15 tamyz. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
15 tamyz, SEISENBІ
Úndistan Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Táýelsizdik kúni (1947)
Úndistan - Ońtústik Azııada ornalasqan memleket. Soltústiginde Qytaı, Nepalmen, soltústik-batysynda Pákistan, Aýǵanstanmen, soltústik-shyǵysynda Bangladeshpen, shyǵysynda Býtan, Mıanmamen shektesedi. Memleket quramyna Arab teńizindegi Lakkadıv, Amındıv, Bengal shyǵanaǵyndaǵy Andaman, Nıkobar araldary da kiredi. Halqynyń sany jaǵynan álemde Qytaıdan keıingi ekinshi orynda. Astanasy - Nıý-Delı qalasy. Resmı tili - hındı, aǵylshyn tilderi, sondaı-aq ár túrli shtattarynda memlekettik til dárejesinde qoldanylatyn 10-nan astam til bar. Jalpy Úndistanda 1600-dan astam til men dıalekti bar. Úndistan - 25 shtattan jáne 7 odaqtas aýmaqtan turatyn Federatıvti Respýblıka. Ár shtatynyń jáne keıbir odaqtas aýmaǵynyń mınıstr basqaratyn úkimeti jáne zań shyǵarý jınalysy bar. Úndistannyń memleket basshysy - Premer-Mınıstr. Aqsha birligi - rýpıı.
Qazaqstan Respýblıkasy men Úndistan arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy 23 aqpanda ornatyldy.
Koreıa Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Respýblıka jarııalanǵan kúni (1948)
Koreıa - Shyǵys Azııadaǵy Koreı túbeginde ornalasqan memleket. Qytaımen jáne Reseımen shektesedi. Ákimshilik jaǵynan 9 provıntsııadan jáne tikeleı ortalyqqa baǵynatyn 6 qaladan turady. Astanasy - Seýl qalasy. Resmı tili - koreı tili. Aqsha birligi - von. Memleket basshysy - Prezıdent. Zań shyǵarýshy organy - Ulttyq jınalys.
Qazaqstan Respýblıkasy men Koreıa arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy 28 qańtarda ornatyldy.
Kongo Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Táýelsizdik kúni (1960)
Kongo - Ortalyq Afrıkada ornalasqan memleket. Ońtústiginde Angolamen, shyǵysynda Kongo Demokratııalyq Respýblıkasymen, soltústiginde Kamerýn, Ortalyq Afrıka Respýblıkasymen, batysynda Gabonmen, ońtústik-batysy Atlant muhıtymen shektesedi. Ákimshilik jaǵynan 10 oblysqa jáne Brazzavıl avtonomııalyq kommýnasyna bólinedi. Astanasy - Brazzavıl qalasy. Resmı tili - frantsýz tili, sonymen qatar bantý tili men Kongo ózeniniń orta aǵysy aýmaǵyndaǵy etnosaralyq sóılesý tili lıngala keńinen taraǵan. Aqsha birligi - Afrıka qarjy qaýymdastyǵy franki. Memleket basshysy - Prezıdent. Zań shyǵarýshy organy eki palataly parlament - Senat jáne Ulttyq jınalys.
Polıak Halyq armııasy kúni
1920 jyly tamyz aıynda Qyzyl Armııanyń Batys maıdany men Polıak Armııasy arasynda Varshava shaıqasy boldy. Shaıqas tamyzdyń 13-nen 16-yna deıin sozyldy.
Nıderlandyda Ulttyq eske alý kúni (jyl saıynǵy úlken sherý)
Bul kún Tynyq muhıtynda Ekinshi Dúnıejúzilik soǵystyń aıaqtalýyna oraı atap ótiledi. Jyl saıyn Amsterdamnyń ońtústik bóligindegi Martın Lıýter Kıng saıabaǵynda karnavaldar men qoıylymdardyń úlken sherýi ótedi. Saıabaqqa kirý keshki saǵat 18.00-ge deıin tegin, odan keıin aqyly. Sonymen qatar saıabaqta parodııa dýmany ótedi.
Arheolog kúni
Arheologııa - tarıh ǵylymynyń kóne dáýir men orta ǵasyrdaǵy adamzat qoǵamy damýynyń zańdylyqtary men negizgi kezeńderin zertteıtin salasy. Arheologııa termıni jyl sanaýǵa deıingi 4 ǵasyrda kóne zamandy zertteıtin salaǵa qatysty qoldanyla bastaǵanymen, arheologııalyq ǵylymı zertteýler Eýropada Qaıta órleý dáýirinde ǵana júrgizilgen.
Kosta-Rıkada analar kúni.
Ortalyq Amerıkanyń bul elinde jyl saıyn atalyp ótiledi.
ESTE QALAR OQIǴALAR
73 jyl buryn (1944) Qazaq memlekettik qyzdar pedagogıka ınstıtýty ashyldy. Shalǵaı aýdandardaǵy aýyldyń qyz balalaryn joǵary bilim alýǵa tartý, olardy rýhanı bıik, parasatty, bilikti mamandar etip tárbıeleý arqyly áleýmettik máselelerdi sheshý maqsatymen ashylǵan ınstıtýttyń bul kezeńi el tarıhynyń eleýli, qıyn da surapyl soǵys kezimen tuspa-tus keldi. Instıtýttyń alǵashqy rektory bolyp Tursyn Myrzabekova taǵaıyndaldy.
56 jyl buryn (1961) Qazaqstan kartasynda jańa eki qala Shahtınsk jáne Abaı qalalary paıda boldy.
Abaı qalasy - Qaraǵandy oblysyndaǵy Abaı aýdanynyń ortalyǵy. Qala irgetasy 1949 jyly Qaraǵandy kómir alabynyń batys telimderiniń ıgerilýine baılanysty Sherýbaınura kenti retinde qalanǵan. Qalada 5 shahta, «Shyǵys» kómir baıytý fabrıkasy, temir-quımatas buıymdary zaýyty, qurylys materıaldary jáne quralymdar kombınaty, tigin fabrıkasy, nan zaýyty, turmystyq qyzmet kórsetý kombınaty jumys isteıdi. Sondaı-aq onda Taý-ken tehnıkýmy, 13 mektep, 8 aýrýhana, 2 mýzyka, 1 sport mektebi, 2 oqýshylar úıi, mádenıet úıi, kınoteatr, kitaphana, stadıon, júzý basseıni bar.
Shahtınsk qalasy Sherýbaınura jáne Tentek ózenderi aralyǵynda Qaraǵandydan 50 shaqyrym jerde ornalasqan. Іrgesi 1949 jyly Tentek koksteletin kómir ken ornynyń ıgerilýine baılanysty qalanǵan. Qalanyń ákimshilik qaramaǵyna Shahan jáne Novodolınka poselkesi, Soltústik-batys eldi mekeni kiredi. Atalmysh óńirdiń tas kómir qory 4,5 mıllıard tonnany quraıdy. Qalada tehnologııalyq kolledj, kásiptik-tehnıkalyq mektep, 10-nan astam orta dárejeli bilim beretin oqý oryndary, kórkemóner, mýzyka, sport mektepteri jumys jasaıdy.
25 jyl buryn (1992) ádebıetshi, qoǵam qaıratkeri Saǵat Áshimbaevtyń turǵan úıine ornatylǵan eskertkish taqtanyń ashylý qurmetine oraı Almaty qalasy jurshylyǵynyń jıyny ótti.
Saǵat Áshimbaev (1947-1991) Qazaqstan Respýblıkasynyń saıasat qaıratkeri, ádebı synshy, telejýrnalıst, jazýshy.
Almaty oblysynyń Raıymbek aýdanynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin bitirgen.
Eńbek jolyn 1969 jyly «Jas Alash» gazetinde ádebıet jáne óner bóliminiń ádebı qyzmetkerliginen bastaǵan. «Juldyz» jýrnalynyń bólim meńgerýshisi, «Jas Alash» gazeti redaktorynyń orynbasary, «Jalyn» baspasynda qyzmet istegen, QazTV «Paryz pen Karyz» baǵdarlamasynyń júrgizýshisi, Qazaq KSR Televızııa jáne radıohabaryn taratý jónindegi memlekettik komıteti tóraǵasynyń orynbasary, tóraǵasy qyzmetterin atqarǵan.
«Syn muraty», «Talantqa taǵzym», «Parasatqa qushtarlyq», «Shyndyqqa súıispenshilik», «Aqıqatqa ińkárlik» atty kitaptardyń avtory. Almaty qalasynyń kósheleriniń birine onyń esimi berilgen. 1993 jyly Almaty oblysynyń Raıymbek aýdanyndaǵy Saǵat Áshimbaev atyndaǵy mekteptiń aldyna onyń músin-eskertkishi ornatyldy.
21 jyl buryn (1996) Qyzylorda oblysynyń Baıqońyr qalasynda qazaqtyń uly aqyny, fılosofy, aǵartýshy Abaı Qunanbaıulyna arnalǵan eskertkish ashyldy.
10 jyl buryn (2007) Pavlodar oblysy Qashyr aýylynda alǵash ret aýyldyq Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵy (HQKO) ashyldy.
5 jyl buryn (2012) QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev Qostanaıdaǵy jumys sapary kezinde «AgromashHoldıng» AQ men «SaryArqa Avtoprom» JShS-ne bardy.
Munda Elbasy qýattylyǵy jylyna 25 myń mashına bolatyn jańa óndiris alańynyń qurylys josparlarymen tanysty. QR Prezıdentine Qostanaı zaýytynda qurastyrylatyn avtomobıl modelderi kórsetildi.
N.Nazarbaevty atap aıtqanda sheneýnikterge arnalǵan avtomobılder qyzyqtyrdy. Zaýyttyń basshylyǵy bul mashınany óndiristiń maqtanyshy retinde sıpattady.
5 jyl buryn (2012) Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev Qostanaı oblysyna jumys sapary barysynda І.Omarov atyndaǵy oblystyq Qazaq drama teatrynda boldy
Qazaqstan Prezıdenti elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyndaǵy tabystar ónerge jappaı qyzyǵýshylyq týǵyzatynyna toqtaldy, sondaı-aq qazaqstandyq mádenıettiń joǵary deńgeıin atap ótti.
Qazaqstan Prezıdenti elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyndaǵy tabystar ónerge jappaı qyzyǵýshylyq týǵyzatynyna toqtaldy, sondaı-aq qazaqstandyq mádenıettiń joǵary deńgeıin atap ótti.
Drama teatrynyń jańa ǵımaratynda qajetti bólmeler qarastyrylǵan: grım jasaıtyn 10 bólme, daıyndyq jasaıtyn zal jáne ózge de tehnıkalyq bólmeler bar. Kásibı dybystyq, jaryq jabdyqtary, ilespe aýdarma apparattary jáne sahnaǵa beınebaqylaý ornatylǵan. Sondaı-aq jattyǵý zaly men qysqy baq bar.
Teatrdyń qurylysy 2010 jylǵy qyrkúıekte bastalyp, bıyl qańtarda aıaqtalǵan. Onda 276 oryndyq úlken zal jáne 50 oryndyq kishi zal bar.
103 jyl buryn (1914) Soltústik jáne Ońtústik Amerıka arasynda qazylǵan Panama arnasy resmı túrde ashyldy.
ESІMDER
92 jyl buryn (1925-1990) rejısser QOSYBAEV Murat Joldybaıuly dúnıege keldi.
Oral qalasynda týǵan. Almatydaǵy kınoakterler mektebin, Tashkent teatr ınstıtýtyn bitirgen.
Qazaq akademııalyq balalar men jasóspirimder teatrynda, Qaraǵandy oblystyq drama teatrynda bas rejısser qyzmetterin atqarǵan.
Ol atalmysh teatr sahnalarynda «Esirtken erke» (Sh.Qusaıynov), «Ápende» (N.Hıkmet), «Ybyraı Altynsarın» (M.Aqynjanov), «Búlinshilik» (D.A.Fýrmanovtyń romany boıynsha), «Úılený» (N.V.Gogol), «Qara qypshaq Qobylandy» (M.Áýezov), «Beý, qyzdar-aı!» (Q.Shańǵytbaev pen Q.Baıseıitov), «Qudaǵı kelipti» (Q.Muhamedjanov), «Aqan seri - Aqtoty» (Ǵ.Músirepov), t.b. spektaklderdi sahnalady.
89 jyl buryn (1928-1994) aqyn, Qazaqstannyń halyq jazýshysy, Qazaq KSR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri QAIYRBEKOV Ǵafý dúnıege keldi.
Qostanaı oblysynyń Torǵaı qalasynda týǵan. Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn bitirgen. Qazaq memlekettik baspasy poezııa redaktsııasynyń basshysy, «Qazaq ádebıeti» gazeti bas redaktorynyń orynbasary, «Jazýshy» baspasy poezııa redaktsııasynyń meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. 1968-1973 jyldary - Qazaqstan Jazýshylar odaǵy poezııa sektsııasynyń jetekshisi. 1973-1989 jyldary - «Juldyz» jýrnaly bas redaktorynyń orynbasary. Qazaqstan Jazýshylar odaǵy Aqyndar qaýymdastyǵynyń prezıdenti bolǵan. Aqynnyń «Qurdastar», «Dala qońyraýy», «Jer astyndaǵy juldyzdar», «Qanatty jyldar», «Belasar», «Juldyzdy taǵdyrlar», «Eltinjal», «Aq jelken», «Úsh qııan», «Balyqshy Ivan», «Qosbasar», «Taýlar sóıleıdi», «Aral áýenderi», «Balqýraı», «Kún balasy», «Bolshevık aýyly», «Altyn besik», «Kósemniń nurly atymen», «Dala sazdary», «Torǵaı tolqyny», «Asý alda», «Jelqaıyq», «Bir kemeniń ústinde», «Mańǵystaý mańǵazdary», «Kúnteńesken» poemalar, povester, óleńder, ocherkter, kóptegen ánderdiń óleńderi men 40-tan asa kitaptyń avtory. Kórkem aýdarma salasynda Rýdakıdiń, Baıronnyń, Pýshkınniń, Lermontovtyń, Nekrasovtyń, Shevchenkonyń, Maqtymqulynyń, Tolstoıdyń, Kýprınniń, Korolenkonyń, Býnınniń, Esenınniń, Ǵamzatovtyń shyǵarmalaryn qazaq tiline tárjimalaǵan.
«Halyqtar dostyǵy» ordenimen, «Eńbektegi erligi úshin» medalimen marapattalǵan.
87 jyl buryn (1930-1992) kompozıtor, Qazaqstannyń halyq ártisi, Qazaqstannyń qazirgi ánuranynyń avtory QALDAıAQOV Shámshi dúnıege keldi.
Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Otyrar aýdanynda týǵan. Saryaǵashtaǵy Qapylanbek maldárigerlik tehnıkýmyn, Tashkenttegi mýzyka ýchılışesin, Almaty memlekettik konservatorııasyn bitirgen.
1950 jyldan bastap shyǵarmashylyq qyzmetpen aınalysqan. Ol ulttyq mýzyka óneriniń án janryna asa aıqyn, sońǵy lep ala kelgen sazger retinde tanyldy. Onyń ánderi qulaqqa jaǵymdy, júrekke jyly qabyldanyp, jurtshylyqtyń súıispenshiligine bólendi. Kompozıtor shyǵarmalarynyń taqyryptyq, mazmundyq aýqymy asa keń. Elge, jerge, Otanǵa, ata-anaǵa, jarǵa, dos-jaranǵa degen súıispenshilik Shámshi shyǵarmalarynyń basty taqyryby. Onyń azamattyq lırıkaǵa tunǵan, respýblıkamyzdyń keń baıtaq jerin jyrǵa qosatyn «Aq erke - Aq Jaıyq», «Arys jaǵasynda», «Syr sulýy», «Teriskeı», «Qarqaraly», «Ómir ózen», t.b. týyndylaryn jurtshylyq erekshe yqylaspen qabyldady. Kompozıtordyń marsh ekpindi, jigerli, shattyqpen shyrqalatyn «Meniń Qazaqstanym», «Baqyt qushaǵynda», «Bárinen de sen sulý» sııaqty ánderi halyq arasyna keńinen tarady.
1992 jyldan bastap sazgerler men ánshiler úshin Qaldaıaqov atyndaǵy halyqaralyq baıqaý-festıval dástúrli túrde ótkizilip turady.
Shymkent qalasynda oblystyq fılarmonııa, bir kóshe, Almaty qalasynda bir kóshe, kompozıtor týǵan ólke - Sháýildir aýylyndaǵy mýzyka mektebi - Qaldaıaqov esimimen atalady. Shymkent fılarmonııasynyń aldyna Qaldaıaqov eskertkishi ornatylǵan 1991 jyly ol jaıly ǵumyrnamalyq «Jyldarym meniń, jyrlarym meniń» (rejısseri T.Ahmetov) degen derekti telefılm túsirilip, «Shámshiǵumyr» estelikter men maqalalar jınaǵy jaryq kórdi.
79 jyl buryn (1938) aktrısa, Qazaqstannyń halyq ártisi TASYBEKOVA Torǵyn dúnıege keldi.
Almaty oblysynyń Іle aýdanynda týǵan. Qurmanǵazy atyndaǵy Almaty memlekettik konservatorııasyn bitirgen. Qazaq drama teatrynda Marsela (Lope de Vega «Shóp qoryǵan ıt»), Aıbala (Á.Tájibaev «Toı bolady»), Jansulý (Q.Shańǵytbaev, Q.Baıseıitov «Beý, qyzdar-aı»), Baıan (Ǵ.Músirepov «Qozy Kórpesh - Baıan sulý»), Qurtqa (M.Áýezov «Qobylandy») rólderin oınaǵan. Radıo-teleqoıylymdarǵa, kınofılmderge qatysqan. «Qazaqfılm» kınostýdııasy túsirgen «Án qanatynda» atty kórkem fılmde oınaǵan Sábıra beınesi otandyq kınoónerdiń altyn qoryndaǵy akterlik sheberliktiń aıshyqty úlgisi retinde baǵalanǵan.
62 jyl buryn (1955) QR Joǵarǵy sotynyń sýdıasy NURALIN Dáýlen Dáýletuly dúnıege keldi.
Kókshetaý oblysynda týǵan. S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgeen. 1972-1973 jyldary - Almaty qalasy Lenın aýdanynyń notarıaldyq keńsesiniń hatshysy, 1973-1978 jyldary - Kókshetaý qalasy prokýratýrasynda taǵlymdamadan ótýshi. 1979-1981 jyldary - Kókshetaý qalasy prokýratýrasynyń aǵa tergeýshisi. 1981-1990 jyldary - Kókshetaý oblystyq sotynyń múshesi. 1990-1997 jyldary - Kókshetaý oblystyq soty tóraǵasynyń orynbasary. 1997 jylǵy qańtar-1997 jylǵy mamyr aılarynda - Kókshetaý oblystyq sotynyń qylmystyq ister boıynsha alqasynyń tóraǵasy. 1997-1999 jyldary - Soltústik Qazaqstan oblystyq sotynyń sýdıasy. Qazirgi qyzmetinde - 1999 jyldan beri.
«Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl» (2005), «Astananyń 10 jyldyǵy» (2008) medaldarymen; QR Sottar odaǵynyń «Úsh bı» qurmet belgisimen marapattalǵan.
61 jyl buryn (1956) «Fıtohımııa» Halyqaralyq ǵylymı-óndiristik holdınginiń» basqarma tóraǵasy ÁDEKENOV Serǵazy Myńjasaruly dúnıege keldi.
Qaraǵandy oblysy Qarqaraly aýdanynyń Egindibulaq kentinde týǵan.
1978 jyly Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin «hımııa» mamandyǵy boıynsha bitirgen.
1978-1983 jyldary - Qazaq KSR ǴA Hımııa-metallýrgııa ınstıtýtynyń aǵa laboranty, ınjeneri, kishi ǵylymı qyzmetkeri; 1983-1995 jyldary - QR UǴA organıkalyq sıntez jáne kómir hımııasy Instıtýtynyń tabıǵı quramdar laboratorııasynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri, meńgerýshisi; 1995-2006 jyldary - ınstıtýt dırektory; 2006-2009 jyldary - «Fıtohımııa» ǵylymı-óndiristik ortalyǵy» AQ Prezıdenti (2009 jyly «Fıtohımııa» Halyqaralyq ǵylymı-óndiristik holdıngi» bolyp ózgertilgen); 2009 jyldan osy ýaqytqa deıin - «Fıtohımııa» Halyqaralyq ǵylymı-óndiristik holdınginiń» basqarma tóraǵasy.
«Qurmet» ordenimen, «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl», «Eren eńbegi úshin», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasyna 10 jyl», «10 jyl Astana», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamentine 10 jyl», QR Tuńǵysh Prezıdenti N.Á. Nazarbaev atyndaǵy altyn, «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 20 jyl» medaldarymen, «Qazaqstan máslıhattaryna 20 jyl» (2014), «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 20 jyl» (2015) merekelik medaldarymen, Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet Gramotasymen (1981) marapattalǵan, Ǵylym men tehnıka salasyndaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik syılyǵynyń ıegeri.
54 jyl buryn (1963-2000) halyqaralyq dárejedegi sport sheberi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen sport sheberi, sambodan álem chempıony, álem kýbogynyń ıegeri, Álem chempıony, KSRO chempıony ShAIHIEV Asqar Tastaıuly dúnıege keldi.
40 jyl buryn (1967) QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty (VI shaqyrylym), agrarlyq máseleler komıtetiniń múshesi BARLYBAEV Erlan Haılanuly dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynda týǵan.
1990 jyly Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýty, mamandyǵy - «Tekserý jáne baqylaý»
2011-2014 jyldary - Reseı Federatsııasy Prezıdenti janyndaǵy memlekettik qyzmet jáne halyq sharýashylyǵy akademııasy, biliktiligi - iskerlik ákimshilik doktory (Doctor of Business Administration (DBA)
Jumys tájirıbesi: 1990 - 1992 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasynyń Energetıka mınıstrligi sýmen jabdyqtaý jumys basqarmasy bas býhgalterdiń orynbasary, 1992 - 2002 jyldary - «BAER» kompanııasynyń prezıdenti, 2002 - 2008 jyldary - «SÚT» AQ (Pavlodar qalasy) basqarma tóraǵasy, 2008 - 2016 jyldary - «Mal ónimderi» AQ dırektorlar keńesiniń múshesi, 2009 - 2010 jyldary - «GorElektroSet» AQ (Ekibastúz qalasy) basqarma tóraǵasynyń ekonomıka jáne qarjy boıynsha orynbasary, 2010 -2016 jyldary - «GorElektroSet» AQ (Ekibastuz qalasy) Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy, 2010 -2011 jyldary - "Atameken" QUEP basqarma tóraǵasynyń halyqaralyq máseleler boıynsha orynbasary, 2011 j. - «Ak jol» demokratııalyq partııasy tóraǵasynyń orynbasary (ekonomıkalyq saıasat jáne kásipkerlikti qoldaý), 2016 jylǵy naýryzdan - VI saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty.
2013 jyly "Qurmet" ordenimen nagradtalǵan.
248 jyl buryn (1769-1821) uly frantsýz ımperatory NAPOLEON I (Bonapart) dúnıege keldi.
16 jasynda artıllerııa kishi leıtenanty sheninde áskerı qyzmetin bastady. 1799 jyly memlekettik tóńkeris jasap, birte-birte bılikti óz qolyna alyp, 5 jyldan keıin ımperator boldy. Ol kóptegen joryqtar uıymdastyryp, ımperııa aýmaǵyn meılinshe ulǵaıtty. Alaıda 1812 jylǵy Reseımen soǵysy onyń «Uly armııasyn» kúıretip qana qoıǵan joq, sonymen birge Eýropada Napoleon ezgisine qarsy ult-azattyq kúrestiń bastalýyna uıytqy boldy. 1814 jyly naýryzda Parıjge engen odaqtastar áskeri ony ornynan túsýine májbúr etti. Ol 1815 jyly Elba aralynan Frantsııaǵa qaıta oralyp, ekinshi ret «júz kún» bılik qurdy. 1815 jyly 2 maýsymda Vaterloo túbinde Reseı, Anglııa, Germanııa áskerlerinen jeńilip, 6 jyldan keıin Qasıetti Elena aralynda qaıtys boldy.