13 qazan. Týǵan kún ıeleri.

ASTANA. QazAqparat - Búgin, ıaǵnı 13 qazan kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
None
None



ESІMDER

103 jyl buryn (1915-1994) rejısser, pedagog, Qazaqstannyń halyq ártisi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri Asqar (Álıasqar) TOQPANOV dúnıege keldi.

Almaty obylysynyń Іle aýdanynda týǵan. Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtyn (qazirgi Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti), Memlekettik teatr óneri ınstıtýtyn bitirgen.
1939-1944 jyldary jáne 1948-1951 jyldary Qazaq drama teatrynda qoıýshy rejısser bolyp, M.Áýezov pen L.Sobolevtiń «Abaı», Sh.Husaıynovtyń «Marabaı», Áýezovtiń «Syn saǵatta» men «Eńlik-Kebek», S.Muqanovtyń «Jeńis jyry», Ǵ.Mustafınniń «Mıllıoner», A.P.Shteınniń «Namys soty», D.Goý men A.D.ıÝssonyń «Tereń tamyrlar» spektaklderin sahnaǵa shyǵardy. Budan keıin Balalar men jasóspirimder teatrynyń, sondaı-aq Qaraǵandy, Gýrev (Atyraý), Jambyl oblystyq drama teatrlarynyń kórkemdik jaǵyn basqaryp, spektaklder qoıdy. Ol spektaklderdi qoıýmen birge, ózi de keıbir basty rólderdi oınap, sahna óneriniń ózekti máseleleri týraly zertteý-maqalalar jáne pesalar jazdy. Sonymen qatar G.Ibsenniń, A.Ostrovskııdiń, A.Chehovtyń, A.F.Sofronovtyń, M.Gorkııdiń týyndylaryn aýdardy. Pedagogıkalyq qyzmetpen de shuǵyldanyp, 1939-1944 jyldary Almatydaǵy teatr ýchılışesinde jáne Óner ınstıtýtynda (qazirgi Almaty teatr kórkemsýret ınstıtýty) dáris berip, 1955-1963 jyldary kafedra meńgerýshisi, 1975 jyldan professory boldy.
Eńbek Qyzyl Tý, «Halyqtar dostyǵy», «Qurmet belgisi» ordenderimen jáne medaldarmen marapattalǵan.

80 jyl buryn (1938-1996) kompozıtor, Qazaqstannyń halyq ártisi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri Áset Kópbaıuly BEISEÝOV  dúnıege keldi.
Almaty oblysynyń Jambyl aýdanynda týǵan. Almaty konservatorııasyn bitirgen. 1961-1968 jyldary Tekeli qalasyndaǵy mýzyka mektebiniń muǵalimi, mádenıet úıiniń qyzmetkeri, Esik qalasyndaǵy mýzyka mektebiniń muǵalimi, Uzynaǵash mádenıet úıiniń kórkemdik jetekshisi bolǵan. 1969-1980 jyldary «Gúlder» ansamblinde, Qýyrshaq teatrynda qyzmet istegen. Ol qazaq estradalyq mýzykasynyń damýyna zor úles qosty. Kompozıtordyń «Almaly Almatym», «Gúlder», «Kóktem shaqyrady», «Muńaıma», «Altynym», «Maraldym», «Sandýǵash», «Syrlasý valsi», «Juldyzym», «Armandastar», «Jaıyqtan qaıtqan tyrnalar», t.b. týyndylary qazaq án óneriniń altyn qoryna endi. Sondaı-aq, birneshe spektaklderge (Sh.Qumarovanyń «Kimniń toıyna», S.Balǵabaevtyń «Qyz jıyrmaǵa kelgende», Á.Taýasarovtyń «Asa qurmetti Iks»), kınofılmderge («Kórtyshqan men qoıan»), telefılmderge («Qurbaqa men Eńlikgúl», «Aldar Kóse», «Jazdyń sońǵy kúni») mýzyka jazdy. «Gúlder», «Kóktem shaqyrady», «Armandastar» atty án jınaqtary jaryq kórdi.

55 jyl buryn  (1963) QR Premer-Mınıstri Baqytjan Ábdiruly  SAǴYNTAEV  dúnıege keldi.
Jambyl oblysynyń Úsharal aýylynda týǵan. S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fılosofııa-ekonomıka fakýltetin bitirgen. 1985 jyldan - Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtynyń saıası ekonomııa kafedrasynyń meńgerýshisi. 1988 jyldan S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń áleýmettaný kafedrasynda assıstent, aǵa oqytýshy, dotsent. 1992 jyldan kommertsııalyq qurylymdarda basshylyq jumystarda boldy. 1998 jyldan - Jambyl oblysy ákiminiń orynbasary. 1999 jyldan - QR shaǵyn bıznesti qoldaý agenttigi tóraǵasynyń orynbasary. 2000 jyldan - «Shaǵyn kásipkerlikti damytý qory» JAQ basqarma tóraǵasy. 2001 jyldan QR tabıǵı monopolııalardy retteý, básekelestikti qorǵaý jáne shaǵyn bıznesti qoldaý agenttigi tóraǵasynyń birinshi orynbasary. 2004 jyldan - QR tabıǵı monopolııalardy retteý agenttiginiń tóraǵasy. 2007 jyldan - QR Premer-mınıstri Keńsesiniń basshysy. 2008 jyldan - Pavlodar oblysynyń ákimi. 2012 jylǵy qańtardan qyrkúıekke deıin - QR Ekonomıkalyq damý jáne saýda mınıstri. 2012-2013 jyldary - «Nur Otan» HDP tóraǵasynyń birinshi orynbasary qyzmetterin atqarǵan. 2013-2016 jyldary - QR Premer-Mınıstriniń birinshi orynbasary qyzmetin atqardy. Qazirgi qyzmetinde 2016 jylǵy qyrkúıekten beri. 
«Qurmet» ordenimen, «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl» (2001), «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl» (2005), «Qazaqstan Parlamentine 10 jyl» (2006), «Astananyń 10 jyldyǵy» (2008) medaldarymen marapattalǵan. 

49 jyl
 buryn (1969) QR Ulttyq Olımpıada komıtetiniń bas hatshysy Danııar Rústemuly  ÁBІLǴAZIN dúnıege keldi.

Almaty qalasynda týǵan.F.Dzerjınskıı atyndaǵy KSRO MQK joǵarǵy mektebin "radıobaılanystyń áskerı ınjeneri" mamandyǵy boıynsha (1991 j.), Q.Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıtetin "ekonomıst-ınjener" mamandyǵy boıynsha támamdady.

1992-1994 jyldary - "FMS LTD" kompanııasy bas dırektorynyń orynbasary. 1994-1995 jyldary - "1-shi Qazaqstandyq erikti zeınetaqy qory" AQ basqarma tóraǵasy. 1995-1996 jyldary - QR qarjy mınıstrligi memlekettik qundy qaǵazdar jáne qarjy naryǵy basqarmasynyń bas ekonomısi, memlekettik qundy qaǵazdar basqarmasynyń bastyǵy.1996-1997 jyldary - QR qarjy mınıstrligi qazynashylyqtyń memlekettik qaryz jáne kassalyq qarjy basqaramasynyń bastyǵy, Qazynashylyq bastyǵynyń orynbasary, qazynashylyq departamenti dırektorynyń orynbasary. 1997-1998 jyldary - QR qarjy mınıstrligi bıýdjet departamentiniń dırektory. 1998-1999 jyldary - QR qarjy mınıstriniń orynbasary.1999-2000 jyldary - QR qarjy mınıstriniń orynbasary, jekeshelendirý jáne memlekettik múlik komıtetiniń tóraǵasy. 2000-2001 jyldary - «Qazaqoıl» UMK apparat jetekshisi, vıtse-prezıdenti.2001-2002 jyldary - «Qazaqoıl» UMK vıtse-prezıdenti.2002-2004 jyldary - «Kaspıı ónerkásip-qarjy toby» JShS bas dırektorynyń orynbasary.2004-2006 jyldary - «QazMunaıGaz» UK» AQ birlesken kásiporyndardaǵy úlesterdi basqarý jónindegi basqarýshy dırektory. 2006-2007 jyldary - «QazMunaıGaz» UK» AQ ekonomıka jáne qarjy jónindegi basqarýshy dırektory, «QazMunaıGaz» UK» AQ prezıdentiniń keńesshisi. 2007 jyldan - «QazMunaıGaz» UK» AQ korporatıvtik damý jónindegi basqarýshy dırektory. 2008 jyldan - «Kaspıı ónerkásip-qarjy toby» JShS bas dırektory. 2008-2010 jyldary - «Samuryq-Qazyna» ulttyq ál-aýqat qory» AQ basqarma tóraǵasynyń keńesshisi. 2010-2012 jyldary - «Samuryq-Qazyna» ulttyq ál-aýqat qory» AQ basqarýshy dırektory, «QazMunaıGaz» UK» AQ, «KEGOC» AQ, «Samuryq-Energo» AQ, «QazAtomónerkásip» UAK» AQ dırektorlar keńesiniń múshesi. «Taý-Ken Samuryq» AQ jáne «QazGeologııa» AQ dırektorlar keńesiniń tóraǵasy. 2013-2014 jyldary - «Qazaqstannyń Halyq banki» AQ Astana jáne Máskeý qalalaryndaǵy bas ókili. 2012 jyldan bastap - Qazaqstandaǵy energetıkalyq sektorlar men munaı-gaz kásiporyndaryn biriktirýshi «KAZENERGY» qaýymdastyǵy tóraǵasynyń keńesshisi. 2012 jyldan bastap - «Atameken» ulttyq kásipkerler palatasy prezıdıýmynyń múshesi. 2013 jyldan bastap - «Atameken» QR UKP Prezıdıýmy janyndaǵy munaı-gaz ónerkásibi komıtetiniń tórǵasy. «Naryqqa saraptama jáne monıtorıng ortalyǵy» JShS jáne «Investıtsııalardyń rentabeldigin zertteý agenttigi» JShS baqylaý keńesiniń tóraǵasy. 2009 - 2012 jyldary - Qazaqstandyq boks federatsııasynyń atqarýshy dırektory, 2012 jyldan bastap - jalpy suraqtar jónindegi vıtse-prezıdenti. 2014 jylǵy naýryzynan bastap - Grek-rım, erkin jáne áıelder kúresi federatsııasynyń vıtse-prezıdenti. 2015 jylǵy aqpanynan bastap - Sporttyq jekpe-jek jáne kúsh qoldanylatyn sport túrleri konfederatsııasynyń bas dırektory. 2015 jylǵy qyrkúıeginen bastap - Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Olımpıada komıtetiniń Bas hatshysy. «Parasat» (2015), «Qurmet» (2010), «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl» (2001), «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl», «Astana» medaldarymen, «Ózen munaı ken ornyna 40 jyl», «Maqat munaı ken ornyna 90 jyl» belgilerimen, QR munaı jáne gaz mınıstrliginiń qurmet qaǵazymen marapattalǵan.

44 jyl buryn (1974) Qarjy mınıstrligi Іshki memlekettik aýdıt komıtetiniń tóraǵasy Azamat Qýatuly AHMETOV dúnıege keldi.

Qaraǵandy oblysynda týǵan. Ekonomıkalyq jáne zańgerlik mamandyǵy boıynsha, 1996 jyly Qazaq Eńbek Qyzyl Tý ordeni aýylsharýashylyq ınstıtýtyn «ekonomıka jáne basqarý» AÓK salalarynda jáne 1999 jyly D.A. Qonaev atyndaǵy Gýmanıtarlyq zań fakýlteti ýnıversıtetinde bilim alǵan. Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik tergeý komıteti, Qazaqstan Respýblıkasynyń ulttyq qaýipsizdik Komıteti, keden organdarynda jáne kólik baqylaý salasynda qyzmet etken. 2007 jyldyń aqpan aıynan bastap Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń júıesinde qyzmet atqarady.

2017 jyldyń tamyz-qarasha - Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń Qazynashylyq komıteti tóraǵasynyń orynbasary. 2017 jyldyń qarasha aıynan 2018 jyldyń maýsymy aralyǵynda QR Qarjy mınıstrligi qazynashylyq Komıteti tóraǵasy boldy. Qazirgi qyzmetinde 2018 jylǵy maýsymnan.

«Qurmet» ordenimen, sondaı-aq «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 10 jyl» jáne «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 25 jyl» mereıtoılyq medaldarymen, Qaraǵandy oblysy ákiminiń Qurmet gramotasymen marapattalǵan.

43 jyl buryn (1975) «Atameken Business Channel» Baqylaý keńesiniń tóraǵasy Qanat Aqylbaıuly  SAHARIıANOV  dúnıege keldi.

1997 jyly Qazaq memlekettik medıtsınalyq ýnıversıtetin, 2001 jyly Qazaq ulttyq zań akademııasyn, 2008 jyly France jáne Halyqaralyq bıznes akademııasyn, IE MBA - Executive Master of Business Administration, HEC birlesken baǵdarlamasy, 2015 jyly International Executive MBA, Іskerlik ákimshilik basqarý sheberi, Reseı Federatsııasy Prezıdentiniń janyndaǵy memlekettik qyzmet, Halyqaralyq bıznes akademııasyn bitirgen. Іskerlik ákimshilikti basqarý doktory

Eńbek joly: 2001-2006 jyldary keńesshi-zańger, «Habar» Agenttigi» AQ, zań  bóliminiń basshysy. 2006-2012 jyldary - «Habar» Agenttigi» Basqarmasynyń múshesi, Basqarma tóraǵasynyń birinshi orynbasary. 2012 jyldan - «Qazmedıa ortalyǵy» kompanııasy basqarmasynyń bas dırektory.

2014-2016 jyldary «Kommertsııalyq televızııalyq arna» AQ bas dırektory. 2016-2017 jyldary - «Habar» Agenttigi» Basqarma tóraǵasynyń orynbasary. Qazirgi qyzmetinde 2017 jyldyń aqpan aıynan. 

42 jyl 
buryn (1976) Qyzylorda qalasynyń ákimi Nurlybek Mashbekuly NÁLІBAEV dúnıege keldi.
Qyzylorda oblysynda týǵan. Qazaq memlekettik agrarlyq ýnıversıtetin, Qazaq gýmanıtarlyq zań ýnıversıtetin bitirgen.
1997-1998 jyldary - «Qazaqoıl-kommertsııa» JShS sarapshysy, «Bulaq» JShS dırektorynyń orynbasary. 1999-2002 jyldary - «StandartOılBeıs» JShS dırektory, «StandartOılTreıdıng» JShS dırektory, «StandartGaz» dırektorynyń orynbasary. 2002 jyly - «Shymkentorgsıntez» AQ Qyzylorda fılıalynyń dırektory. 2002-2004 jyldary - «Qyzylorda MunaıServıs» JShS bas dırektory, «PetroQazaqstan» Saýda úıi» dırektory. 2005-2007 jyldary - Qyzylorda qalasy ákiminiń birinshi orynbasary. 2007-2008 jyldary - Qyzylorda oblysy ákimi apparatynyń jetekshisi. 2008-2013 jyldary - Qyzylorda oblysy Shıeli aýdanynyń ákimi. Qazirgi qyzmetinde - 2013 jylǵy aqpannan beri.
«Qurmet» (2011) ordenimen marapattalǵan.

40 jyl 
buryn  (1978) Qazaqstan Respýblıkasy Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý vıtse-mınıstri Nurjan Baýyrjanuly  ÁLTAEV dúnıege kelgen.

Ońtústik Qazaqstan oblysynda týǵan. «Qaınar» ýnıversıtetin (1999); M. Áýezov atyndaǵy Ońtústik Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetin, zańger; Akademııalyq ınnovatsııa ýnıversıtetin (2012) bitirgen.

Eńbek joly: Ońtústik Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetiniń stýdentter máseleleri jónindegi prorektory, «Zańger» jas zańgerler klýbynyń prezıdenti, Ońtústik Qazaqstan joǵary oqý oryndarynyń jáne arnaýly oqý oryndarynyń «Otan» partııasy jastar qanatynyń kóshbasshysy, «Quqyqtyq Qazaqstan úshin» RMQ Ońtústik Qazaqstan boıynsha jastar qanatynyń basshysy (2003-2004); Qazaqstan Respýblıkasy Іshki ister mınıstrliginiń Eskirti bıznesine qarsy kúres jáne esirtki aınalymyn baqylaý komıtetinde jedel qyzmetker, bólim bastyǵy (2007); «Ońtústik» áleýmettik-kásipkerlik korporatsııasy» ulttyq kompanııasy» aktsıonerlik qoǵamynda menedjer, bas menedjer, quqyqtyq qamtamasyz etý departamentiniń dırektory, basqarma múshesi (2007-2010); Ońtústik Qazaqstan oblysy kásipkerlik jáne ónerkásip basqarmasynyń bastyǵy (2010-2011); «Maksımým» Óńirlik ınvestıtsııalyq ortalyǵy» bas dırektorynyń orynbasary (2011-2012); «OQO Kásipkerlerge qyzmet kórsetý ortalyǵy» JShS dırektory (2012-2013); Ońtústik Qazaqstan oblystyq kásipkerler palatasynyń dırektory (2013-2014). 2014-2017 jyldary - «Atameken» ulttyq kásipkerler palatasy basqarma tóraǵasynyń orynbasary. 2017-2018 jyldary - QR Aýyl sharýashylyǵy vıtse-mınıstri.

Qazirgi laýazymyn 2018 jylǵy qańtardan beri atqaryp keledi.

«Táýelsizdikke 20 jyl» (2011), «Quqyqtyq tártipti qamtamasyz etýdegi úzdik qyzmeti úshin» (2007) medaldarymen marapattalǵan.

137 jyl buryn (1881-1967) frantsýz fızıgi, fızıka ǵylymynyń doktory KOTTON Ejenı dúnıege keldi.

131 jyl 
buryn  (1887-1947) Birinshi Slovak Respýblıkasynyń prezıdenti, teolog Iozef TISO dúnıege keldi.

97 jyl 
buryn  (1921-1991) frantsýz akteri MONTAN Iv (shyn aty-jóni Ivo Lıvı) dúnıege keldi.

93 jyl buryn (1925-2013) Ulybrıtanııanyń 1979-1990 jyldardaǵy premer-mınıstri Margaret TETChER dúnıege keldi.

Сейчас читают