15 qazan. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 15 qazan kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? Kazinform oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
65 jyl buryn (1958) Ońtústik Qazaqstan medıtsına akademııasynyń rektory Myrzabek Myrzashuly RYSBEKOV dúnıege keldi.
Taldyqorǵan oblysynda týǵan. Almaty memlekettik medıtsına ınstıtýtynyń emdeý fakýltetin bitirgen (1983); Máskeý qalasyndaǵy Búkilodaqtyq ǵylymı hırýrgııa ortalyǵynda (1989) bilim alǵan.
Eńbek joly: 1975-1977 jyldary – Taldyqorǵan oblysy, Alakól aýdany, Kırov atyndaǵy keńsharda jumysshy. 1984-1987 jyldary Taldyqorǵan oblysy Alakól ortalyq aýdandyq aýrýhanasynyń hırýrgııa bóliminde hırýrg, bólim meńgerýshisi. 1987-1989 jyldary Máskeýdegi Búkilodaqtyq ǵylymı hırýrgııa ortalyǵynda maqsatty klınıkalyq ordınator. 1989-1999 jyldary – S.D. Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medıtsına ýnıversıtetiniń gospıtaldyq hırýrgııa kafedrasynyń aǵa laboranty, assıstenti, dotsenti. 1996-1999 jyldary N.N. Syzǵanov atyndaǵy ǵylymı hırýrgııa ortalyǵynyń transplantologııa jáne jasandy músheler bóliminiń aǵa ǵylymı qyzmetkeri. 2007-2009 jyldary Ońtústik Qazaqstan memlekettik medıtsına akademııasynyń klınıkalyq-tárbıe jumysy jáne uıymdastyrý-sharýashylyq jumysy jónindegi prorektory, jalpy jáne fakýltettik hırýrgııa kafedrasynyń professory, gospıtaldyq hırýrgııa kafedrasynyń meńgerýshisi. 2009-2010 jyldary «Astana medıtsına ýnıversıteti» AQ №1 hırýrgııalyq aýrýlar kafedrasynyń professory. 2010-2011 jyldary dırektordyń orynbasary, Strategııalyq damý departamentiniń dırektory, Medıtsınalyq jáne farmatsevtıkalyq qyzmettiń sapasyn baqylaý komıtetiniń Ońtústik Qazaqstan oblysy boıynsha departamentiniń dırektory. 2011-2016 jyldary – «Astana medıtsına ýnıversıteti» AQ jalpy hırýrgııa kafedrasynyń professory. 2016-2018 jyldary «Qazaq ınnovatsııalyq ýnıversıteti» JShS dırektory qyzmetin atqardy.
2018 jyldyń aqpan aıynan beri qazirgi qyzmetinde.
2002 jyly QR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń «Densaýlyq saqtaý isiniń úzdigi» tósbelgisimen marapattalǵan.
54 jyl buryn (1969) Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi «AІMI» ShJQ RMK dırektory Gúljahan Amangeldiqyzy BIMENDINA dúnıege keldi.
Ońtústik Qazaqstan oblysynda týǵan.
1996 jyly Máskeý memlekettik jerge ornalastyrý ýnıversıtetin bitirgen, jerge ornalastyrý ınjeneri.
Jer salasynda 30 jylǵa jýyq eńbek etip keledi. Ár jyldary Soltústik Qazaqstan, Aqmola oblystarynyń aýdandyq jer komıtetiniń tóraıymy, Soltústik Qazaqstan oblystyq jer resýrstaryn basqarý komıteti tóraǵasynyń orynbasary, Jer resýrstaryn basqarý agenttiginiń Soltústik Qazaqstan oblysy boıynsha aýmaqtyq jer ınspektsııasynyń basshysy, Qazaqstan Respýblıkasy Jer resýrstaryn basqarý agenttiginiń jaýapty hatshysy, Qazaqstan Respýblıkasy Óńirlik damý mınıstrliginiń Jer qatynastary jáne geodezııa salasyn retteý departamentiniń dırektory, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ekonomıka mınıstrligi Ekonomıkanyń ınfroqurylymyn damytý departamenti dırektorynyń orynbasary, Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi Jer resýrstaryn basqarý komıtetiniń tóraıymy qyzmetterin, atalǵan laýazymǵa taǵaıyndalǵanǵa deıin Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń Jer resýrstaryn basqarý komıteti tóraǵasynyń orynbasary qyzmetin atqarǵan.
«Qurmet» ordenimen, «Eren eńbegi úshin» medalimen, «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 20 jyl» mereıtoılyq medalimen, QR Jer resýrstaryn basqarý boıynsha agenttiginiń jáne «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 25 jyl» qurmet gramotalarymen, marapattalǵan. Qazaqstan Respýblıkasynyń «Qurmetti jerge ornalastyrýshy» tós belgisiniń ıegeri.
52 jyl buryn (1971) Qazaqstan Respýblıkasynyń Frantsýz Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Gúlsara Mereıqyzy ARYSTANQULOVA dúnıege keldi.
Jambyl oblysynda týǵan. Qazaq memlekettik álem tilderi ýnıversıtetin, «Bolashaq» baǵdarlamasy boıynsha Strasbýrg gýmanıtarlyq ýnıversıtetin, QR Prezıdentiniń janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasyn bitirgen.
Eńbek joly: 1998 jyldan – Qazaqstannyń Belgııadaǵy Elshiliginiń attashesi, 2003-2007 jyldary TMD isteri jónindegi komıtettiń birinshi, ekinshi hatshysy, QR Syrtqy ister mınıstrligi Ortalyq apparatyndaǵy halyqaralyq aqparat komıtetiniń bólim meńgerýshisi, Qazaqstannyń Frantsııadaǵy Elshiliginde birinshi hatshy. 2008-2022 jyldary – Prezıdent Ákimshiliginiń Syrtqy saıasat jáne halyqaralyq baılanystar bóliminiń konsýltanty, sektor meńgerýshisi, orynbasary.
2022 jyldyń shildesinen bastap qazirgi qyzmetinde.
52 jyl buryn (1971) Qazaqstan Respýblıkasynyń Joǵary aýdıtorlyq palatasynyń múshesi Rústem Eslámbekuly NURPEIІSOV dúnıege keldi.
Kókshetaý (qazirgi Aqmola) oblysynda dúnıege keldi. Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetin, Qaraǵandy qalasyndaǵy E.Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin bitirgen.
Eńbek jolyn 1988 jyly Kókshetaý oblysy Avangard keńsharynyń komsomol uıymdastyrýshysy bolyp bastaǵan. 1994 jylǵa deıin sovhoz dırektorynyń jastar isi jónindegi orynbasary bolyp jumys istedi. 1994-2002 jyldary Kókshetaý, Soltústik Qazaqstan oblysy jáne Aqmola oblystarynda túrli qyzmetterde jumys istedi, Memlekettik aýdıt jáne qarjylyq baqylaý salasynda halyqaralyq sertıfıkattarǵa ıe. Esep komıtetindegi jumysyn 2002 jyly memlekettik baqylaýshy, sektor meńgerýshisi, bólim bastyǵynyń orynbasary, ekonomıkalyq damýdy memlekettik baqylaý bóliminiń bastyǵy jáne ekonomıkanyń naqty sektorynyń aýdıt bólimi retinde bastady. 2021-2022 jyldary Respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylýyn baqylaý jónindegi esep komıtetiniń múshesi qyzmetin atqardy.
Qazirgi qyzmetin 2022 jyldyń qarasha aıynan beri atqaryp keledi.
«Qurmet» ordenimen (2020),«Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasyna 10 jyl» (2005), «Astananyń 10 jyldyǵy» (2008), «Eren eńbegi úshin» (2008), «Qarjy saqshysy» (II jáne III dárejeli) (2016, 2018), «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 25 jyl» (2020) medaldarimen, «Qarjy baqylaý salasynyń qurmetti qyzmetkeri» (2012) tósbelgisimen marapattalǵan.
76 jyl buryn (1947) zań salasyndaǵy qazaq ǵalymy, zań ǵylymdarynyń doktory, L.Gýmılev atyndaǵy EUÝ professory, QR eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri Eńlik Nurǵalıqyzy NURǴALIEVA dúnıege kelgen.
Kókshetaý oblysynda týǵan.
1973 jyly Lenıngrad memlekettik ýnıversıtetiniń zań fakýltetin bitirgen. 1977 jyly Lenıngrad memlekettik ýnıversıtetiniń kúndizgi aspırantýrasyna túsip, 1979 jyly kandıdattyq dıssertatsııasyn qorǵap, 1993 jyly zań ǵylymdarynyń doktory dárejesin aldy.
Eńbek joly: 1973-1992 jyldary Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetinde oqytýshy, aǵa oqytýshy, dotsent, eńbek quqyǵy kafedrasynyń meńgerýshisi boldy. 1994-1997 jyldary QR Ádilet mınıstriniń orynbasary, 1997-1998 jyldary Qazaq memlekettik zań ýnıversıtetiniń kásipkerlik fakýltetiniń dekany, 1998-2003 jyldary QR Parlamenti Senaty Apparatynyń Quqyqtyq saraptama bóliminiń meńgerýshisi, 2003-2008 jyldary Almaty zań akademııasynyń rektory qyzmetin atqardy.
2009 jyldan qazirgi ýaqytqa deıin L.N.Gýmelev atyndaǵy EUÝ Konstıtýtsııalyq jáne azamattyq quqyq kafedrasynyń professory, L.N.Gýmelev atyndaǵy EUÝ Memlekettik-quqyqtyq zertteýler, zań jobalaryn ázirleý jáne saraptaý ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń dırektory, L.N.Gýmelev atyndaǵy EUÝ «Eýrazııalyq quqyq qorǵaý ortalyǵy» qoǵamdyq qorynyń prezıdenti.
250-ge jýyq ǵylymı eńbektiń, onyń ishinde eńbek quqyǵynyń ártúrli máseleleri boıynsha 26 monografııanyń, 20 oqýlyqtyń (oqý-ádistemelik quraldary) avtory.
«Qurmet» (2001), «Parasat» (2016) ordenderimen, «JOO úzdik oqytýshysy» ataǵymen (2010), Qazaqstan halqy Assambleıasynyń «Birlik» altyn medalimen marapattalǵan. «QR Ulttyq saıasaty doktrınasy» (2012), «Gýmılev» medali jáne ýnıversıtettiń damýyna qosqan zor úlesi úshin (2017), Qazaqstan Respýblıkasynyń mereıtoılyq medaldarymen marapattalǵan.
129 jyl buryn (1894-1938) qazaqtyń ataqty aqyny, jalyndy jazýshy, daryndy dramatýrg, bilikti ustaz, memlekettik qaıratkeri Sáken SEIFÝLLIN dúnıege kelgen.
Qaraǵandy oblysy Aqadyr aýdany Qarashilik qystaǵynda týǵan. Nildidegi orys-qazaq, Aqmoladaǵy bastaýysh prıhod mektebinde, qalalyq úsh klasty ýchılışede oqyǵan.
1914 jyly Qazan qalasynda «Ótken kúnder» dep atalǵan tuńǵysh óleńder jınaǵyn shyǵarǵan.
Ombydaǵy qazaq jastarynyń «Birlik» qaýymy basshylarynyń biri boldy. 1917 jyly Buǵylyda mektep ashyp, orys tilinen sabaq berdi. 1918 jylǵy sáýirde «Jas qazaq marselezasyn» jazyp, 1 mamyrda «Baqyt jolynda» atty pesasynyń betashar qoıylymyn kórsetken. 1920 jyly Aqmolaǵa oralyp, atqarý komıteti tóraǵasynyń orynbasary jáne ákimshilik bóliminiń meńgerýshisi bolǵan. Osy jylǵy qazannyń 4-de Qazaq Keńes Avtonomııalyq Respýblıkasyn jarııalaǵan Keńesterdiń Birinshi Quryltaı sezi delegaty bolyp qatysqan, Ortalyq Atqarý Komıteti Prezıdıýmynyń múshesi bolyp saılanǵan. Jer-sý komıssııasynyń jumysyna jáne baspasóz isine basshylyq jasady.
«Eńbekshi qazaq» gazetiniń redaktory, halyq aǵartý komıssarynyń orynbasary, Qazaq KASR Halyq Komıssarlary Keńesiniń Tóraǵasy, Halyq aǵartý komıssarıaty janyndaǵy ǵylym Ortalyǵynyń tóraǵasy, Qazaqstan proletar jazýshylary assotsıatsııasynyń basshysy, BK(b)P Qazaqstan Ólkelik Komıtetiniń partııa tarıhy bóliminiń meńgerýshisi, Qyzylordadaǵy halyq aǵartý ınstıtýtynyń, Tashkenttegi qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtynyń dırektory, «Jyl qusy» almanaǵy, «Jańa ádebıet» jýrnaly basshysy, Qazaqtyń memlekettik ınstıtýtynyń dotsenti, «Ádebıet maıdany» jýrnalynyń redaktory, Qazaqtyń kommýnıstik jýrnalıstıka ınstıtýtynyń professory qyzmetterin atqarǵan. Osy kezde jańa ómir jolynda kúreske shaqyrǵan «Asaý tulpar» óleńder jınaǵy, «Baqyt jolyna», «Qyzyl suńqarlar» atty pesalary jaryq kórgen. «Dombyra», «Ekspress», «Turmys tolqynynda» atty poetıkalyq jınaqtarynda Qazan tóńkerisiniń jeńisi jyrlandy. Jańashyl aqyn poezııa men dramatýrgııaǵa kóp jańalyqtar engizdi. Óleńniń túri men mazmunynda túbegeıli ózgeris jasap, qazaq halqynyń poetıkalyq dástúrin damytty. S.Seıfýllın ómirde de, ádebıette de belsendi kúresker boldy. «Kókshetaý», «Qyzyl at» dastandarynda zamanalyq máseleler kórsetilgen. «Qyzyl atta» 30-jyldardyń bas kezinde Kazaqstannyń aýyl sharýashylyǵynda oryn alǵan asyra silteý oqıǵalary synalady. «Aqsaq kıik», «Aqqýdyń aırylýy» shyǵarmalarynda týǵan dalanyń tabıǵatyn, adamnyń ishki sezim kúılerin sýretteıdi. S.Seıfýllın proza, dramatýrgııa, ádebı syn, ádebıettaný salalarynda kórnekti eńbek etti. S.Seıfýllın qazaq halqynyń patshalyq ezgige qarsy kúresin «Tar jol, taıǵak, keshý» atty tarıhı-memýarlyq romanynda kórsetedi. Qazaqtyń eski ádebıet nusqaýlaryn jınaý, zertteý, bastyrý isimen de shuǵyldandy. Onyń qatysýymen «Qazaqtyń eski ádebıet nusqaýlary», «Batyrlar», «Aqan seri - Aqtoqty», «Láıli - Májnúnniń» qazaqsha aýdarmasy jaryq kórdi. «Qazaq ádebıeti» kitaby - osy saladaǵy alǵashqy zertteý eńbekteriniń biri. Halyq ádebıeti materıaldaryn mol jınap, paıdalanǵan bul zertteýinde qazaq aýyz ádebıeti úlgilerin janrlyq jaǵynan jiktep, ıdeıalyq-kórkemdik taldaýlar jasaıdy. 1936 jyly qazaq ádebıeti men óneriniń Máskeýde ótken birinshi onkúndigine qatysty. Qazaq jazýshylary ishinen tuńǵysh ret Eńbek Qyzyl Tý ordenimen marapattaldy. Saıası qýǵyn-súrginge ushyrap, 1938 jyly jazaǵa ushyrady. Ol týraly S.Muqanovtyń «Sáken Seıfýllın» pesasy, Ǵ.Músirepovtiń «Kezdespeı ketken bir beıne» povesi, poemalar, ádebıettanýshylyq zertteýler jazyldy.
111 jyl buryn (1912-1998) jazýshy, aýdarmashy, jýrnalıst, KSRO jáne Qazaqstan jazýshylar odaǵynyń múshesi Jaıyq BEKTUROV dúnıege keldi.
Aqmola oblysy Aqmola aýdany Qyzylaǵash aýylynda týǵan. Joǵary kommýnıstik aýyl sharýashylyǵy mektebin (1934), Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (1955) bitirgen.
Eńbek jolyn muǵalimdikten bastaǵan ol keıin Qaraǵandy, Almaty, Ońtústik Qazaqstan oblystarynda komsomol jumysynda, «Lenınshil jas» (qazirgi «Jas Alash») gazetiniń jaýapty redaktorynyń orynbasary, «Sotsıalıstik Qazaqstan» (qazirgi «Egemen Qazaqstan») gazetiniń bólim meńgerýshisi, Jambyl oblysy «Kolhoz joly» (keıin «Eńbek týy») gazetiniń redaktory, Taldyqorǵanda ustaz, Qazaqstan Jazýshylar odaǵy Qaraǵandy oblysaralyq bólimshesiniń jaýapty hatshysy bolǵan. «Jol joralǵysy» (1977) jınaǵynyń avtory. L.Panteleev, G.I.Serebrıakova, D.Defo, Sh.Petefıı, ıA.G.Gashek, t.b. shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdardy. Qazaq zııalylary týraly jazylǵan estelikteri men ádebı portretter jınaǵy shyqty.
