11 áýejaı áýe kerosıni baǵasyn qoldan kótergen: tergep-tekserý bastaldy
ASTANA. KAZINFORM – Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttigi kóterme jáne bólshek saýda naryǵyna júrgizgen taldaý nátıjesinde áýe otyny qunynyń negizsiz ósý faktilerin anyqtady.
Agenttik taratqan aqparatqa súıensek, áýe kerosınin ótkizý naryǵynda otandyq áýe kompanııalary otyndy jer qoınaýyn paıdalanýshylardan memlekettik jetkizý kestesine sáıkes tikeleı alady, al sheteldik áýe tasymaldaýshylar kóterme jáne bólshek jetkizýshilerden satyp alady.
Munaı ónimderi (benzın, dızel otyny, áýe kerosıni) naryǵynda baǵa belgileýdegi artyq áreketti azaıtý maqsatynda, ıaǵnı munaı jetkizýshileri (jer qoınaýyn paıdalanýshylar) tarapynan shekteýli resýrstyń affılıırlengen deldaldarǵa ótkizilýinen týyndaıtyn jaǵdaıǵa jol bermes úshin monopolııaǵa qarsy organ munaı ónimderin bólýdiń protsesterin tsıfrlandyrýǵa jáne retke keltirýge baǵyttalǵan «Negizgi qýat» qaǵıdalaryn qabyldady.
Áýe kerosıni naryǵynda baǵa belgileýge áser etetin básekelestikti shekteýdiń basqa tájirıbesi qalyptasty. Ol áýe kerosıni jetkizýshilerin áýejaılardyń saqtaý jáne ótkizý ınfraqurylymyna jiberýden bas tartý ádisi.
- Áýejaılar nemese onymen affılıırlengen uıymdar halyqaralyq jolaýshylar jáne júk áýe tasymaldaýshylaryna áýe kerosındi bólshek saýdada satqan jaǵdaıda, onyń quny 60%-ǵa deıin ósedi. Qazaqstan áýejaılaryndaǵy áýe kerosıni baǵasy kórshiles elderdegiden 5–30% joǵary, bul sońǵy bes jylda júk áýe tasymaldarynyń 36%-ǵa, halyqaralyq qatynastardyń 58%-ǵa tómendeýine ákelip soqty, - deıdi agenttikten.
Áýejaılardyń áýe kerosın ótkizýmen aınalysýy 2017 jyly tabıǵı monopolııa sýbektileriniń ózge, rettelmeıtin qyzmet túrimen aınalysýǵa qoıylǵan shekteýlerdi alyp tastaǵannan keıin jáne áýejaı qyzmeti tarıfinen ustalyp turýyna baılanysty bastaldy. Nátıjesinde áýejaılardyń qyzmetin qarjylandyrýdyń 80%-ǵa jýyǵy áýe kerosınin satýdan túsken kiris esebinen qamtamasyz etilip otyr.
Sonymen qatar áýejaılardyń negizgi qyzmetinen alynatyn kiris zańnamaǵa sáıkes tabıǵı monopolııa retinde rettelse, áýe kerosındi joǵary baǵamen satýdan alynǵan kiristi paıdalaný memleket tarapynan baqylanbaıdy.
Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń «Ekonomıkany yryqtandyrý sharalary týraly» Jarlyǵyn iske asyrý aıasynda agenttik áýejaı aýmaǵyndaǵy áýe kerosındi saqtaý qyzmetine qol jetkizý boıynsha «Negizgi qýat» qaǵıdalaryn ázirledi. Olar áýekompanııalarmen kelisimderi bar barlyq jetkizýshini qamtamasyz etedi jáne áýejaılardyń shart jasasýdan bas tartýyna jol bermeıdi.
Birqatar áýejaıda ınvestıtsııalyq jobalardy aıaqtaý úshin, ınvestıtsııalyq jobalar aıaqtalǵanǵa deıin áýe kerosınin ótkizý qyzmetin jalǵastyrý múmkindigi qarastyrylǵan. Bul rette qarajattyń maqsatty paıdalanylýyna baqylaý júzege asyrylady.
Sondaı-aq áýejaı ınfraqurylymyn damytý boıynsha júıeli shara bastaý aldy, oǵan áýejaılardyń keıbir qyzmet tarıfin ishinara retteý jáne ulǵaıtý arqyly olardyń shyǵynsyz jumysyn qamtamasyz etý, ımporttyq áýe kerosındi ákelýge qoıylǵan shekteýlerdi alyp tastaý jáne ózge de sharalar kiredi.
- Áýe kerosınge monopolııalyq joǵary baǵa belgileý boıynsha 11 áýejaıǵa qatysty tergep-tekserý bastaldy. Ol «Nursultan Nazarbaev halyqaralyq áýejaıy» AQ, «Qorqyt Ata áýejaıy» AQ, «Sary-Arqa áýejaıy» AQ, «Shymkent áýejaıy» AQ, «Áýlıe-Ata halyqaralyq áýejaıy» AQ, «Qostanaı halyqaralyq áýejaıy» AQ, «Óskemen halyqaralyq áýejaıy» AQ, «Túrkistan halyqaralyq áýejaıy» AQ, «Oral halyqaralyq áýejaıy» AQ, «Semeı halyqaralyq áýejaıy» JShS, «Jezqazǵan-Eır» áýe kompanııasy» AQ. Sonymen qatar áýe kerosındi qaıtalama kóterme ótkizý naryǵyndaǵy jetkizýshilerge qatysty da tekserý júrgizilip jatyr, - delingen aqparatta.
Aıta keteıik, birer kún buryn Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttigi «Qazaqtelekom» qyzmet qunyna monopolııalyq joǵary baǵa qoıǵanyn habarlaǵan edi.