20 qazan. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
20 qazan. DÚISENBІ Búgin - Búkilálemdik osteoporozdy aldyn ala emdeý kúni. Búkilálemdik densaýlyq saqtaý uıymynyń qoldaýymen, Ulybrıtanııanyń Ulttyq osteoporoz qoǵamynyń uıymdastyrýymen 1999 jyldan bastap atalyp ótiledi. Búgin - Halyqaralyq avıadıspetcher kúni. Amsterdamda 1961 jylǵy 20 qazanda avıatsııa dıspetcherleri assotsıatsııalarynyń Halyqaralyq federatsııasy quryldy. Bul oqıǵa áýe kóligin damytý tarıhyndaǵy eleýli kezeńge aınalyp, endi ol naq osy merzimge - Halyqaralyq avıadıspetcher kúnine oraılastyryldy, sóıtip jańa kásibı meıramnyń ómirge kelýine negiz boldy. ESTE QALAR OQIǴALAR 81 jyl buryn (1933) Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń negizi qalandy. Bilim ordasynyń ashylý saltanaty 1934 jyly qańtardyń 15-inde ótti. Alǵashqy kezde ýnıversıtet quramynda fızıka-matematıka jáne bıologııa fakýltetteri boldy. Búgingi tańda respýblıkanyń bedeldi oqý oryndarynyń biri. 58 jyl buryn (1956) KSRO Joǵarǵy Keńesi Tóralqasynyń Qazaq KSR-in tyń jáne tyńaıǵan jerdi ıgerýdegi jetistikteri úshin Lenın ordenimen marapattaý týraly Jarlyǵy shyqty. 42 jyl buryn (1972) O.Jáý¬tikov atyndaǵy Respýblıkalyq mamandandyrylǵan daryndy balalarǵa arnalǵan fızıka-ma¬tematıka orta mektep-ınter¬na¬ty quryldy. 17 jyl buryn (1997) Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń Jarlyǵymen Aqmola qalasy Qazaqstan Respýblıkasynyń astanasy dep jarııalandy. 14 jyl buryn (2000) «Astanabasjospar» memlekettik kommýnaldyq kásiporny óz jumysyn bastady. 9 jyl buryn (2005) Qaraǵandyda «Qaraǵandy oblystyq ekologııalyq murajaıy» qoǵamdyq birlestiginiń jobasy boıynsha gollandyq Hivos qaıyrymdylyq qorynyń qarjylaı qoldaýymen jasalǵan Ekologııalyq murajaıdyń ashylý rásimi boldy. 9 jyl buryn (2005) Ulybrıtanııada Azııa elderi men halyqtarynyń mádenıeti, tarıhy jáne salt-dástúrleri týraly aqparat taratýmen aınalysatyn «Asia House» uıymy qazaq folklorlyq mýzykasynyń kompakt-dıskisin shyǵardy. Kompakt-dıskini shyǵarýǵa Ulybrıtanııanyń «Topic Records» dybys jazý kompanııasy, brıtanııanyń belgili sarapshylary men prodıýsserleri Maıkl Cherch jáne Radek Boshettı qatysty. Osy jobany iske asyrýǵa Qazaqstan Respýblıkasynyń Londondaǵy elshiligi, Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet, aqparat jáne sport mınıstrligi, Brıtan-Qazaqstan qoǵamynyń basshylyǵymen «QazMunaıGaz»Ulttyq kompanııasy» aktsıonerlik qoǵamy, «Eır Astana» áýekompanııasy at salysty. Qazir AQSh-ta turyp, ǵylymı qyzmetpen shuǵyldanyp júrgen belgili mýzyka zertteýshisi-túrkitanýshy Alma Qunanbaeva kompakt-dıskidegi shyǵarmalardyń ornalastyrylyp jınaqtalýyna óz úles qosty. 80 jyl buryn (1934) Semeı memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynyń irgesi qalandy. Alǵash Semeı muǵalimder ınstıtýty bolyp ashylǵan. 1937 jyldan pedagogıkalyq ınstıtýt bolyp ózgergen. Instıtýtqa 1939 jyly N.Krýpskaıa esimi, 1993 jyly Shákárim esimi berilgen. 1996 jyldan Semeıdegi basqa da joǵary oqý oryndarymen Semeı memlekettik ýnıversıtetine biriktirilip, 2004 jyldan qaıtadan derbes joǵary oqý orny mártebesin aldy. Búginde ınstıtýt qazaq jáne orys tilderinde barlyq bilim salalarynan pedagogtar daıarlaıdy. Instıtýt quramynda Halyqaralyq pedagogıkalyq bilim berý ǵylymdary akademııasynyń ekologııalyq ortalyǵy, M.Qozybaev atyndaǵy Tarıhı zertteýler ǵylymı ortalyǵy, Shákárimtaný ǵylymı-zertteý ortalyǵy jumys isteıdi. 10 jyl buryn (2004) Memleket basshysy Reseı men Qazaqstannyń ǵaryshkerlerimen kezdesti. 19 jyl buryn (1995) Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Á.Nazarbaevtyń Jarlyǵymen Ulybrıtanııa jáne Soltústik Irlandııa Birikken Koroldiginde Qazaqstan Respýblıkasynyń elshiligi ashyldy. 9 jyl buryn (2005) Tarazda Jastar gúlzary ashyldy. Gúlzardyń qaq ortasynda qol bastaǵan Qoıgeldi batyrdyń eskertkishi tur. Batyr babanyń eskertkishin QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev ashqan bolatyn. Qolbasshy músininiń aınalasynda Qazaqstan men Qyrǵyzstan memleketiniń basshylary ekken qaraǵaılar ósip tur. «ÁýlıeAta» ýnıversıtetiniń stýdentteri gúlzardy óz qamqorlyqtaryna alyp otyr. Atalmysh joǵary oqý ornynyń stýdentteri qalalyq onamastıka komıssııasyna osy jerdi Jastar gúlzary dep ataý týraly usynys jasaǵan bolatyn. Qalanyń basshylary jastardyń usynysyna qoldaý kórsetti. 7 jyl buryn (2007) Máskeýde ShYU Jastar qaýymdastyǵyn qurý jónindegi memorandýmǵa qol qoıyldy. Uıymdastyrýshysy - búkilreseılik qoǵamdyq uıym «Reseıdiń jastar odaǵy» jáne RF Syrtqy ister mınıstrligimen birge Qoǵamdyq jastar palatasy, RF Prezıdentiniń Ákimshiligi jáne RF Federaldy jınalystyń Federatsııa Keńesi jáne Memlekettik dýma. Reseı taraby 2007 jyldyń mamyrynda Beıjińde ótken ShYU memleket basshylarynyń kezdesýinde Qaýymdastyqty qurý tujyrymdamasyn usynǵan bolatyn. 5 jyl buryn (2009) Jańǵyrtylǵan «Qazaq eli» monýmenti saltanaty túrde ashyldy. Negizgi ózgerister tuǵyr granıttiń tórt qabyrǵasyna jasalǵan. Olardyń árqaısysyna kólemi 3,7h6,9 metrlik qoladan quıylǵan bederbeıneler (barelef) jasalǵan. Alǵashqysy «Halyq jáne Prezıdent» dep atalady. Qazaqstan táýelsizdik alyp, egemen el bolǵanyna 20 jylǵa jýyqtaǵan jas memleket, sondyqtan barlyq kompozıtsııa adam beınesin bederleý arqyly jasalǵan. Onyń ortalyq beınesi Qazaqstan táýelsizdiginiń sımvoly - Birinshi Prezıdent. Osyǵan oraı bederbeıneniń basty frontonynda Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń Konstıtýtsııanyń ústine qolyn qoıyp, ant berip turǵan sáti bederlendi. Bul - bizdiń táýelsiz, demokratııalyq elimizde zańnyń ústemdik quratynyn aıǵaqtaıtyn nyshan. Prezıdenttiń tý syrtynda Qazaqstan halqyn bederleıtin adamdardyń sulbasy beınelengen. Al monýmenttiń oń jaǵyndaǵy kelesi bederbeıne - «Qaharmandyq» dep atalady. Onda Otan qorǵaý qazaq ultynyń ejelden basty jáne qasıetti qundylyqtarynyń biri bolǵanyn kórsetetin obrazdar shoǵyrlanǵan. Erlik pen eldikke úndegen jyraýdyń, at ústindegi el qorǵaǵan sarbazdyń jáne qolynda avtomaty bar jaýyngerdiń eldiń shebin kúzetken beıneleri ornalastyrylǵan. Al monýmenttiń batys jaq betinde ornalastyrylǵan «Jasampazdyq» bederbeınesinde halqymyzdyń kóshpeli dáýirden ǵaryshqa ushqanǵa deıingi joly kórsetilgen. Osy bólikte joba avtorlary metallýrg pen munaıshy, ınjener men dıqan, qurylysshy men ǵaryshker bet-beınesi arqyly negizgi leıtmotıv bolyp tabylatyn jasampaz adamdar arqyly memleket qýatyn kórsetýge umtylǵan. Monýmenttiń shyǵys jaǵyndaǵy sońǵy bederbeıne «Bolashaq» dep atalady. Onda táýelsiz elde ósip, óz taǵdyrlaryn ózderi jasap, ǵylymda, mádenıette, sportta úlken jetistikterge jetip kele jatqan qazaqstandyq jastardyń kóńildi shaqtary naqyshtalǵan. Bul bederbeıneniń bir ereksheligi kompozıtsııanyń ortasynda jas otbasy bitimi somdalǵan. Ol otbasy qundylyǵyn beınelep, qazaqstandyq qoǵamnyń negizi bolyp tabylatyn otbasy men neke ınstıtýtyn nyǵaıtýǵa shaqyrady. Osy ıdeıalardyń bári «Birlik» atty músindik kompozıtsııamen túıindelip, Qazaqstan halqynyń táýelsizdik alǵandaǵy shattanǵan sezimderin beınelegen. Táýelsizdik jolyndaǵy qazaq halqynyń tarıhyndaǵy tragedııalyq sátterdiń az bolmaǵanyn, degenmen bostandyqqa jetý qýanyshty, mereıli kezeń ekendigin kórsetedi. Sondyqtan barlyq bederbeınelik jeli Táýelsizdik alǵan jalpyhalyqtyq shattyqty sıpattaıdy. 5 jyl buryn (2009) Almatyda Sh.Aımanov atyndaǵy «Qazaqfılm» kınostýdııasy rejısser Sábıt Qurmanbekovtyń «Seker» atty jańa fılminiń tanystyrylymy ótti. Fılmniń resmı tusaý keseri «Star Cinema Mega Center Almaty» kınoteatrynda ótti. Rólderde - Aıaýlym Ahmetbekova, Nurjuman Yqtymbaev, Bolat Qalymbetov, Irına Grıneva jáne taǵy basqalary. Sıýjettiń jelisi boıynsha fılmniń bas keıipkeri Seker esimdi jasóspirim qyz ul baladaı ósedi, shalbar kıip, atqa minedi. Onyń ákesi 4 qyzdy tárbıeleıdi. Uldy ańsaǵan áke óziniń tuńǵysh qyzyn uldaı tárbıeleıdi. Seker óziniń ul emes ekenin túsingennen keıin, ózin tabýǵa tyrysady. ESІMDER 106 jyl buryn (1908-1983) akter, Qazaqstannyń halyq ártisi QYDYRALIN Silámbek dúnıege keldi. Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdanynda týǵan. Semeıdegi muǵalimder daıarlaıtyn kýrsty bitirgen. 1934 jyly Semeıde oblystyq qazaq drama teatry (qazirgi oblystyq qazaq mýzykalyq drama teatry) uıymdastyrylǵanda osy ujymda eńbek etti. Uzaq jyldyq akterlik shyǵarmashylyǵynda alýan túrli rólderde oınady. Olardyń qatarynda Kebek, Espembet, Qobylandy, Abaı (M.Áýezov «Eńlik-Kebek», «Qara qypshaq Qobylandy», L.Sobolevpen birge jazǵan «Abaı»), Tarǵyn, Bekejan (E.Brýsılovskıı «Er Tarǵyn», «Qyz Jibek»), Balýan (Ǵ.Músirepov «Aqan seri - Aqtoqty»), Dýanbasy (N.Gogol «Revızor»), Nazar (A.Aleksandrov «Malınovkadaǵy úılený toıy») rólderi bar. «Qurmet belgisi» ordenimen marapattalǵan. 71 jyl buryn (1943) Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń depýtaty, Halyqaralyq qatynastar, qorǵanys jáne qaýipsizdik komıtetiniń múshesi RAHMANBERDIEV Orynbaı dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysynan saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń depýtaty.
Shymkent oblysynda týǵan. Jambyl tehnologııa ınstıtýtyn, Almaty joǵary partııa mektebin bitirgen. Injener-tehnolog, saıasattanýshy. Ońtústik Qazaqstan oblystyq máslıhatynyń hatshysy bolyp qyzmet istegen.
«Qazaqstan Respýblıkasy-Eýropalyq Odaq» parlamenttik yntymaqtastyq komıtetiniń múshesi.
Qytaı Halyq Respýblıkasy halyq ókilderiniń Búkilqytaılyq Jınalysymen, Belarýs Respýblıkasynyń Parlamentimen, Kanada Senatymen, Belgııa Koroldigi Parlamentimen yntymaqtastyq tobynyń múshesi.
«Qurmet belgisi», «Parasat», III-dárejeli «Barys» ordenderimen, bes medalmen marapattalǵan. Qazaqstan Respýblıkasy oqý-aǵartý isiniń ozaty. 51 jyl buryn (1963-2008) aýyr atlet, aýyr atletıkadan KSRO-nyń eńbek sińirgen sport sheberi HRAPATYI Anatolıı Mıhaılovıch dúnıege keldi. Aqmola oblysynyń Atbasar qalasynda týǵan. Almatydaǵy Qazaq dene shynyqtyrý ınstıtýtyn bitirgen. Alǵashqy bapkeri - A.Sıdorov. Ol Qazaqstan jáne KSRO-nyń birneshe dúrkin chempıony, Azııa oıyndarynyń kúmis júldegeri, eki márte Azııa chempıony jáne Orta Azııa oıyndarynyń, Shyǵys Azııa oıyndarynyń jeńimpazy, bes dúrkin Eýropa jáne álem chempıony, Olımpıadalyq oıyndardyń altyn jáne kúmis júldegeri bolǵan. «Qurmet» ordenimen marapattalǵan. 90 jyl buryn (1924-1999) jazýshy, jýrnalıst JÚNІSOVA Kúlıman dúnıege kelgen. Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdany Qaınar aýylynda týǵan. Almaty Joǵary partııa mektebin bitirgen. Aýdandyq komıtet hatshysy, partııa komıtetiniń bólim meńgerýshisi, gazet redaktsııasynyń jaýapty hatshysy, oblystyq gazetterdiń ádebı qyzmetkeri, bólim meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. «Jasyl japyraqtar», «Kámshat», «Qustar áni», «Ot pen gúl», «Qımaımyn seni», «Shuǵyla» kitaptarynyń avtory. «Eńbektegi erligi úshin» medalimen marapattalǵan. 40 jyl buryn (1974) aqyn, halyqaralyq jáne respýblıkalyq jyr músháıralarynyń júldegeri ALDIıAR Baqytjan dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysy Qazyǵurt aýdanynda týǵan. Qoja Ahmet ıAassaýı atyndaǵy Halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin bitirgen. Qazaqstan Jazýshylar odaǵyna 2001 jyly múshe bolyp qabyldandy. Shyǵarmalary 4 ujymdyq jınaqta jaryq kórgen. 1998 jyly «Jibek joly» baspasynan «Kózaıym» atty jeke jyr jınaǵy shyqqan. Kóptegen halyqaralyq, respýblıkalyq músháıralardyń júldegeri, M.Ǵabdýllın atyndaǵy syılyqtyń ıegeri. 79 jyl buryn (1935-1990) jýrnalıst, aýdarmashy, jazýshy, synshy TOQBERGENOV Tólegen dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysynda týǵan. S.M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (qazirigi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) bitirgen. Ol Qazaq radıosynda redaktor, aǵa redaktor, bas redaktor bolyp, keıinnen «Mektep», «Jazýshy» baspalarynda qyzmet atqardy. «Juldyz» jýrnalynda, «Qazaq ádebıeti» gazetinde bólim jumystaryn basqarǵan. Onyń «Toǵyz taraý», «Úsh toǵys», «Qos qaǵys» atty ádebı syn-maqalalar jınaqtary jaryq kórgen. Ádebı jáne kórkem aýdarma salasynda eńbek etip, A.Aldan-Semenovtyń «Semenov-Tıanshanskıı», K.Sımonovtyń «Óliler men tiriler» trılogııasynyń eki kitabyn, B.Tomastyń «Meniń ápkem» pesasyn aýdarǵan. 64 jyl buryn (1950-1998) akter, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ártisi QULYBEKOV Toqsyn dúnıege keldi. Almaty oblysynyń Kerbulaq aýdanynda týǵan. Qurmanǵazy atyndaǵy Almaty memlekettik konservatorııasyn (qazirgi Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorııasy) bitirgen. 1968-1970 jyldary Amangeldi ujymsharynda mádenıet úıiniń meńgerýshisi, Qazaq radıosynyń dıktory, rejısseri bolyp istedi. Sondaı-aq ol sol tusta kórermenderdiń súıikti baǵdarlamalary bolǵan «Qymyzhana», «Altybaqan», «Jebe» telehabarlarynyń júrgizýshisi boldy. 1984 jyldan ómiriniń sońyna deıin «Tamasha» oıyn-saýyq otaýynyń quramynda óner kórsetti. «Jiger» jastar festıvaliniń laýreaty. 78 jyl buryn (1936) Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq bıotehnologııa ortalyǵynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, bıologııa ǵylymynyń doktory, professor, Ulttyq ǵylym akademııasynyń akademıgi RAQYMBAEV Іzbasar dúnıege keldi. Almaty oblysynyń Eńbekshiqazaq aýdanynda týǵan. K.Tımırıazev atyndaǵy Máskeý aýyl sharýashylyǵy akademııasyn, Máskeý tehnologııa ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen. 1961-1980 jyldary - Qazaqstan ǴA Bas botanıka ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri, bas botanıka baǵynyń zerthana meńgerýshisi. 1981-1982 jyldary - Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń kafedra meńgerýshisi. 1989-1992 jyldary - Bas botanıka baǵynyń dırektory. Ol ǵylym men óndiristiń jańa salasy - ósimdikter bıotehnologııasynyń Qazaqstanda negizin qalaýshy. Ǵalymnyń 270 ǵylymı eńbegi jarııalaǵan, onyń ishinde 5 kitap, 7 oqý kuraly, 12 ádistemelik nusqaýlyq bar. Іrgeli zertteýlerdiń nátıjesinde dene jáne jynys kletkalaryn organızmnen tys jaǵdaıda jasandy qorektik ortada ósirýdiń teorııalyq zańdylyqtaryn anyqtady. Osynyń negizinde ósimdikterdi klondap kóbeıtýge, selektsııa protsesin jeńildetýge jáne tezdetýge arnalǵan kletkalyq ınjenerııanyń utymdy ádistemelerin jasady. Onyń bıotehnologııa jónindegi teorııalyq jáne qoldanbaly zertteýleriniń nátıjeleri aýyl sharýashylyq óndirisine engizilgen. Ol áriptesterimen birge bıdaıdyń (Jeńis, Erıtrospermým 97, Núreke) jáne kúrishtiń (Altynaı, Mádına) túsimi mol jańa sorttaryn shyǵaryp elimizdi azyq-túlikpen qamtamasyz etýge zor úles qosty. Akademık І.Raqymbaev bıotehnologııa salasynda óziniń ǵylymı mektebin qalyptastyryp, Qazaqstannyń jáne shet elderdiń ǵylymı-zertteý mekemeleri men joǵary oqý oryndarynda qyzmet atqaryp júrgen 5 ǵylym doktoryn, 25 ǵylym kandıdatyn daıyndady. Medaldarmen marapattalǵan. 72 jyl buryn (1942) jazýshy, Q Memlekettik syılyǵynyń laýreaty ISABEKOV Dýlat dúnıege keldi. 1942 jyly 20 jeltoqsanda Ońtústik Qazaqstan oblysy, Saıram aýdanynda týǵan. Jazýshy, dramatýrg. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen (1966). Qazaq KSR Televızııa jáne radıohabar jónindegi memlekettik komıtetinde aǵa redaktor (1967-1968), Qazaq Sovet entsıklopedııasy bas redaktsııasynda aǵa ǵylymı redaktor (1968-1970), «Juldyz» jýrnalynda bólim meńgerýshisi (1971-1976), «Jalyn» baspasynda redaktsııa meńgerýshisi (1976-1980), Qazaq KSR Mádenıet mınıstrligi repertýarlyqredaktsııalyq kollegııanyń bas redaktory (1980-1988), Qazaq teledıdarynyń bas dırektory (1988-1992), «Jazýshy» baspasynyń dırektory (1992-1995), Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń hatshysy, QR Mádenıettaný ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń dırektory bolyp istegen. Qazir «Mádenıet» jýrnalynyń bas redaktory. Alǵashqy áńgimesi «Jolda», «Zamandastar» atty jınaqta 1963 jyly jarııalandy. Keıin «Beket» (1966), «Aşy bal» (1969), «Mazasyz kúnder», (1970), «Qara shańyraq» (1973), «Tirshilik» (1975) povester men áńgimeler jınaqtary, «Qarǵyn» (1980) romany basyldy. Tańdamaly povesteri «Eki jıyrma» (1983) degen atpen jaryq kórdi. Birqatar shyǵarmalary orys tilinde aýdarylyp, «Polyn» (1978), «Otchıı dom» (1979), «Smıatenıe» (1986), «Novosele v starom dome» (1986) degen atpen basyldy. Jekelegen týyndylary vengr, nemis, polıak, cheh tilderinde jarııalandy. «Rektordyń qabyldaý kúnderi» (1975), «Ápke» (1977), «Erteńdi kútý» (1979), «Muragerler» (1982), «Alystan kelgen ananas» (1984), «Kishkentaı aýyl» (1986), «Anasyn ańsaǵan qyz», «Eskertkish operatsııasy», «Eski úıdegi eki kezdesý», «Bonaparttyń úılenýi», «MuńlyqZarlyq», «Amal men aıla» t.b. pesalary respýblıkalyq, oblystyq teatr sahnalarynda qoıyldy. Tańdaýly pesalar jınaǵy «Jeti jelken» degen atpen 1987 jyly jaryq kórdi. Jekelegen týyndylary boıynsha «Gaýhar tas» (rej. Sh.Beısembaev, 1975), «Dermene» (rej. A.Áshimov, 1986), «Taýqymet» (rej.U.Qoldaýova) kórkem fılmderi túsirildi. Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń M.Áýezov atyndaǵy syılyǵynyń (1985, «Muragerler» pesasy úshin), QR Memlekettik syılyǵynyń (1992), Halyqaralyq PEN klýb, Platınaly «Tarlan» syılyqtarynyń laýreaty (2006). 38 jyl buryn (1976) «Samruq-Qazyna» Ulttyq ál-aýqat qory» AQ-nyń Ulybrıtanııadaǵy ókildiginiń basshysy TÓLEÝHANOV Dáýren Aıtmýhametuly dúnıege keldi. Dáýren Aıtmuhametuly Tóleýhanov 1976 jyly 20 qazanda Apmaty qalasynda dúnıege kelgen. 1998 jyly Qazaq memlekettik zań ýnıversıtetin zańger-halyqaralyq saıasat bilgiri mamandyǵy boıynsha, 1999 jyly London ýnıversıtetin «Halyqaralyq quqyq» mamandyǵy boıynsha, 2004 jyly London dıplomatııalyq akademııasyn saıasattaný magıstri mamandyǵy boıynsha, 2005 jyly London ekonomıka jáne saıası ǵylymdar mektebin ekonomıst mamandyǵy boıynsha bitirgen. 1999 jyldan - QR SІM Amerıka bóliminiń referenti. 2000 jyldan Uly Brıtanııadaǵy QR Elshiliginiń attashesi, úshinshi hatshysy, 2003 jyldan - birinshi hatshysy. 2006 jyldan - QR SІM Eýropa jáne Amerıka departamenti dırektorynyń orynbasary. 2008 jyldan QR Indýstrııa jáne saýda mınıstrligi janyndaǵ «Saýda saıasatyn damytý ortalyǵy» AQ prezıdenti - «Eksporter KZ» jýrnalynyń bas redaktory. 2008-2012 jyldary QR Premer-mınıstri Keńsesi jetekshisiniń orynbasary. 2012-2013 jyldary «Samruq-Qazyna» Ulttyq ál-aýqat qory» AQ-nyń halyqaralyq suraqtar jónindegi basqarmasynyń dırektory. 2013 jyldyń qarasha aıynan bastap, «Samruq-Qazyna» Ulttyq ál-aýqat qory» AQ-nyń Ulybrıtanııadaǵy ókildiginiń basshysy.
73 jyl buryn (1941-2002) aqyn SAÝǴABAEV Kárim dúnıege keldi. Qaraǵandy oblysynyń Egindibulaq aýdanynda týǵan. Qaraǵandy pedagogıkalyq ınstıtýtyn, Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin syrttaı oqyp bitirgen. 1973 jyldan bastap Egindibulaq aýdandyq «Lenın týy» gazetiniń redaktory bolǵan. Aqynnyń balalarǵa arnalǵan óleńderi 1972 jyly kitap bolyp jaryqqa shyqty. Onyń «Moıyndaý», «Kóktem keldi, alaqaı», «Aqsha qar», «Balqan taýdyń basynda», «Úlkenderden úlgi alamyz», «Úshqara ottary» atty shyǵarmalary bar. 38 jyl buryn (1976) «Nur Otan» partııasy Tóraǵasynyń birinshi orynbasarynyń keńesshisi Arman Orazbaıuly Qyryqbaev dúnıege keldi. Tselınograd qalasynda (qazirgi - Astana qalasy) týǵan. 1992 jyly Jezqazǵan oblysy, Prıozersk aýdanynyń Shashýbaı kentinde (qazirgi - Qaraǵandy oblysy, Aqtoǵaı aýdany) №7 mektebin bitirdi. 1992-1996 jyldary Qazaq Memlekettik Ekonomıkalyq Ýnıversıtetinde «halyqaralyq ekonomıkalyq qatynastar» mamandyǵy boıynsha oqydy. Eńbek jolyn 1996 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń TMD jáne Baltııa elderi basqarmasynyń referenti retinde bastady. 1997 jylǵy sáýir-mamyr aılarynda Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń TMD departamentinde attashe bolyp qyzmet atqardy. 1997 jyldyń mamyrynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Ózbekstandaǵy elshiligine attashe retinde taǵaıyndaldy. 1999 jylǵy naýryz-2000 jylǵy shilde aralyǵynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Ózbekstandaǵy elshiliginiń úshinshi hatshysy qyzmetin atqardy. 2000 jyldyń tamyz aıynda Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń joldamasymen Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń Dıplomatııalyq akademııasyna oqýǵa túsip, ony támámdaǵannan keıin TMD Komıtetiniń Orta Azııa jáne Zakavkazıa bóliminde Ekinshi hatshy bolyp qyzmet etti. 2002 jylǵy qazannan bastap «Korporatsııa «AVE» JAQ Strategııa jáne marketıng departamentiniń dırektory, keıin Korporatıvtik damý departamentiniń dırektory. 2004 jylǵy qarashadan 2005 jylǵy naýryzǵa deıin «K-MART» JShS bas dırektory mindetin birlese atqardy. 2005 jylǵy naýryz-mamyrda Almaty qalasy Medeý aýdany ákiminiń orynbasary, 2005 jylǵy mamyrdan 2006 jylǵy sáýirge deıin Almaty qalasy Jastar saıasatyn damytý qorynyń dırektory qyzmetterinde boldy. 2006 jyldyń sáýirinen 2008 jyldyń aqpanyna deıin Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi qoǵamdyq-saıası jumys jáne qoǵammen baılanystar departamentiniń dırektory, al 2008 jylǵy aqpannan bastap 2010 jylǵy qańtarǵa deıin Mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń Mádenıet komıtetiniń tóraǵasy bolyp qyzmet etti. 2010 jyldyń qańtarynan 2012 jyldyń aqpany aralyǵynda Qaraǵandy oblysy ákiminiń orynbasary qyzmetin atqardy. 2012-2014 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet jáne aqparat vıtse-mınıstri. Mınıstrlikte aqparat, til saıasaty, ishki saıasat máselelerine basshylyq etti.
51 jyl buryn (1963 jyl) Qaraǵandy oblysy boıynsha tekserý komıssııasynyń tóraǵasy Serik Balǵataıuly Óteshov dúnıege keldi. Qaraǵandy oblysy Jańaarqa aýdany Atasý kentinde 1963 jyly dúnıege kelgen. Qarjy jáne nesıe mamandyǵy boıynsha Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin aıaqtaǵan. Jezǵazǵan oblysy qarjy bóliminiń bıýdjettik bóliminiń aǵa ekonomısi bolyp jumys atqardy, áskerge shaqyryldy. Áskerden soń Jezǵazǵan oblysy qarjy bólimine oralyp, onda bas mamannan oblys qarjy bólimi bastyǵynyń orynbasary laýazymyna deıin jumys atqardy. 1995 jyly oblystyq ekonomıkalyq baılanystar komıtetiniń tóraǵasy bolyp taǵaıyndaldy. 1996 jyly Jezqazǵan oblystyq ónerkásip departamentiniń bastyǵy bolyp taǵaıyndaldy. Sol jyly Jezqazǵan oblysy ákiminiń orynbasary bolyp taǵaıyndaldy. 1997 jyldan bastap 1999 jylǵa deıin - Qaraǵandy oblysy ákiminiń qarjy basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, basqarma bastyǵy. 1999 jyldan bastap 2004 jylǵa deıin - Qaraǵandy oblysy ákiminiń orynbasary. 2004 jyldan bastap 2006 jylǵa deıin - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń Memlekettik baǵalaý jáne uıymdastyrý jumysy bóliminiń memlekettik ınspektory. 2006 jyldan bastap 2010 jylǵa deıin - Qaraǵandy oblysy qarjy basqarmasynyń bastyǵy. 2010 jyly 16 aqpanynda Qaraǵandy oblysy ákiminiń birinshi orynbasary qyzmetine taǵaıyndaldy. 2006 jyly «Eren eńbegi úshin» medalimen, mereıtoılyq medaldarmen marapattalǵan. 14 ǵylymı jarııalanymy bar. 63 jyl buryn (1951-2006) ishki qyzmet polkovnıgi, ınjener-gıdrolog KÚZEMBAEV Tileýǵalı Otaruly dúnıege keldi. Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Aıagóz qalasynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 1981-1997 jyldary - Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń aǵa ınjeneri, Kásibı-tehnıkalyq ýchılışe dırektorynyń orynbasary, Almaty qalalyq atqarý komıtetiniń qyzmetkeri, arnaıy kombınattyń bas energetıgi, dırektory, Áýezov aýdandyq ákimshilik basshysynyń orynbasary, Qazaqstan Injenerler odaǵy atqarý komıtetiniń tóraǵasy, QR Injenerler akademııasynyń vıtse-prezıdenti. 1997-1999 jyldary - QR Joǵarǵy sotynyń qylmystyq ister jónindegi alqasy tóraǵasynyń keńesshisi. 1999-2004 jyldary - Almaty oblystyq ishki ister basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, Qarjylyq qamtamasyz etý basqarmasynyń bastyǵy. 2004-2006 jyldary - QR Joǵarǵy soty janyndaǵy Sot ákimshisi jónindegi komıtet tóraǵasynyń orynbasary bolǵan. 123 jyl buryn (1891-1974) aǵylshyn fızıgi, London koroldyq qoǵamynyń múshesi, Nobel syılyǵynyń laýreaty ChEDVIK Djeıms dúnıege keldi. Ol 1943-1945 jyldary Los-Alamos (AQSh) zerthanasynda atom bombasy jobasyn jasaý jumysymen aınalysqan ǵalymdar tobyn basqarǵan. Ǵalymnyń negizgi eńbekteri atom ıadrosy fızıkasyna arnalǵan. 97 jyl buryn (1923- 2003) ıspandyq «Chýpa Chýps» kompanııasnyń negizin qalaýshy Enrıke BERNAT dúnıege keldi. 59 jyl buryn (1955) gollıvýd kompozıtory Tomas NЬıÝMAN dúnıege keldi. 43 jyl buryn (1971) avstralııa ánshisi, akter, fotomodel, dızaıner Dannı MINOÝG (Danıel Djeın Mınoýg) dúnıege keldi.