160 mlrd teńge ınvestıtsııa jáne tranzıttik jobalar: saıasattanýshy Toqaevtyń Túrkııaǵa saparynyń mańyzy jaıynda
ASTANA. KAZINFORM – Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń Túrkııaǵa sapary – aýmaly-tókpeli jaǵdaıdaǵy Qazaqstannyń syrtqy saıasatyndaǵy mańyzdy qadamy. Mundaı pikirdi Kazinform agenttiginiń tilshisine saıasattanýshy Sultan Ákimbekov bildirdi.
- Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń Túrkııaǵa resmı saparynyń mańyzyn qazirgi geosaıası jaǵdaı aıasynda qalaı baǵalar edińiz?
- Búgingideı asa qarqyndy ári turaqsyz kezeńde Prezıdenttiń Túrkııaǵa jasaǵan sapary - asa mańyzdy oqıǵa. Ásirese, bul eldiń qazirgi geosaıası jaǵdaıdaǵy atqaryp otyrǵan rólimen baılanysty. Munyń ústine onyń yqpaly Taıaý Shyǵyspen, oǵan irgeles óńirlermen ǵana shektelmeıdi. Túrkııanyń yqpaly onyń belsendi syrtqy saıasatymen aıqyndalady.
Sonymen qatar bul kúnderi Ankaranyń kóbine tosqaýyldyń eki jaǵynda turǵan barlyq kúshpen de qarym-qatynas ornata alý qabileti erekshe talap etilip otyr. Búginde ıdeologııalyq emes, pragmatıkalyq tásilderdiń ýaqyty keldi deýge bolady jáne Túrkııa syrtqy saıasattyń jańa ustanymdaryna saı keledi.
- Sapar aıasynda Memleket basshysy túrik bıznes ókilderimen kezdesý ótkizip, onda logıstıkalyq ózara is-qımyl máselelerine aıryqsha nazar aýdarylǵan bolatyn. Sizdiń oıyńyzsha, Túrkııamen yntymaqtastyq aıasynda Qazaqstan úshin bul salada qandaı múmkindikter ashylmaq?
- Búginde Túrkııa Qazaqstan úshin asa mańyzdy syrtqy saıası seriktes ekeni sózsiz. Munyń ústine túrki halyqtaryna ortaq tarıhı tamyrlastyqqa ǵana baılanyp qalmaı, elderimiz Túrki memleketteri uıymynyń jumysyna birlese qatysyp keledi.
Túrkııa jahandyq jáne aımaqtyq geosaıasattyń mańyzdy qatysýshysy retinde Qazaqstannyń kópvektorly saıasat tujyrymdamasynda úlken ról atqarady. Qazirgi ýaqytta aımaqtyq memleketterdiń bizdiń óńirimizde tarıhı turǵydan ózara is-qımyl jasap, básekege túsken birqatar uly derjavany jıi tolyqtyra bastaǵanyn kórip otyrmyz. Al olardyń arasynda Túrkııa óziniń Ortalyq Azııa aımaǵy elderimen syrtqy saıasattaǵy belsendiligi jáne dástúrli tatý qarym-qatynasy arqyly erekshelenedi.
- Kelissózder qorytyndysynda 160 mlrd teńge kóleminde ınvestıtsııa tartylǵany málim boldy. Qazirgi ekonomıkalyq jaǵdaıda Qazaqstaan men Túrkııanyń ınvestıtsııalyq seriktestigi qanshalyqty mańyzdy dep sanaısyz?
- Túrkııa ekonomıkalyq seriktes retinde aıtarlyqtaı mańyzǵa ıe. Onyń ishinde kólik dálizderin damytý turǵysynan da. Qurlyqtyń dál ortasynda ornalasqan Qazaqstan úshin kólik marshrýttarynyń barlyq múmkin baǵyty – Soltústik-Ońtústik, Batys-Shyǵys baǵyttary erekshe mańyzdy. Olar tranzıttik aýmaq ıdeıasyn júzege asyrýǵa kómektesedi. Bul ekonomıka úshin barlyq ýaqytta da jaqsy.
Osy turǵyda Kaspıı, Kavkaz jáne Túrkııa arqyly ótetin tranzıttik jobalar – ásirese bizdi qosymsha Jerorta teńizi men Eýropaǵa shyǵaratyn Orta dáliz jobasy júzege asyrylyp jatyr. Baký-Jeıhan munaı qubyryn da atap ótýge bolady.
- Búginde Túrkııa syrtqy saıası jáne ekonomıkalyq seriktes retinde qanshalyqty mańyzdy dep sanaısyz?
- Árıne, jańa ınvestıtsııalar barlyq ýaqytta kez kelgen el úshin mańyzdy. Qazaqstan úshin túrik ınvestıtsııasynyń ereksheligi – olar barynsha ártaraptandyrylǵan ári ádette kóptegen jobaǵa bólingen. Bul ádette úlken ekonomıkalardan quıylatyn ınvestıtsııalar kezinde sóz bolatyn iri kásiporyndar emes. Bul - ózge tájirıbe. Degenmen ekonomıkamyz úshin zor mańyzǵa ıe. Munyń ústine túrik bıznesi kezinde Eýropadan kóp dúnıeni meńgerip, básekege qabiletti óndiris qurdy. Keıinnen osy óndirister Túrkııaǵa ǵana emes, sonymen qatar óńirdegi ózge elderge de ınvestıtsııa quıdy.
Aıta keteıik, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń Túrkııa Respýblıkasyna resmı sapary osy eldiń negizin qalaýshy ári tuńǵysh Prezıdenti Mustafa Kemal Atatúriktiń kesenesinen bastaldy.
Prezıdent sapary qandaı nátıjege jeteledi, qazaq-túrik qatynasynda qandaı betburys bolýy múmkin? Bul saýalǵa Kazinform tilshisi jaýap izdedi.