2 qańtar. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat – Búgin, ıaǵnı 2 qańtar kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

124 jyl buryn (1899-1974) akter, ulttyq teatr óneriniń negizin qalaýshylardyń biri, KSRO jáne Qazaq KSR Memlekettik syılyqtarynyń laýreaty, Qazaqstannyń halyq ártisi Elýbaı ÓMІRZAQOVdúnıege kelgen.

Qostanaı oblysynyń Taran aýdanynda týǵan. Bolashaq akterdiń talantyn erte tanyp, ónerge baýlyǵan ári ony oqýǵa úıretken sol kezderi aýyl ustazy, jazýshy-dramatýrg B. Maılın bolatyn.

1923-1925 jyldary Orynbor qalasyndaǵy Qazaqtyń halyq aǵartý ınstıtýtynda oqyǵan. 1924 jyly Orynborda qoıylǵan M. Áýezovtiń «Eńlik-Kebegi» men J. Erdanaevtyń «Malqambaıynda» ol Abyz ben Malqambaı rólderinde oınady.

1925 jyly Qyzylorda qalasynda Qazaq memlekettik drama teatry qurylǵanda A. Abdýllın, Q. Badyrov, S. Aıǵojın jáne S. Ospanovpen birge E. Ómirzaqov ta alǵashqy ult teatrynyń irgetasyn qalap, onyń órken jaıýyna mol úles qosty.

1927 jyly Máskeý qalasynda ótken etnografııalyq kontsertke qatysty.

1931 jyly teatrdyń bes jyldyq merekesine baılanysty E. Ómirzaqov respýblıkanyń tuńǵysh halyq ártisi ataǵyna ıe boldy.

Ol qazirgi Qazaqtyń memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatryn uıymdastyrýshylardyń biri, osy teatr sahnasynda qoıylǵan M. Áýezov pen I. Katsyktyń «Aıman-Sholpan» jáne B. Maılın men E. Brýsılovskııdiń «Jalbyr» sııaqty mýzykalyq spektaklderinde halyq ókili, tapqyr Jaras pen kúzetshi Qaıraqpaıdyń rólin oryndady.

1930-1940 jyldary drama teatrda oınaýmen ǵana shektelmeı, radıo men fılarmonııaǵa estradalyq kontsertter men kıno óneriniń damýyna da qyzý atsalysty, tabıǵı talantynyń ár qyrynan tanyldy. Halyq óneriniń qaınar kózinen nár alǵan akter áıgili halyq batyry Amangeldiniń, sondaı-aq Jaras pen Dárkembaıdyń beınesin sheberlikpen somdady.

Ómirzaqov oınaǵan rólderiniń sany 150-den asady, akterlik sheberliginiń ereksheligi sózinen góri sahnalyq qımyl-qozǵalysy men mımıkasynda, ol árbir keıipkeriniń minezin, tabıǵatyn ishki sezim dúnıesine laıyqtap, óziniń búkil dene bitimin qubyltyp, qulpyrtyp oınaýǵa óte sheber sahna sýretkeri boldy. Ol halyq ánderin («Shápıbaıaý», «Kerbesti», «Naq-naq», «Qyzdar-aý», «Zýlatshy-aı», taǵy basqa) sheber oryndaýshy retinde de belgili.

1936 jáne 1956 jyldary Máskeý qalasynda ótken qazaq ádebıeti men óneriniń onkúndigine qatysty. 1976 jyly «Ustazdarym – dostarym» atty eńbegi jaryq kórdi. Almaty qalasyndaǵy Qabanbaı batyr kóshesindegi №89 úıge memorıaldyq taqta ornatylyp, akter esimimen kóshe jáne Qostanaı oblystyq fılarmonııasy ataldy. Birneshe orden, medaldarmen marapattalǵan.

87 jyl buryn (1936) jazýshy, dramatýrg, aýdarmashy, Qazaqstan Respýblıkasy Jazýshylar odaǵynyń múshesi, Halyqaralyq aqparat akademııasynyń akademıgi Medeý Sapauly SÁRSEKE dúnıege keldi.

Abaı oblysy (burynǵy Shyǵys Qazaqstan oblysy) Abaı aýdanynda týǵan. Almaty ken-metallýrgııa ınstıtýtyn (qazirgi Qanysh Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıteti) bitirgen.

Eńbek jolyn «Lenınshil jas» gazetinen bastap, biraz ýaqyt jumysshy jastar bólimin basqardy. 1959 jyly Semeı tsement zaýytyna aýysyp, qatardaǵy ınjenerden tehnıkalyq bólim bastyǵyna deıingi qyzmetterdi atqardy. 1963 jyly Óskemende «Sotsıalıstik Qazaqstan» (qazirgi «Egemen Qazaqstan») gazetiniń menshikti tilshisi bolyp istedi. Al, 1965 jyldan beri ádebı jumysqa birjola aýysyp, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń Semeı oblysaralyq bólimshesiniń jaýapty hatshysy mindetin otyz jyldan astam ýaqyt atqardy.

Eń alǵashqy ǵylymı fantastıkalyq povesi «Ǵajaıyp sáýle» degen atpen 1959 jyly jaryq kórgen. Sodan bergi ýaqyttarda jazǵan «Jetinshi tolqyn», «Ot jáne atom», «Aıshyqty mezet» povesteri men áńgimeleri, «Týǵan jerdiń asyly» novellalary, «Jańǵyryq», «Kómbe» romandary, orys tilinde «Vzryv» t.b. jınaqtary jaryq kórgen. A. Belıaevtiń «Qos mekendi adam» romanyn qazaq tiline aýdardy. Dramatýrgııa salasynda da jemisti eńbek etip, «Shyńǵys hıkaıasy», «Jarylys» jáne «Zańdy neke» dramalaryn jazdy.

Qalamgerdiń esimin Odaqqa jáne shetel oqyrmanyna tanytqan kúrdeli de súbeli týyndysy – «Molodaıa gvardııa» baspasynyń «JZL» serııasy boıynsha 1980 jyly jaryq kórgen «Sátbaev» ǵumyrnamasy. Ult aspanyna jarqyrap shyqqan birtýar tulǵa akademık Qanysh Sátbaev ómiri men uly isin ulyqtaýǵa Medeý Sárseke qyryq jyldan astam ǵumyryn sarp etken. Osy jolda jazýshy Máskeý, Sankt-Peterbýrg, Tomsk, Tashkent qalalarynyń muraǵattaryn erinbeı aqtardy. Kitaptyń ana tilinde jazylǵan alǵashqy nusqasy 1975 jyly bıleýshi partııanyń Ortalyq komıteti tarapynan qııanatty tejeýge túsip, baspahanada toqtatylǵany – keshegi ámirshil júıeniń qoldan jasaǵan qyspaǵy boldy. Alaıda, qaısar jazýshy alǵa ustaǵan betinen qaıtpady, kókeıkesti eńbegin áýeli Máskeýde, qazaqsha túpnusqasyn 1988 jyly Almatyda jarııalady. Sodan beri ol 9 márte qaıta basylyp shyqty. Kitaptyń taralymy 300 myńnan asty, onyń oryssha basylymy dúnıejúziniń 112 eline taraǵan.

«Qurmet» ordenimen, «Eńbektegi erligi úshin» medalimen, «Kenshi dańqy», «Qurmetti ken barlaýshy» qurmetti tósbelgilerimen, Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet gramotasymen marapattalǵan.

51 jyl buryn (1972) «Pavlodar munaı-hımııa zaýyty» JShS bas dırektory Qýanysh Erdáýletuly BIShІMOV dúnıege keldi.

Qaraǵandy oblysynda týǵan. 1994 jyly Qaraǵandy polıtehnıka ınstıtýtyn ınjener-mehanık mamandyǵy boıynsha, 2002 jyly E. Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıverısıtetin zańger mamandyǵy boıynsha támamdaǵan.

Eńbek jolyn 1994 jyly TBB mehanık-baqylaýshysy, №3 Qaraǵandy avtobýs parkiniń óndiristik dıspetcheri bolyp bastady. Keden organdarynda, Ekonomıka jáne saýda mınıstrliginiń, Indýstrııa jáne saýda mınıstrliginiń qurylymdyq bólimshelerinde jumys istedi. 2003 jyldan 2005 jyl aralyǵynda «Qazaqstan ınjınırıng» UK» AQ qorǵanys óndiristeri, jobalardy basqarý jáne tehnıkalyq damý departamentiniń dırektory laýazymyn atqardy. 2005 jyldan 2017 jyl aralyǵynda «Tynys» AQ, «Petropavl aýyr mashına jasaý zaýyty» AQ bas dırektory jáne «Qazaqstan ınjınırıng» UK» AQ vıtse-prezıdenti bolyp jumys istedi. 2017 jylǵy jeltoqsannan bastap «Atameken» QR Ulttyq kásipkerler palatasynyń basqarma tóraǵasynyń orynbasary qyzmetin atqarǵan. 2019 jyldan 2020 jylǵa deıin «Qazaqstan ınjınırıng» UK» AQ basqarma tóraǵasy, 2020-2022 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi Memlekettik materıaldyq rezervter komıtetiniń «Rezerv» ShJQ RMK bas dırektory boldy.

2020 jyldyń mamyrynan bastap qazirgi qyzmetinde.

«Qurmet», «Parasat» ordenderimen, «Astanaǵa 10 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshterine 20 jyl» medaldarymen; «Qurmetti mashına jasaýshy» tósbelgisimen marapattalǵan.

42 jyl buryn (1981) Jambyl oblysy ákiminiń orynbasary Erbolat Maqsuthanuly IBRAIHANOV dúnıege keldi.

2002 jyly M. Áýezov atyndaǵy Ońtústik Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetin «qarjy jáne nesıe», 2004 jyly Q.A. ıAsaýı atyndaǵy Halyqaralyq Qazaq-Túrik ýnıversıtetin «quqyqtaný», 2016 jyly Nottingham ýnıversıtetin (Ulybrıtanııa memleketi) «memlekettik basqarý», 2022 jyly QR Prezıdentiniń janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasyn «memlekettik basqarý» mamandyqtary boıynsha bitirgen.

Eńbek jolyn 2003 jyly QR Ádilet mınıstrligi Sot saraptama ortalyǵynda bas ekonomıst bolyp bastaǵan.

2004-2005 jyldary – QR Tabıǵı monopolııalardy retteý jáne básekelestikti qorǵaý agenttigi Básekelestikti qorǵaý jáne damytýdy úılestirý departamentiniń jetekshi mamany, 2005-2008 jyldary – QR Indýstrııa jáne saýda mınıstrligi Básekelestikti qorǵaý komıtetiniń bas mamany, 2008-2011 jyldary – QR Básekelestikti qorǵaý agenttiginiń bas sarapshysy, basqarma bastyǵy, tergeý departamenti dırektorynyń orynbasary, 2011-2012 jyldary – QR Básekelestikti qorǵaý agenttiginiń Qostanaı jáne Soltústik Qazaqstan, Jambyl, Qyzylorda jáne Ońtústik Qazaqstan oblystary boıynsha óńiraralyq ınspektsııalarynyń bastyǵy, 2012-2014 jyldary – Qaraǵandy oblysy boıynsha monopolııaǵa qarsy ınspektsııasynyń bastyǵy, 2016-2017 jyldary – Almaty qalasy turǵyn úı jáne turǵyn úı ınspektsııasy basqarmasy basshysynyń orynbasary, 2018-2019 jyldary QR Ulttyq ekonomıka mınıstrligi Tabıǵı monopolııalardy retteý, básekelestikti jáne tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý komıtetiniń Túrkistan oblysy boıynsha departamentiniń basshysy qyzmetterin atqarǵan.

2019 jylǵy qazannan 2022 jylǵy qyrkúıekke deıin QR Ulttyq ekonomıka mınıstrligi Tabıǵı monopolııalardy retteý komıteti tóraǵasynyń orynbasary laýazymynda qyzmet atqaryp keldi.

2022 jylǵy qyrkúıekten bastap – Jambyl oblysy ákiminiń orynbasary.