11 jeltoqsan. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
11 jeltoqsan BEISENBІ
Halyqaralyq taýlar kúni. 2004 jyldan beri BUU sheshimi boıynsha «Beıbitshilik - taýlardyń turaqty damýyna kilt» atty uranmen ótkiziledi. Jer sharynyń shamamen tórtten birin alyp jatqan taýlar 10 paıyzǵa jýyq turǵyndardyń úıi. Bul - ósimdikter men janýarlardyń sırek kezdesetin kóptegen túrleri úshin qoryq, jerdegi negizgi ózenderdiń qaınar kózi.
Demikpeniń dúnıejúzilik kúni. Qolqa demikpesi aýrýyna nazar aýdartý maqsatynda Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń bastamasymen atap ótiledi. Bul kúnniń negizgi maqsaty - densaýlyq salasyndaǵy kúrdeli problemalardyń biri bolyp sanalatyn demikpe dertiniń sebep-saldarlarymen halyqty jan-jaqty tanystyrý. Ony jeńý jolynda ǵylym salasynda jasalǵan jańalyqtar týraly habarlaý.
Búginde álemde 300 mıllıon adam demikpemen aýyrady. Ol kóbine nashar ekologııanyń saldarynan paıda bolady.
Halyqaralyq tango kúni. «Tango koroli» Karlos Gardeldiń týǵan kúnine baılanysty jeltoqsannyń 11-i kúni atalyp ótedi.
«Tango» sózi bıden buryn paıda bolǵan. Bul sózdi basynda Kanar araldarynda qoldanǵan, onyń maǵynasy - «negrlerdiń bılep jáne barabanda oınaý úshin jınalysy».
Dúnıejúzilik balalarǵa arnalǵan habar taratý kúni
1994 jylǵy sáýirde Kannda BUU (ıÝNISEF) Balalar qorynyń ókilderi MIP-TV halyqaralyq telebaǵdarlamalar naryǵynda jarııalady.
ESTE QALAR OQIǴALAR
68 jyl buryn (1946) BUU-nyń Balalar qory ekinshi dúnıejúzilik soǵystan zardap sheken elderdiń balalaryna kómek kórsetý úshin ýaqytsha uıym retinde qurylǵan. Alǵash «Balalarǵa kómek kórsetetin halyqaralyq tótenshe qor» dep atalǵan. 1953 jyly BUU Bas Assambleıasynyń sheshimimen ol BUU qurylymynyń bir júıesi retinde bekitildi. Qor tek soǵys zardabyna ushyraǵandarǵa ǵana emes, sonymen birge asharshylyq pen indet jaılaǵan, bosqynshylyq kórgen elderdiń balalaryna da qolushyn beredi. Búgingi tańda qorǵa 50-den astam memleket múshe. Shtab-páteri Nıý-Iork qalasynda ornalasqan. 1994 jyly Qazaqstanda BUU Balalar qorynyń ókildigi quryldy.
24 jyl buryn (1990) KSRO basshysy M.Gorbachevtiń Baýyrjan Momyshulyna Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn berý týraly jarlyǵy shyqty.
22 jyl buryn (1992) Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Keńesiniń Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik ánuranynyń mátinin bekitý týraly qaýlysy jaryq kórdi.
2006 jylǵy qańtardyń 6-ynda Qazaqstan Respýblıkasynyń jańa ánurany bolyp búkil qazaqstandyqtardyń ulttyq qazynasyna aınalǵan, jalpy halyq moıyndaǵan Shámshi Qaldaıaqovtyń «Meniń Qazaqstanym» áni bekitildi. Sondaı-aq, ánurannyń mátini boıynsha belgili aqyn Jumeken Nájimedenovtiń sózine birqatar ózgerister engizilgen Elbasy N.Nazarbaevtyń usynǵan nusqasy qabyldandy. Sondyqtan da zań jobasy boıynsha, jańa ánurannyń ánin jazǵan Shámshi Qaldaıaqov, sózin jazǵandar - J.Nájimedenov pen N.Nazarbaev.
17 jyl buryn (1997) QR Prezıdenti N.Nazarbaev Reseı qoldanbaly ǵylymdar akademııasynyń qurmetti múshesi bolyp saılandy.
16 jyl buryn (1998) Astanada QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń «Qalyń elim, qazaǵym» atty kitabynyń tusaýkeser rásimi ótti.
16 jyl buryn (1998) Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń Jarǵysy bekitildi.
9 jyl buryn (2005) Astanada Qazaqstannyń Ulttyq banki kúmis monetalardyń úsh kollektsııasyn satýǵa shyǵardy. Bul - nomınaldyq quny 500 teńge bolatyn 3 myń dana «Jaıran», 3 myń dana «Joshy hannyń kesenesi» jáne 5 myń dana «Jolbarystyń basy» monetalar. Monetalar arnaıy qorapqa salynyp, olardyń sapasy sertıfıkatpen rastalǵan.
9 jyl buryn (2005) Almatyda ızraıldik jas qalamger Alon Davıdovtyń «Qudaıdyń qolyn syrttan qoıý» atty kitaptyń tanystyrylymy bolyp ótti.
Shyǵarmany tanystyrý rásimine avtormen qatar, qoǵam qaıratkeri, aqyn Oljas Súleımenov, Sh.Aımanov atyndaǵy «Qazaqfılm» ulttyq kompanııasynyń Bas dırektory Sergeı Ázimov, «Knıgolıýb» jýrnalynyń redaktory Lılııa Klaýs pen Ońtústik Afrıka Respýblıkasynyń Qazaqstandaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Bekı Gıla myrza qatysty. Avtor óz týyndysynda qasıetti Quran men Táýrat kitaptaryndaǵy sózderdi paıdalana otyryp, detektıvti janrdy tıimdi qoldana bilgen. Onda Djekob esimdi ekijúzdi adamnyń is-áreketine jan-jaqty baǵa beriledi. Bul adam bir jaǵynan, álemge qaýip tóndirýshi jaýyz retinde sıpattalsa, ekinshi jaǵynan, onyń adamdardy qorǵap qalýda durys baǵyt ustanatyny da aıtylady.
Kitap alǵash ret osydan jeti jyl buryn aǵylshyn tilinde jaryq kórgen bolsa, orys tilindegi aýdarmasyna qazaqstandyq mamandardyń usynysymen birqatar ózgerister engizilip, qaıta basylyp shyqty.
8 jyl buryn (2006) Almatyda Shaıh-Asan Kýraıshın as-Sýnna degen atpen tanymal jýrnalıst Asan Sarqulovtyń «Zaman kóshindegi din aqıqaty» atty kitabynyń tusaýkeseri boldy. Ol kitapta Qazaqstanda musylman dinin taratý týraly, ıslam dininiń damýy týraly jáne de osy taqyrypta basqa jańa baspalar shyǵarý týraly jazylǵan. Kitaptyń tırajy úsh myńǵa jýyq.
8 jyl buryn (2006) Batys Qazaqstan oblysynyń Jańaqala aýdany ortalyǵynda tanymal qoǵam qaıratkeri Sátqalı Saparovtyń turǵan úıine eskertkish taqta ornatyldy. S.Saparov (1928-1976) 14 jyl ishinde aımaqtaǵy úsh aýdandy - Zelenovka aýdanyn (1962-1963), Tasqala aýdanyn (1963-1972) jáne Jańaqala aýdanyn (1972-1976) basqardy. Ol basqarǵan aýdandardyń damýyna sińirgen eńbegi úshin eki márte Eńbek Qyzyl Tý, «Qurmet belgisi» ordenderimen marapattaldy. Jańaqala aýylynyń ortalyq kósheleriniń birine esimi berilgen.
7 jyl buryn (2007) Oralda «Batys Qazaqstannyń skıfteri» atty kitap jaryq kórdi.
Batys Qazaqstan oblystyq tarıh jáne arheologııa ortalyǵynyń jınaqtaýymen shyqqan basylymda tek batysqazaqstandyqtar ǵana emes, sondaı-aq Máskeý, Chelıabi jáne Aqtóbe ǵalymdarynyń eńbekteri de toptastyrylǵan. Kitap erte temir dáýirinde qazirgi Batys Qazaqstan aýmaǵyn meken etken skıfter mádenıeti, Aq Jaıyqtyń tarıhı jáne mádenı eskertkishteri, arheologııalyq jerleri týraly syr shertedi.
5 jyl buryn (2009) Aqtóbe qalasyndaǵy bir kóshege Bókenbaı batyr aty berildi.
Bókenbaı Qarauly (t.j.b.-1741) - Ábilqaıyr han jasaǵy qolbasshylarynyń biri, batyr. Jońǵarlarmen kúreste Ábilqaıyr hanmen birge bolyp, qazaq jasaqtarynyń úlken bir tobyna qolbasylyq jasady. 1710 jyly Táýke hannyń yqpalymen ótken Qaraqumdaǵy halyq quryltaıyna qatysyp, onda jaýǵa tegeýirindi soqqy berý úshin bytyrańqy qazaq jasaqtaryn biriktirý jóninde usynys bildirdi. 1726 jyly Ábilqaıyrdyń Edil qalmaqtaryna jasaǵan joryǵyna qatysty. Bókenbaı batyr 1741 jyly 500 adamnan turatyn jasaqpen túrkimenderge joryq uıymdastyrdy. Ol osy joryq kezinde túrkimendermen bolǵan shaıqasta qaza tapty. Qazirgi Aqtóbe oblysynyń Yrǵyz aýdanyndaǵy qyrattyń birin halyq Bókenbaı batyrdyń qurmetine «Bókenbaı shoqysy» dep atap ketken.
5 jyl buryn (2009) Almatyda QR UǴA akademıgi Ábdýálı Qaıdardyń 85 jyldyǵyna arnalǵan «Etnos jáne til» atty halyqaralyq konferentsııa ótti.
5 jyl buryn (2009) Astanada QR Ulttyq akademııalyq kitaphanasynda «Koreıaǵa tereze» aqparattyq ortalyǵy ashyldy.
Ortalyq álem ádebıeti zalyna ornalastyryldy, Koreıa Respýblıkasynyń Ulttyq kitaphanasy oǵan 500 kitap, CD- jáne DVD-dıskiler, jýrnaldar, anyqtamalyq ádebıetter, kompıýter, DVD-kúıtabaǵy jáne proektormen teledıdar tabys etti.
5 jyl buryn (2009) EýrAzEO Memleketaralyq keńesiniń 25-shi otyrysy barysynda úkimet basshylary kapıtal qozǵalysyna baılanysty operatsııalardy retteý jáne baqylaý boıynsha EýrAzEO-ǵa múshe memleketterdiń valıýtalyq saıasatynyń negizi bolatyn qaǵıdattar týraly kelisimge qol qoıdy.
4 jyl buryn (2010) Astanada Táýelsizdik saraıynda kásibı fotosýretshi Shúkir Shahaıdyń jeke kórmesi ashyldy. Biregeı ekspozıtsııadarda sheber respýblıkamyzda 1991 jylǵy jeltoqsannan bastap búgingi kúnge deıingi táýelsizdik tarıhy beınelengen. Kórmeniń basty jádigerlikteri - Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń sanqyrly qyzmetine arnalǵan.
4 jyl buryn (2010) Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev Táýelsiz Memleketter Dostastyǵy memleketteri basshylary keńesiniń kezekti otyrysyna qatysty. Otyrys barysynda memleket basshylary óńirde ıntegratsııalyq úrdisterdi tereńdetýge, keńeıtýge baǵyttalǵan TMD sheńberinde yntymaqtastyqtyń mańyzdy máselelerin talqylady. Dostastyq qyzmetiniń qorytyndylary shyǵaryldy.
3 jyl buryn (2011) L.N. Gýmılev atyndaǵy Eýrazııalyq ulttyq ýnıversıtetinde «Nursultan Ábishuly Nazarbaev» bıblıografııalyq kórsetkishi jáne kirispe sózin Memleket basshysy jazǵan «Mysyrdaǵy mámlúk sáýletiniń tarıhy» atty kitap tanystyryldy.
Kitap mazmuny oqyrmandaryna mámlúkterdiń ejelgi, óshpeıtin tól mádenıetiniń kiltin tabýǵa múmkindik beredi.
2 jyl buryn (2012) Astanada Túrkitildes elderdiń parlamentaralyq Assambleıasynyń halyqaralyq baılanys boıynsha komıssııasynyń 2-shi otyrysy ótti, onda Túrki keńesi TÚRKSOI jáne TúrkiPA tarıhı, mádenı, til ortaqtyǵyna súıene otyryp, qatynastardy nyǵaıtý negizinde óz qyzmetin jalǵastyratyn túrki álemindegi kópjaqty yntymaqtastyqty kúsheıtý, onyń ishinde qundylyqtardy saqtap, keleshek urpaqqa tabystaýda mańyzdy rólge ıe ekeni atap ótildi.
2 jyl buryn (2012) Mınskide «Postkeńestik keńistiktegi ıntegratsııalyq úrdister jáne jańa medıa» atty taqyryptaǵy jyl saıynǵy jetinshi eýropalyq jáne azııalyq medıa forým ashyldy. Onyń jumysyna TMD, Grýzııa elderiniń jetekshi BAQ-tarynyń 200-den astam basshylary qatysty.
2 jyl buryn (2012) Astanada «Ortalyq Azııa jáne Aýǵanstan kásipker áıelderdiń bıznes-qaýymdastyǵy» quryldy. Qaýymdastyq qurýdyń negizgi maqsaty Ortalyq Azııa men Aýǵanstan kásipker áıelderi arasynda memleketaralyq ekonomıkalyq yntymaqtastyqty jolǵa qoıý bolyp tabylady.
2 jyl buryn (2012) Óskemende Borıs Şerbakov pen Vıktor Ponıavınniń «Shyǵys Qazaqstan - Eýrazııa júregi» atty kitaby tanystyryldy. Shyǵarmaǵa 40 jyl jınalǵan dalalyq ekspedıtsııa materıaldary toptastyrylǵan.
2 jyl buryn (2012) Vashıngtonda QR Qorǵanys mınıstrliginiń delegatsııasy QR, AQSh qorǵanys vedomstvolary arasyndaǵy ekijaqty konsýltatsııaǵa qatysty, onda taraptar 2013-2017 jyldarǵa arnalǵan yntymaqtastyqtyń besjyldyq josparyna qol qoıdy.
2 jyl buryn (2012) Pavlodarda 100-jyldyǵy qarsańynda prozashy jáne dramatýrg Zeıin Shashkınge eskertkish qoıyldy.
Zeıin Shashkın Pavlodar oblysy Baıanaýyl aýdanynda sharýa otbasynda dúnıege kelgen. Máskeý redaktsııalyq-baspa ınstıtýtyn, Máskeý tarıh, fılosofııa jáne ádebıet ınstıtýtyn támamdaǵan.
73 jyl buryn (1941) Germanııa men Italııa AQSh-qa soǵys jarııalady.
68 jyl buryn (1946) BUU Bas Assambleıasynyń sheshimi boıynsha Ekinshi dúnıejúzilik soǵys barysynda balalarǵa kómek kórsetý úshin BUU halyqaralyq tótenshe balalar qory quryldy. 1953 jyly onyń qyzmeti keńeıip, ataýy BUU balalar qory bolyp ózgerdi.
14 jyl buryn (2000)AQSh-ta Acela Express -jolaýshylar júrdek poıyzdary turaqty paıdalanyla bastady. Olar saǵatyna 240 shaqyrym jyldamdyqty damytýǵa qabiletti boldy.
ESІMDER
21 1 jyl buryn (1803-1869) frantsýz kompozıtory-romantık, dırıjer jáne mýzyka synshysy Gektor BERLIOZ dúnıege keldi.
171 jyl buryn (1843-1910) nemis bakterıology, Nobel syılyǵynyń laýreaty, qazirgi zamanǵy mıkrobıologııa jáne epıdemıologııaniń negizin salýshylardyń biri Robert KOH dúnıege keldi.
102 jyl buryn (1912-2007) ıtalıan kınoprodıýseri Karlo PONTI (tolyq aty-jóni - Karlo Fortýnato Petro Pontı) dúnıege keldi.
95 jyl buryn (1919-1995) ánshi, mýzykatanýshy BEKHOJINA Talıǵa dúnıege keldi. Semeı qalasynda týǵan. Almaty konservatorııasyn (Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorııa) bitirgen. Qazaq memlekettik fılarmonııasynyń ánshisi, Qazaqstan Ǵylym Akademııasynyń Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń kishi ǵylymı qyzmetkeri bolǵan. Folklorlyq ekspedıtsııa quramynda Qazaqstannyń jáne Ózbekstannyń jergilikti turǵyndary arasynan buryn belgisiz bolyp kelgen 1500-den astam ánderdi notaǵa túsirgen, halyq shyǵarmashylyǵynyń oryndaýshylary jaıynda derekter jınaǵan. Aqyn ári kompozıtor Sh.Qudaıberdıevtiń ánderin qurastyryp, kitap shyǵarǵan («Amanat», 1989).
92 jyl buryn (1922) keńestik sport túsiniktemshisi OZEROV Nıkolaı Nıkolaevıch dúnıege keldi.
91 jyl buryn (1923-1997) zań ǵylymynyń kandıdaty, professor, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ishki ister qyzmetkeri, general-maıor BEISENOV Bárimbek Sársenuly dúnıege keldi.
Jambyl oblysynyń Sarysý aýdanynda týǵan. Almaty zań ınstıtýtyn, Qazaqstan Ǵylym akademııasy Fılosofııa jáne quqyq ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen. 1952-1957 jyldary - Almaty qalalyq prokýratýrasynyń tergeýshisi, aǵa tergeýshisi. 1960-1964 jyldary - KSRO Іshki ister mınıstrliginiń Máskeý joǵary mektebi Almaty bólimshesiniń dotsenti. 1964-1969 jyldary Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń dotsenti, prorektory qyzmetterin atqarǵan. Beısenov respýblıkadaǵy alǵashqy tártip saqshylaryn daıarlaıtyn oqý orny - Qaraǵandy joǵary mılıtsııa mektebin uıymdastyrýshylardyń biri. 1969-1985 jyldary osy oqý ornynyń bastyǵy, keıin sol mekteptiń Almaty bólimshesiniń oqytýshy boldy. Ǵylymı eńbekteri qylmystyq quqyqtyń, krımınalıstıkanyń máselelerin zertteýge arnalǵan. Qylmystyq quqyqtyń bilgir-mamany, teoretıgi retinde ol Іshki ister mınıstrligi, Joǵarǵy sot, Bas prokýratýra, Konstıtýtsııalyq sot organdarynyń, Ǵylymı-konsýltatıvtik keńesiniń turaqty múshesi, Zań qyzmetkerleriniń Respýblıkalyq qaýymdastyǵynyń vıtse-prezıdenti boldy. Respýblıkanyń Qylmystyq Kodeksin jasaýǵa qatysty.
84 jyl buryn (1930-2001) hırýrg-pýlmonolog, medıtsına ǵylymdarynyń doktory, professor, KSRO Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, Qazaqstan Respýblıkasynyń ǵylym men tehnıka salasyna eńbek sińirgen qaıratkeri, Halyqaralyq Aqparattaný Akademııasynyń akademıgi IOFFE Lev Tsodıkovıch dúnıege keldi.
84 jyl buryn (1930) keńestik jáne reseılik teatr jáne kıno akteri, Reseı halyq ártisi SVETIN Mıhaıl Semenovıch (shyn aty-jóni - Mıhaıl Solomonovıch Goltsman) dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Almaty memlekettik medıtsına ınstıtýtyn bitirgen.
1954-1956 jyldary - Tselınograd oblystyq aýrýhanasynyń (qazirigi Aqmola oblysy) hırýrg-dárigeri. 1956-1973 jyldary - Qazaq ǵylymı-zertteý ınstıtýty klınıkalyq jáne eksperımentaldik hırýrgııasynyń klınıkalyq fızıologııa zerthana meńgerýshisi, ókpe hırýrgııa bólim meńgerýshisi, aǵa, kishi ǵylymı qyzmetkeri. 1973-1999 jyldary - Qazaq ǵylymı-zertteý ınstıtýty klınıkalyq jáne eksperımentaldik hırýrgııasynyń pýlmonologııalyq hırýrgııa bóliminiń meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. 1999 jyldan bastap Qazaqstandaǵy evreıler qaýymdastyǵynyń prezıdenti jáne Qazaqstan halyqtar Assambleıasynyń múshesi bolǵan.
Negizgi ǵylymı eńbekteri pýlmonologııa salasyna arnalǵan. Ol jetildirilgen bronhıoskoptyń kómegimen ókpe aýrýlaryn dıagnostıkalaý ádisterin oılap tapqan.
1-dárejeli «Otan soǵysy», «Halyqtar dostyǵy» ordenderimen, medaldarmen, Qazaqstan jáne Qyrǵyzstan Joǵarǵy Keńesteriniń Qurmet gramotalarymen marapattalǵan.
6 6 jyl buryn (1948-2002) tehnıka ǵylymynyń kandıdaty, professor, Qazaqstan Respýblıkasy Injenerlik akademııasynyń korrepondent múshesi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qyzmetkeri JÁKENOV Ǵıbadýlla Qabyshuly dúnıege keldi.
Qaraǵandy qalasynda týǵan. Qaraǵandy polıtehnıkalyq ınstıtýtyn, Máskeý avtomobıl joldary ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen. Qaraǵandy polıtehnıkalyq ınstıtýtynyń kishi ǵylymı qyzmetkeri, aǵa oqytýshysy qyzmetterin atqarǵan. 1979-1992 jyldary - Qaraǵandy polıtehnıkalyq ınstıtýty Jezqazǵan fılıalynyń aǵa oqytýshysy, kafedra meńgerýshisi, dırektory. 1992-1996 jyldary - O.Baıqońyrov atyndaǵy Jezqazǵan taý-ken tehnologııalyq ınstıtýtynyń rektory. 1996-1999 jyldary - O.Baıqońyrov atyndaǵy Jezqazǵan ýnıversıtetiniń birinshi prorektory. 1999-2002 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń Joǵary bilim berý departamenti dırektorynyń orynbasary bolǵan. Ǵalymnyń 70-ten astam ǵylymı jarııalanymy jaryq kórgen.
60 jyl buryn (1954) SYZDYQOV Elqaıyr Qabylkárimuly Qaraǵandy oblysy, Aqtoǵaı aýylynda dúnıege kelgen.
1975 jyly V.I.Lenın atyndaǵy Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtyn ınjener-ekonomıst mamandyǵy boıynsha bitirgen. Ekonomıka ǵylymynyń kandıdaty.
E. Syzdyqov 1975-1999 jyldar aralyǵynda iri óndiris salalarynda eńbek jolyn «Balqashmys» óndiris birlestiginde qatardaǵy ınjener-ekonomısinen bastap, bas dırektoryna deıin, odan keıin «Qazaqmys» memlekettik holdıngi kompanııasynyń birinshi vıtse-prezıdenti, «Jezqazǵantústimetall» aktsıonerlik qoǵamynyń vıtse-prezıdenti jáne basqa da kommertsııalyq qurylymdarda jaýapty qyzmetterdi atqardy.
E.Syzdyqov 1999 jyldan beri memlekettik jáne jergilikti basqarý organdarynda. Ol Qaraǵandy oblystyq ákimdiginiń Ekonomıka jáne kásipkerlikti damytý basqarmasynyń bastyǵy, Respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylýyn baqylaý jónindegi esep komıtetiniń apparat basshysy qyzmetterin atqardy. 2011 jyldan bastap Almaty qalasy boıynsha Tekserý komıssııasynyń tóraǵasy qyzmetine taǵaıyndaldy.
59 jyl buryn (1955) Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty - Zańnama jáne sot-quqyqtyq reforma komıtetiniń múshesi, Qazaqstan Respýblıkasy Prokýratýranyń qurmetti qyzmetkeri SARPEKOV Ramazan Qumarbekuly dúnıege keldi.
Almaty oblysynda týǵan. S.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen.
1982-1989 jyldary - Jankeldın aýdandyq prokýratýrasynyń tergeýshisi, Torǵaı (Qostanaı) oblystyq prokýratýrasynyń erekshe mańyzdy ister jónindegi aǵa tergeýshisi, Amankeldi aýdandyq prokýratýrasynyń tergeýshisi. 1989-1997 jyldary - Amankeldi aýdandyq sotynyń tóraǵasy, Torǵaı (Qostanaı) oblystyq soty tóraǵasynyń birinshi orynbasary, qylmystyq ister jónindegi sot alqasynyń tóraǵasy. 1997-1999 jyldary - Qostanaı oblystyq sotynyń sýdıasy, Arqalyq qalasyndaǵy aımaqtyq sottyq quramnyń tóraǵasy. 1999-2004 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty. 2005-2006 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Ádilet mınıstrliginiń Tirkeý qyzmeti komıteti tóraǵasynyń birinshi orynbasary. 2006-2007 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Bas prokýratýrasy Apparat basshysy jáne alqa múshesi qyzmetterin atqarǵan. 2007 jyldyń Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty - Zańnama jáne sot-quqyqtyq reforma komıtetiniń múshesi.
«Qurmet» ordenimen, «Qazaqstan Respýblıkasy Táýelsizdiginiń 10 jyldyǵy», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamentiniń 10 jyldyǵy», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııalyq Keńesiniń 10 jyldyǵy» mereıtoılyq medaldarymen, «Tyńaıǵan jerlerdi ıgerýdiń 50 jyldyǵy» medalimen marapattalǵan.
56 jyl buryn (1958) BAIZATOV Talǵat Ábilseıituly dúnıege keldi - QR Prezıdenti Ákimshiliginiń memlekettik baqylaý jáne uıymdastyrý-aýmaqtyq jumys bóliminiń memlekettik ınspektory. Jambyl oblysynda týǵan. Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin ekonomıst mamandyǵy boıynsha támamdaǵan. Eńbek jolyn Talas aýdandyq qarjy bóliminde aǵa ekonomıst bolyp bastaǵan Talǵat Baızatov áskerı boryshyn ótep kelgennen soń Jambyl oblysynda qarjy salasynda eńbek jolyn qaıta jalǵastyrdy. QR Qarjy mınıstrliginde, QR Sybaılas jemqorlyqpen kúres jónindegi memlekettik komıssııada, QR Qaýipsizdik Keńesinde, Prezıdent Ákimshiliginde laýazymdy qyzmetter atqardy. Al 2005-2006 jyldar aralyǵynda Ońtústik qazaqstan oblysy ákiminiń orynbasary boldy.
51 jyl buryn (1963) Qaraǵandy oblysyndaǵy Temirtaý qalasynyń ákimi SULTANOV Nurken Ertaıuly dúnıege keldi.
Temirtaý qalasynda týǵan. 1986 jyly Qaraǵandy metallýrgııa kombınaty janyndaǵy Zavod-JTOO-ny «ınjener-metallýrg» mamandyǵy boıynsha bitirdi. Eńbek jolyn 1986 jyly Qaraǵandy metallýrgııa kombınatynda domna peshiniń kórikshisi bolyp bastady. Sodan keıin domna peshiniń gazshysy, negizgi óndiristiń masteri bolyp istedi. 1995 jyldan 1999 jylǵa deıin Temirtaý qalasynyń «Ispat-Karmet» AQ-nyń negizgi óndirisiniń masteri, domna tsehy bastyǵynyń orynbasary bolyp istedi. 1996-2004 jyldary - «Ispat-Karmet» AAQ domna tsehy bastyǵynyń orynbasary. 2006-2007 jyldary - «Mıttal Stıl Temirtaý» AQ-nyń domna tsehynyń bastyǵy. 2007-2008 jyldary - «Mıttal Stıl Temirtaý» AQ kombınat basqarmasynyń bas aglodomnashysy. 2008-2010 jyldary - «Mıttal Stıl Temirtaý» AQ-nyń domna tsehynyń bastyǵy. 2010 jyldyń qańtarynan bastap Temirtaý qalasynyń ákimi bolyp taǵaıyndaldy.
«Qurmet» ordenimen marapattalǵan.
51 jyl buryn (1963) Danbaı Shýhrat Ábdýrashıtuly týǵan.»Pavlodar munaı-hımııa zaýyty» AQ-nyń bas dırektory «Tomırıs» JShS, «Kaztommýnaı» JShS, «Gelıos» JShS sııaqty munaı gaz salalarynyń iri kompanııalaryn basqarǵan. «PMHZ» AQ bas dırektory. «Pavlodar óńiriniń boks federatsııasy» QB prezıdenti, «Ertis» hokkeı klýbynyń prezıdenti, «Nur Otan» HDP POF áleýmettik keńes bıýrosynyń múshesi. Ekonomıkanyń ǵylym kandıdaty, DBA (isker ákimshiliginiń doktory).
49 jyl buryn (1965) Muqanov Qadyrjan Oraquly - QR UQK Shekara qyzmetiniń jaǵalaý kúzetiniń óńirlik basqarmasynyń bastyǵy dúnıege keldi.
Batys Qazaqstan oblysynda týǵan. 1988 jyly S. O. Makarov atyndaǵy tynyq muhıty joǵary áskerı-teńiz ýchılışesin bitirgen. 2003 jyly QR QK áskerı akademııasyn, 2013 jyly QR QK bas shtabynyń áskerı akademııasyn támamdaǵan.
38 jyl buryn (1976) BOTABEKOV Aıbek Toleýbekuly dúnıege kelgen - «KEGOC» AQ ekonomıka jónindegi basqarýshy dırektory.
Qaraǵandyda týǵan.1997 jyly Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. Eńbek ótili: «KEGOC» AQ fılıaly bas býhgalterdiń orynbasary, býhgalter, «Ortalyq MES» (1997-1999); «KEGOC» AQ «Aqmola MES» fılıalynyń bas býhgalteri (1999-2003); «KEGOC» AQ bas býhgalterdiń orynbasary, býhgalterlik esepke alý bóliminiń bastyǵy, bas býhgalter (2003-2006); «KEGOC» AQ qarjy departamentiniń dırektory, josparlaý jáne ekonomıkalyq taldaý departamentiniń dırektory (2006-2008); «KEGOC» AQ atqarýshy dırektory (2008-2009).
34 jyl buryn (1980) «Qazgeologııa» Ulttyq geologııalyq barlaý kompanııasy» AQ basqarma tóraǵasy NURJANOV Ǵalym Jumabaıuly dúnıege keldi.
Jezqazǵan qalasynda týǵan. S.N. Baıqońyrov atyndaǵy Jezqazǵan ýnıversıtetin E.A. Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin bitirgen, taý-ken ınjeneri, ekonomıst.
Eńbek jolyn 1999 jyly «Qazaqmys» Korporatsııasy» JShS-inde úńgýshi kenshi bolyp bastady. 2002-2004 j.j. - QR Energetıka jáne mıneraldyq resýrstar mınıstrliginde Paıdaly qazbalar departamentiniń jetekshi mamany, bas mamany qyzmetin atqardy. 2004-2006 j.j. - «Dzet Group» JShS Astana qalasy boıynsha fılıaly óndiristik salasynyń sarapshysy. 2006 jyly Astanadaǵy «Raising Star Ltd» JShS-niń atqarýshy dırektory. 2006-2007 j.j. - «Kontsern Naıza-Qurylys» JShS-i taý-ken isteri boıynsha jobalar jetekshisi - bas ınjener. 2007-2008 j.j. - «Saryarqa» ÁKK» UK» AQ Paıdaly qazbalar departamenti bas ınjeneri, Qaraǵandy qalasy. 2008-2010 j.j. - «Ońtústik» ÁKK» UK» AQ Paıdaly qazbalar jáne jer qatynastary departamentiniń dırektory . 2010-2011 j.j. - «Úshger» taý-ken - hımııa kompanııasy» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary. Shymkent qalasy. 2011-2012 j.j. - «Saryarqa» ÁKK» UK» AQ atqarýshy dırektory. 2012 jyldyń qazan aıynan bastap «Qazgeologııa» Ulttyq geologııalyq barlaý kompanııasy» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary, 2013 jyldyń sáýir aıynan bastap basqarma tóraǵasy.