18 jeltoqsan. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
Halyqaralyq kóshi-qon kúni. EKOSOS-tyń usynysy boıynsha 2000 jylǵy jeltoqsannyń 18-inde BUU Bas Assambleıasy bekitken. 1990 jylǵy jeltoqsannyń 19-ynda barlyq eńbek etip júrgen oralmandardy jáne olardyń otbasyn qorǵaý týraly halyqaralyq konventsııa qabyldandy.
ESTE QALAR OQIǴALAR
2 3 jyl buryn (1992) Qazaqstan Respýblıkasynyń «Semeı polıgonyndaǵy ıadrolyq synaqtardyń saldarynan zardap shekken azamattardy áleýmettik qorǵaý týraly» Zańy jaryq kórdi.
1 5 jyl buryn (2000) Qazaqstan Respýblıkasynyń «Saqtandyrý qyzmeti týraly» Zańy jaryq kórdi.
1 2 jyl buryn (2003) QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev «Qazaqstanda ólim jazasyna moratorıı engizý týraly» Jarlyqqa qol qoıdy.
4 7 jyl buryn (1968) KSRO Mınıstrler Keńesiniń jalpy bilim beretin orta mektep bitirýshi oqýshylarǵa jeke pánderdi oqýda erekshe tabystary jáne úlgili tártibi úshin gramota berý týraly qaýlysy shyqty.
7 jyl buryn (2008) Qaraǵandyda tanymal ǵalym, Qaraǵandy memlekettik polıtehnıkalyq ınstıtýtyn kóp jyldary boıy basqarǵan Ábilqas Saǵynovqa arnalǵan eskertkish taqta ashyldy. Eskertkish ekinshi oqý korpýsynyń ǵımaratynda ornatylǵan, munda Á.Saǵynov otyz jyldan astam ýaqyt oqytýshy qyzmetinde jumys atqardy.
8 jyl buryn (2007) Pavlodar oblysynyń Sharbaqty aýdany óz saıtyn ashty. Fotosýrettermen ıllıýstratsııalanǵan www.sharbakty.kz saıtyndaǵy veb-paraqshalarda aýdannyń ómiri, onyń ekonomıkasy men mádenıeti týraly baıan etiledi. Aýdandyq ákimdiktiń jumysy, atqarýshy bılik qabyldap jatqan sheshimder men damý baǵdarlamalary týraly da málimetter ornalastyrylǵan. Saıt Sharbaqty aýdanynda oryn alatyn oqıǵalar týraly materıaldarmen toltyrylyp otyrylatyn bolady.
6 jyl buryn (2009) Oral qalasyna qarasty Zachagan kentinde 280 oryndyq №40 «Bolashaq» balabaqshasy ashyldy. Onyń saltanatty ashylý rásimine Úkimet basshysy Kárim Másimov qatysty.
Qos qabatty ǵımaratta búldirshinder 12 topta tárbıelenedi. Sabaq memlekettik tilde júrgiziledi. Orys, aǵylshyn tilderi qosymsha oqytylady. Mýzykalyq jáne sport zaly, medıtsına men psıholog kabınetteri, kompıýter synyptary bar.
6 jyl buryn (2009) Almaty oblysynyń Eskeldi aýdanyndaǵy Qarabulaq aýylynda aýyl balalary men jasóspirimderine arnalǵan sport mektebi ashyldy.
Ǵımaratta basseın men jattyqtyrý zaldary, bokspen, kúrespen aınalysýǵa arnalǵan zaldar bar.
ESІMDER
6 2 jyl buryn (1953) «Ulttyq ǵylymı-tehnıkalyq ortalyq» AQ prezıdenti YBYRAEV Ádil Júnisuly dúnıege keldi.
Óskemen qalasynda týǵan. M.Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıtetin, Almaty saıasattaný jáne basqarý ınstıtýtyn bitirgen. QazTAG-tyń (qazirgi «Qazaq aqparat agenttigi» UK» AQ) redaktory, aǵa redaktory, shyǵarýshy redaktordyń orynbasary qyzmetterin atqarǵan. 1982-1988 jyldary - «Lenınskaıa smena» gazeti bas redaktorynyń orynbasary. 1988-1990 jyldary - Qazaq KSR Mınıstrler Keńesi Tóraǵasynyń keńesshisi, kómekshisi. 1991-1993 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti jáne Mınıstrler Kabıneti Apparatynyń bólim meńgerýshisiniń orynbasary, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń baspasóz qyzmeti jetekshisiniń orynbasary. 1993-1994 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti jáne Mınıstrler Kabıneti Apparaty ishki saıasat bóliminiń meńgerýshisi. 1994-1995 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Mınıstrler Kabıneti Іs basqarmasynyń bólim meńgerýshisi. 1997-2002 jyldary - Almaty qalasy ákiminiń orynbasary. 2003-2004 jyldary - Qazaqstandaǵy Reseıdiń «Izvestııa», «Komsomolskaıa pravda» jáne «Trýd» basylymdary Menedjment, marketıng jáne jarnama departamentiniń dırektory. 2004 jyldan Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet, aqparat jáne sport mınıstrliginiń Almaty qalasyndaǵy ókildiginiń jetekshisi, 2005 jyldan - «Atameken» odaǵy Almaty fılıalynyń atqarýshy dırektory bolǵan. 2008-2013 jyldary - "Karavan" respýblıkalyq gazetiniń bas redaktory. 2013 jylǵy sáýirden qazirgi qyzmetinde.
14 6 jyl buryn (1869-1919) qoǵam qaıratkeri, Qazaqstanda Keńes ókimetin ornatý jolynda kúreskenderdiń biri MAIKÓTOV Ádilbek dúnıege keldi. Atbasar ýeziniń Saryshoı aýylynda (qazirgi Aqmola oblysy) týǵan. 1887 jyly orys-qazaq ýchılışesin bitirgen. Arnaıy bilimdi Ombynyń feldsherlik mektebinde aldy. Atbasarda dárigerlik qyzmet atqara júrip, qoǵamdyq saıası ómirge de belsene aralasty. 1905 jyldan bastap Petropavldaǵy sotsıal-demokrattar uıymymen baılanysta boldy. 1905-1907 jyldary Atbasar jumysshylarynyń ereýilin uıymdastyrýda belsendilik tanytqan. 1916 jyly ult-azattyq kóterilis kezinde qazaq jastaryn tyl jumystaryna tartýǵa qarsy shyǵyp, Ulytaý óńirinde qarýly jasaqtar uıymdastyrady. 1916 jyly jergilikti ókimet oryndary Ádilbek Maıkótovti tutqyndap, túrmege jabady. 1917 jyly aqpan kóterilisiniń nátıjesinde bostandyqqa shyqqan. Ol Qazan kóterilisinen keıin bolshevıkter partııasyna múshe bolyp, halyq arasynda úgit-nasıhat júrgizdi. 1918 jyly aqpanda Atbasar ýezdik keńesteriniń sezinde ýezdik atqarý komıtetiniń quramyna saılanǵan. Atbasar ýezdik keńesi tóraǵasynyń orynbasary, densaýlyq saqtaý bóliminiń meńgerýshisi jáne qazaq bólimi jumysyna jaýapty qyzmetker bolǵan. 1918 jyly Atbasarda keńes bıligi qulaǵannan keıin astyrtyn jaǵdaıda Ýaqytsha Sibir úkimetine, Alashorda bólimderine, keıin Kolchak dıktatýrasyna qarsy kúrester júrgizdi. Atbasar óńirinde partızandar jasaqtaryn uıymdastyrýǵa atsalysqan. 1919 jyly qańtarda tutqyndalyp, Kolchak úkimetiniń Atbasar ýezdik tótenshe komıssııasynyń sheshimimen atý jazasyna kesildi. Atbasar qalasynda qoǵam qaıratkeri Ádilbek Maıkótovke eskertkish ornatylǵan. Astana, Atbasar qalalarynda Á.Maıkótov atyndaǵy kósheler bar.
8 1 jyl buryn (1934) qazaqstandyq sáýletshi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ári qurmetti sáýletshisi MORDVINTsEV Stanıslav Ilıch dúnıege keldi. «Qaraǵandyqalaaýyljoba» ınstıtýtynyń bas sáýletshisi. Uzaq ýaqyt Qazaqstan Sáýletshiler odaǵynyń Qaraǵandy oblystyq bólimshesiniń tóraǵasy boldy. S.Mordvıntsevtiń jobasy boıynsha QarMÝ men Qaraǵandynyń ortalyq alańyndaǵy Oblystyq kásipodaq keńesiniń ǵımaraty, «Stepnoı» tájirıbelik shaǵyn aýdany, «Shaıbulaq» emdeý-saýyqtyrý orny salyndy. Qaraǵandy qalasynyń jańa bas jobasyn daıyndaǵany úshin Memlekettik syılyqqa ıe boldy.
7 1 jyl buryn (1944) «Nur Otan» partııasynyń Sybaılas jemqorlyqpen kúres jónindegi qoǵamdyq keńesi tóraǵasynyń orynbasary ÁBDІKÁRІMOV Oralbaı dúnıege keldi.
Qaraǵandy oblysy Nura aýdanynda týǵan. Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin, Almaty joǵary partııa mektebin bitirgen. Qaraǵandy qalalyq halyqtyq baqylaý komıtetinde, partııa organdarynda, respýblıkalyq basqarý organdarynda memlekettik qyzmette, Prezıdent Apparaty basshysynyń orynbasary - uıymdastyrý-baqylaý bóliminiń meńgerýshisi, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń basshysy, Qazaqstan Respýblıkasy Joǵary tártiptik keńesiniń tóraǵasy, sybaılas jemqorlyqpen kúres jónindegi Memlekettik komıssııanyń tóraǵasy, Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik hatshysy, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń keńesshisi bolyp qyzmet istegen. Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Keńesiniń on ekinshi shaqyrylymynyń depýtaty. 1999 jylǵy qarashada Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Jarlyǵymen Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentiniń ekinshi shaqyrylymynda Senat depýtaty bolyp taǵaıyndalǵan. Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń Tóraǵasy bolyp saılanǵan. II dárejeli «Barys», TMD PAA-nyń «Sodrýjestvo» ordenderimen, segiz medalmen marapattalǵan.
9 5 jyl buryn (1920) aqyn, jazýshy, aýdarmashy SYZDYQOV Qajymurat dúnıege keldi.
Qazirgi Soltústik Qazaqstan oblysy Taıynsha aýdanynda týǵan. Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtynyń fılologııa fakýltetin bitirgen.
Uly Otan soǵysyna qatysyp, Belarýstyń Brest-Lıtovsk qalasynda áskerı qyzmette bolǵan. Soǵystan keıin Qazaq radıosynda, Túrkisib temir joly basqarmasynyń «Temirjolshy» gazeti redaktsııasynyń ádebı qyzmetkeri, tilshisi, «Mektep» baspasynyń aǵa redaktory, «Qazaq sovet entsıklopedııasynyń» aǵa ǵylymı redaktory qyzmetterin atqarǵan.
Alǵashqy óleńderi 1938 jyly Soltústik Qazaqstan oblystyq «Lenın týy» gazetinde jarııalanǵan. Soǵystan keıingi kezderde respýblıkalyq baspasóz betinde maqala, retsenzııa, ocherk, aýdarmalary jaryq kórdi. Shyǵarmashylyǵynyń negizgi salasy - kórkem aýdarma. Ol I.Býnınniń «Balqaraǵaı» jınaǵyn, L.N.Tolstoı shyǵarmalarynyń 1 tomdyǵyn, A.P.Chehovtyń áńgimelerin, D.Ngýgı, E.Remark romandaryn, V.Shýkshın, N.Mıroshnıchenko pesalaryn aýdarǵan.
4 3 jyl buryn (1972) QR UEM Statıstıka komıteti tóraǵasy SMAIYLOV Álıhan Ashanuly dúnıege keldi.
Almaty qalasynda dúnıege keldi. 1994 jyly Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Memlekettik Ulttyq ýnıversıtetin qoldanbaly matematıka mamandyǵy boıynsha bitirdi. 1996 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstan Menedjment, ekonomıka jáne boljamdaý ınstıtýtyn bitirdi, Memlekettik basqarý magıstri dárejesi berildi. 1993 jyldan bastap 1995 jyldy qosa alǵanda «A-Invest» Investıtsııalyq jekeshelendirý qorynda jumys istedi. 1996 jylǵy tamyzdan bastap 1998 jylǵy naýryzdy qosa alǵanda Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq statıstıka agenttiginiń basqarma bastyǵynyń orynbasary, basqarma bastyǵy qyzmetterin atqardy. 1998 jylǵy naýryzdan bastap 1998 jylǵy sáýirdi qosa alǵanda Qazaqstan Respýblıkasy Statıstıkalyq josparlaý jáne reformalar jónindegi agenttigi Statıstıka jáne taldaý komıteti tóraǵasynyń orynbasary boldy. 1998 jyldan bastap 1999 jyldy qosa alǵanda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Ákimshiliginiń bas sarapshysy, bólimniń sektor meńgerýshisi, memlekettik ınspektor qyzmetterin atqardy. 1999 jylǵy qarashadan bastap 2003 jylǵy aqpandy qosa alǵanda Qazaqstan Respýblıkasy Statıstıka jónindegi agenttiginiń tóraǵasy boldy. 2003 jylǵy aqpanda Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister vıtse-mınıstri bolyp taǵaıyndaldy.2003 jyldan bastap 2006 jyldy qosa alǵanda «Eksporttyq kredıtter men ınvestıtsııalardy saqtandyrý jónindegi memlekettik saqtandyrý kompanııasy» aktsıonerlik qoǵamy Basqarmasynyń tóraǵasy boldy. 2006 jylǵy aqpannan bastap 2007 jylǵy qańtardy qosa alǵanda Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarjy vıtse-mınıstri bolyp taǵaıyndaldy. 2007 jylǵy qańtardan bastap 2008 jylǵy qarashany qosa alǵanda «Kazagro» Ulttyq holdıngi» AQ prezıdenti boldy. 2008 jylǵy qarashada Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarjy vıtse-mınıstri bolyp taǵaıyndaldy.2009 jylǵy qarashada Qazaqstan Respýblıkasy Statıstıka agenttiginiń tóraǵasy bolyp taǵaıyndaldy.
2014 jyly bul vedomstvo QR Ulttyq ekonomıka mınıstrligi Statıstıka komıteti bolyp ataýy ózgerdi
Birneshe medaldarmen marapattalǵan.
4 6 jyl buryn (1969) «Qazaqstan damý banki» AQ basqarýshy dırektory, bank basqarma tóraǵasynyń orynbasary NIETBAEV Nurlan Qadyruly dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynda týǵan. Qazaq memlekettik basqarý akademııasyn bitirgen.
1994-1995 jyldary «Qazybek» banki №1 fılıalynda býhgalter, jetekshi maman, kredıt bóliminiń bastyǵy. «Eksımbank» AQ jetekshi mamany, basqarma bastyǵy, nesıeleý departamentiniń dırektory. 2001-2006 jyldary - «Qazaqstannyń damý banki» AQ jobalardy nesıeleý departamentiniń dırektory, basqarýshy dırektory, vıtse-prezıdent. 2006-2007 jyldary - «Eksporttyq nesıeler men ınvestıtsııalardy saqtandyrý jónindegi memlekettik saqtandyrý korporatsııasy» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary. 2007-2010 jyldary - «Shaǵyn kásipkerlikti damytý qory» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary. 2010-2012 jyldary - «Grantým» jınaqtaýshy zeınetaqy qory» AQ prezıdenti. Qazirgi qyzmetinde 2012 jylǵy naýryzdan beri.
9 4 jyl buryn (1921-1997) keńestik jáne reseılik akter jáne kloýn NIKÝLIN ıÝrıı Vladımırovıch dúnıege keldi.
8 5 jyl buryn (1930-2011) «Ne? Qaıda? Qashan?» habarynyń avtory, rejısseri jáne júrgizýshisi VOROShILOV Vladımır ıAkovlevıch - dúnıege keldi.