10 tamyz. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
10 tamyz, JEK SENBІ
Abaı poezııasynyń kúni. Ekvador Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Táýelsizdigin jarııalaǵan kúni (1809). Ekvador - Ońtústik Amerıkanyń soltústik batysynda ornalasqan memleket. Astanasy - Kıto qalasy. Ákimshilik aýmaǵy 21 provıntsııaǵa bólinedi jáne oǵan provıntsııa mártebesi bar Galapagos araly da kiredi. Resmı tili - ıspan tili. Aqsha birligi joq, degenmen 2000 jyldan bastap AQSh dollary eseptesý qarajaty retinde qoldanylady. Memlekettik qurylysy - Respýblıka. Memleket basshysy - prezıdent (prezıdent - úkimet basshysy jáne qarýly kúshterdiń bas qolbasshysy).
ESTE QALAR OQIǴALAR
5 5 jyl buryn (1959) Pavlodar oblystyq atqarý komıtetiniń sheshimimen oblystyq balalar kitaphanasyna aqyn, aǵartýshy-demokrat Sultanmahmut Toraıǵyrovtyń esimi berildi.
1 9 jyl buryn (1995) Semeı qalasynda Abaıdyń jańa mádenı-tarıhı jáne aýmaqtyq-memorıaldyq kesheni saltanatty túrde ashyldy. Keshenge jańa murajaı men qaıta óńdeý ótkizilgen Abaıdyń ózi tálim alǵan medrese men meshit kiredi.
1 5 jyl buryn (1999) Qazaqstan Respýblıkasynyń «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy aýyldyq tutyný kooperatsııasy týraly» zańy jarııalandy.
10 jyl buryn (2004) Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵylymı ortalyǵynyń Geofızıkalyq zertteýler ınstıtýtynyń fılıalynda ıadrolyq jarylystardy baqylaý boıynsha jańa seısmıkalyq stansynyń resmı ashylýy ótti. Stansy Qazaqstan Respýblıkasy UǴO Geofızıkalyq zertteýler ınstıtýty men AQSh Áýe kúshteriniń qoldanbaly tehnologııalary agenttigi arasyndaǵy yntymaqtastyq negizinde quryldy. Ǵylymı mekeme kez-kelgen elde jasyryn ótkizilgen ıadrolyq jarysty anyqtaýmen aınalysady. Qazaqstan Respýblıkasy UǴO Geofızıkalyq zertteýler ınstıtýty seısmıkalyq stansylarynyń aspaptary Qazaqstannyń barlyq aýmaǵynda birdeı ornatylǵan. Jańa seısmıkalyq stansynyń Qazaqstan úshin mańyzy zor. Birinshiden, Qazaqstan ıadrolyq qarýsyz el, sondyqtan qaýipsizdiginiń kepili bolýy mańyzdy. Ekinshiden, bul jańa jumys oryndary, úshinshiden, bul jınalǵan ǵylymı tájirıbeni saqtaýǵa jáne paıdalanýǵa múmkindik beredi. Sonymen qatar bul stansynyń bolýy Qazaqstan úshin mártebe bolyp sanalady.
9 jyl buryn (2005) qazaqtyń uly aqyny Abaı Qunanbaıulynyń 160 jyldyq mereıtoıyn zııaly qaýym ókilderi men Almaty jurtshylyǵy atap ótti. Jınalǵan qaýym Abaı eskertkishine gúl shoqtaryn qoıyp, Abaı oqýlary men kontserttik baǵdarlamany tamashalady. Abaı Qunanbaıuly - qazaq ulttyq jazba ádebıetiniń negizin qalyptastyrǵan uly aqyn, aǵartýshy ári oıshyl. Onyń shyǵarmalary búgingi kúnge deıin álemniń 60 tiline aýdarylǵan. Qazirgi tańda Almatyda aqynnyń atymen joǵary oqý orny, opera jáne balet teatry, úlken dańǵyl atalsa, kórkem ádebıet salasy boıynsha memlekettik syılyq taǵaıyndalǵan. Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy bir aýdanǵa, Qaraǵandy oblysyndaǵy bir qalaǵa aty berilgen. Sondaı-aq Іle Alataýynyń teńiz deńgeıinen 4010 metr bıiktiktegi shyńy da aqyn esimimen atalady.
9 jyl buryn (2005) HІH ǵasyrda Abaı Qunanbaevtyń atalary jerlengen Shyǵys Qazaqstan oblysy Aqshoqy aýylynyń aýmaǵynda uly aqyn, fılosof, aǵartýshynyń 160-jyldyq mereıtoıyna arnalǵan qara mármárdan jasalǵan eskertkish tasy ornatyldy.
Uıymdastyrýshysy - «Nur Otan» halyqtyq-demokratııalyq partııasynyń ókilderi. Sharanyń maqsaty - eskertkishter men qasıetti jerler aýmaǵyn jáne Qazaqstan halqyna rýhanı maǵynasy bar oryndardy qalpyna keltirý.
7 jyl buryn (2007) Óskemende A.Pýshkın atyndaǵy oblystyq kitaphanada qala kúnine oraılastyrylǵan «Týǵan kúnińmen, súıikti qalam!» atty kitap kórmesi ótti.
Qalanyń úsh júz jyldyq tarıhy kelýshilerge kitap túrinde, jergilikti aqyndardyń óleńder jınaǵy jáne paıdaly qyzyqty málimetter retinde usynylǵan. Kórme Óskemenniń tarıhymen qazirgi zamanǵy zertteýlerin eske túsirýge múmkindik beredi.
5 jyl buryn (2009) Aqmola oblysynyń Şýchınsk qalasynda jańa meshit ashyldy.
Ashylý saltanatyna Qazaqstan Musylmandary Dinı basqarmasynyń tóraǵasy, Bas múftı Ábsattar qajy Derbisáli qatysty.
Meshitte ortaq bólmeden basqa úsh namazhana, jáne qosalqy bólmeler bar.
475 jyl buryn (1539) Frantsııa koroli I Frantsısk eldiń memlekettik tili - frantsýz tili dep jarııalady. Bunan bylaı resmı qujattardyń bári de latyn tilinde emes, frantsýzsha toltyrylatyn boldy.
125 jyl buryn (1889) brıtandyq Den Raılends burandaly tyǵynmen jabylatyn bótelkege patent aldy.
65 jyl buryn (1949) AQSh Qorǵanys mınıstrligi quryldy.
ESІMDER
16 9 jyl buryn (1845-1904) uly aqyn, fılosof, aǵartýshy, kompozıtor QUNANBAEV Abaı dúnıege keldi.
Qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdanynda týǵan. Ol aýyldaǵy Ǵabıthan moldadan saýat ashyp, 10 jasynda Semeı qalasyndaǵy Ahmet Rıza medresine oqýǵa barǵan. Munda arab, parsy tilderin úırenip, din sabaqtaryn oqýmen qatar Nızamı, Naýaı, Saǵdı, Hafız, Fızýlı, t.b. shyǵys klassıkteriniń shyǵarmalarymen tanysady. Medreseniń úshinshi jylynda Semeıdegi «Prıhodskaıa shkolaǵa» túsip, 3 aı oqıdy.
Sol kezden bastap A.S.Pýshkın, M.ıÝ.Lermontov, L.N.Tolstoı, I.A.Krylov, F.M.Dostoevskıı, M.E.Saltykov-Şedrın shyǵarmalaryn oqyp, Gete, Dj. Baıron muralaryna den qoıady. 13 jasynda áke yqpalymen oqýdan qol úzip, ákimshilik bılikke aralasady. Otarshyl Reseıdiń qol astyndaǵy halqynyń aýyr taǵdyryn kórip ósedi. 1875 jyly Qońyrkókshe elinde ótken saılaýda jeńiske jetip, 1878 jylǵa deıin bolys boldy. Qazaq halqynyń dástúrli el bıleý joralǵylaryn, ádep-ǵuryp zańdaryn jetik biletin Abaı el ishindegi ár alýan ákimshilik-quqyqtyq reformalarǵa belsene aralasady. Egde tartqan shaǵynda ákimqara bılikten, atqaminerlikten irgesin aýlaq salyp, shyǵarmashylyqpen ǵana shuǵyldanǵan.
Onyń kóptegen shyǵarmalarynda Adam, Bolmys jáne Ǵalam taqyryby, sondaı-aq, absolıýttik aqıqat syry turaqty oryn alady. Ol tereń ǵıbratty oı-tolǵamdarǵa toly óleńdermen qatar jastyq aýan, ǵashyqtyq sezimdi, tabıǵat kórinisterin, adamnyń jan dúnıesin kórkem til, beıneli teńeý, psıhologııalyq shendestirý arqyly sheberlikpen, tógilte jyrlaǵan aqyn. Ol dástúrli qazaq poezııasyna qurylymdyq, stıldik jáne kórkemdik turǵydan sonylyq alyp keldi. Ásirese, onyń ǵaqlııalary - «Qara sózderindegi» kórkemdik sheberlik pen ǵylymı paıymdardy astastyrǵan fılosofııalyq oı-tolǵamdary jalpy adamzattyq gýmanıstik-áleýmettik murattarǵa ulasyp jatady. Abaı - qazaqtyń mýzykalyq ónerine de mol mura qaldyrǵan tulǵa. «Jelsiz túnde jaryq aı», «Aıttym sálem, qalamqas», «Kózimniń qarasy», «Segiz aıaq», «Qarańǵy túnde taý qalǵyp», t.b. ánderi arqyly ulttyq áýen-sazǵa jańa túr, tyń yrǵaq, ózgeshe ólshem qosty.
Abaıdyń mazmuny tereń, kórkemdigi joǵary óleńderi men poemalary («Masǵut», «Eskendir», «Ázim»), qara sózderi men aýdarmalary san ret jaryq kórip, qazaq eline tarady, kóptegen shetel tilderine aýdaryldy.
Elimizde uly aqynǵa jasalǵan qurmet erekshe. Abaı atynda qala, aýdan, Semeı, Qarqaraly qalalarynda, Jıdebaıda ádebı-memorıaldyq murajaılar bar. Astanada, Almatyda jáne taǵy basqa da qalalarda teatrlarǵa, kóshelerge aqyn aty berilip, eskertkishter ornatylǵan. Abaı atyndaǵy shyń, asý bar. Sonymen qatar Abaı qory jumys isteıdi. Fılmder, kórkem shyǵarmalar, zertteýler jazylǵan. Qazaqtyń klassık jazýshysy M.Áýezovtyń bas kitaby - «Abaı joly» uly aqynǵa arnalǵan. Bul epopeıa dúnıejúzi halyqtarynyń 116 tiline aýdarylǵan.
1 40 jyl buryn (1874-1933) alǵashqy qazaq jýrnalısteriniń biri, aqyn, qoǵam qaıratkeri BUIRIN Eleýsiz dúnıege keldi.
Batys Qazaqstan oblysynyń Jańaqala aýdanynda týǵan. Bókeı ordasyndaǵy Jáńgir han mektebinde oqyǵan. Qazan qalasyndaǵy muǵalimder semınarııasyn bitirgen. Astrahan qalasyndaǵy mektepte orys tili men ádebıetinen sabaq beredi. Osynda júrip túrli qoǵamdyq-saıası ómirdiń qyr-syryna boılaıdy, alǵashqy qalamgerlik qabiletin synap baıqaıdy. Eldi mádenıetke, órkenıetke jetkizýge shaqyratyn kóshbasshy qural - baspasóz ekenindigin ańǵaryp, jańa sıpattaǵy gazet shyǵarýǵa bel baılaıdy. Bul maqsatyn iske asyrý úshin qazaq zııalylary - Sh.Bókeev, Ǵ.Qarashev, B.Qarataev, M.Shombalov, S.Meńdeshovtermen birigip, 1911 jyly Ordada «Qazaqstan» degen gazet shyǵarady. 1911-1913 jyldary osy gazettiń redaktory boldy. E.Buırın 1920-1930 jyldary týǵan jerinde ár túrli qyzmetter atqarǵan. 1930-1932 jyldary Almaty qalasyndaǵy Ortalyq murajaıda ǵylymı qyzmetker boldy. 1932 jyly elde saıası qýǵyn-súrginniń alǵashqy tolqyny bastalyp, qazaq zııalylary ustala bastaǵan soń, ol Tájik AKSR-ine, Dýshanbe qalasyna qonys aýdaryp, Tájik AKSR-niń Ortalyq muraǵat basqarmasynda ınspektor bolyp qyzmet atqardy. Alaıda E.Buırın NKVD-niń quryǵynan qutyla almady. 1933 qyzmetinen qýylyp, kóp uzamaı ashtyqtan qaıtys boldy.
E.Buırınniń artynda qalǵan ádebı murasy - ózi shyǵaryp turǵan «Qazaqstan» gazetindegi maqalalary men kósemsózderi jáne «Yzyń» atty óleńder jınaǵy. Aqyn jınaqqa «Áý, qazaq!», «Azamatqa» degen eki óleńi men aýdarmasyna qosa «Qazaqstan» gazetinde jarııalanǵan M.Jumabaev, A.Mámetov, Ǵ.Maldybaev, I.Isın, taǵy basqa aqyndardyń óleńderin toptastyryp bergen. 1998 jyly Oral qalasyndaǵy burynǵy baspa úıinde Buırınge arnap eskertkish-taqta qoıyldy.
7 9 jyl buryn (1935-1993) ǵalym, tehnıka ǵylymdarynyń doktory, professor DANIıAROV Asylhan Nurmuhametuly dúnıege keldi.
Qaraǵandy oblysy Nura aýdanynda týǵan. Qaraǵandy polıtehnıkalyq ınstıtýtyn, Máskeý ken ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen.
1958-1961 jyldary - «Qaraǵandykómir» kombınatynyń «Oktıabrkómir» tresi shahtasynda ken masteri, mehanık. 1964-1968 jyldary Qaraǵandy polıtehnıkalyq ınstıtýtynda assıstent, aǵa oqytýshy, dotsent, zerthana meńgerýshisi, keshki jáne syrttaı oqý jónindegi prorektory bolǵan. 1968 jyldan ómiriniń sońyna deıin osy ınstıtýttyń ónerkásip kóligi kafedrasynyń meńgerýshisi qyzmetin atqarǵan.
Onyń jetekshiligimen 22 adam kandıdattyq dısertatsııa qorǵaǵan. 200-ge jýyq ǵylymı jumysy jarııalanyp, ónertapqyshtyǵy úshin 37 avtorlyq kýálik alǵan. Sonymen qatar 1 monografııasy, 14 oqý quraly jáne 18 ǵylymı-metodıkalyq eńbegi jaryq kórgen. Negizgi ǵylymı eńbekteri men ónertabystary mehanıkalandyrý quraldaryn jáne olardy paıdalanýdyń ózine tán sharttaryn eskere otyryp baǵalaý tásilderin jasaýǵa jáne jetildirýge arnalǵan.
1994 jyldyń sáýir aıynda qazirgi Qaraǵandy memlekettik tehnıkalyq ýnıversıtetiniń Ónerkásip kóligi kafedrasyna professor Asylhan Nurmuhambetuly Danııarov esimi berilip, beınetaqta ornatyldy. Sonymen qatar jyl saıyn professor A.N.Danııarov atyndaǵy stıpendııa taǵaıyndalady. Ol bir stýdent pen bir aspırantqa beriledi.
7 9 jyl buryn (1935) «Qus joly» qaıyrymdylyq qorynyń prezıdenti SEMBAEV Dáýlet Hamıtuly dúnıege keldi.
1958 jyly Qazak polıtehnıkalyq ınstıtýtyn bitirgen, ınjener-metallýrg. Instıtýtty tamamdaǵannan keıin 1958-1966 jyldary S. Kırov atyndaǵy zaýyt tehnology, sheberi bolyp júmys isteıdi. 1966-1972 jyldary Qazak KSR Memlekettik Jospar bóliminiń bas mamany, bólimshe bastyǵy, bólim bastyǵynyń orynbasary bolyp isteıdi. 1972 jyldan 1975 jylǵa deıin Qazak KSR Mınıstrler Keńesiniń keńesshisi bolady. 1975 jyldan 1979 jylǵa deıin Qazak KSR Mınıstrler Keńesi tóraǵasynyń hatshylyǵyn basqarady. 1979-1983 jyldary Qazaq KSR Mınıstrler Keńesi isteri basqarmasynyń orynbasary. 1983-1987 jyldary Qazaq KSR Memlekettik Josparlaý komıtetiniń bólim bastyǵy. 1987 jyldan 1990 jylǵa deıin Qazaq KSR Memlekettik Josparlaý komıteti tóraǵasynyń orynbasary. 1990 jyldyń mamyrynan karashasyna deıin Kazak KSR Prezıdenttik keńesiniń múshesi. 1990 jyldyń karashasynan 1991 jyldyń kazan aıyna deıin Qazaq KSR Joǵary ekonomıkalyk keńesi tóraǵasynyń orynbasary. 1991-1992 jyldary Qazakstan Respýblıkasy Premer-mınıstriniń orynbasary. 1992 jyldyń akpanynan 1993 jyldyń jeltoksanyna deıin Qazaqstan Respýblıkasy Premer-mınıstriniń birinshi orynbasary. 1993-1996 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq bankiniń tóraǵasy. 1997 jyldyń sáýirinen bastap Qazakstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń depýtaty, Ekonomıka, karjy jene bıýdjet jónindegi Komıtetiniń tóraǵasy. 1997 jyldyń mamyrynan 1998 jyldyń kyrkúıegine deıin «ABS-Balqash» Taý-ken kompanııasy» AOOT dırektorlar keńesi tóraǵasynyń orynbasary kyzmetin atqarady. 1998 jyldyń tamyzynan bastap «Hong Kong- Shanghai Bank Corporation Kazakhstan» aktsıonerlik koǵamy dırektorlar keńesiniń múshesi, 1999 jyldyń sáýirinen bastap «Kazkommertsbank» AAQ-ynyń dırektorlar keńesi tóraǵasy, 2002 jyldyń kyrkúıeginen bastap tóraǵasynyń orynbasary bolyp istedi.
Qazaqstan qarjygerleri qaýymdastyǵynyń prezıdenti (1999-2005). Qazaqstan Prezıdentiniń alǵashqy ekonomıkalyq baǵdarlamasynyń qos avtorlarynyń biri. Qazaqstandaǵy ulttyq valıýtany engizýge qatysqan. Eldegi qazirgi bank júıesin qalyptastyrýdyń basynda boldy. «Qurmet belgisi» (1976), Eńbek Qyzyl Tý (1981), «Parasat» (1996) ordenderimen marapattalǵan.
70 jyl buryn (1944) sáýlet doktory, professor, Shyǵys elderi sáýletshileriniń halyqaralyq akademııasynyń akademıgi, Qazaqstan Respýblıkasynyń bilim berý úzdigi, Qazaqstannyń qurmetti sáýletshisi QUSPANǴALIEV Bolat dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Tashkent polıtehnıkalyq ınstıtýtyn bitirgen. Almaty qalasy bas sáýletshisiniń apparatynda sáýletshi, bólim meńgerýshisi bolǵan. 1977-1981 jyldary - Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtynyń assıstenti, dotsenti, professory. 1981-2003 jyldary - Almaty qurylys-sáýlet ınstıtýtynyń prorektory, birinshi prorektory. 2003 jyldan bastap Q.Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıteti Ǵylym jáne halyqaralyq baılanystar departamentiniń dırektory bolyp isteıdi.
Ǵalymnyń 50-den astam ǵylymı jáne jobalyq jumysy, sonymen qatar «Qazaqstannyń turǵyn-úı qurylysy» atty kitaby bar. B.Quspanǵalıev 2007 jyly «Jyl tańdaýy» ulttyq festıval-konkýrsynyń «Qazaqstannyń joǵary mektebiniń jáne sáýletiniń damýyna qosqan úles úshin» atalymy boıynsha jeńiske jetip, «Altyn adam» músinshesin ıelendi.
Medalmen marapattalǵan.
6 6 jyl buryn (1948) kompozıtor, Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen qaıratkeri, Halyqaralyq óner akademııasynyń korrespondent múshesi, birneshe dúrkin Búkilodaqtyq jáne Dúnıejúzilik festıvaldar men baıqaýlardyń laýreaty QUSAIYNOV Murat dúnıege keldi.
Jambyl oblysynyń Qordaı aýdanynda týǵan. Almaty konservatorııasyn bitirgen. «Dosmuqasan» ansambliniń múshesi. Ol halyq ánderi men belgili kompozıtorlar týyndylaryn estradaǵa laıyqtap óńdeýmen qatar, ózi de mýzyka jazýmen aınalysady. Onyń Q.Amanjolovtyń «Aqyn ólimi týraly ańyz» poemasy boıynsha jazylǵan sımfonııasy, spektaklder men fılmderge jazǵan mýzykasy, skrıpka, jeke dombyraǵa, dýet, trıo, kvartetke arnalǵan kúrdeli shyǵarmalary bar. Kompozıtordyń «Jigitter jyry», «Boıjetken», «Ǵashyqtar áni», «Jar júregi», «Sulýlyq», «Naýryz», «Qurbym-aı», «Ǵashyq júrek», «Bolashaq» ánderi halyqqa keńinen tanymal. 1993 jyly «Áýen» dybys jazý stýdııasyn ashqan.
Medaldarmen marapattalǵan.
6 5 jyl buryn (1949) aqyn, Qazaqstan Respýblıkasynyń bilim berý isiniń úzdigi ShІLDEBAIULY Zernebek dúnıege keldi.
Jambyl oblysynyń Talas aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. Eńbek jolyn aýylda radıo jóndeýshi, Almatyda baspahana men zaýytta jumysshy bolyp bastaǵan. Uzaq jyldar mektepte muǵalim, «Bilim» qoǵamynda jaýapty hatshy, aýdandyq gazette aýdarmashy, «Mektep» baspasynda korrektor, redaktor, aǵa redaktor, Almaty oblystyq «Jetisý» gazetinde tilshi, «Qazaqstan mektebi» jýrnalynda redaktor, bólim redaktory, «Qazaq tili men ádebıeti» jýrnalynda jaýapty hatshy, bas redaktor qyzmetterin atqarǵan.
Kóptegen ádebı-pýblıtsıstıkalyq, ǵylymı-pedagogıkalyq jáne ádistemelik maqalalary, óleńderi men jyr-tolǵaýlary aýdandyq, oblystyq jáne merzimdi basylym betterinde jarııalanǵan. «Keýdemdegi kepterim» atty óleńder jınaǵy jaryq kórgen.
5 7 jyl buryn (1957) Halyqaralyq bıznes akademııasynyń rektory BALYQBAEV Tahır Ospanuly dúnıege keldi.
Bilimdi aqparattandyrý akademııasynyń akademıgi, Ýkraınanyń Ulttyq pedagogıka akademııasynyń shet eldik múshesi.
Jambyl oblysynda týǵan. S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (qazirgi - ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetinde) matematıka mamandyǵy boıynsha bitirdi. 1985 jyly Máskeý memlekettik ýnıversıteti mehanıka-matematıka fakýltetiniń aspırantýrasyn bitirip, osy ýnıversıtette fızıka-matematıka ǵylymdarynyń kandıdaty ǵylymı dárejesin alý úshin dıssertatsııa qorǵady. 2003 jyly pedagogıka ǵylymdarynyń doktory ǵylymı dárejesin alý úshin «Joǵary oqý oryndary stýdentter quramyn qalyptastyrýdyń aqparattyq úlgisinniń teoretıkalyq-metodolgııalyq negizderi» taqyrybynda dıssertatsııa qorǵady.
T.O.Balyqbaev S.M.Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetinde assıstent, dotsent jáne dekannyń orynbasary bolyp jumys istedi, Respýblıkalyq test ortalyǵynyń dırektorynyń orynbasary, Respýblıkalyq bilimdegi jańa tehnologııalar ortalyǵynyń zerthana meńgerýshisi, Qazaqstan Respýblıkasy Bilim, mádenıet jáne densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń sektor meńgerýshisi, Bilim berý men testileýdiń memlekettik standarttarynyń ulttyq ortalyǵynyń jobalardyń bas menedjeri jáne Qazaq ulttyq agrarlyq ýnıversıtetiniń oqý jáne oqý-ádistemelik jumystar jónindegi prorektory qyzmetterin atqardy.
2003 jyly Balyqbaev Bilim berý men testileýdiń memlekettik standarttarynyń ulttyq ortalyǵynyń dırektory, 2007 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń Bilim jáne ǵylym salasynda qadaǵalaý men attestattaý komıtetiniń tóraǵasy qyzmetterine taǵaıyndaldy. 2008-2011 jyldary Y.Altynsarın atyndaǵy Ulttyq bilim berý akademııasynyń prezıdenti bolyp istedi. 2011 jyldyń aqpan-mamyr aılarynda Pavlodar memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýty rektorynyń mindetin atqardy. 2011 jyldyń mamyr aınyn - Qazaq tehnologııa jáne bıznes ýnıversıtetiniiń rektory. Qazirgi qyzmetinde - 2013 jylǵy qańtardan beri. Professor Balyqbaev 130-den astam ǵylymı eńbekterdiń, onyń ishinde monografııalar, oqý jáne ádistemelik quraldardyń avtory.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Qurmet gramotasymen (2006 j.), Qazaqstan Respýblıkasynyń mereıtoı medaldarymen, QR BǴM Qurmet gramotasymen, QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń «Qazaqstan ǵylymyn damytýǵa sińirgen eńbegi úshin» jáne «Y.Altynsarın» erekshe belgilerimen marapattalǵan, Kásiptik bilimdi qoldaý qorynyń (RF) Nebolsın atyndaǵy syılyǵynyń laýreaty.
5 2 jyl buryn (1962) «Sháken juldyzdary» Almaty halyqaralyq kınofestıvaliniń bas dırektory - «Sháken juldyzdary» prodıýserlik ortalyǵy» JShS bas dırektory NYǴMATÝLINA Venera Ábdirahmanqyzy dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Tashkent memlekettik teatr-kórkemsýret ınstıtýtynyń rejısserlik fakýltetin bitirgen. 2002 jyldan qazirgi qyzmetinde.
Sh.Beısembaevtyń «Sotqar balalar», B.Shmanovtyń «Aǵamnyń qalyńdyǵy», D.Manabaevtyń « «Týǵan jer», V.Pusyrmanovtyń «,Qosh bol, sulýym», «M.Úbikeevtiń «Provıntsııalyq roman» («Qyrǵyzfılm»), E.Ishmuhamedovtiń «Qysqy tuman kezinde» («Tájikfılom»), S.Narymbetovtiń «Aýyldan kelgen kúıeý» fılmderine, «Toǵysqan taǵdyrlar» teleserıalyna jáne basqa da kartınalarǵa túsken. «Programma 24», «Qazaqstan kınematografısteriniń shyǵarmashylyq portreti», «Men sizderge jazamyn...» televızııalyq baǵdarlamalarynyń prodıýseri, stsenarıı avtory, júrgizýshisi, «Siz kimsiz, Ka myrza?» kórkem fılminiń («Qazaqfılm») prodıýseri, «Qýanyshty seziný» derekti fılminiń stsenarıı avtory jáne rejısseri.
«Qurmet» (2008) ordenimen, «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl» (2001) medalimen marapattalǵan.
1 40 jyl buryn (1874-1964) AQSh-tyń 31-shi prezıdenti GÝVER Gerbert Klark dúnıege keldi.
AQSh-tyń Aıova shtatynda týǵan. Ol Reseıde qazan tóńkerisinen keıin memleket menshigine aınalǵan birqatar aktsıonerlik qoǵamnyń jarnashysy boldy. Dúnıejúzilik ekonomıkalyq daǵdarys kezinde Gýver úkimeti bar aýyrtpalyqty eńbekshilerge aýdarýǵa tyrysty. Germanııanyń áskerı ónerkásip qýatyn qalpyna keltirýge jaǵdaı jasap, Qytaıdaǵy japon basqynshylyǵyn qoldaý saıasatyn júrgizdi. 1938 jyly Germanııada bolyp Gıtlermen kezdesti.
10 5 jyl buryn (1909-1961) Marokko koroli MUHAMMED V (Sıdı Muhammed ben ıÝsef) dúnıege keldi.
Ol musylmansha ári frantsýzsha bilim alǵan. Ákesi sultan Mýlaı ıÝsef qaıtys bolǵannan keıin muragerlik jolmen taqqa otyrǵan. Uly Otan soǵysy aıaqtalǵannan keıin Marokkonyń táýelsizdigin qalpyna keltirý jolyndaǵy talapty qoldaı bastaǵan. 1953 jyly frantsýzdyqtar ony Madagaskarǵa jer aýdarǵan. Eki jyldan keıin elge oralýǵa ruqsat berilip, Muhammed V 1955 jyly qarashanyń 16-ynda ekinshi ret taqqa otyrǵan. 1956 jyly Morokko táýelsizdigin aldy.
5 7 jyl buryn (1957-2006) reseılik teatr jáne kıno akteri KRASKO Andreı Ivanovıch dúnıege keldi.