100 jyl buryn Qyzylorda astana atanǵanda qala halqynyń sany qansha edi
QYZYLORDA. KAZINFORM — Qyzylorda Qazaq AKSR-niń astanasy bolǵan ýaqytta qala qarqyndy damydy. Qonystanýshylar kóbeıip, oqý, óndiris oryndary men mekemeler sany artty.
Qorqyt ata atyndaǵy Qyzylorda ýnıversıteti gýmanıtarlyq-pedagogıkalyq ınstıtýtynyń dırektory, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Saǵat Taıman respýblıkanyń ákimshilik ortalyǵy bolǵan kezdegi qala ómirindegi ózgeristerge toqtaldy.
— Qala turǵyndarynyń sany 22,5 myńnan asty. Qalaǵa elektr jaryǵy qosylyp, osynda túrli mekemeler men óndiris oryndarynyń irgetasy qalana bastady. Kondıterlik fabrıka, et kombınattary, syra zaýyty, sonymen qatar túrli artelder kóbeıdi. Orta jáne arnaýly oqý oryndary, ónerkásip jáne aýyl sharýashylyǵy mekemeleri, qazaq epıdemıologııa jáne gıgıena ınstıtýty negizinde egý laboratorııasy dúnıege keldi, — dedi ǵalym.
1925-1928 jyldary Qyzylordada bolǵan Qazaq halyq aǵartý ınstıtýtynda A.Baıtursynuly dáris oqydy.
Tuńǵysh qazaq ǵylymı-zertteý, jer qyrtysyn zertteý, mal dárigerlik- bakterıologııalyq ınstıtýttary jumysyn bastady.
Syr boıyndaǵy bas shaharda sonymen qatar kóptegen aqparat quraly shoǵyrlandy.
Respýblıkalyq «Eńbekshi qazaq» (qazirgi «Egemen Qazaqstan»), «Sovetskaıa step» (qazirgi «Kazahstanskaıa pravda»), «Aýyl» gazetteri men «Áıel teńdigi», «Densaýlyq joly», «Jańa ádebıet», «Jańa mektep» jýrnaldary jaryq kórdi.
Tuńǵysh teatr shymyldyǵy Qyzylorda qalasynda 1926 jyly 13 qańtarda M.Áýezovtiń «Eńlik-Kebek» pesasymen jáne halyq ónerpazdary qatysqan úlken kontsertpen ashyldy.
— Saz balshyqtan salynǵan úı-jaılardyń ornynda qos qabatty úıler sap túzedi. Sol kezdegi mólshermen qurylysqa qyrýar qarjy bólingen. 1925 jyly Orynbordan jańa astanaǵa 49 mekeme men 1 150 qyzmetkerdi kóshirý qajet boldy. Kóshirý komıssııasyn ornalastyrý úshin ártúrli nysandardy, tipti saraılardy, jazǵy ashanalar men monshalardy beıimdeýge týra keldi, — deıdi ol.
Eske salsaq, Qyzylorda qalasy týra bir ǵasyr buryn Qazaq AKSR-niń astanasy boldy. Búginde qala turǵyndarynyń sany sol kezdegiden áldeneshe ese ósip, 280 myńnan asty.
Qyzylordadaǵy keıbir ǵımarattar qala Qazaq Respýblıkasynyń astanasy bolǵan kezeńniń sarqytyndaı saqtaýly tur. Sonyń biri — qutqarýshy Hrıstos shirkeýi týraly jaqynda jazǵanbyz.
