12 qyrkúıek. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
12 qyrkúıek, JUMA ESTE QALAR OQIǴALAR Búgin - Qazaq kınosynyń kúni. 73 jyl buryn (1941) Qazaq KSR Halyq komıssarlary keńesiniń №762 qaýlysyna sáıkes, Almaty kınostýdııasy quryldy. 16 jyl buryn (1998) Almaty qalasynda aqyn, ǵalym, qoǵam qaıratkeri Ahmet Baıtursynovtyń eskertkish-bıýsti men murajaı úıiniń ashylý saltanaty ótti. 13 jyl buryn (2001) QR Prezıdenti N.Á.Nazarbaev elimizdiń Premer-mınıstrimen jáne kúsh-qýat vedomstvolarynyń basshylarymen kezdesip, Qazaqstan aýmaǵyndaǵy AQSh azamattarynyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý jónindegi sharalar týraly esepterin tyńdady. 5 jyl buryn (2009) Almatyda qazaq jáne orys tilderinde «Almaty tarıhy» atty kitaptyń 1,2-tomdary, «Almaty entsıklopedııasy», «Jetisýdyń ortaǵasyrlyq astanalary», «Almaty - myń jyldyq tarıh» atty shyǵarmalardyń tanystyrylymy ótti. Kitaptardy Ulttyq Ǵylym Akademııasynyń Marǵulan atyndaǵy Arheologııa, Súleımenov atyndaǵy Shyǵystaný, Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh jáne etnologııa ınstıtýttarynyń mamandary birlesip daıyndaǵan. Týyndylarda túrli derek kózderi negizge alyna otyryp, qalanyń ejelgi dáýirden qazirgi zamanǵa deıingi túıindi sátteri jańa kózqarasta tujyrymdalyp jazylǵan. 5 jyl buryn (2009) Almatyda «Asyl Alma» atty syılyqtyń tanystyrylymy boldy. Syılyqtyń uıymdastyrýshysy - Almaty qalasynyń ákimshiligi, Almaty salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý ortalyǵy, «Via Concordia» kommýnıkatsııa agenttigi jáne salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý mamandarynyń qaýymdastyǵy. Syılyq úsh nomınatsııa boıynsha tapsyrylady: «Kompanııa qyzmetkerleriniń densaýlyǵyn qorǵaýǵa qosqan úlesi úshin», «Turǵyndar arasyndaǵy salaýatty ómir saltyn qalyptastyrýǵa qosqan úlesi úshin», «Áleýmettik maǵynasy bar aýrýlarmen kúresýge qosqan úlesi úshin». Jeńimpazdarǵa «Asyl Alma» qurmet belgisi, músinshesi, gramota jáne dıplom tabys etiledi. Konkýrsqa Almaty qalasynda tirkelgen barlyq kommertsııalyq jáne kommertsııalyq emes uıymdar qatysa alady. 5 jyl buryn (2009) Semeı qalasyndaǵy Dostyq úıinde tatar tilin úıretetin jeksenbilik mektep ashyldy. Jeksenbilik mektep zamanaýı oqýlyqtarmen, tilasharlarmen jáne sózdiktermen jetkilikti qamtamasyz etilgen. ESІMDER 105 jyl buryn (1909-1976) Qazaqstandaǵy birinshi sáýletshi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qurylysshysy, KSRO Sáýlet akademııasynyń korrespondent múshesi BÁSENOV Tóleý Qulqamanuly dúnıege keldi. Aqtóbe oblysy Shalqar aýdanynda týǵan. Sankt-Peterbor azamatyq-ınjenerler ınstıtýtyn bitirgen. Básenov Qazaqstanda qazirgi arhıtektýralyq mekteptiń negizin salyp, Sáýletshiler odaǵyn uıymdastyrýshylardyń, saýlet salasyndaǵy alǵashqy ǵalym-pedagogtardyń biri. 1933-1937 jyldary Jambylda, Almatyda, Qyrǵyzstanda qyzmetter atqardy. 1937-1941 jyldary - Almaty qalasynyń bas sáýletshisi. 1944-1954 jyldary - Qazaq KSR Mınıstrligi Keńesi janyndaǵy sáýlet basqarmasynyń bastyǵy. 1958-1976 jyldary Qurylys isteri jónindegi memlekettik komıteti tóraǵasynyń orynbasary qyzmetterin atqarǵan. Básenov Almaty qalasynyń bas josparyn, Máskeýdegi halyq sharýashylyǵy jetistikteri kórmesindegi Qazaqstan pavılonyn, Almatydaǵy Dostyq dańǵylynyń bas jobasyn, Almaty áýejaıynyń birinshi keshenin, Qazaq opera jáne balet teatrynyń úıin, Amangeldi eskertkishiniń josparyn, turǵyn úılerdi jobalaý jumystaryn kásibı sheberlikpen oryndap shyqty. Batys Qazaqstan sáýlet eskertkish zerttep, Embi, Mańǵystaý, Ústirt aımaqtaryndaǵy memorıaldy-ǵuryptyq tarıhı qurylystardyń erekshelikterine ǵylymı taldaý jasady. Básenovtyń «Sam aımaǵyndaǵy arhıtektýralyq eskertkishter», «Qazaqstan arhıtektýrasyndaǵy órnekter», «Arhıtektýra jáne qala qurylysy», taǵy basqa eńbekteri jaryq kórgen. 1997 jyly Qazaq memlekettik sáýlet jáne qurylys akademııasynyń úzdik stýdentterine T.Básenov atyndaǵy dıplom taǵaıyndalǵan. 66 jyl buryn (1948) bıshi, Qazaqstannyń halyq ártisi, Sofııa qalasynda ótken Jastar men stýdentterdiń dúnıejúzilik festıvaliniń laýreaty TALPAQOVA Gúljan dúnıege keldi. Atyraý qalasynda týǵan. Almaty estrada-tsırk óneri stýdııasyn Sh.Jıenqulovanyń halyq bıi klasy boıynsha bitirip, Máskeý estrada stýdııasynda tájirıbe jınaqtaýdan ótken. 1967 jyldan «Qazaqkontsertte», «Gúlder» ansamblinde qyzmet etken. Ol dúnıe júzi halyqtarynyń kópshiliginiń bılerin úırenip, qazaq sahnasyna shyǵarǵan. Onyń repertýarynda qazaqtyń «Aıjan qyz», «Qos alqa», «Almas qyrǵaýyl», ózbektiń «Horezm bıi» jáne uıǵyr, koreı, vetnam, mońǵol, úndi, mysyr, malaı halyqtarynyń ulttyq bıleri bar. Gastroldik saparmen Bolgarııada, Germanııada, Mońǵolııada, Ońtústik Shyǵys Azııa elderinde (Bırma, Malaızııa, Sıngapýr, Shrı Lanka), Úndistanda, Japonııada, Iranda, Taılandta, Fınlıandııada, AQSh-ta bolǵan. 65 jyl buryn (1949) dúnıejúzine, Keńes Odaǵyna belgili konkıden mánerlep syrǵanaýshy RODNINA Irına dúnıege keldi. Ol Máskeýde týǵan. Dene shynyqtyrý ortalyq ınstıtýtyn támamdaǵan. I.Rodnınanyń stıli mánerlep syrǵanaýda erekshe iz qaldyrdy. Ol sheksiz eńbekshildigimen, sheberligimen, joǵary kásibıligimen, muzdaǵy shyǵarmashylyq tapqyrlyǵymen erekshelendi. KSRO-nyń, Eýropanyń, álemniń birneshe dúrkin chempıony, Olımpıada oıyndarynyń chempıony I.Rodnına konkıde ózin óte erkin sezinetin. Onyń oıynserikteri 1968-72 jyldary Ýlanov, 1973 jyldan bastap Zaıtsev boldy. AQSh-tyń Leık-Erroý qalasynda ornalasqan halyqaralyq mánerlep syrǵanaý ortalyǵynda jattyqtyrýshy bolyp qyzmet atqarǵan. I.Rodnınanyń esimi Gınness kitabyna engen. Qazir ol jattyqtyrýshylyq qyzmet atqarady. 59 jyl buryn (1955-2003) qazaq jazýshysy, jýrnalıst KІRІSBAEV Beısebaı dúnıege keldi. S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (qazirgi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) bitirgen. 1980-1982 jyldary - respýblıkalyq «Bilim» qoǵamynyń baspa bóliminde kishi redaktor. 1982-1985 jyldary - «Qazaqstan pıoneri» gazetiniń ádebıet jáne óner bóliminde. 1985-1992 jyldary - «Baldyrǵan» jýrnalynyń bólim redaktory. 1992-2003 jyldary bas redaktordyń orynbasary qyzmetterin atqarǵan. «Tamshy» atty alǵashqy jınaǵy 1979 jyly «Jalyn» baspasynan jaryq kórgen. 1982 jyly «Alty ázilkesh» atty ujymdyq jınaqqa toptama óleńderi engen. «Appaq baq-baq», «Adamsha kel», «Yqylyq», «Jańyltpashtar» kitaptarynyń avtory. 58 jyl buryn (1956) Senator BEKNAZAROV Bektas Ábdihanuly dúnıege keldi. Jambyl oblysynyń Jýaly aýdanynda týǵan. 1983 j. - S.M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin zańger-quqyqtanýshy mamandyǵy boıynsha bitirgen. 1978-81 jj.- Jambyl qalasyndaǵy Ortalyq aýdanynyń halyqtyq sotynda sot oryndaýshysy. 1981-84 jj. - Jambyl oblysy ádilet bóliminiń konsýltanty, aǵa konsýltant. 1984-90 jj. - Jambyl oblysy Jýaly aýdandyq halyqtyq sotynyń sýdıasy. 1990-94 jj. - Jambyl oblystyq sotynyń múshesi. 1994-95 jj. - Jambyl oblystyq soty tóraǵasynyń orynbasary. 1995-97 jj.- Jambyl oblystyq sottyń qylmystyq ister jónindegi alqasynyń tóraǵasy. 1997-02 jj. - Jezqazǵan oblystyq sotynyń tóraǵasy, Almaty oblystyq sotynyń qylmystyq ister jónindegi alqasynyń tóraǵasy. 2000-02 jj. - Qazaqstan Respýblıkasy Ádilet mınıstrliginiń Sottardyń qyzmetin uıymdastyrý departamentiniń dırektory, Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Sotynyń sýdıasy. 2002-06 jj. - Atyraý oblystyq sotynyń tóraǵasy. 2006-09 jj. - Almaty qalasyndaǵy mamandandyrylǵan qarjylyq sotynyń tóraǵasy. 2009-11 jj. - Aqtóbe oblystyq sotynyń tóraǵasy, QR Joǵarǵy sotynyń tóraǵasy qyzmetterin atqarǵan. Merekelik medaldarmen, qurmet gramotalarymen marapattalǵan. 55 jyl buryn (1959) Aqtóbe oblysy ákiminiń birinshi orynbasary KEMALOVA Roza Keńesqyzy dúnıege keldi. Aqmola oblysynyń Makınsk qalasynda týǵan. Bilimi - joǵary. Almatydaǵy halyq sharýashylyǵy ınstıtýtyn bitirgen. Instıtýtty bitirgennen keıin óz eńbek isin Memlekettik Banktiń Torǵaı oblystyq keńsesinde ekonomıst bolyp bastaǵan. 1981 jyldan 2008 jyldar aralyǵynda Aqtóbe, Atyraý qalalarynda, Aqtóbe oblysynyń aýdandarynyń mekemelerinde jáne memlekettik organdarynda ár túrli laýazymdarda bolǵan. 2005 jyly qańtardan 2008 jyly qarasha aralyǵynda - oblystyń kásipkerlik jáne óndiris basqarmasynyń bastyǵy. 2008 jyly qarashadan bastap, Aqtóbe oblysy ákiminiń orynbasary bolyp taǵaıyndaldy. 2014 jyldyń 28 maýsymynan beri qazirgi qyzmetinde. 54 jyl buryn (1960) «Samuryq-Qazyna Kelisim-shart» JShS bas dırektory ELShІBEKOV Serikbek Keńesbekuly dúnıege keldi. Shymkent qalasynda týǵan. Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýtyn bitirgen, ekonomıst. 1981-1989 jyldary mamandyǵy boıynsha saýda mekemelerinde, «Glavrıssovhozstroı» tresinde ekonomıst, bas ekonomıst bolyp qyzmet atqardy. 1989-1990 jyldary - Qazaq KSR Melıoratsııa jáne sý sharýashylyǵy mınıstrliginiń óndiristik-ekonomıkalyq basqarmasynda bas ekonomıst.1990-1992 jyldary QR Qarjy mınıstrlgiinń sharýashylyq eseptegi aýdıtorlyq ortalyǵynda bas baqylaýshy-tekserýshi, bólim bastyǵy. 1992-1994 jyldary - «Qazaqstanaýdıt-Kospek» AQ aýdıtorlyq jáne konsýltatsııalyq qyzmet basqarmasynyń bastyǵy. 1994-1997 jyldary - «Qazaqstanaýdıt-Kospek» BK bas dırektory. 1997-1999 jyldary - «Qazaqkonsaltıng» UAK prezıdenti. 1999-2002 jyldary - QR Memlekettik kiris mınıstrliginiń ákimshilendirý departamentiniń dırektory. 2002-2004 jyldary - QR Qarjy mınıstrliginiń Salyq komıteti tóraǵasynyń orynbasary. 2004-2006 jyldary - «QazaqTransOıl» AQ bas dırektorynyń ekonomıka jáne qarjy jónindegi orynbasary. 2006-2008 jyldary - «QazMunaıGaz» UK AQ apparat jetekshisiniń orynbasary. 2008-2012 jyldary - «QazMunaıGaz» UK AQ basqarýshy dırektory, bıznesti qoldaý jónindegi bas menedjeri. 42 jyl buryn (1972) «Almaty qalasynyń aımaqtyq qarjy ortalyǵy» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary JAZYQBAEV Erlan Álibekuly dúnıege keldi. Almaty qalasynda týǵan. Qazaq memlekettik sáýlet-qurylys akademııasyn, Qazaqstandyq menedjment, ekonomıka jáne boljaý ınstıtýtyn bitirgen. 1999 jyldan - «Qazaqtelekom» AQ málimetterdi berý jelisi dırektsııasynyń bas ekonomısi, korporatıvtik qarjylandyrý bóliminiń bastyǵy, , jobalyq qarjylandyrý departamenti dırektorynyń orynbasary, dırektory. 2007 jyldan - «Vızor holdıng» JShS jobalardy basqarý jónindegi dırektory. Qazirgi qyzmetinde - 2010 jylǵy qazannan beri. 39 jyl buryn (1975) EýrAzEQ Keden odaǵy tehnıkalyq retteý, sanıtarlyq, veterınarlyq jáne fıtosanıtarlyq sharalar salasyndaǵy saıasat departamenti dırektorynyń orynbasary SÚTEMGENOV Dáýlet Bolatuly dúnıege keldi. S.Seıfýllın atyndaǵy Aqmola agrarlyq ýnıversıtetin bitirgen, ǵalym-agronom. 1997 jyldan aýyl sharýashylyǵy salasy uıymdary men kásiporyndarynda mamandyǵy boıynsha qyzmet atqardy. 2000-2002 jyldary - «Ulttyq akkredıtteý ortalyǵy» AAQ bas mamany. 2002-2005 jyldary - «Ekspert-Konsaltıng» JShS dırektory. 2005-2007 jyldary - QR Indýstrııa jáne saýda mınıstrliginiń Tehnıkalyq retteý jáne metrologııa komıtetiniń basqarma bastyǵy. 2007 jyly - «Qazaqstandyq standarttaý jáne sertıfıkattaý» RMK bas dırektorynyń orynbasary. 2007-2008 jyldary - «Eýrazııalyq konsaltıng konsortsıýmy» JShS dırektory. 2008-2010 jyldary - QR Indýstrııa jáne jańa tehnologııalar mınıstrligi Tehnıkalyq retteý jáne metrologııa komıtetiniń «Ulttyq akkredıtteý ortalyǵy» JShS bas dırektorynyń orynbasary. 2010-2011 jyldary -QR Indýstrııa jáne jańa tehnologııalar mınıstrligi Tehnıkalyq retteý jáne metrologııa komıtetiniń «Qazaqstandyq standarttaý jáne sertıfıkattaý ınstıtýty» RMK bas dırektorynyń orynbasary. Qazirgi qyzmetinde - 2011 jylǵy mamyrdan beri. 112 jyl buryn (1902-1976) brazılııalyq memlekettik jáne saıası qaıratker, 1956-1961 jyldardaǵy Brazılııa prezıdenti Jýselıný KÝBIChEK DI OLIVEIRA dúnıege keldi. 98 jyl buryn (1916-1996) keńestik jáne reseılik teatr jáne kıno akteri, KSRO halyq ártisi GERDT Zınovıı Efımovıch (shyn aty-jóni - Zalman Afroımovıch (Efraımovıch) Hrapınovıch) dúnıege keldi. 93 jyl buryn (1921-2006) polıak jazýshysy, fılosof, kórkemsózshi, fýtýrolog, qazirgi zamanǵy fantastıka klassıkteriniń biri LEM Stanıslav dúnıege keldi. 70 jyl buryn (1944) orys skrıpkashysy, dırıjer, qoǵam qaıratkeri SPIVAKOV Vladımır Teodorovıch dúnıege keldi.