15 tamyz.QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
15 tamyz, JUMA
Úndistan Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Táýelsizdik kúni (1947). Úndistan - Ońtústik Azııada ornalasqan memleket. Soltústiginde Qytaı, Nepalmen, soltústik-batysynda Pákistan, Aýǵanstanmen, soltústik-shyǵysynda Bangladeshpen, shyǵysynda Býtan, Bırmamen (Mıanma) shektesedi. Memleket quramyna Arab teńizindegi Lakkadıv, Amındıv, Bengal shyǵanaǵyndaǵy Andaman, Nıkobar araldary da kiredi. Halqynyń sany jaǵynan Qytaıdan keıingi ekinshi orynda. Astanasy - Delı qalasy. Resmı tili - hındı, aǵylshyn tilderi, sondaı-aq ártúrli shtattarynda memlekettik til dárejesinde qoldanylatyn 10-nan astam til bar. Jalpy Úndistanda 1600-dan astam til men dıalekti bar. Úndistan 25 shtattan jáne 7 odaqtas aýmaqtan turatyn Federatıvti Respýblıka. Ár shtatynyń jáne keıbir odaqtas aýmaǵynyń mınıstr basqaratyn úkimeti jáne zań shyǵarý jınalysy bar. Úndistannyń memleket basshysy - Premer-Mınıstr. Aqsha birligi - rýpıı. Qazaqstan Respýblıkasy men Úndistan arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy aqpannyń 23-inde ornatyldy.
Koreıa Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Respýblıka jarııalanǵan kúni (1948). Koreıa - Shyǵys Azııadaǵy Koreı túbeginde ornalasqan memleket. Shekarasy Qytaımen jáne Reseımen shektesedi. Ákimshilik jaǵynan 9 provıntsııadan jáne tikeleı ortalyqqa baǵynatyn 6 qaladan turady. Astanasy - Seýl qalasy. Resmı tili - koreı tili. Aqsha birligi - von. Memleket basshysy - Prezıdent. Zań shyǵarýshy organy - Ulttyq jınalys. Qazaqstan Respýblıkasy men Koreıa arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy qańtardyń 28-inde ornatyldy.
Kongo Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Táýelsizdik kúni (1960). Kongo - Ortalyq Afrıkada ornalasqan memleket. Ońtústiginde Angolamen, shyǵysynda Kongo Demokratııalyq Respýblıkasymen, soltústiginde Kamerýn, Ortalyq Afrıka Respýblıkasymen, batysynda Gabonmen, ońtústik-batysy Atlant muhıtymen shektesedi. Ákimshilik jaǵynan 10 oblysqa jáne Brazzavıl avtonomııalyq kommýnasyna bólinedi. Astanasy - Trazzavıl qalasy. Resmı tili - frantsýz tili, sonymen qatar bantý tili men Kongo ózeniniń orta aǵysy aýmaǵyndaǵy etnoaralyq sóılesý tili lıngala keńinen taraǵan. Aqsha birligi - Afrıka qarjy qaýymdastyǵy franki. Memleket basshysy - Prezıdent. Zań shyǵarýshy organy eki palataly parlament - Senat jáne Ulttyq jınalys.
Polıak Halyq armııasy kúni. 1920 jyly tamyz aıynda Qyzyl Armııanyń Batys maıdany men Polıak Armııasy arasynda Varshava shaıqasy boldy. Shaıqas tamyzdyń 13-nen 16-yna deıin sozyldy.
Ulttyq eske alý kúni (Nıderlandyda ótetin jyl saıynǵy úlken sherý (Gollandııa). Bul kún Tynyq muhıtta ekinshi Dúnıejúzilik soǵystyń aıaqtalýyna oraı atap ótiledi. Jyl saıyn Amsterdamnyń ońtústik bóligindegi Martın Lıýter Kıng saıabaǵynda karnavaldar men qoıylymdardyń úlken sherýi ótedi. Saıabaqqa kirý keshki saǵat 18.00-ge deıin tegin, odan keıin aqyly. Sonymen qatar saıabaqta parodııa dýmany ótedi.
Arheolog kúni. Arheologııa - tarıh ǵylymynyń kóne dáýir men orta ǵasyrdaǵy adamzat qoǵamy damýynyń zańdylyqtary men negizgi kezeńderin zertteıtin salasy. Arheologııa termıni jyl sanaýǵa deıingi 4 ǵasyrda kóne zamandy zertteıtin retinde qoldanyla bastaǵanymen, ǵylymı arheologııalyq zertteýler Eýropada Qaıta órkendeý dáýirinde ǵana júrgizilgen.
Kosta-Rıkada analar kúni. Jyl saıyn atalyp ótiledi.
ESTE QALAR OQIǴALAR
5 3 jyl buryn (1961) Qazaqstan kartasynda jańa eki qala Shahtınsk jáne Abaı paıda boldy. Abaı Qaraǵandy oblysyndaǵy Abaı aýdanynyń ortalyǵy. Qala irgetasy 1949 jyly Qaraǵandy kómir alabynyń batys telimderiniń ıgerilýine baılanysty Sherýbaınura kenti retinde qalanǵan. Qalada 5 shahta, «Shyǵys» kómir baıytý fabrıkasy, temir-quımatas buıymdary zaýyty, qurylys materıaldary jáne quralymdar kombınaty, tigin fabrıkasy, nan zaýyty, turmystyq qyzmet kórsetý kombınaty jumys isteıdi. Sondaı-aq onda Taý-ken tehnıkýmy, 13 mektep, 8 aýrýhana, 2 mýzyka, 1 sport mektebi, 2 oqýshylar úıi, mádenıet úıi, kınoteatr, kitaphana, stadıon, júzý basseıni bar. Shahtınsk qalasy Sherýbaınura jáne Tentek ózenderi aralyǵynda Qaraǵandydan 50 shaqyrym jerde ornalasqan. Іrgesi 1949 jyly Tentek koksteletin kómir ken ornynyń ıgerilýine baılanysty qalanǵan. Qalanyń ákimshilik qaramaǵyna Shahan jáne Novodolınka poselkesi, Soltústik-batys eldi mekeni kiredi. Atalmysh óńirdiń tas kómir qory 4,5 mıllıard tonnany quraıdy. Qalada tehnologııalyq kolledj, kásiptik-tehnıkalyq mektep, 10-nan astam orta dárejeli bilim beretin oqý oryndary, kórkemóner, mýzyka, sport mektepteri jumys jasaıdy.
100 jyl buryn (1914) Soltústik jáne Ońtústik Amerıka arasynda qazylǵan Panama arnasy resmı túrde ashyldy.
2 2 jyl buryn (1992) ádebıetshi, qoǵam qaıratkeri Saǵat Áshimbaevtyń turǵan úıine ornatylǵan eskertkish taqtanyń ashylý qurmetine oraı Almaty qalasy jurshylyǵynyń jıyny ótti. Saǵat Áshimbaev (1947-1991) Qazaqstan Respýblıkasynyń saıasat qaıratkeri, ádebı synshy, telejýrnalıst, jazýshy. Almaty oblysynyń Raıymbek aýdanynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin bitirgen. Eńbek jolyn 1969 jyly «Jas Alash» gazetinde ádebıet jáne óner bóliminiń ádebı qyzmetkerliginen bastaǵan. «Juldyz» jýrnalynnyń bólim meńgerýshisi, «Jas Alash» gazeti redaktorynyń orynbasary, «Jalyn» baspasynda qyzmet istegen, QazTV «Paryz pen Karyz» baǵdarlamasynyń júrgizýshisi, Qazaq KSR Televızııa jáne radıohabaryn taratý jónindegi memlekettik komıteti tóraǵasynyń orynbasary, tóraǵasy qyzmetterin atqarǵan. «Syn muraty», «Talantqa taǵzym», «Parasatqa qushtarlyq», «Shyndyqqa súıispenshilik», «Aqıqatqa ińkárlik» atty kitaptardyń avtory. Almaty qalasynyń kósheleriniń birine onyń esimi berilgen. 1993 jyly Almaty oblysynyń Raıymbek aýdanyndaǵy Saǵat Áshimbaev atyndaǵy mekteptiń aldyna onyń músin-eskertkishi ornatyldy.
1 8 jyl buryn (1996) Qyzylorda oblysynyń Baıqońyr qalasynda qazaqtyń uly aqyny, fılosofy, aǵartýshy, kompozıtor, qazaqtyń realıstik jańa jazba ádebıetiniń negizin qalaýshy Abaıǵa arnalǵan eskertkishi ashyldy.
7 jyl buryn (2007) Pavlodar oblysy Qashyr aýylynda alǵash ret aýyldyq Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵy (HQO) ashyldy.
5 jyl buryn (2009) Astanadaǵy áýejaıdyń aýmaǵyndaǵy jańa fýtbol alańynyń ashylý rásimi ótti. Sport alańynyń ashylýy astanalyq áýejaı qyzmetkerlerin sport rýhyna baýlýdyń jáne salaýatty ómir saltyn yntalandyrýdyń eń mańyzdy úlesi bolyp tabylady.
ESІMDER
11 1 jyl buryn (1903-1970) Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń korrespondent múshesi AITALIEV Jarqyn dúnıege keldi. Batys Qazaqstan oblysynda týǵan. Tomsk tehnologııalyq ınstıtýtyn bitirgen. Ol 1930-1938 jyldary Ortalyq Qazaqstan, Jońǵar Alataýynda paıdaly qazyndylar kenderin izdeý, barlaý jumystaryn júrgizip, Altaıda birneshe, onyń ishinde Aqtaý sırek metaldar kenin tapqan. 1938 jyldan «Qalbaqalaıy» kombınatynyń bas ınjeneri, barlaý partııalarynyń bastyǵy, «Nıkel-qalaıy barlaý» tresine qarasty Qalba-Naryn geologııalyq-barlaý mekemesiniń, «Altaı tústi metall barlaý» tresiniń sırek metaldar bóliminiń, Qazaq KSR Ǵylym akademııasy Altaı keshendi ǵylymı-zertteý ekspedıtsııasynyń bastyǵy bolǵan. 1949-1956 jyldary - Altaı ken-metallýrgııa ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń dırektory jáne geologııa bóliminiń meńgerýshisi. 1957-1963 jyldary - Qazaq KSR geologııa mınıstriniń orynbasary. 1963 jyldan ómiriniń sońyna deıin Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń sektor meńgerýshisi bolǵan. «Eńbek Qyzyl Tý», «Qurmet belgisi» ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan.
8 6 jyl buryn (1928-1994) aqyn, Qazaqstannyń halyq jazýshysy, Qazaq KSR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri QAIYRBEKOV Ǵafý dúnıege keldi. Qostanaı oblysynyń Torǵaı qalasynda týǵan. Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn bitirgen. Qazaq memlekettik baspasy poezııa redaktsııasynyń basshysy, «Qazaq ádebıeti» gazeti bas redaktorynyń orynbasary, «Jazýshy» baspasy poezııa redaktsııasynyń meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. 1968-1973 jyldary - Qazaqstan Jazýshylar odaǵy poezııa sektsııasynyń jetekshisi. 1973-1989 jyldary - «Juldyz» jýrnaly bas redaktorynyń orynbasary. Qazaqstan Jazýshylar odaǵy Aqyndar qaýymdastyǵynyń prezıdenti bolǵan. Aqynnyń «Qurdastar», «Dala qońyraýy», «Jer astyndaǵy juldyzdar», «Qanatty jyldar», «Belasar», «Juldyzdy taǵdyrlar», «Eltinjal», «Aq jelken», «Úsh qııan», «Balyqshy Ivan», «Qosbasar», «Taýlar sóıleıdi», «Aral áýenderi», «Balqýraı», «Kún balasy», «Bolshevık aýyly», «Altyn besik», «Kósemniń nurly atymen», «Dala sazdary», «Torǵaı tolqyny», «Asý alda», «Jelqaıyq», «Bir kemeniń ústinde», «Mańǵystaý mańǵazdary», «Kúnteńesken» poemalar, povester, óleńder, ocherkter, kóptegen ánderdiń óleńderi men 40-tan asa kitaptyń avtory. Kórkem aýdarma salasynda Rýdakıdiń, Baıronnyń, Pýshkınniń, Lermontovtyń, Nekrasovtyń, Shevchenkonyń, Maqtymqulynyń, Tolstoıdyń, Kýprınniń, Korolenkonyń, Býnınniń, Esenınniń, Ǵamzatovtyń shyǵarmalaryn qazaq tiline tárjimalaǵan. «Halyqtar dostyǵy» ordenimen, «Eńbektegi erligi úshin» medalimen marapattalǵan.
8 6 jyl buryn (1928) balet ártisi, Qazaqstannyń halyq ártisi MANSKAıA Inessa Ivanovna dúnıege keldi. Almaty qalasynda týǵan. Almaty horeografııalyq ýchılışesin bitirgen. 1945 jyldan Qazaq akademııalyq opera jáne balet teatrynyń bıshisi, pedagog-repetıtory, Klassıkalyq bı ansambliniń bıshi-solısi, pedagog-repetıtory bolǵan. Onyń repertýarynda Altynaı (N.Tilendıev, L.Stepanov, E.Manaev «Dostyq jolymen»), Zarema (B.Asafev «Baqshasaraı burqaǵy»), Mırta (A.Adan «Jızel») t.b. partııalar bar. 1958 jyly Máskeýde ótken qazaq ádebıeti men óneriniń onkúndigine qatysqan. «Qurmet belgisi» ordenimen marapattalǵan.
7 6 jyl buryn (1938) akter, Qazaqstannyń halyq ártisi TASYBEKOVA Torǵyn dúnıege keldi. Almaty oblysynyń Іle aýdanynda týǵan. Qurmanǵazy atyndaǵy Almaty memlekettik konservatorııasyn bitirgen. Qazaq drama teatrynda Marsela (Lope de Vega «Shóp qoryǵan ıt»), Aıbala (Á.Tájibaev «Toı bolady»), Jansulý (Q.Shańǵytbaev, Q.Baıseıitov «Beý, qyzdar-aı»), Baıan (Ǵ.Músirepov «Qozy Kórpesh - Baıan sulý»), Qurtqa (M.Áýezov «Qobylandy») rólderin oınaǵan. Radıo-teleqoıylymdarǵa, kınofılmderge qatysqan. «Qazaqfılm» kınostýdııasy túsirgen «Án qanatynda» atty kórkem fılmde oınaǵan Sábıra beınesi otandyq kınoónerdiń altyn qoryndaǵy akterlik sheberliktiń aıshyqty úlgisi retinde baǵalanǵan.
7 6 jyl buryn (1938) aqyn, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi NURǴALIEV Ótejan dúnıege keldi. Aqtóbe oblysynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. Eńbek jolyn orta mekteptiń muǵalimi bolyp bastaǵan. 1968-1969 jyldary «Qazaqstan pıoneri» gazetinde, «Jalyn» baspasynda, Qazaq teledıdarynda jumys istegen. Aqynnyń «Meniń mahabbatym», «Aq nóser», «Nóserden keıin», «Aı astynda aqboz úı», «Qaıyńdy toǵaı», «Soǵystyń sońǵy jazy», «Tynyshtyq», «Afına mektebi», t.b. jyr jınaqtary jaryq kórgen.
6 6 jyl buryn (1948) tehnıka ǵylymynyń doktory, professor, Lenın komsomoly syılyǵynyń laýreaty KENJÁLIEV Baǵdáýlet Kenjáliuly dúnıege keldi. Qyzylorda oblysynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 1975-1999 jyldary Metallýrgııa jáne ken baıytý ınstıtýtynyń ınjeneri, aǵa ınjeneri, kishi, aǵa ǵylymı qyzmetkeri, zerthana, bólim meńgerýshisi, dırektordyń orynbasary qyzmetterin atqarǵan. 1999 jyldan bastap osy ınstıtýttyń dırektory bolyp isteıdi. Ǵalymnyń negizgi ǵylymı eńbekteri baıytylýy qıyn kenderdi, jartylaı ónimder men tústi jáne asyl metaldardy ekinshi rettik shıkizat retinde qaıta óńdeý tehnologııasyna arnalǵan. Ol Aqtoǵaı jáne Aıdarly ken oryndaryndaǵy mys kenderin úıindi ádispen shaımalaýdyń tıimdiligin zerttegen. 200-den astam ǵylymı jarııalanymnyń, onyń ishinde 3 monografııanyń jáne 3 patenttiń avtory. Medaldarmen marapattalǵan.
6 6 jyl buryn (1948) geologııa-mıneralogııa ǵylymdarynyń doktory, Qazaqstan jáne Halyqaralyq mıneraldy resýrstar akademııalarynyń, «Eýrazııa» halyqaralyq ekonomıkalyq akademııasynyń korrespondent múshesi QÝANDYQOV Baltabek Muqanuly dúnıege keldi. Atyraý oblysynda týǵan. Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtyn bitirgen. Eńbek jolyn Bıikjal munaı barlaý ekspedıtsııasynyń ınjener geology bolyp bastaǵan. 1975-1979 jyldary - Embi aýdandyq partııa komıtetiniń nusqaýshysy, Atyraý oblystyq komsomol komıtetiniń hatshysy. 1979-1991 jyldary - «Qazmunaıgazbarlaý» basqarmasynyń aǵa geology, bólim bastyǵynyń orynbasary, «Atyraýmunaıgazbarlaý» birlestiginiń bólim bastyǵy, bas geology. 1991-1992 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Geologııa jáne jer qoınaýyn qorǵaý jónindegi memlekettik komıtetiniń basqarma bastyǵy. 1992-1994 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Geologııa jáne jer qoınaýyn qorǵaý mınıstriniń, Energetıka jáne otyn resýrstary mınıstriniń orynbasary. 1993-1997 jyldary - «Qazaqstankaspııshelf» memlekettik kompanııasynyń prezıdenti. 1997-1998 jyldary - «Qazaqoıl» ulttyq munaı-gaz kompanııasynyń prezıdenti.1998-2001 jyldary - «Chevron Overseas Petroleum Inc.» kompanııasynyń Kalıfornııadaǵy ortalyq keńsesiniń bas keńesshisi. 2001 jyldan bastap «Nelson Resources Ltd.» kompanııasynyń prezıdenti bolyp isteıdi. Birneshe kitaptyń 60-tan astam ǵylymı maqala men eńbektiń, sonyń ishinde 4 monografııanyń avtory. «Qurmet» ordenimen marapattalǵan.
5 1 jyl buryn (1963-2000) halyqaralyq dárejedegi sport sheberi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen sport sheberi, sambodan álem chempıony, álem kýbogynyń ıegeri, Álem chempıony, KSRO chempıony ShAIHIEV Asqar Tastaıuly dúnıege keldi.
24 5 jyl buryn (1769-1821) uly frantsýz ımperatory NAPOLEON I (Bonapart) dúnıege keldi. 16 jasynda artıllerııa kishi leıtenanty sheshinde áskerı qyzmetin bastady. 1799 jyly memlekettik tóńkeris jasap, birte-birte bılikti óz qolyna alyp, 5 jyldan keıin ımperator boldy. Ol kóptegen joryqtar uıymdastyryp, ımperııa aýmaǵyn meılinshe ulǵaıtty. Alaıdy frantsýz basqynshylaryna qarsy Reseıdiń 1812 jylǵy soǵysy onyń «Uly armııasyn» kúıretip qana qoıǵan joq, sonymen birge Eýropada Napoleon ezgisine qarsy ult-azattyq kúrestiń bastalýyna uıytqy boldy. 1814 jyly naýryzda Parıjge engen odaqtastar áskeri ony ornynan túsýine májbúr etti. Ol 1815 jyly Elba aralynan Frantsııaǵa qaıta oralyp, ekinshi ret «júz kún» bılik qurdy. 1815 jyly maýsmnyń 2-inde Vaterloo túbinde Reseıǵ Anglııa, Germanııa áskerlerinen jeńilip, 6 jyldan keıin Qasıetti Elena aralynda qaıtys boldy.
8 9 jyl buryn (1925-1990) rejısser QOSYBAEV Murat Joldybaıuly dúnıege keldi. Oral qalasynda týǵan. Almatydaǵy kınoakterler mektebin, Tashkent teatr ınstıtýtyn bitirgen. Qazaq akademııalyq balalar men jasóspirimder teatrynda, Qaraǵandy oblystyq drama teatrynda bas rejısser qyzmetterin atqarǵan. Ol atalmysh teatr sahnalarynda «Esirtken erke» (Sh.Qusaıynov), «Ápende» (N.Hıkmet), «Ybyraı Altynsarın» (M.Aqynjanov), «Búlinshilik» (D.A.Fýrmanovtyń romany boıynsha), «Úılený» (N.V.Gogol), «Qara qypshaq Qobylandy» (M.Áýezov), «Beý, qyzdar-aı!» (Q.Shańǵytbaev pen Q.Baıseıitov), «Qudaǵı kelipti» (Q.Muhamedjanov), «Aqan seri - Aqtoty» (Ǵ.Músirepov), t.b. spektaklderdi sahnalady.
8 4 jyl buryn (1930-1992) kompozıtor, Qazaqstannyń halyq ártisi, Qazaqstannyń qazirgi ánuranynyń avtory QALDAıAQOV Shámshi dúnıege keldi. Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Otyrar aýdanynda týǵan. Saryaǵashtaǵy Qapylanbek maldárigerlik tehnıkýmyn, Tashkenttegi mýzyka ýchılışesin, Almaty memlekettik konservatorııasyn bitirgen. 1950 jyldan bastap shyǵarmashylyq qyzmetpen aınalysqan. Ol ulttyq mýzyka óneriniń án janryna asa aıqyn, sońǵy lep ala kelgen sazger retinde tanyldy. Onyń ánderi qulaqqa jaǵymdy, júrekke jyly qabyldanyp, jurtshylyqtyń súıispenshiligine bólendi. Kompozıtor shyǵarmalarynyń taqyryptyq, mazmundyq aýqymy asa keń. Elge, jerge, Otanǵa, ata-anaǵa, jarǵa, dos-jaranǵa degen súıispenshilik Shámshi shyǵarmalarynyń basty taqyryby. Onyń azamattyq lırıkaǵa tunǵan, respýblıkamyzdyń keń baıtaq jerin jyrǵa qosatyn «Aq erke - Aq Jaıyq», «Arys jaǵasynda», «Syr sulýy», «Teriskeı», «Qarqaraly», «Ómir ózen», t.b. týyndylaryn jurtshylyq erekshe yqylaspen qabyldady. Kompozıtordyń marsh ekpindi, jigerli, shattyqpen shyrqalatyn «Meniń Qazaqstanym», «Baqyt qushaǵynda», «Bárinen de sen sulý» sııaqty ánderi halyq arasyna keńinen tarady. 1992 jyldan bastap sazgerler men ánshiler úshin Qaldaıaqov atyndaǵy halyqaralyq baıqaý-festıval dástúrli túrde ótkizilip turady. Shymkent qalasynda oblystyq fılarmonııa, bir kóshe, Almaty qalasynda bir kóshe, kompozıtor týǵan ólke - Sháýildir aýylyndaǵy mýzyka mektebi - Qaldaıaqov esimimen atalady. Shymkent fılarmonııasynyń aldyna Qaldaıaqov eskertkishi ornatylǵan 1991 jyly ol jaıly ǵumyrnamalyq «Jyldarym meniń, jyrlarym meniń» (rejısseri T.Ahmetov) degen derekti telefılm túsirilip, «Shámshiǵumyr» estelikter men maqalalar jınaǵy jaryq kórdi.
6 4 jyl buryn (1950) «Samuryq» holdıngi munaıgaz aktıvterin basqarý jónindegi dırektory KEShÝBAEV Ǵalıaýsat Qaıyrbekuly dúnıege keldi.
Pavlodar qalasynda týǵan. V.I. Lenın atyndaǵy Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtyn «Avtomatıka jáne telemehanıka» mamandyǵy boıynsha (1972), Reseı basqarý akademııasyn «Áleýmettiksaıası qatynastar teorııasy» mamandyǵy boıynsha (1992) bitirgen.
1972 jyldan - «Mańǵyshlaqmunaı» ÓB «Ózenmunaı» MGÓB basqarmasynda sheber, ınjener, aǵa ınjener, komsomol komıtetiniń hatshysy. 1977 jyldan - Jańaózen qalalyq komsomol komıtetiniń birinshi hatshysy. 1980 jyldan - Jańaózen qalalyq partııa komıtetiniń nusqaýshysy, belim bastyǵy. 1982 jyldan - «Mańǵyshlaqmunaı» ÓB «Ózenmunaı» MGÓB partııa komıtetiniń hatshysy. 1983 jyldan - qalalyq partııa komıtetinde belim bastyǵy, ekinshi hatshysy. 1986 jyldan - Mańǵyshlaq oblystyq partııa komıtetiniń enerkásip jáne kelik beliminiń meńgerýshisi. 1988 jyldan - «Mańǵyshlaqmunaı» ÁB OITQ bastyǵynyń orynbasary. 1989 jyldan - Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq Komıtetiniń jaýapty uıymdastyrýshysy. 1991 jyldan - «Qazaqstanmunaıgaz» UMK bas mamany, tehnıkalyq basqarma bastyǵy. 1992 jyldan - QR Energetıka jáne otyn resýrstary mınıstrligi syrtqy ekonomıkalyq qyzmet basqarmasynyń bastyǵy. 1995 jyldan - QR munaı jáne gaz enerkásibi mınıstriniń orynbasary. 1997 jyldan «Qazaqoıl» UMK vıtse-prezıdenti. 1998 jyldan QR Premer-mınıstri keńsesi basshysynyń orynbasary.1999 jyldan - «Qazaqoıl» UMK vıtse-prezıdenti - apparatynyń jetekshisi, birinshi vıtse-prezıdenti. 2002 jyldan - «QazMunaıGaz» UK» JAQ atqarýshy dırektory.2002 jyldan - «QazMunaıGaz» UK» AQ endiristik-tehnıkalyq jabdyqtaý jenindegi basqarýshy dırektory. 2006-2009 jyldary - «Memlekettik aktıvterdi basqarý jónindegi qazaqstandyq «Samuryq» holdıngi» AQ munaıǵa aktıvterin basqarý jónindegi dırektory.
«Qurmet» ordenimen, 4 medalmen marapattalǵan.
5 9 jyl buryn (1955) QR Joǵarǵy sotynyń sýdıasy NURALIN Dáýlen Dáýletuly dúnıege keldi.
Kókshetaý oblysynda týǵan. S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgeen. 1972-1973 jyldary - Almaty qalasy Lenın aýdanynyń notarıaldyq keńsesiniń hatshysy., 1973-1978 jyldary - Kókshetaý qalasy prokýratýrasynda taǵlymdamadan ótýshi. 1979-1981 jyldary - Kókshetaý qalasy prokýratýrasynyń aǵa tergeýshisi. 1981-1990 jyldary - Kókshetaý oblystyq sotynyń múshesi. 1990-1997 jyldary - Kókshetaý oblystyq soty tóraǵasynyń orynbasary. 1997 jylǵy qańtar-1997 jylǵy mamyr aılarynda - Kókshetaý oblystyq sotynyń qylmystyq ister boıynsha alqasynyń tóraǵasy. 1997-1999 jyldary - Soltústik Qazaqstan oblystyq sotynyń sýdıasy. Qazirgi qyzmetinde - 1999 jyldan beri.
«Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl» (2005), «Astananyń 10 jyldyǵy» (2008) medaldarymen; QR Sottar odaǵynyń «Úsh bı» qurmet belgisimen marapattalǵan.
20 7 jyl buryn (1807-1891) frantsýz saıası qaıratkeri, 1879-1887 jyldardaǵy Frantsııa prezıdenti Fransýa Jıýl Pol GREVI dúnıege keldi.
8 3 jyl buryn (1931-1996) keńestik jáne reseılik kompozıtor, RSFSR halyq ártisi TARIVERDIEV Mıkael Leonovıch dúnıege keldi.