12 qańtar. Tulǵalar týǵan kún
ESІMDER
Almaty qalasynda týǵan. 1936 jyly Máskeýdiń Tústi metall ınstıtýtyn bitirip, taý-ken ınjeneri mamandyǵyn alǵan. 1937-1939 jyldary Balqash mys qorytý kombınatynyń Qońyrat rýdnıginde burǵylaý stanoginiń mashınısi, tseh bastyǵy, rýdnıktiń bas ınjeneri jáne onyń dırektory qyzmetterin atqarady. 1939 jyldan «Altaıpolımetall» kombınaty bas ınjeneriniń orynbasary, Rıdder rýdnıginiń jáne Lenınogor ken basqarmasynyń dırektory qyzmetterin atqardy. 1942-1952 jyldary Qazaq KSR Mınıstrler Keńesiniń tóraǵasynyń orynbasary bolyp qyzmet etti. 1955-1960 jyldary Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń tóraǵasy boldy. 1960-1986 jyldary Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq Komıtetiniń birinshi hatshysy qyzmetin atqardy. 1986 jyly 16 jeltoqsan kúni Qazaqstan Ortalyq komıtetiniń birinshi hatshylyǵynan alynyp, ornyna Kolbın taǵaıyndaldy. Buǵan narazy bolǵan qazaq jastarynyń kóterilisi Jeltoqsan oqıǵasyna ulasty. Birneshe márte KSRO Joǵary Keńesiniń depýtaty bolyp saılandy.
Dinmuhamed Ahmetuly Qonaev Respýblıka partııa uıymyn basqarǵan shırek ǵasyrǵa jýyq ishinde óziniń úlken mádenıettiligimen, ımanjúzdi izettiligimen, tanylyp, halyq dástúrin jaqsy biletin, taǵylymy tereń, oı-óresi bıik qaıratker, naǵyz ult qaıratkeri ekenin kórsetti. Keıin memleket isinen qol úzgen kezde de ol bilimdar bilikti jan retinde elde júrip jatqan reforma baǵyttaryn, qoǵamdy demokratııalandyrý qajet ekenin tereń túsinip, qoldaı bildi. Dinmuhamed Ahmetuly Qonaev 1993 jylǵy tamyzdyń 22-sinde, 82 jasqa qaraǵan shaǵynda kenetten qaıtys boldy.
Qostanaı oblysynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) bitirgen. Eń tuńǵysh týyndysy «Shabyndyq basynda» ekinshi synyptyń «Ana tili» oqýlyǵyna endi. Qalamgerdi elge tanymal etken týyndysy «Aq arýanany» basyp shyǵarǵanda ol 27 jasta bolatyn. Jazýshynyń eń alǵashqy kitaby «Qaıyrly tań» degen atpen 1966 jyly jaryq kórdi. Sodan keıin álem halyqtarynyń birneshe tilderine aýdarylǵan ondaǵan shyǵarmalary, sonyń ishinde «Taý joly», «Ekinshi ómir» atty romandary jazyldy. Birneshe kórkem shyǵarmalary 1981, 1988, 1999 jyldary Máskeýde jeke kitap bolyp shyqty jáne ózge tilderge aýdaryldy. 1998 jyly «Sanat» baspasynan «Jıyrmasynshy ǵasyr» atty jańa romany jaryq kórdi. S. Dosanov dramatýrgııa janrynda da jemisti eńbek etti. Dramatýrgtiń kóptegen radıopesalary Qazaq radıosynyń altyn qorynda saqtaýly.
Reseı Federatsııasynyń Sholohov atyndaǵy halyqaralyq syılyǵynyń, Qyrǵyzstan Respýblıkasynyń «Altyn qalam» ádebı syılyǵynyń ıegeri. 2012 jyly jeltoqsanda QR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty atandy.
Qaraǵandy oblysynda týǵan. KSRO ІІM Qaraǵandy joǵary mektebin bitirgen. Zań ǵylymdarynyń doktory, professor.
Eńbek joly: KSRO ІІM Qaraǵandy joǵary mektebiniń oqytýshysy (1982-1984); KSRO ІІM Búkilodaqtyq ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń adıýnkti (1984-1987); QR ІІM Qaraǵandy joǵary mektebiniń oqytýshysy, aǵa oqytýshysy, dotsent, qylmystyq quqyq jáne krımınologııa kafedrasy bastyǵynyń orynbasary (1987-1997); Esirtkini baqylaý jónindegi QR Memlekettik komıssııasynyń hatshysy (1997-2000); QR Nashaqorlyqqa jáne esirtki bıznesine qarsy kúres agenttigi tóraǵasynyń orynbasary (2000-2001); QR Ádilet mınıstrligi Nashaqorlyqqa jáne esirtki bıznesine qarsy kúres komıteti tóraǵasynyń orynbasary (2001-2002); QR Qaýipsizdik Keńesi Hatshylyǵynyń sektor meńgerýshisi, memlekettik ınspektor, Qoǵamdyq jáne ekologııalyq qaýipsizdik bóliminiń meńgerýshisi, QR Qaýipsizdik Keńesi Hatshylyǵy meńgerýshisiniń orynbasary (2002-2005); QR Qaýipsizdik Keńesi Hatshysynyń orynbasary – QR Qaýipsizdik Keńesi Hatshylyǵynyń meńgerýshisi (2005-2009); tórtinshi saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty (2009-2011); 2012-2016 jyldary – besinshi saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty; 2016-2020 jyldary altynshy saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, Zańnama jóne sot-quqyqtyq reforma komıtetiniń tóraǵasy. QR Parlamenti Senatynyń depýtaty, QR Parlamenti Senat tóraǵasynyń orynbasary (2020-2022).
Qazirgi qyzmetinde – 2022 jyldyń qańtar aıynan bastap. «Qurmet» jáne «Parasat» ordenimen, «Ulttyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi úlesi úshin» medalimen nagradtalǵan.
Tselınograd (qazirgi Aqmola) oblysynda týǵan. 1986 jyly Tselınograd ınjenerlik-qurylys ınstıtýtyn ınjener-mehanık mamandyǵy boıynsha, 2005 jyly Máskeý quqyq ınstıtýtyn támamdaǵan.
Eńbek jolyn 1978 jyly Veseloe aýylynda traktor júrgizýshisi bolyp bastaǵan. 1979-1981 jyldary Keńes armııasy qatarynda áskerı boryshyn ótedi. 1989-1991 jyldary – Veseloe aýylynda ınjener; 1991-1992 jyldary – «Mádenıet» JShS dırektory; 1998-2000 jyldary – Sandyqtaý aýdany aýyl sharýashylyq basqarmasynyń bastyǵy; 2000-2002 jyldary – Bulandy aýdanynyń ákimi; 2002-2004 jyldary – Aqmola oblysy aýyl sharýashylyq basqarmasynyń bastyǵy; 2004-2012 jyldary – Aqkól aýdanynyń ákimi; 2013-2017 jyldary – Aqmola oblysy Jarqaıyń aýdanynyń ákimi; 2017-2019 jyldary – Aqmola oblysy ákiminiń orynbasary; 2019-2021 jyldary – Aqmola oblysy Sandyqtaý aýdany ákimi.
2021 jyldyń qańtarynan bastap qazirgi qyzmetinde.
«Qurmet» ordenimen, túrli medaldarmen, Qazaqstan Respýblıkasynyń qurmet gramotasymen marapattalǵan.
Ál-Farabı atyndaǵy QazMUÝ-diń jýrnalıstıka fakýltetin úzdik támamdaǵan. Qazaq radıosynyń balalar men jastar redaktsııasynda redaktor, bólim bastyǵy, Bas redaktor qyzmetterin atqarǵan.
1991 jyly Qazaq radıosy «Shalqar» baǵdarlamasy aqparattyq-saraptamalyq redaktsııasynyń Bas redaktory, Qazaq radıosy baǵdarlamalar Bas redaktory, 1992-1994 jyldary Qazaq radıosy Bas dırektorynyń birinshi orynbasary, Qazaq radıosynyń saıası sholýshysy qyzmetin atqardy. 1997 jyly QR Prezıdenti Baspasóz qyzmetinde, 1997-2006 jyldary «Internıýs» Halyqaralyq Uıymynyń Qazaqstandaǵy Ókildigi dırektorynyń orynbasary, Atqarýshy dırektory, 2006 jyly «31 kanal» TRK Atqarýshy dırektorynyń birinshi orynbasary, Atqarýshy dırektory, 2008-2011 jyldary «31 kanal» TRK Bas dırektory boldy. 2008 jyldan Qazaqstan Teleradıotaratýshylar Ulttyq Assotsıatsııasynyń Prezıdenti. 2011-2016 jyldary «Qazaqstan» RTRK AQ Basqarma tóraıymy qyzmetin atqardy. «Qazaqstan» teleradıokorporatsııasy tóraǵasynyń birinshi orynbasary (2016-2019). 2019 jyly – «Qazaq radıolary» JShS-niń Bas dırektory. «Almaty» telearnasynyń Bas dırektory (2019-2022).
Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri.
Shyǵys Qazaqstan oblysynda týǵan. 1983 jyly Harkov joǵary áskerı avıatsııa ýchılışesin, 1996 jyly Gagarın atyndaǵy Áskerı-áýe akademııasyn, 2010 jyly RF QK Bas shtaby áskerı akademııasyn támamdaǵan. Harkov joǵary áskerı avıatsııalyq ýchılışesiniń kýrsanty (1979-1983). KJ joıǵysh avıatsııalyq dıvızııasy joıǵysh avıatsııalyq polkiniń ushqyshy, aǵa ushqyshy, avıatsııalyq zveno komandıri, Shyǵys áskerler toby avıatsııalyq zveno komandıri, eskadrılıa komandıriniń orynbasary, QR QM qaramaǵynda, eskadrılıa komandıri, ıÝ.A. Gagarın atyndaǵy Áskerı-áýe akademııasynyń tyńdaýshysy (1983-1996), Bombalaýshy avıatsııalyq polktiń ushý daıyndyǵy boıynsha polk komandıriniń orynbasary, bólim komandıriniń orynbasary, Avıatsııalyq baza jáne 21751 áskerı bólim komandırleriniń orynbasary, sońǵysynyń komandıri (1996-2007), QR QK Áýe qorǵanysy kúshteri Bas qolbasshysynyń orynbasary (2007-2010), 2010 jyldan – QR QK Áýe qorǵanysy kúshteri Bas qolbasshysynyń birinshi orynbasary – Bas shtab bastyǵy. QR QK Áýe qorǵanysy kúshteri Bas qolbasshysy (2013-2017). 2017 jyldan – QR QK Bas shtab bastyǵynyń orynbasary. 2018-2020 jyldary – Ujymdyq qaýipsizdik týraly shart uıymy Birikken shtaby bastyǵynyń orynbasary. Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly kúshteri Áýe qorǵanysy kúshteriniń Bas qolbasshysy (2020-2022).
Birqatar memlekettik nagradalarmen marapattalǵan.
Almaty qalasynda týǵan. Búkilodaqtyq memlekettik kınematografııa ınstıtýtynyń stsenarıı-kınotaný fakýltetin kınotanýshy mamandyǵy boıynsha (1984); Búkilodaqtyq memlekettik kınematografııa ınstıtýtynyń aspırantýrasyn (1992) bitirgen.
Eńbek joly: 1984 jyldan – «Qazaqfılm» kınostýdııasynyń stsenarıılik-redaktsııalyq alqasynyń aǵa redaktory; 1987 jyldan – Búkilodaqtyq memlekettik kınematografııa ınstıtýtynyń aspıranty (Máskeý); 1992 jyly – «Azııa kıno» jýrnalynyń bas redaktory; 1994 jyldan – T. Júrgenov atyndaǵy Qazaq memlekettik teatr jáne kıno ınstıtýtynyń «Kıno tarıhy jáne teorııasy» kafedrasynyń meńgerýshisi; 1997 jyldan – «Soros-Qazaqstan» qorynyń «Mádenıet jáne óner», «Buqaralyq aqparat quraldaryn qoldaý» baǵdarlamalarynyń úılestirýshisi; 2001 jyldan – Fýlbraıt stıpendıaty, AQSh-tyń Boldýın kolledjiniń, Pıstbýrg ýnıversıtetiniń zertteýshisi jáne oqytýshysy; 2002 jyldan – «Soros-Qazaqstan» qorynyń «Shyǵys Batys» baǵdarlamasynyń úılestirýshisi; 2003 jyldan – «ASTV» telearnasynyń bas prodıýseri (Astana qalasy); 2004 jyldan – «Ortalyq Azııa kınematografııa ortalyǵy» qoǵamdyq qorynyń dırektory (Almaty qalasy); 2005 jyldan beri – «Eýrazııa» halyqaralyq kıno baıqaýynyń art-dırektory; 2006-2008 jyldary – «Evrazııa kıno» jýrnalynyń bas redaktory; 2009 jyldyń qańtar aıynan beri – «Terrıtorııa kıno» jýrnalynyń bas redaktory; «Megapolıs» (2003-2005), «Nachnem s ponedelnıka» (2006-2008) gazetterinde kıno týraly turaqty aıdardy júrgizgen; 1998 jyldan – QR Kınematografıster odaǵynyń múshesi; 2006 jyldan – «FIPRESSI» Halyqaralyq kıno synshylarynyń federatsııasynyń múshesi; 2007 jyldan – NETPAK Azııa kıno synshylarynyń qaýymdastyǵynyń múshesi.
2006 jyly «Qazaqstan Parlamentine 10 jyl»; «Eren Eńbegi úshin» medaldarymen marapattalǵan. 2016 jyly Frantsııanyń Ádebıet jáne óner ordeniniń kavaleri atandy.
Ózbekstanda, Ferǵana qalasynda týǵan. Almaty shet tilderi pedagogıkalyq ınstıtýtyn bitirgen (1985). Ulybrıtanııa Syrtqy ister mınıstrliginde eńbek ótilinen ótken (1992).
Eńbek joly: Qazaqstan Ǵylym akademııasy Tarıh, etnografııa jáne arheologııa ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri; Qazaqstan Jazýshylar odaǵy janyndaǵy Kórkem aýdarma boıynsha Bas redaktsııalyq alqasynda aǵylshyn tilinen aýdarmalardyń bas redaktory (1989-1991); Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń ekinshi, birinshi hatshysy, Eýropa jáne Amerıka bóliminiń meńgerýshisi (1992-1994); Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń basqarma bastyǵy, Eýropa departamenti dırektorynyń orynbasary (1996-1998); Qazaqstan Respýblıkasynyń AQSh-taǵy Elshiliginiń keńesshi-elshisi, Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń aıryqsha tapsyrmalar jónindegi Elshisi (1998-2004); QR Prezıdenti Ákimshiliginiń Syrtqy saıasat ortalyǵynyń bas ınspektory (2004); QR-nyń Úndistan Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi (2004-2008); QR-nyń Shrı-Lanka Demokratııalyq Sotsıalıstik Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne ókiletti Elshisi mindetin qosa atqarýshy (2008-2009); QR Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary (2009-2013); 2013 jylǵy qańtardan bastap 2017 jyldyń qańtaryna deıin – Qazaqstan Respýblıkasynyń Amerıka Qurama Shtattaryndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi. 2017-2020 jyldary – Qazaqstannyń BUU janyndaǵy turaqty ókili. Qazaqstan Respýblıkasynyń Avstrııa Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi (2020 jyldan bastap), Qazaqstan Respýblıkasynyń Slovenııa Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi qyzmetin qosa atqarýshy (2021 jyldan), Qazaqstan Respýblıkasynyń Vena qalasyndaǵy halyqaralyq uıymdary janyndaǵy turaqty ókili.
Qazirgi qyzmetin 2022 jyldyń qazan aıynan beri atqaryp keledi.
«Qurmet» ordenimen, «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl», «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl», «Qazaqstan Parlamentine 10 jyl», «Astananyń 10 jyldyǵy» merekelik medaldarymen, «Ulttyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi úlesi úshin» medalimen marapattalǵan.
Tselınograd oblysynda týǵan. L.N. Gýmılev atyndaǵy ýnıversıtetin (1999); Qarjy polıtsııasy akademııasyn (2004) bitirgen.
Eńbek joly: Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy polıtsııasy agenttigi Quqyqtyq qamtamasyz etý jáne halyqaralyq baılanys basqarmasynyń kishi ınspektory, ınspektory, aǵa ınspektory, asa mańyzdy ister jónindegi aǵa ınspektory (2000-2002); Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy polıtsııasy agenttiginiń Quqyqtyq qamtamasyz etý jáne halyqaralyq yntymaqtastyq basqarmasy quqyqtyq saraptama bóliminiń bastyǵy (2002-2004); Qazaqstan Respýblıkasy Ekonomıkalyq qylmysqa jáne sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúres agenttigi (qarjy polıtsııasy) Quqyqtyq qamtamasyz etý jáne halyqaralyq yntymaqtastyq basqarmasy bastyǵynyń orynbasary (2004-2005); Qazaqstan Respýblıkasy Ekonomıkalyq qylmysqa jáne sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúres agenttigi (qarjy polıtsııasy) Quqyqtyq qamtamasyz etý jáne halyqaralyq yntymaqtastyq departamenti bastyǵynyń orynbasary (2005-2011); Qazaqstan Respýblıkasy Ekonomıkalyq qylmysqa jáne sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúres agenttigi (qarjy polıtsııasy) Tóraǵasynyń keńesshisi (2011-2012); Qazaqstan Respýblıkasy Bas Prokýrorynyń aǵa kómekshisi - Qazaqstan Respýblıkasy Bas Prokýrory apparatynyń Aqparattyq-taldaý basqarmasy Strategııalyq taldaý ortalyǵynyń basshysy (2012-2013); Qazaqstan Respýblıkasynyń Qaýipsizdik Keńesi Ahýaldyq ortalyǵy meńgerýshisiniń orynbasary (2013-2014); Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik qyzmet isteri jáne sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttiginiń apparat basshysy (2014-2015); 2016 jyldyń 11 qańtarynan bastap – 28 qyrkúıegine deıin Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik qyzmet isteri vıtse-mınıstri; 2016-2019 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik qyzmet isteri jáne sybaılas jemqorlyqqa qarsy is qımyl agenttigi tóraǵasynyń orynbasary. Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ekonomıka vıtse-mınıstri (2019-2022).
Qazirgi laýazymyn 2022 jyldyń aqpanynan beri atqaryp keledi.Birneshe jyl boıy qylmystyq jolmen alynǵan kiristerdi zańdastyrýǵa jáne terrorızmdi qarjylandyrýǵa qarsy is-qımyl jónindegi Eýrazııalyq jumys toptarynyń teń tóraǵasy boldy. ІІ dárejeli «Dańq» ordenimen, «Eren eńbegi úshin» medalimen, merekelik jáne vedomstvolyq medaldarymen nagradtalǵan.
