17 qyrkúıek. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
17 qyrkúıek, SÁRSENBІ
Amerıka Qurama Shtattarynyń Konstıtýtsııa jáne Azamattyǵy kúni.
2001 jyly AQSh Prezıdentiniń Jarlyǵymen 17 qyrkúıek AQSh-tyń Konstıtýtsııa jáne Azamattyǵy kúni bolyp jarııalandy.
ESTE QALAR OQIǴALAR
2 1 jyl buryn (1993) Beıjińde Qazaqstan Respýblıkasy Elshiliginiń resmı ashylý saltanaty ótti.
29 4 jyl buryn (1720) Pavlodar qalasynyń negizi qalandy.
1720 jyly qala kishigirim Korıakovskıı negizinen bastaý alady. Qazirgi ataýyn 1861 jyly ІІ Aleksandrdyń jańa týǵan ulynyń qurmetine alǵan, sol kezde oǵan Korıakovtyń iri tatar, orys jáne qazaq kásipkerleri kirgen kópester qaýymynyń suraýy boıynsha berilgen.
Pavlodar qalasy Qazaqstannyń soltústik-shyǵys bóliginde ornalasqan, Ertis ózeniniń boıynda, Pavlodar oblysynyń ákimshilik ortalyǵy. Qalanyń quramyna Lenınsk kenti, Moıyldy, Pavlodarlyq aýyldary jáne Kenjekól aýyldyq okrýgy kiredi. Qalanyń jalpy aýdany 637,8 myń sharshy metrdi quraıdy. Qala turǵyndarynyń sany - 331700 turǵyn (2009).
Pavlodarda munaı óndeýshi, hımııa, alıýmınıı, elektrolız, metallýrgııalyq, karton-rýberoıd, mashına jasaý jáne traktor zaýyttary jumys isteıdi.
8 4 jyl buryn (1930) aýdandyq gazet retinde «Kolhoz joly» degen ataýmen qazirgi «Kókshetaý» qalalyq gazeti shyǵa bastady. Gazet oblystyń ekonomıkalyq, áleýmettik saladaǵy jetistikterin nasıhattaǵany úshin úsh márte Búkilodaqtyq shyǵarmashylyq baıqaýdyń laýreaty atanǵan. 1980 jyly gazet «Qurmet belgisi» ordenimen marapattalǵan. 1990 jyldyń qańtar aıynan bastap «Kókshetaý» degen atpen shyǵa bastady.
10 jyl buryn (2004) Elbasy N.Á.Nazarbaevqa AQSh-tyń Qazaqstandaǵy Tótenshe jáne Ókiletti elshisi Djon Ordveı senim gramotasyn tapsyrdy.
10 jyl buryn (2004) Elbasy N.Á.Nazarbaevqa Mysyr Arab Respýblıkasynyń Qazaqstandaǵy Tótenshe jáne Ókiletti elshisi Abdel Maýgýd Ahmed Mahmýd ál-Habashı senim gramotasyn tapsyrdy.
7 jyl buryn (2007) Memleket basshysy «Kaspıı, «Tobyl» jáne «Batys» áleýmettik-kásipkerlik korporatsııalaryn qurý jáne olardyń qyzmetterin qamtamasyz etý jónindegi sharalar týraly» Jarlyqqa qol qoıdy.
ESІMDER
9 6 jyl buryn (1918-1980) medıtsına ǵylymynyń doktory, professor, Qazaqstannyń eńbek sińirgen dárigeri, Respýblıkada onkologııalyq zertteýlerdiń negizin salǵan ǵalymdardyń biri NUǴYMANOV Serik Nuǵymanuly dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Aıakóz aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik medıtsına ınstıtýtyn bitirgen. 1947-1959 jyldary Qazaq memlekettik medıtsına ınstıtýty akýsherlik jáne gınekologııa kafedrasynyń dotsenti, meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. 1960 jyly ashylǵan Qazaq onkologııa jáne radıologııa ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń tuńǵysh dırektory bolǵan. Ǵalymnyń negizgi ǵylymı eńbekteri onkologııa máselelerine arnalǵan. Ol Qazaqstanda qaterli isikterdiń paıda bolýy men taralý erekshelikterin anyqtaǵan. Qaterli isikterdi hırýrgııalyq jolmen, sáýle túsirý ádisimen, osy eki ádistiń ekeýimen birdeı emdeýdi jáne bulardyń pármendiligin arttyrýdy jetildirgen.
«Qyzyl Juldyz» ordenimen marapattalǵan.
13 4 jyl buryn (1880-1919) aqyn SABALULY Aqylbek dúnıege keldi.
Qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Besqaraǵaı aýdanynda týǵan. Ahmet Rıza mektebinde oqyp, parsy, arab, túrik tilderin jetik bilgen.
Aqyndyq ónerde Abaıdy ustaz tutqan. Shyǵys ádebıetiniń qıssa-hıkaıalaryn aýdaryp, qazaq jazba ádebıetiniń taqyryp kólemin keńeıtken, oqıǵaly poema-dastandar jazyp baıytqan. «Tahır - Zýhra», «Bozjigit», «Ibrahım», «Hıkmet Nıǵmet», «Qyryq ýázir», «Altyn balyq», «Dandan ǵashyq» qıssalardyń, «Maǵshuqname» - jastyq-mahabbat jaıyndaǵy óleńder, «Nazym», «Sum zaman», «Ǵıbratnama», «Sátbek batyr» atty shyǵarmalardyń avtory. Óz qolynan jazǵan eńbekterinen úsh qoljazbasy bar.
Óleń-jyrlarynyń negizgi taqyryby adamgershilik, adaldyq, ádilettik, óner-ǵylym máseleleri. Onyń kitaptary Máskeý, Sankt-Peterbor, Qazan qalalarynyń úlken kitaphanalarynda saqtalǵan. Beıiti Jalqaıyń baýraıyndaǵy Saryoı degen jerde.
6 8 jyl buryn (1946-2013) iri óndiris uıymdastyrýshysy, Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, Óskemen qalasynyń qurmetti azamaty, Halyqaralyq aqparattaný akademııasynyń akademıgi, Qazaqstan Respýblıkasynyń qurmetti mádenıet qyzmetkeri , Qazaqstannyń Eńbek Eri ShAıAHMETOV Baǵdat Muhametuly dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynda týǵan. Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtyn bitirgen. 1969-1990 jyldary - «Óskemen tıtan-magnıı kombınatynyń» aǵa sheberi, partııa bıýrosynyń hatshysy, tseh bastyǵy, dırektordyń orynbasary, bas ınjeneri. 1990-1993 jyldary - «Óskemen tıtan-magnıı kombınatynyń» dırektory. 1993-1998 jyldary - «Óskemen tıtan-magnıı komınaty» AQ-ynyń bas dırektory. 1996-1997 jyldary - «Qazatomónerkásip» AAQ-ynyń prezıdenti. 1997-1998 jyldary - «Qazatomónerkásip» Ulttyq kompanııasy» JAQ-ynyń prezıdenti. 1998 jyldan bastap ómiriniń sońyna deıin «Óskemen tıtan-magnıı kombınaty» AAQ-ynyń prezıdenti bolyp qyzmet istedi.
«Qurmet belgisi», Otan ordenderimen, «Eńbek dańqy» úshinshi dárejeli qurmet belgisimen, «Qazaqstan Respýblıkasynda ınjenerlik isti damytýǵa qosqan úlesi úshin» tós belgisimen marapattalǵan.
6 8 jyl buryn (1946-1996) aqyn SÁÝІRBAEV Ómirbaı dúnıege keldi.
Ońtústik Qazaqstan oblysy Túrkistan qalasynda týǵan. 1962 jyly onynshy synypta oqyp júrgen kezinde qatty syrqattanyp, bes jyl boıyna tósek tartyp jatqan. Osy kezden óleń jaza bastap, mektepti de, Shymkent pedagogıkalyq ınstıtýtyn da syrttaı oqyp bitirgen. Túrkistan aýdandyq mádenıet bóliminiń avtoklýb meńgerýshisi, Sattar Erýbaev murajaıynyń dırektory bolyp qyzmet istegen.
«Syrymdy aıtam, adamdar», «Aq dıdaryń kórgende», «Ardaǵym», «Ómirserik» sekildi óleńder jınaǵynyń avtory.
18 2 jyl buryn (1832-1889) orystyń kórnekti dárigeri, qoǵam qaıratkeri, orys klınıkalyq medıtsınasynyń negizin salýshy BOTKIN Sergeı Petrovıch dúnıege keldi.
5 8 jyl buryn (1956) Qyrǵyzstan Respýblıkasynyń Prezıdenti ATAMBAEV Almazbek Sharshenuly dúnıege keldi..
11 5 jyl buryn (1899-1942) qoǵam qaıratkeri, halyq aǵartý halyq komıssary, Qazaqstan. ólkelik partııa komıtetiniń bıýro múshesi MANAEV Nuǵman Sársenuly dúnıege keldi.
Bókeı ordasynyń Teńiz ýezinde týǵan. Ýfa mýzykalyq ýchılışesi bitirgen. «Vostochnaıa pechat» baspahanasynda árip terýshi, korrektor, muǵalim, Bókeı gýbernııalyq kedeıler komıtetiniń tóraǵasy bolyp jumys istedi. 1920-1924 jyldary - Bókeı gýbernııalyq atqarý komıtetiniń tóraǵasy, gýbernııalyq halyq aǵartý bóliminiń meńgerýshisi. 1924-1926 jyldary - Bókeı gýbernııalyq partııa komıtetiniń meńgerýshisi. 1926-1929 jyldary - BKP(b) Aqtóbe okrýgtik komıtetiniń jáne Jetisý gýbkomynyń jaýapty hatshysy. 1929-1930 jyldary - Qazaq Avtonomııalyq KSR halyq komıssary. 1931-1933 jyldary - etti mal sharýashylyǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń dırektory. 1933-1934 jyldary Qazaq marksızm-lenınım ınstıtýtynda (QMLI) marksızm-lenınızm klassıkterin aýdarý bıýrosynyń meńgerýshisi - ulttyq mádenıet sektorynyń ǵylymı qyzmetkeri, alqa múshesi. 1934-1937 jyldary - QMLI dırektorynyń orynbasary - marksızm-lenınızm klassıkterin aýdarý bóliminiń meńgerýshisi.
1938 jylǵy 8 naýryzda KSRO Joǵarǵy Keńesi Áskerı Komıssarıatynyń qaýlysymen atyldy. 1958 jyly 10 mamyrda aqtaldy. «Lenınızm álippesi» kitabynyń avtory.
9 4 jyl buryn (1922-1979) Angolanyń memleket qaıratkeri, Angolanyń tuńǵysh prezıdenti Agostıno NETO dúnıege keldi.
7 5 jyl buryn (1939) reseı akteri jáne kınorejısser, stsenarıst, Reseı halyq ártisi MENЬShOV Vladımır Valentınovıch dúnıege keldi
70 jyl buryn (1944) memleket jáne qoǵam qaıratkeri, KSRO Memlekettik bankiniń úzdigi BAINAZAROV Ǵalym dúnıege keldi.
Torǵaı oblysy Jangeldın aýdany týǵan.1969 j. AHShI-dy bitirgen, ekonomıst. 1969-76 jj. - Memlekettik banki Torǵaı bólimshesiniń nesıe ınspektory, basqarýshysy. 1976-85 jj. - Memlekettik banki Arqalyq qalalyq basqarmasynyń bastyǵy. 1985-87 jj. - KSRO Memlekettik bankiniń Qazaq respýblıkalyq keńsesiniń basqarma bastyǵynyń orynbasary, bastyǵy. 1987-92 jj. - Qazagroónerkásip banki tóraǵasynyń 1-shi orynbasary. 1992-93 jj. - QR Ulttyq bankiniń Basqarma tóraǵasy. 1994-95 jj. - QR Premer-mınıstriniń keńesshisi. 1995-96 jj. - QR Prezıdenti Ákimshiliginiń ekonomıkalyq saıasat bóliminiń keńesshisi. 1996-98 jj. - «Qazpochtabank» JAQ sheteldik ınvestıtsııalar departamentiniń dırektory. 1997-98 jj. - «ATREM» qarjy-ınvestıtsııalyq kompanııasynyń bas dırektory. 1998-2002 jj. - Qazaqstan saqtandyrýshylary odaǵynyń tóraǵasy. 1999-2002 jj. - «Halyqtyq jınaqtaýshy zeınetaqy qory» JAQ prezıdenti. 2000-02 jj. - QR Kólik quraldarynyń júrgizýshileri odaǵynyń Ortalyq keńesiá tóraǵasynyń keńesshisi. 2002-2004 jyldary QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty, 2005-2007 jyldary QR Parlamenti Májilisi tóraǵasy hatshylyǵynyń meńgerýshisi boldy.
«Parasat» ordenimen, (2005); «Memlekettik bank úzdigi» belgisimen, gramotalarmen marapattalǵan.
4 6 jyl buryn (1968) QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstri MAMYTBEKOV Asyljan Sarybaıuly dúnıege keldi.
Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Shymkent qalasynda dúnıege keldi. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin jáne Qazaq Memlekettik Basqarý akademııasyn bitirdi. 1998-1999 jyldary - Qostanaı oblysynyń jer resýrstaryn basqarý jónindegi komıteti tóraǵasynyń orynbasary. 1999 jyldary -. Qostanaı oblystyq qarjy basqarmasy bastyǵynyń orynbasary. 1999-2000 jyldary -. Qostanaı oblystyq Qarjy departamenti dırektorynyń orynbasary. 2000-2003 jyldary -. Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrligi Qostanaı oblystyq Qazynashylyq basqarmasynyń bastyǵy. 2003-2004 jyldary -. Qostanaı oblysy ákiminiń orynbasary. 2004-2006 jyldary -. Astana qalasy ákiminiń orynbasary. 2006-2007 jyldary -. Ońtústik Qazaqstan oblysy ákiminiń orynbasary. 2007-2008 jyldary -. Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstri Keńsesi Basshysynyń orynbasary. 2008-2011 jyldary -. «QazAgro» ulttyq basqarýshy holdıngi» AQ Basqarma Tóraǵasy. 2011 sáýirinen bastap Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstri. «Qurmet» ordenimen marapattalǵan.
4 6 jyl buryn (1968) QR Ulttyq ekonomıka vıtse-mınıstri JAQSYLYQOV Tımýr Mekeshuly dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Glýbokoe aýdanynda týǵan. 1993 jyly M.V.Lomonosov atyndaǵy MMÝ «tarıh» mamandyǵy boıynsha úzdik aıaqtaǵan, 1997 jyly Strasbýrg saıası zertteýler ınstıtýtynyń magıstratýrasyn (Frantsııa) eýropalyq zertteýler oblysyndaǵy magıstr dárejesimen tamamdap, 2003 jyly Qazaq ekonomıka jáne qarjy ınstıtýtyn «ekonomıka» mamandyǵy boıynsha bitirgen.
Eńbek jolyn 1993 jyly Semeı bıznes jáne kásipkerlik ınstıtýtynyń atqarýshy dırektory laýazymynan bastaǵan. 1997 jyldyń jeltoqsanynan 1998 jyldyń qazanyna deıin Qazaqstan Respýblıkasynyń Strategııalyq josparlaý jáne reformalar agenttiginde bas maman, bólim bastyǵy bolyp eńbek etken. 1998 jyldyń qazanynan 1999 jyldyń sáýiri aralyǵynda Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń Taldaý jáne strategııalyq zertteýler ortalyǵynyń sektor meńgerýshisi. 1999 jylǵy sáýir men 2002 jylǵy naýryz aralyǵynda Qazaqstan Respýblıkasy Qaýipsizdik keńesi Taldaý ortalyǵynyń sektor meńgerýshisi laýazymyn atqardy. 2002 jylǵy naýryzdan 2003 jylǵy tamyzǵa deıin Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń Júıeli zertteýler ortalyǵy jetekshisiniń orynbasary. 2003 jylǵy tamyzdan 2005 jylǵy qarasha aralyǵynda DSU-ǵa kirý jónindegi Qazaqstan Respýblıkasy Indýstrııa jáne saýda mınıstrliginiń departament dırektory qyzmetin atqaryp, Jeneva qalasyndaǵy dúnıejúzilik saýda uıymy suraqtary boıynsha ókilderiniń tobyna jetekshilik etken. 2005 jylǵy qarashadan 2006 jylǵy aqpan aralyǵynda «MTZO» AQ atqarýshy dırektory. 2006 jyldyń aqpanynan qazan aıyna deıin Qazaqstan Respýblıkasy Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý mınıstrliginiń «Ekonomıkalyq zertteýler ınstıtýty» RMK dırektorynyń mindetin atqarýshy. 2006 jylǵy qazannan 2007 jylǵy qyrkúıekke deıin «Astana turaqty damý ortalyǵy» JShS dırektory laýazymynda qyzmet atqarǵan. 2007 jylǵy qyrkúıekten 2009 jylǵy qazan aralyǵynda Astana qalasy ákimdiginde Ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý departamentiniń dırektory, Astana qalasy ákiminiń orynbasary laýazymdarynda qyzmet etti. 2009 jyldyń qazan aıynan 2010 jyldyń sáýirine deıin Qazaqstan Respýblıkasy Indýstrııa jáne saýda vıtse-mınıstri boldy. 2010 jylǵy sáýir men tamyz aralyǵynda Qazaqstan Respýblıkasy Indýstrııa jáne jańa tehnologııalar mınıstrliginiń Investıtsııalar komıtetiniń tóraǵasy laýazymyn atqarǵan. 2010 jyldyń tamyz aıynan bastap «Qazaqstannyń ınvestıtsııalyq qory» AQ basqarmasynyń tóraǵasy laýazymynda qyzmet atqarady. Frantsýz, aǵylshyn tilderin meńgergen. Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2012 jylǵy 3 aqpandaǵy № 195 qaýlysymen Qazaqstan Respýblıkasy Ekonomıkalyq damý jáne saýda vıtse-mınıstri laýazymyna taǵaıyndaldy.Qazirgi qyzmetinde - 2014 jylǵy tamyzdan beri.
4 3 jyl buryn (1971) «Agrarlyq nesıe korporatsııasy» AQ basqarma tóraǵasy MALELOV Nurlybek Tólebaıuly dúnıege keldii.
Torǵaı oblysy Amangeldi aýdany Amangeldi kentinde dúnıege keldi. E.A. Býketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin bitirdi. 1995-1997. «Týran Bank» valıýta operatsııalarynyń mamany, Arqalyq qalasy. 1997-1998. «Bank TýranAlem» JAQ Nesıelendirý bóliminiń jetekshi mamany, bas mamany, bastyǵy, Arqalyq qalasy.. 1999-2002. «Almaty saýda-qarjy banki» JAQ bólim bastyǵy, Astana qalasy. 2002-2004. «Almaty saýda-qarjy banki» JAQ fılıal dırektorynyń orynbasary, Astana qalasy. 2004-2006. «Almaty saýda-qarjy banki» JAQ fılıalynyń dırektory, Almaty qalasy 2006-2007. «Alıans bank» AQ basqarma tóraǵasynyń keńesshisi 2007-2009. «ASTANA CAPITAL Investment Group» ınvestıtsııalyq kompanııasynyń dırektory, Almaty qalasy. 2009 bastap. «QazAgro» ulttyq basqarýshy holdıngi» AQ basqarýshy dırektory - Basqarma múshesi. 2011-2012 jyldary «QazAgroQarjy» AQ basqarma tóraǵasy. Qazirgi qyzmetinde - 2012 jylǵy qazannan beri.