2 jeltoqsan. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
Búgin - «Quldyqty joıý úshin kúres» halyqaralyq kúni. BUU Bas Assambleıasynyń sheshimimen atap ótiledi. 1949 jylǵy jeltoqsannyń 2-inde BUU BA 4-shi sessııasy adam satý jáne úshinshi tulǵany jezókshelikke paıdalanýmen kúres týraly konventsııa qabyldady.
Búgin - Birikken Arab Ámirlikteriniń Ulttyq meıramy - BAÁ qurylǵan kún. 1971 jylǵy jeltoqsannyń 2-inde jeti jeke ámirlikterden qurylǵan jańa memleket qalyptasty. Birikken Arab Ámirlikterine kiretin ár ámirliktiń óz úkimeti men oǵan baǵynyshty ákimshilik organdary bar. Memleket basshysy - Prezıdent. Qazaqstan Respýblıkasy men Birikken Arab Ámirlikteri arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy qyrkúıektiń 1-inde ornatyldy. Búgin - Laos Halyqtyq Demokratııalyq Respýblıkasynyń Memlekettik meıramy - Respýblıka kúni (1975). XIV-ǵasyrdyń ortasy men XVII-ǵasyrdyń aıaǵyna deıin Laos Respýblıkasynyń ornynda Lansang - «mıllıon pilder koroldigi» memleketi jaılaǵan bolatyn. 1883 jyly bul jerler Frantsııanyń qol astyna enip, frantsııalyq Úndiqytaıdyń bir bóligine aınaldy. XX ǵasyrdyń 50-shi jyldarynda Ońtústik-Shyǵys Azııadaǵy Frantsııa úkimeti bılikten taıyp, Soltústik Laos úkimeti kommýnıst kóterilisshileriniń qolyna kóshti. 60-70-shi jyldary Vetnamda bolyp jatqan keskilesken soǵys Laosqa da óz áserin tıgizbeı qala almady. 1975 jyly Vetnam soǵysy aıaqtalǵannan keıin Laos bıligi kommýnısterge túpkilikti kóshti. Búgingi kúnderde Laos saıasatyna vetnam kommýnısteri óz yqpalyn júrgizip otyr. Qazaqstan Respýblıkasy men Laos arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1997 jylǵy qyrkúıektiń 19-ynda ornatyldy. ESTE QALAR OQIǴALAR 22 jyl buryn (1992) Máskeýde Halyqaralyq ınjenerlik akademııanyń jalpy jınalysy ótip, onda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Nazarbaev atalǵan akademııanyń akademıgi bolyp saılandy. 9 jyl buryn (2005) Almatyda Qazaqstandaǵy alǵashqy pırotehnıkalyq ónimderdi synaqtan ótkizý ortalyǵynyń tanystyrylymy boldy. Uıymdastyrýshysy - «Qazaqjarylysónerkásip» aktsıonerlik qoǵamy. Jańa ortalyq pırotehnıkalyq quraldardy qaýipsizdik, ekologııalyq jaǵynan taza jáne standarttarǵa saı ekendigin anyqtaı alady. Qazaqstan zańdary boıynsha barlyq pırotehnıkalyq buıymdar mindetti sertıfıkattaýǵa jatatyny belgili. 9 jyl buryn (2005) Almatyda qoqysty qaıta óńdeýge arnalǵan synaq alańy ashyldy. Ózge alańdarmen salystyrǵanda shaǵyn polıgon táýliktik saqtaý kameralarymen, torly stoldar men qaldyqtarǵa arnalǵan býnkermen jaraqtandyrylǵan. Alań 300 sharshy metr aımaqty alyp jatyr. Ol demeýshilerdiń esebinen salynyp, quny 4 mıllıon teńgeni qurady. 7 jyl buryn (2007) Almatyda orys tilinde jazylǵan tarıhı roman «Saqtar» kitabynyń qaıta basylyp shyqqandyǵyna baılanysty saltanatty shara ótti. Bolat Jandarbekov (1932-1991) tarıhshy, jazýshy, kóptegen áńgimelerdiń avtory, ǵalym, teledıdar men kıno rejısseri bolǵan. «Saqtar» atty tarıhı kitap ishindegi «Tomırıs» jáne «Shıraktyń erligi» degen atpen oqýshy qaýymǵa belgili. Kitapty kórkemdeýshi - sýretshi Dana Muqanova-Hýrshýdıan. 6 jyl buryn (2008) Astanada Mádenıet pen dinderdiń halyqaralyq ortalyǵy ashyldy. Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.A.Nazarbaevtiń Álemdik dástúrli dinder kóshbasshylarynyń ІІ sezinde aıtylǵan bastaýymen quryldy. 6 jyl buryn (2008) Almatyda «SAGA» baspasynda Serikbol Qondybaıdyń «Arǵyqazaq mıfologııasy» atty kitaby basyp shyǵaryldy. 5 jyl buryn (2009) Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev «Tarıftik kvotalardy qoldanýdyń sharttary men tetigi týraly kelisimdi ratıfıkatsııalaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy. Elbasy sonymen qatar, «Táýelsiz Memleketter Dostastyǵyna qatysýshy memleketter qorǵanys mınıstrlikteriniń radıatsııalyq, hımııalyq jáne bıologııalyq jaǵdaıdy baqylaý salasyndaǵy ózara is-qımyly týraly kelisimdi ratıfıkatsııalaý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańyna qol qoıdy. 5 jyl buryn (2009) Astanada Elbasy Nursultan Nazarbaev bıznestiń áleýmettik jaýapkershiligin kóterýge baǵyttalǵan «Paryz» konkýrsynyń jeńimpazdaryn marapattady. 5 jyl buryn (2009) Qaraǵandyda órt qurbany bolǵan órt sóndirýshilerge eskertkish ashyldy. Eskertkish «Órt sóndirý jáne apattyq-qutqarý jumystary qyzmeti» memlekettik mekemesi úıiniń janynda ornatyldy. Ol oblys tótenshe jaǵdaılar departamentiniń jáne onyń bólimsheleri qyzmetkerleriniń erikti qaıyrymdylyq qarajatyna salyndy. ESІMDER 85 jyl buryn (1929-1994) jazýshy, ǵalym, fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty QUTTYBAEV Qarataı dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) bitirgen. 1955-1960 jyldary - «Juldyz» jýrnalynyń redaktsııalyq alqa múshesi, bólim meńgerýshisi, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń ádebı keńesshisi. 1960-1990 jyldary - Qazaq memlekettik qyzdar pedagogıkalyq ınstıtýtynyń dotsenti qyzmetterin atqarǵan. «Sın ıAk Chen» atty alǵashqy áńgimesi 1952 jyly jaryq kórgen. «Maqtagúl», «Shyndyq pen shyǵarma», «Syr kóktemi», «Onyń urpaǵy», «Shyndyq pen sheberlik» atty áńgimeler, povester, ádebı-syn maqalalar avtory. M.Gorkııdiń, N.Zarýdnyıdyń, V.Banykınniń, N.Popovtyń, ıÝ.Baltýshıstiń shyǵarmalaryn qazaqshaǵa aýdarǵan. Qazaqstan Joǵarǵy Keńesi Prezıdıýmynyń gramotasymen marapattalǵan. 74 jyl buryn (1940-2005) aqyn, Qazaqstan Jýrnalıster odaǵy syılyǵynyń ıegeri QYZYQBAI Toqtarbek dúnıege keldi. Shyǵys Qazaqstan oblysy Zaısan qalasynda týǵan. 1958-1962 jyldary - «Sovet týy» aýdandyq gazetiniń tilshisi. 1962-1975 jyldary - oblystyq «Kommýnızm týy» gazetiniń ádebı qyzmetkeri, bas redaktordyń birinshi orynbasary. 1975-1994 jyldary - respýblıkalyq «Sotsıalıstik Qazaqstan» («Egemen Qazaqstan») gazetiniń bólim meńgerýshisi, «Qazaqstan kommýnısi» («Aqıqat») jýrnalynyń bólim meńgerýshisi. 1994-1998 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń aǵa referenti, konsýltanty qyzmetterin atqarǵan. 1998 jyldan - Qazaqstan Respýblıkasy Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń memlekettik til jónindegi bas mamany. Respýblıka baspalarynan ár jyldary «Qyr gúlderi», «Altaı áýenderi», «Temir tizgin», «Paryz», «Araıly shaq», «Zaısan», «Ómir-sapar», «Kóńil qońyraýy», «Júrek oty», «Jýsan ısi» atty jyr jınaqtary jaryq kórgen. «Qurmet belgisi» ordenimen, birneshe medaldarmen, Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet Gramotasymen marapattalǵan. 65 jyl buryn (1949) sportshy, erkin kúresten sport sheberi JARQYNBAEV Jumabek Áýbákiruly dúnıege keldi. Almaty oblysy Jambyl aýdanynda týǵan. Mektep oqýshylary arasyndaǵy búkilodaqtyq spartakıadanyń chempıony. Jastar arasyndaǵy KSRO birinshiliginiń, Kýbada, Mońǵolııada ótken halyqaralyq týrnırlerdiń jeńimpazy. 1969-1973 jyldary - Qazaqstannyń bes dúrkin chempıony. 1973 jyly - KSRO kásipodaqtary birinshiliginiń qola júldegeri. 60 jyl buryn (1954) «Qazaqstannyń halyq banki» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary ÓSKІMBAEV Qojamurat Beıisuly dúnıege keldi. Aqtóbe oblysynda týǵan. 1981-1986 jyly Іshki ister mınıstrliginiń Qaraǵandy joǵarǵy mektebinde, quqyqtaný mamandyǵy boıynsha oqydy. Osy mamandyq boıynsha 1989-1991 jyldary Máskeý qalasynda ІІM Akademııasynda bilim aldy. 1997 jyldyń qańtar - aqpan aılar aralyǵynda AQSh-tyń Federaldy Tergeý Bıýrosynyń Akademııasynda synaq merzimin ótkizdi. Eńbek qyzmetin 1972 jyly Aqtóbe qalasynyń memlekettik aýyl sharýashylyǵynyń tájirıbe stantsııasynda tehnık bolyp bastady. 1973-1975 jyly Otan aldynda boryshyn ótedi. 1980-1989 jyldary Qapshaǵaı qalasynda qalalyq Іshki ister bóliminde (kezekshi ınspektor, telim ınspektor, ınspektor, bas ınspektor, bastyq orynbasary, bastyǵy), 1990-1992 jyldary Frýnze aýdandyq ishki ister bóliminde Almaty qalalyq ishki ister basqarmasy (aýdandyq ishki ister bólim bastyǵy), 1992-1995 jyldary Almaty qalasy boıynsha qalalyq ishki ister basqarmasy (qalalyq ІІB kúzet basqarmasynyń bastyǵy, ІІB bastyǵynyń orynbasary), 1995-2002 jyldary Qazaqstan Respýblıkasynyń Іshki ister mınıstrligi (memlekettik kúzet qyzmeti departamentiniń bastyǵynyń birinshi orynbasary, memelekettik kúzet qyzmeti departamentiniń bastyǵy), 2002-2003 jyldary -Aqtóbe oblysynyń ishki ister basqarmasy bastyǵy, 2003-2007 jyldary - Іshki ister vıtse-mınıstri. 2007 jyldyń qyrkúıek aıynan «Qazaqstan Halyq Banki» AQ-da basqarma tóraǵasynyń orynbasary. Birqatar medaldarmen marapattalǵan. 54 jyl buryn (1960) Qazaqstan Respýblıkasynyń Indonezııadaǵy Tótenshe jáne Ókiletti elshisi ORAZBAI Ashat Tutqyshbaıuly dúnıege keldi. Tashkent memlekettik ýnıversıtetiniń Shyǵys tilderi fakýltetin bitirgen. 1985-1990 jyldary - Qazaq KSR Mádenıet mınıstrligi Teleradıo komıtetiniń redaktory. 1990-1992 jyldary - ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń Shyǵystaný fakýltetiniń oqytýshysy, fakýltet dekanynyń orynbasary. 1992-1994 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasynyń Syrtqy ister mınıstrligi Taıaý Shyǵys departamentiniń ekinshi hatshysy, Qazaqstan Respýblıkasynyń Syrtqy ister mınıstriniń kómekshisi. 1994-1999 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasynyń Iran Islam Respýblıkasyndaǵy elshiliginiń birinshi hatshysy, keńesshisi. 1999-2001 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrligi eki jaqty yntymaqtastyq departamenti dırektorynyń orynbasary. 2001-2002 jyldary - BUU arnaıy mıssııasynyń Islamabad qalasyndaǵy Aýǵanstan jónindegi saıası keńesshisi. 2002-2003 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrligi Afrıka, Taıaý Shyǵys jáne Azııa departamentiniń dırektory. 2003-2006 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń arnaıy tapsyrmalar jónindegi elshisi, Ekonomıkalyq yntymaqtastyq uıymynyń bas hatshysy. 2006-2008 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń arnaıy tapsyrmalar jónindegi elshisi, Qazaqstan Respýblıkasynyń Shanhaı yntymaqtastyq uıymyndaǵy qyzmet jónindegi ulttyq úılestirýshisi qyzmetterin atqarǵan. 2008 jyldan - Túrkimenstandaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń Tótenshe jáne Ókiletti elshisi. Qazirgi qyzmetinde 2012 jylǵy shildeden beri. 52 jyl buryn (1962) QR Premer-Mınıstri Keńsesiniń qarjy-sharýashylyq bóliminiń meńgerýshisi MEIІRBEKOV Berdibek Qýanuly dúnıege keldi. Shymkent oblysynda týǵan. T.Rysqulov atyndaǵy Qazaq memlekettik ekonomıka ınstıtýtyn bitirgen, ekonomıst. 1983 jyldan - KSRO Memlekettik bankiniń Sozaq bólimshesinde 2-razrıadty kassır-sarapshy. 1988 jyldan - Agroónerkásiptik banktiń aqsha aınalmay jónindegi ýákili. 1991 jyldan - Shyment oblysynyń Taýkent kentinde Agroónerkásipbanki fılıalynyń meńgerýshisi. 1992 jyldan - «Álembank Qazaqstan» AQ-da jetekshi ekonomıst, bas ekonomıst, basqarma bastyǵy, basqarma tóraǵasmynyń orynbasary. 1995 jyldan - Ortalyq azııa yntymaqtastyq jáne damý bankiniń vıtse-prezıdenti. 1988 jylǵy mamyrdan - QR Premeri Keńsesi qujattamalyq qamtamasyz etý bólimi meńgerýshisiniń orynbasary. Qazirgi qyzmetinde - 1999 jyldan beri. «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl» (2001), «Eren eńbegi úshin» (2005), «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl» (2005), «Qazaqstan Parlamentine 10 jyl» (2006) medaldarymen marapattalǵan. . 45 jyl buryn (1969) Mańǵystaý oblysy ákiminiń orynbasary ShÓJEǴULOV Ánýar Amanqululy dúnıege keldi. Taldyqorǵan oblysy Gvardııa aýdanynyń Qoǵaly aýylynda týǵan. V.I. Lenın atyndaǵy Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtynyń metallýrgııa fakýltetin bitirgen (1993), tústi metaldar zaýytynyń ınjener-mehanıgi. 1994 jyldan - Almaty qalasy «Jetisý» kedendik beketiniń ınspektory, aǵa ınspektory, bas ınspektory; 2003-2008 jyldary - bastyǵynyń orynbasary, bastyǵy. 2009 jyldan - QR Qarjy mınıstrligi Kedendik baqylaý komıtetiniń Almaty qalasy boıynsha Kedendik baqylaý departamenti bastyǵynyń orynbasary. 2010 jyldyń qańtarynan beri - QR Qarjy mınıstrligi Kedendik baqylaý komıtetiniń Mańǵystaý oblysy boıynsha Kedendik baqylaý dópartamentiniń bastyǵy. 2013 jylǵy mamyrdan qazirgi qyzmetinde. 91 jyl buryn (1923-1977) grek jáne amerıkan ánshisi, HH ǵasyrdyń kórnekti opera ánshileriniń biri Marııa KALLAS (Sesılııa Sofııa Anna Marııa Kalogeropýlos) dúnıege keldi. 68 jyl buryn (1946-1997) ıtalıandyq modeler Djannı VERSAChE dúnıege keldi.