15 aqpan. Týǵan kún ıeleri
ESІMDER
105 jyl buryn (1914-1970) akter, kınorejısser, Qazaqstannyń jáne KSRO-nyń halyq ártisi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ártisi Sháken Kenjetaıuly AIMANOV dúnıege keldi.
Pavlodar oblysynda týǵan. Semeı muǵalimder tehnıkýmynda oqyp júrgende, Almatydaǵy Qazaq drama teatryna shaqyryldy. Sh.Aımanov 1933 jyldyń maýsym aıynda teatrǵa jumysqa qabyldandy. Ol alǵashynda Gramofonov (K.Pogodın «Meniń dosym»), Qodar, Aldar kóse (Sh.Qusaıynov «Aldar Kóse»), Isataı (I.Jansúgirov «Isataı - Mahambet»), Kassıo (Ý.Shekspır «Otello») rólderin oınady. Kóp uzamaı Tıhon, Velıkanov (A.Ostrovskıı «Talanttar men tabynýshylar», «Naızaǵaı»), Shadrın (K.Pogodın «Myltyqshy adam»), Kıdd (B.Lavrenov «Amerıka daýysy»), Brett (Dj.Goý, A.Dıýsson «Tereń tamyrlar»), Hlestakov (N.Gogol «Revızor»), Kazantsev (M.Áýezov «Túngi saryn») sııaqty klassıkalyq rólderdi somdady. Bul tulǵalar ulttyq sahnamyzdyń súbeli tabystaryna jatady. Onyń akterlik bolmysy tulǵaly, irgeli, kósheli keıipkerlerdi keskindeýge beıim. Ol qazaq sahnasynda romantıkalyq teatr mektebin kalyptastyrdy. Aqan seri, Qobylandy, Satın, Petrýchcho, Otello beınelerin asa zor akterlik mashyqpen zerledi. «Myltyqty adam», «Talanttar men tabynýshylar», «Namys soty» atty aýdarma pesalardy sahnaǵa shyǵaryp, rejısserlyq jasady. 1947-1951 jyldary Qazaq drama teatrynyń bas rejısseri boldy. «Abaı áni», «Jambyl» fılmderine túsý arqyly kıno óneriniń de qyr-syryn meńgerip, osy saladaǵy jemisti jolyn bastady. 1953-1970 jyldary «Qazaqfılm» stýdııasynyń kórkemdik jaǵyn basqaryp, qazaq kıno óneriniń órkendeýine úles qosty. 1953-1966 jyldary aralyǵynda ol túsirgen «Mahabbat týraly ańyz», «Aldar kóse», «Atameken», «Naızatas baýraıynda» fılmderiniń bárinen de ulttyq boıaý seziledi. Jurtty qyran-topan kúlkige batyrǵan ánderi, ekiniń biriniń aýzynan túspeıtin «Bizdiń súıikti dáriger», «Taqııaly perishte» fılmderindegi ázil-kúlkili kórinister men qısyndardyń da tabıǵaty ulttyq dástúrlermen tamyrlasyp jatyr. Kóp izdenistiń nátıjesinde Sh.Aımanov qazaq kıno ónerinde de romantıkalyq-patrıottyq mekteptiń negizin qalady. Onyń sońǵy eńbegi «Atamannyń aqyry» fılmi talantynyń sharyqtaý shoqtyǵy boldy. Bul fılm taza iriktelgen akterlik quramy, rejısserlik sapasy, tehnıkalyq oryndalý deńgeıi jaǵynan da álemdik talapqa saı shyqqan týyndy edi.
Sh.Aımanov Qazaqstan Kınematografıster odaǵyn uıymdastyrýǵa qatysyp, odaq basqarmasynyń birinshi hatshysy qyzmetin atqardy. 1963 jyly Kaır qalasyndaǵy Azııa men Afrıka elderi Halyqaralyq jáne Máskeý qalasynda ótken úshinshi halyqaralyq kınofestıvalderdiń qazylar alqasy múshesi boldy. Onyń esimi Almatynyń bir kóshesine, «Qazaqfılm» stýdııasyna berildi. Ol turǵan úı men stýdııa ǵımaratyna memorıaldyq taqta ornatylyp, murajaı kabıneti uıymdastyryldy.
«Lenın», «Eńbek Qyzyl Tý», t.b. ordendermen marapattalǵan.
104 jyl buryn (1915-1966) qazaq tarıhshysy, tarıh ǵylymynyń doktory, professor, Qazaqstan Ǵylym Akademııasynyń korrespondent-múshesi Ermuhan Bekmahanuly BEKMAHANOV dúnıege keldi.
Pavlodar oblysynyń Baıanaýyl aýdanynda týǵan. Voronej pedagogıkalyq ınstıtýtyn bitirgen.
Ol XVIII-HІH ǵasyrlarda Qazaqstanda áleýmettik-ekonomıkalyq jáne saıası damý problemalaryna, sondaı-aq Qazaqstannyń Reseıge qosylý máselesine, qazaq ádebıeti men mádenıeti tarıhyna úlken nazar aýdarǵan. E. Bekmahanov 1946 jyly «Qazaqstan HІH ǵasyrdyń 20-40 jyldarynda» degen doktorlyq dıssertatsııasyn qorǵaıdy. Kenesary Qasymulynyń kóterilisine «ult-azattyq qozǵalys» degen sıpat bergeni úshin «ultshyl» dep aıyp taǵylyp, 1952 jyly 25 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrylǵan. I. Stalınniń óliminen keıin 1954 jyly aqtalyp shyqty.
63 jyl buryn (1956) Qazaqstan Sáýletshiler odaǵynyń prezıdenti, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri Aqmyrza Isauly RÚSTEMBEKOV dúnıege keldi.
Aqmola oblysynda týǵan. Almaty sáýlet-qurylys ınstıtýtyn (qazirgi Qazaq bas sáýlet-qurylys akademııasy) bitirgen.
1980-1990 jyldary - «Gıprovýz» Búkilodaqtyq memlekettik jobalaý ınstıtýty Almaty fılıalynyń sáýletshisi, aǵa sáýletshisi, top jetekshisi, jobalar bas sáýletshisi, dırektordyń orynbasary. 1990-1996 jyldary - shyǵarmashylyq-óndiristik sheberhanasynyń jetekshisi. 1996-2000 jyldary - Qazaqstan Sáýletshiler odaǵynyń vıtse-prezıdenti qyzmetterin atqarǵan. 2000 jyldyń naýryz aıynan - qazirgi qyzmetinde.
Qazaqstannyń Qurmetti sáýletshisi, Qazaq bas sáýlet-qurylys akademııasynyń Qurmetti professory, Shyǵys elderi Halyqaralyq sáýlet akademııasynyń korrespondent múshesi
«Qurmet» ordenimen marapattalǵan.
62 jyl buryn (1957) QR Parlament Májilisiniń depýtaty Serik Turaruly SEIDÝMANOV dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Máskeý hımııa mashına jasaý ınstıtýtyn, BLKJO OK janyndaǵy Joǵary komsomol mektebin, SOKP OK janyndaǵy Qoǵamdyq ǵylymdar akademııasyn bitirgen.
1979-1981 jyldary - Jańa Jambyl fosfor zaýytynda azot-ottegi tsehynyń masteri, komsomol komıtetiniń hatshysy. 1981-1982 jyldary Qazaqstan LKJO Jambyl oblystyq komıtetiniń sektor meńgerýshisi, Jambyl qalalyq komıtetiniń ekinshi hatshysy. 1984-1986 jyldary Qazaqstan LKJO OK jaýapty uıymdastyrýshysy, bólim meńgerýshisiniń orynbasary, bólim meńgerýshisi. 1986-1988 jyldary Qazaqstan LKJO Taldyqorǵan oblystyq komıtetiniń birinshi hatshysy. 1991 jylǵy naýryz-qyrkúıek aılarynda - Qazaqstan KP OK konsýltanty. 1991-1992 jyldary - Qazaqstan Sotsıalıstik partııasy Almaty oblystyq komıtetiniń hatshysy. 1992-1995 jyldary QR Prezıdenti Ákimshiliginiń aqparattyq-taldaý ortalyǵynda aǵa referent, sektor meńgerýshisi, jetekshiniń orynbasary. 1995-1996 jyldary Qazaqstan halqy Assambleıasy atqarýshy hatshylyǵynyń meńgerýshisi. 1997 jyldyń qańtar-sáýir aılarynda - QR Jastar isi, týrızm jáne sport mınıstriniń orynbasary. 1997 jylǵy sáýir-jeltoqsan aılarynda - QR Bilim jáne mádenıet mınıstrliginiń úılestirý jáne baqylaý departamentiniń dırektory. 1997-1998 jyldary - «Kraý» birlesken kásipornynyń bas dırektory. 1998-2002 jyldary - QR Parlamenti aqparattyq-taldaý ortalyǵynyń dırektory. 2002-2004 jyldary - QR Prezıdenti Ákimshiliginiń ishki saıasat bólimi meńgerýshisiniń orynbasary. 2004-2005 jyldary - QR Prezıdenti Ákimshiliginiń Іshki saıasat basqarmasynyń áleýmettik-saıası bóliminiń bas ınspektory, jurtshylyqpen jáne baspasózben baılanys bóliminiń meńgerýshisi. 2005-2006 jyldary - QR Prezıdenti Ákimshiligi áleýmettik-saıası bólimi meńgerýshisiniń birinshi orynbasary. 2006-2013 jyldary - Almaty qalasy ákiminiń orynbasary. 2013-2016 jyldary QR Parlamenti Májilisiniń besinshi shaqyrylym depýtaty. 2016 jylǵy naýryzdan - qazirgi qyzmetinde.
58 jyl buryn (1961) «Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ıadrolyq ortalyǵy» RMK bas dırektory Erlan Ǵadiletuly BATYRBEKOV dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan.
MIFI bitirgen soń ıAdrolyq fızıka ınstıtýtyna jumysqa qabyldandy. Onda eńbek jolyn ınjenerden bastap jetekshi ǵylymı qyzmetker (1984-1994 jyldar) laýazymyna deıin jumys istedi.
E. Batyrbekov - Qazaqstanda da, shetelde de tanymal fızık. Ol ishki reaktorlyq eksperıment jáne optıkalyq sáýle shyǵarýda ıadrolyq energııany túrlendirý salasynda moıyndalǵan maman. Semeı polıgony konversııasy boıynsha sarapshy.
Onyń ıadrolyq energetıka boıynsha 100-den asa maqalasy ǵylymı basylymdarda jarııalanǵan, óziniń 7 ónertabysy bar.
2016 jyldyń qyrkúıek aıynda «fızıka» mamandyǵy boıynsha profesor ǵylymı ataǵyn alǵan.
2010 jyly Qazaqstan Ulttyq tabıǵı ǵylym akademııasynyń akademıgi bolyp saılandy. 2012 jyldan bastap Qazaqstan Respýblıkasynyń ulttyq ınjenerlik akademııasynyń tilshi-múshesi, «ıAdrolyq tehnologııalar parki» AQ jáne «Úlbi metalýrgııalyq zaýyty» AQ dırektorlar keńesiniń táýelsiz múshesi, QR UıAO Ǵylymı-tehnıkalyq keńesiniń tóraǵasy, «Vestnık NıATs RK», «Chelovek. Energııa. Atom» jýrnaldarynyń bas redaktory, Azııadaǵy ıadrolyq birlestik forýmynyń Qazaqstan Respýblıkasy atynan úılestirýshi.
Qazirgi qyzmetinde - 2013 jyldyń qańtar aıynan bastap.
2017 jyly «Kýrchatov qalasynyń qurmetti azamaty» ataǵy berildi.
55 jyl buryn (1964) Qazaqstan Respýblıkasy Bas prokýratýrasynyń quqyqtyq statıstıka jáne arnaıy esepke alý jónindegi komıtetiniń tóraǵasy Qaırat Tólegenuly JAQYPBAEV dúnıege keldi.
Shymkent qalasynda týǵan. 1985 jyly S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq Memlekettik ýnıversıtetin quqyqtaný mamandyǵy boıynsha bitirgen, zańger. TMD-nyń eńbek sińirgen energetıgi. 1985-1988 jyldary Shymkent qalasy Abaı aýdany prokýratýrasynyń tergeýshisi. 1988-1991 jyldary OQO prokýratýrasy, bólim bastyǵynyń orynbasary, tergeý basqarmasynyń prokýrory.1991-1993 jyldary Arys aýdanaralyq prokýratýrasynyń prokýrory. 1993-1995 jyldary QR Bas prokýratýrasy asa qaýipti qylmystardy tergeý jónindegi basqarma bastyǵy. 1995-1997 jyldary QR ІІM Memlekettik tergeý basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, jalpy qylmystyq tergeýler bas basqarmasy bastyǵynyń birinshi orynbasary, Memlekettik tergeý departamentiniń bastyǵy. 1997-2000 jyldary QR ІІM Áskerı-tergeý departamentiniń bastyǵy. 2000-2002 jyldary QR Parlamenti Zań shyǵarmashylyǵy jáne monıtorıng ortalyǵynyń dırektory. 2002-2004 jyldary QR Parlamenti Májilis apparaty zańnama bóliminiń meńgerýshisi. 2004-2006 jyldary QR Qarjy mınıstrligi Qarjylyq baqylaý jáne memlekettik satyp alý komıteti tóraǵasynyń orynbasary. 2006-2008 jyldary QR Parlamenti Májilis tóraǵasynyń keńesshisi. 2008-2017 jyldary «KEGOC» AQ-nyń Quqyqtyq qamtamasyz etý jáne qaýipsizdik jónindegi basqarýshy dırektory. 2017-2018 jyldary «KEGOC» AQ-nyń Quqyqtyq qamtamasyz etý jáne táýekelder jónindegi basqarýshy dırektory. Qazirgi qyzmetinde 2018 jyldyń mamyr aıynan beri.
50 jyl buryn (1969) Qazaqstan Respýblıkasynyń Túrikmenstandaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Jandos Ánýaruly ASANOV dúnıege keldi.
Almaty pedagogıkalyq shet tilderi ınstıtýtyn bitirgen.
2004-2006 jyldary - QR SІM referenti, QR Pákistandaǵy elshiliginiń attashesi, úshinshi, ekinshi hatshysy, QR SІM birinshi hatshy, baspasóz qyzmetiniń jetekshisi, QR Prezıdentiniń hattama konsýltanty, QR Premer-Mınıstriniń hattama qyzmetiniń jetekshisi - hatshylyq meńgerýshisiniń orynbasary, QR-nyń Ulybrıtanııadaǵy elshiliginiń birinshi hatshysy, QR SІM Eýropa jáne Amerıka departamentiniń dırektory. 2006-2008 jyldary - AÓІSShK hatshylyǵynyń atqarýshy dırektory. 2008-2009 jyldary - QR-nyń EQYU janyndaǵy turaqty ókildiginiń keńesshi-elshisi. 2009-2012 jyldary - EQYU Mınsk qalasyndaǵy keńsesi basshysynyń orynbasary, QR-nyń Belgııadaǵy elshiliginiń keńesshi-elshisi. 2012-2013 jyldary - QR Parlamenti Senaty apparaty jetekshisiniń orynbasary. 2013-2018 jyldary TúrkPA bas hatshysy. 2018 jyldan qazirgi qyzmetinde.
46 jyl buryn (1973) QR Ádilet mınıstriniń orynbasary Elvıra Ábilqasymqyzy AZIMOVA dúnıege keldi.
Jambyl qalasynda dúnıege kelgen, zańger - 1996 jyly Q.A. ıAssaýı atyndaǵy Halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıtetin bitirgen, halyqaralyq zańger biliktiligi berildi.
Eńbek jolyn 1996 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Ádilet mınıstrliginde bastady. 1996 jyldan 1999 jylǵa deıin Halyqaralyq quqyqtyq qamtamasyz etý basqarmasynyń jetekshisi, bas keńesshisi bolyp istedi. 1999 jyldan bastap 2005 jylǵa deıin Zańnama, halyqaralyq quqyq jáne hattama departamentteri basqarma bastyǵynyń orynbasary, bastyǵy qyzmetterin atqardy. 2005 jyldan bastap 2010 jyldar aralyǵynda Zańǵa táýeldi aktiler jáne halyqaralyq quqyq, memlekettiń múliktik quqyqtaryn qorǵaý, kelisimsharttar jáne talap-aryz jumystary departamentteriniń dırektory laýazymdarynda jumys istedi. 2010 jyldan bastap 2013 jylǵa deıin Qazaqstan Respýblıkasy Ádilet mınıstrliginiń Halyqaralyq sharttardy saraptaý departamentiniń dırektory laýazymynda boldy. Qazirgi qyzmetinde 2013 jyldan beri. Qazaqstan Respýblıkasynyń Qurmet gramotasymen (2007), «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl» (2005), «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 20 jyl» (2012) mereıtoılyq medaldarmen marapattalǵan
45 jyl buryn (1974) Mańǵystaý oblysy ákiminiń orynbasary Sholpan Lazarqyzy ILMUHANBETOVA dúnıege keldi.
Qazaq memlekettik basqarý akademııasyn, Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin bıznes jáne menedjment, ekonomıst, quqyqtaný, zańger mamandyqtary boıynsha bitirgen.
Eńbek jolyn 1995 jyly Mańǵystaý oblysynyń qarjy basqarmasynyń boljaý bóliminiń mamany bolyp bastaǵan. Ártúrli jyldarda Mańǵystaý oblysynyń qarjy basqarmasynyń bólimderin basqarǵan. 2004 jyldan 2012 jylǵa deıin Mańǵystaý oblysynyń qarjy basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, sodan keıin Mańǵystaý oblysynyń ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý basqarmasy bastyǵynyń orynbasary qyzmetterin atqarǵan. Mańǵystaý oblysynyń ekonomıka jáne bıýdjettik josparlaý basqarmasy bastyǵynyń laýazymyn 2012 jylǵy naýryzdan bastap atqarǵan.
Qazirgi qyzmetinde 2013 jylǵy naýryzdan beri.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Qurmet gramotasymen, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Alǵys hatymen, «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 20 jyl» mereıtoılyq medalimen marapattalǵan.