13 aqpan. Tulǵalar týǵan kún
Búgin, 13 aqpan kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? Kazinform oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.
ESІMDER
71 jyl buryn (1953) M.Ospanov atyndaǵy BQMÝ KeAQ Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy, medıtsına ǵylymdarynyń doktory, professor, PhD (Japonııa), neırolıngvıstıkalyq baǵdarlamalaý sheberi, joǵary bilikti dáriger, QR UǴA múshe-korrespondenti, DSU sarapshysy Tólebaı Qosııabekuly RAHYPBEKOV dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysy Tarbaǵataı aýdany Qarasý aýylynda dúnıege kelgen. 1976 jyly Semeı medıtsına ınstıtýtyn, 1994 jyly Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Memlekettik ýnıversıtetin, 2000 jyly O.A.Baıqońyrov atyndaǵy Jezqazǵan ýnıversıtetin, 2009 jyly – Qazaq Gýmanıtarlyq ınnovatsııalyq zań ýnıversıtetin bitirdi. Mamandyǵy – dáriger, zańger-quqyqtanýshy, ekonomıst-menedjer, pedagogıka jáne psıhologııa bakalavry.
1972-1990 jyldary tsehtyq dáriger, bas dárigerdiń orynbasary, Shyǵys Qazaqstan oblysy, Lenınogorsk qalasynda «Lenınogorsksvınetsstroı» tresi medsanchasiniń bas dárigeri boldy.1994-1997 jyldary Almaty qalasynda QR Densaýlyq saqtaý mınıstrligi Tótenshe jáne medıko-bıologııalyq máseleler bas basqarmasynyń bastyǵy, Jezqazǵan oblysy densaýlyq saqtaý departamentiniń bastyǵy, Qaraǵandy oblysy densaýlyq saqtaý departamenti bastyǵynyń orynbasary qyzmetinde boldy. 1998-1999 jyldary QR Bilim, mádenıet jáne densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń Densaýlyq saqtaý komıtetiniń tóraǵasy qyzmetin atqarǵan. 1999-2002 jyldary QR premer-Mınıstriniń keńesshisi. 2002-2007 jyldary «Qazaqstan temir joly» Ulttyq kompanııasy» AQ áleýmettik jumys boıynsha basqarmasynyń bastyǵy boldy. 2007-2017 jyldary Semeı memlekettik medıtsına akademııasynyń rektory, 2017-2020 jyldary «Medıtsınskıı ýnıversıtet Astana» AQ Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy, 2020-2022 jyldary Asfendııarov atyndaǵy QazUMÝ KeAQ Dırektorlar keńesiniń múshesi, Strategııalyq damý komıtetiniń tóraǵasy qyzmetin atqardy.
Qazirgi qyzmetin 2022 jyldyń qarasha aıynan beri atqaryp keledi.
«Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 20 jyl», «Qazaqstan temir jolyna 100 jyl», «QR Parlamentiniń 10 jyldyǵyna» merekelik medaldary, Týrızm jáne sport mınıstrliginiń «Týrızm men sportty damytýdaǵy eren eńbegi úshin» Qurmet belgisi, QR UǴA Qurmet belgisi, «Densaýlyq saqtaý isine qosqan úlesi úshin» tósbelgisimen men marapattalǵan. Prezıdenttiń 2011 jylǵy 5 jeltoqsan Jarlyǵymen «Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri» qurmetti ataǵy berildi. 2016 jyly «Parasat» ordenimen marapattaldy. Tarbaǵataı aýdanynyń Qurmetti azamaty.
2001 jyldan bastap medıtsıan ǵylymdarynyń doktory, 2008 jyly professor ǵylymı ataǵy berildi.
Japonııanyń Shımane medıtsına ýnıversıtetiniń professory (Professor of Clinical Medicine at the University of Shimane), Manna Ýnıversıtetiniń professory (Úndistan).
47 jyl buryn (1977) Oral qalasy qarjy bóliminiń basshysy Erbol Edigeuly ShÚKІRǴALIEV dúnıege keldi.
Aqmola qarjy-ekonomıkalyq kolledjin «qarjy» mamandyǵy, Batys Qazaqstan agrarlyq memlekettik «býhgalterlik esep jáne aýdıt» mamandyǵy, Mahambet Ótemisov atyndaǵy Batys Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetin «quqyqtaný» mamandyǵy boıynsha aıaqtady.
Eńbek joly: 1998 jyly Batys Qazaqstan oblysy qazynashylyq basqarmasynyń tólemder esepteý jáne esepter bóliminiń mamany, 1998-2000 jyldary Batys Qazaqstan oblysy qazynashylyq basqarmasynyń operatsııalyq bóliminiń jetekshi mamany, 2000-2002 jyldary Batys Qazaqstan oblysy qazynashylyq basqarmasynyń operatsııalyq bóliminiń bas mamany, 2002-2005 jyldary Batys Qazaqstan oblysy qazynashylyq basqarmasy respýblıkalyq bıýdjetiniń qazynashylyq qyzmet kórsetý bólimi bastyǵy qyzmetin atqarǵan. 2005-2008 jyldary Batys Qazaqstan oblysy boıynsha qazynashylyq departamentiniń memlekettik bıýdjettiń atqarylýy basqarmasynyń bastyǵy, 2008-2012 jyldary "Oral-Termınal" JShS-niń ekonomıst, 2012 jyly Batys Qazaqstan oblysy qarjy basqarmasysynyń kommýnaldyq menshikti basqarý jáne múliktik jaldaý bóliminiń jetekshi mamany, bilim berý, mádenıet, sport, ishki jáne jastar saıasaty salalaryn qarjylandyrý josparlaryn júrgizý bóliminiń bastyǵy qyzmetinde boldy. 2012-2016 jyldary Batys Qazaqstan oblysy qarjy basqarmasysynyń qorǵanys jáne memlekettik, quqyq qorǵaý organdary shyǵystarynyń atqarylýyn taldaý jáne qarjylandyrýdyń jıyntyq josparlaryn júrgizý bóliminiń basshysy, jıyntyq taldaý, bıýdjettiń oryndalýyn úılestirý jáne túsimder boıynsha jıyntyq josparyn júrgizý bóliminiń basshysy, Batys Qazaqstan oblysy qarjy basqarmasy basshysynyń orynbasary bolyp jumys atqarǵan.
Qazirgi laýazymyn 2016 jyldyń 18 qazanynan bastap atqaryp keledi.
40 jyl buryn (1984) Qazaqstan Respýblıkasy Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi apparatynyń basshysy Madııar Dúısenbaıuly QOJAHMET dúnıege keldi.
Qaraǵandy qalasynda týǵan. L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń halyqaralyq quqyq fakýltetin (2005) halyqaralyq quqyq bakalavry mamandyǵy boıynsha, L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetin (2007) halyqaralyq quqyq magıstri mamandyǵy boıynsha; «Bolashaq» baǵdarlamasy boıynsha Cheh memlekettik qoǵamdyq ǵylymdar ýnıversıtetin (2008) ekonomıka jáne menedjment magıstri mamandyǵy boıynsha bitirgen.
Eńbek jolyn 2003 jyly «Qazaqstan jastar kongresi» ZTB-da bastaǵan.
2003-2008 jyldary Chehııa Respýblıkasyndaǵy Qazaqstan jastar kongresiniń bólim, basqarma bastyǵy, orynbasary, atqarýshy dırektory, halyqaralyq ókili qyzmetinde boldy. 2008-2012 jyldary QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń jastar saıasaty baǵyty boıynsha jumys istedi. 2012-2014 jyldary QR Prezıdenti Ákimshiligi bóliminiń ınspektory, 2014-2017 jyldary Soltústik Qazaqstan oblysy ákimi apparatynyń basshysy, 2017-2019 jyldary Soltústik Qazaqstan oblysy ákiminiń orynbasary, 2019-2020 jyldary QR Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligi Jastar jáne otbasy isteri komıtetiniń tóraǵasy bolyp qyzmet atqarǵan. 2020-2023 jyldary QR AQDM Azamattyq qoǵam isteri komıtetiniń tóraǵasy qyzmetinde boldy.
Qazirgi laýazymyn 2023 jyldyń jeltoqsan aıynan bastap atqaryp keledi.
«Qazaqstan Parlamentine 10 jyl» medalimen, «Qurmet» gramotasymen marapattalǵan.
92 jyl buryn (1932-2011) Qazaqstannyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri, halyq ártisi, qazaq balet ártisi Záýirbek Moldaǵalıuly RAIBAEV dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Almaty horeografııa ýchılışesin, Lenıngrad (Sankt-Peterbýrg) horeografııa ýchılışesiniń jetildirý synybyn, Máskeý Memlekettik teatr jáne óner ınstıtýtynyń baletmeısterlik bólimin bitirgen.
Almatydaǵy Abaı atyndaǵy Opera jáne balet teatrynyń baletmeısteri bolǵan. Záýirbek Raıbaevtyń repertýarynda P. Chaıkovskııdiń «Aqqý kóli» men «Uıqydaǵy arý», Ǵazıza Jubanovanyń «Aq qus týraly ańyz», Q. Qojamjarovtyń «Chın-Tomýr» jáne taǵy basqa shyǵarmalary bar.
«Qurmet belgisi» ordeni ıegeri (1958), 1957 jyly Məskeýde ótken jastar men stýdentterdiń Dúnıejúzilik festıvaliniń laýreaty, 1958 jyly Búkilodaqtyq estrada ərtisteri konkýrsynyń laýreaty, QazKSR Eńbek sińirgen ártisi (1958), QR halyq ártisi (1982), «Qurmet» (2001) ordeni, QazKSR Joǵary keńesiniń qurmet gramotasy, «Ereń eńbegi úshin» medalimen marapttaldy. 1986 jyly QR-nyń Memlekettik syılyǵymen marapattaldy, Qazaqstannyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri (1969).
87 jyl buryn (1937-2000) telejýrnalıst, otandyq telejýrnalıstıka salasynyń negizin qalaýshylardyń biri ári osy salanyń kórnekti teoretıgi, túrkolog Marat Káribaıuly BARMANQULOV dúnıege keldi.
Almaty oblysynyń Talǵar qalasynda týǵan. QazMÝ-di bitirgen (1950).
Besinshi kýrstan bastap Almaty telestýdııasynyń reporteri, sodan keıin jastar sport bóliminiń jaýapty redaktory bolyp jumys istedi. 1961-1965 jyldary Máskeý ýnıversıteti jýrnalıstıka fakýltetiniń aspıranty.
MMÝ-diń brıgadasymen birge stýdenttik qurylysta «Molodoı tselınnık» gazetiniń negizin qalady. «Planeta tselıny» kitaby avtorlarynyń biri. Fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty (1965), fılologııa ǵylymdarynyń doktory (1981), professor (1982). 1965 jyly QazMÝ-de assıstentten jýrnalıstıka fakýlteti dekanynyń orynbasary, 1991 jyly «Kazahstanskaıa pravda» gazeti redaktorynyń birinshi orynbasary. Sol jyldan bastap ómiriniń sońyna deıin QazUÝ-dyń televızııalyq jýrnalıstıka kafedrasynyń meńgerýshisi, Álem ádebıeti jáne jýrnalıstıka ýnıversıtetiniń birinshi prorektory. Kórnekti ǵalym «Ves mır v vasheı kvartıre», «Jýrnalıstıka dlıa vseh», «Sravnıtelnyı analız janrov», «Janry pechatı, radıoveşanııa ı televıdenııa», «Iskýsstvo sovremennoı ınformatsıı», «Televıdenıe: dengı ılı vlast?», «Han...Ivan» t.b. oqý quraldary men monografııalardyń, júzdegen ǵylymı maqalanyń avtory. Qazaqstan Jýrnalıster odaǵynyń hatshysy, Eýrazııa Halyqaralyq ekonomıka akademııasynyń akademıgi. Marat Barmanqulov Qazaqstandaǵy alǵashqy telejýrnalısterdiń biri, televızııalyq jáne radıojýrnalıstıka teorııasynyń, sondaı-aq televızııa jáne radıojýrnalıstıka kafedrasynyń, QazUÝ-daǵy televızııalyq jáne radıostýdııanyń negizin qalaýshy.
84 jyl buryn (1940-2021) ánshi (lırıkalyq barıton), kompozıtor, Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik syılyǵynyń laýreaty Eskendir Ótegenuly HASANǴALIEV dúnıege keldi.
Batys Qazaqstan oblysy Qaratóbe aýdanynda týǵan. Qurmanǵazy atyndaǵy Almaty memlekettik konservatorııasynyń vokaldy-hor fakýltetin E. Vınogradov pen N.Sharıpovanyń klasy boıynsha kýrsty, Ál-Farabı atyndaǵy Shymkent mádenıet ınstıtýtyn bitirdi.
1970 jyldan bastap Qazaq radıosy men teledıdarynyń solısi. Ol Qazaqstannyń belgili estradalyq ánshileri oryndaıtyn kópshilikke jaqsy tanymal ánderdiń avtory. «Qurmet» ordenimen marapattalǵan (2000). Hasanǵalıevtiń «Ádemi», «Asyl arman», «Ómirimniń jazy», «Atameken» ánderin tek Qazaqstan tyńdarmandary emes, shetelderde de yqylaspen qabyldaıdy. Onyń birneshe án jınaǵy jaryq kórdi. Xasanǵalıev ánderiniń taqyryby san alýan. Ol qazaq, orys, tatar, nemis aqyndarynyń týǵan el, eńbek, jastyq shaq, mahabbat taqyrybyndaǵy óleńderine kóptegen án jazdy. Hasanǵalıev gastroldik saparmen Mońǵolııa (1975), Bolgarııa (1982), ıÝgoslavııa (1968), Aljır (1969), Sırııa men Lıvan (1973), Shvetsııa jáne Fınlıandııa (1970), t.b. elderde boldy. Qazaqstan Komsomoly syılyǵynyń ıegeri (1970). Qazaq KSR halyq ártisi (1984).
