirgen. 1984-1994 jyldary Almaty dárigerlerdiń bilimin jetildirý ınstıtýtynyń assıstenti, kafedra meńgerýshisi. 1994-1995 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń basqarma bastyǵy. 1995-2008 jyldary S.Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medıtsına ýnıversıtetiniń rektory bolǵan. Ǵalymnyń 200-den asam ǵylymı eńbegi, onyń ishinde 10 monografııasy, 2 oqýlyǵy, sonymen qatar oryssha-qazaqsha aǵylshyn-qazaqsha medıtsınalyq sózdikteri bar. «Qurmet» ordenimen, Polsha Medıtsına akademııasynyń Albert Shveıtser atyndaǵy «Gýmanızm jáne medıtsına ǵylymynyń damýyna qosqan úlesi úshin» Altyn medalimen marapattalǵan. 56 jyl buryn (1959) tarıh ǵylymynyń doktory, professor ARTYQBAEV Jambyl Omaruly dúnıege keldi. Qaraǵandy oblysynda týǵan. Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetiniń oqytýshysy, aǵa oqytýshysy, dotsenti, professory, kafedra meńgerýshisi, tarıh fakýltetiniń dekany, zerthana meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. 2003 jyldan bastap Pavlodar memlekettik ýnıversıtetiniń arheologııa, etnologııa jáne Qazaqstan tarıhy kafedrasynyń meńgerýshisi bolyp istegen.
Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń «L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıteti» respýblıkalyq memlekettik kásipornynyń professory, tarıh ǵylymdarynyń doktory. 50 jyl buryn (1965) qoǵam qaıratkeri ÁBENOV Murat Abdýlamıtuly dúnıege keldi. Qyzylorda oblysy Jańaqorǵan aýdanynda týǵan. Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıka ınstıtýtyn, Qazaq memlekettik zań akademııasyn bitirgen. 1990-1991 jyldary -Sáken Seıfýllın atyndaǵy № 4 orta mektebiniń ınformatıka pániniń muǵalimi. 1991-1993 jyldary - Qyzylorda qalalyq bilim berý bóliminiń kadr jáne negizgi qyzmet jónindegi ınspektory, Qyzylorda qalasyndaǵy 1 maı atyndaǵy №1 Qazaq mektep-lıtseıi dırektorynyń oqý isi jáne tárbıe jónindegi orynbasary. 1993-1998 jyldary - Almaty qalasyndaǵy «Atameken» JShS dırektorynyń kommertsııalyq qyzmet jónindegi orynbasary. 1998-2000 jyldary - Qyzylorda oblysy ákimi apparatynyń baqylaý-uıymdastyrý bóliminiń keńesshisi. 2000-2002 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik qyzmet isteri jónindegi agenttiginiń Qyzylorda oblysy boıynsha basqarmasynyń bastyǵy. 2002-2005 jyldary - Qyzylorda oblystyq ishki saıasat departamentiniń dırektory. 2005-2007 jyldary - Qyzylorda oblysy ákiminiń orynbasary. 2007 jylǵy aqpanynan tamyzǵa deıin Qyzylorda oblysy ákiminiń apparatynyń jetekshisi qyzmetterin atqarǵan. 2007 jyldyń qyrkúıeginen Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, «Nur Otan» HDP fraktsııasy azamattyq qoǵam ınstıtýttarymen, máslıhattarymen baılanys keńesiniń múshesi. «Eren eńbegi úshin» medalimen marapattalǵan. 37 jyl buryn (1978) QR Ulttyq qaýipsizdik komıteti tóraǵasynyń orynbasary ÁBІSh Samat Satybaldyuly dúnıege keldi. Almaty oblysynda dúnıege kelgen. QR Ulttyq Qaýipsizdik Komıteti men RF Syrtqy barlaý qyzmeti akademııalaryn bitirgen. 2006-2008 jj.- QR Ádilet mınıstrligi Tirkeý qyzmeti komıteti tóraǵasynyń orynbasary, tóraǵasy.2008-2009 jj.- QR Ádilet mınıstrliginiń jaýapty hatshysy. 2009 jylǵy jeltoqsannan - QR UQK Kadrlar departamentiniń bastyǵy. Podpolkovnık. 2013 jylǵy naýryzdan - qazirgi qyzmetinde.
78 jyl buryn (1937) kıno jáne teatr rejısseri, RF Memlekettik syılyǵynyń, QR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, RF halyq ártisi Andreı MIHALKOV-KONChALOVSKII dúnıege keldi.
71 jyl buryn (1944-1991) 1984-1989 jyldardaǵy Úndistannyń Premer-Mınıstri GANDI Radjıv dúnıege keldi. Bombeıde týǵan. Onyń atasy Djavaharlal Nerý 1947-1964 jyldary Úndistannyń premer-Mınıstri bolsa, sheshesi Indıra Gandı de 1966-1977 jáne 1980-1984 jyldary osy laýazymdy ıelengen bolatyn. R.Gandı Londondaǵy Imperıal kolledjde, Kembrıdj ýnıversıtetiniń Trınıtı kolledjinde bilim alǵan. Úndistanǵa oralǵannan keıin «Indıan eırýeız» kompanııasynda jumys istegen. Al inisi Sandjaı Indıra Gandıdiń basty saıası kómekshisi jáne Jastar kongresiniń kóshbasshysy bolatyn. Saıasatqa aralasýǵa nıeti joq Radjıv inisi Sandjaı áýe apatynan qaıtys bolǵannan keıin I.Gandıdiń ótinishimen aralasyp, baýyrynyń parlamenttegi jáne jastar kongresindegi ornyn basady. 1984 jylǵy maýsymdaǵy Amrıtsardaǵy áskerı áreketter úshin sıkhter Indıra Gandıdi sol jyly qazannyń 31-inde óltiredi de Mınıstrler kabıneti Radjıv Gandıdi premerlikke saılaıdy. Birneshe kúnniń ishinde ındýstar myńdaǵan sıkhti óltiredi de Radjıv tártipti qalpyna keltirý úshin eriksiz ásker kúshine júginedi. Sol jyly jalpy saılaý ótip, tómengi palatanynyń 80 paıyzyn ıelengen Úndistan ulttyq kongresi jeńiske jetedi. R.Gandı Úndistanǵa keletin shet el taýarlaryna kóptegen shekteýlerdi alyp tastap, 1986-1990 jyldary el ekonomıkasynyń ósýine múmkindik berdi. 1989 jyly qarashada ótken saılaýda depýtattyq ornyn saqtaǵanymen, parlamenttegi odaqtastarynyń azaıýyna baılanysty Premer-Mınıstrlikten bas tartýǵa májbúr boldy.