10 sáýir. QazAqparat kúntizbesi: Ataýly kúnder, oqıǵalar, esimder
ATAÝLY KÚNDER
Halyqaralyq qarsy turý qozǵalysy kúni
Ekinshi dúnıejúzilik soǵys (1939-1945) kezinde Úshinshi reıh áskerleri jaýlap alǵan aýmaqtarda fashısterge qarsy kúreskenderge arnalǵan kún.
Qarsy turý qozǵalysyn okkýpatsııalanǵan aýmaqtardyń turǵyndary uıymdastyrdy jáne ol nemis áskerlerine qarsy kúres joldarynyń alýan túrliligimen erekshelendi.
Halyqaralyq baýyrlar kúni
1998 jyldan beri aǵa-ápke, ini-qaryndastar kúni búkil álemde atap ótiledi. Alǵashqyda bul meıram AQSh-ta bastaý aldy. Keıinnen jer betiniń kóptegen halyqtaryna tarap, Úndistan, Qytaı, Eýropa, Afrıka elderine deıin jetti. Bul meıram otbasylyq, týystyq tamyrlar dástúrlerin jalǵastyrý men olardy nasıhattaýǵa shaqyrady.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1992 jyly Jambyl oblysyndaǵy Jýaly aýdanynyń ortalyǵy - Býrnoe aýylynyń ataýy Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Keńesiniń Qaýlysymen Baýyrjan Momyshuly atyndaǵy aýyl bolyp ózgertildi.
1992 jyly Qazaq KSR Mınıstrler Keńesiniń 1990 jylǵy 24 shildedegi Qazaq memlekettik ulttyq ýnıversıteti jónindegi №295 Qaýlysymen eksperımentaldyq jáne teorııalyq fızıka ǵylymı-zertteý ınstıtýty quryldy. 2003 jylǵy 27 mamyrda ınstıtýt ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń enshiles memlekettik kásiporny retinde qaıta quryldy.
1993 jyly Ashhabad qalasynda Qazaqstan jáne Orta Azııa memleketteriniń «Naýryz» halyqaralyq teatr festıvali ótti. Semeı qazaq drama teatry sahnalaǵan O.Súleımenov pen B.Muqaıdyń «Zamanaqyr» tragedııasy arnaıy júldege ıe boldy.
1996 jyly Reseı Federatsııasynda Qazaqstannyń ádebı jáne mádenı kúnderi ótti.
1996 jyly Almatyda Eýropalyq komıssııa ókildiginiń resmı ashylýy boldy.
2002 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaǵynda «Kosmonavtıka kúni» serııasynyń eki poshta markasy aınalymǵa shyqty.
2002 jylǵy 8-12 sáýir kúnderi aralyǵynda Almatyǵa álemdegi alǵashqy ǵarysh saıahatshysy Dennıs Tıto saparmen keldi. Ol markalardyń tanystyrylymyna arnalǵan saltanatty sharaǵa qatysýǵa nıet bildirdi.
Birinshi markada «Soıýz TM-32» ekıpajy ǵaryshker-ushqysh Talǵat Musabaev, bortınjener ıÝrıı Batýrın men Denıs Tıto beınelengen. Markanyń sol jaqtaǵy astyńǵy buryshynda «Soıýz TM-32» kemesiniń emblemasy jáne barlyq ǵaryshkerlerdiń aty-jóni beınelengen.
Ekinshi markanyń ortasynda Jer planetasy jáne Qazaqstanyń, Reseıdiń jáne AQSh-tyń jelbiregen baıraǵy ornalasqan.
2006 jyly Jambyl oblysy Qarataý qalasynda jańa saıabaqtyń irgetasy qalandy. Jańa saıabaqqa «Naýryz» ataýy berildi, aýmaǵy 7 gektarǵa jýyq jerdi alyp jatyr. Onyń irgetasyn qalaýda Qarataý qalasynyń turǵyndary, birqatar mekemeler men kásiporyndar atsalysty.
2006 jyly Qazaqstannyń BUU janyndaǵy Turaqty ókildiginiń qoldaýymen BUU-nyń Nıý-Iorktegi shtab-páterinde Semeı polıgonynda zardap shekkenderge arnalǵan Eýroparlament depýtaty Strýan Stıvensonnyń «Máńgilik qasiret» kitaby men belgili aktrısa Kımberlı Djozef fotokórmesiniń tanystyrylymy ótti. Qazaqstan ókildiginiń basshysy Erjan Qazyhanov Bas Assambleıanyń 60-shy sessııasynda qabyldanǵan «Halyqaralyq yntymaqtastyq jáne Qazaqstannyń Semeı aımaǵy halqyn, ekologııasyn jáne ekonomıkasyn saýyqtyrý maqsatyndaǵy qyzmetterdi úılestirý» qararyn biraýyzdan qoldaǵandary úshin BUU-ǵa múshe elderge alǵys bildirdi. Sondaı-aq, sheteldik jáne halyqaralyq uıymdardyń, atap aıtqanda, BUU Damý baǵdarlamasynyń, USAID agenttiginiń, Eýrokomıssııanyń jáne Japonııa, Ulybrıtanııa, Kanada, Italııa, Shveıtsarııa úkimetteriniń tikeleı qatysýymen Semeı aımaǵynda júzege asyrylyp jatqan birqatar jobalarǵa toqtalyp ótti. Eýroparlamenttiń shotlandtyq depýtaty Strýan Stıvenson Keńes Odaǵy kezinde ıadrolyq qarýdy synaýdan zardap shekkender týraly kitap jazyp, sol úshin álem qaýymdastyǵynyń iltıpatyna jáne 50 myń dollar syılyqqa ıe bolǵan. Eýroparlament depýtaty osy syıaqysyn Semeıdiń onkologııalyq emhanasyna aýdarǵanyn QazAqparat budan buryn habarlaǵan bolatyn. Qazaqstanda, onyń ishinde Semeı aımaǵynda birneshe ret bolǵan S.Stıvenson myrzaǵa polıgon problemasyna degen turaqty qamqorlyǵy úshin «Semeıdiń qurmetti azamaty» ataǵy berilgen.
2008 jyly Ulttyq banktiń ortalyq fılıalyna «2008 jylǵy Olımpıada oıyndary» serııasynyń kollektsııalyq shaqasy kelip tústi. «Bessaıys» shaqasy 925-shi synamaly kúmisten jasalǵan, salmaǵy - 31,1 gramm, nomınaly - 100 teńge. Daıyndalý sapasy - proof. Shaqanyń aversinde Qazaqstannyń Eltańbasy, fýtbol stadıony beınelense, reversinde bes sporttyq oıynnyń kórinisi men oıyndar ótkiziletin jyldy bildiretin «2008» degen sandar beınelengen. Shaqanyń quny - 5 myń teńge.
2009 jyly Kıevte Qazaqstan Respýblıkasynyń Elshiliginde qazaqtyń tanymal aqyny jáne jazýshysy Oljas Súleımenovtiń ýkraın tiline aýdarylǵan «Tarıhqa deıingi túrkiler» kitabynyń tanystyrylymy ótti.
2012 jyly Memleket basshysy «Quqyqqorǵaý organdary qyzmetkerlerin kezekten tys attestatsııadan ótkizý týraly» Jarlyqqa qol qoıdy.
2012 jyly Beıjińde VI reseılik-qytaılyq-qazaqstandyq munaı-gaz forýmy ashyldy.
Reseılik-qytaılyq-qazaqstandyq munaı-gaz forýmy 2004 jyldan beri ótkizilýde. Confidence Capital kompanııalar tobynyń bas dırektory Andreı Rýdenkonyń aıtýynsha, Reseı men Qazaqstannyń munaı-gaz salasynyń turaqty ilgerilmeli damýynyń arqasynda bul alań naryq qatysýshylarynyń qyzyǵýshylyǵyna ıe bolyp qana qoımaı, talap etile bastady.
2014 jyly bolgarııalyq kásipkerler toby Ońtústik Qazaqstan oblysyndaǵy otandyq taýar óndirýshilerge energııany únemdeıtin ınnovatsııalyq tehnologııalardy usyndy.
Kórsetilgen barlyq tehnologııalar qorshaǵan ortaǵa zııan keltirmeıtin jáne tıimdi bolyp tabylatyn «jasyl energetıkaǵa» jatqyzylady. Osylaısha, másele iri kólemdi qurylys jobalarynda qoldanyla alatyn jylýmen jabdyqtaý, ventılıatsııa, klımatızatsııa týraly bolyp otyr.
2014 jyly Mańǵystaýdaǵy Ekinshi dúnıejúzilik soǵys tarıhyna arnalǵan tarıhı-ólketaný murajaıy biregeı eksponattarmen tolyqty.
Úlken zalda ornalasqan myńdaǵan eksponattardyń arasynda birnesheýin erekshe atap ótýge bolady: bul adamnyń terisinen jasalǵan ámııan, murajaı ony óz qoryna 1995 jyly soǵys ardageri M.N.Lısıtsınnen qabyldaǵan, sondaı-aq 2011 jyly 91 jasqa qaraǵan shaǵynda qaıtys bolǵan professor, zań ǵylymdarynyń doktory Salyq Zımanovtyń gımnasterkasy men bylǵary plaşy bar. Soǵysqa deıin ol Fort-Shevchenko qalasynda matematıka muǵalimi bolyp jumys istegen, soǵystyń alǵashqy kúnderinde eriktilerdiń qataryna kirip, maıdanǵa attanǵan, qatardaǵy jaýyngerden polk komandırine deıingi joldan ótken, batareıa, batalondy basqarǵan. Onyń jaýyngerlik eńbekterine qurmet retinde berilgen osy bylǵary plaş mańǵystaýlyq murajaıǵa tapsyryldy.
Murajaı eksponattarynyń taǵy biri - Mańǵystaý oblysy ardagerler keńesiniń tóraǵasy, 2012 jyldyń jazynda 89 jasqa qaraǵan shaǵynda qaıtys bolǵan Turarbek Igilikovtiń kóptegen jaýyngerlik nagradalary bar kıteli.
2014 jyly Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Zyrıan jáne Aıagóz qalalary aýdandyq mańyzy bar qalalar qataryna engizildi. Sáıkestendirilgen Jarlyqqa Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev qol qoıdy.
2017 jyly Qazaqstandyq ánshi Dımash Qudaıbergenniń Qytaıdaǵy «Singer - 2017» baıqaýynyń onynshy kezeńinde Qazaq-qytaı tilinde oryndaǵan «Umytylmas kún» áni «Azııanyń jańa ánderi» (Freshasia music) reıtınginde birinshi orynǵa shyqty.
Jańa reıtıngte Dımashtyń «Umytylmas kún» áni 118 400 upaı jınap 1- oryn aldy.
1849 jyly amerıkalyq ınjener Ýolter Hant aǵylshyn ınesine patent aldy. Ol ózi oılap tapqan ıneniń patentin qaryzynan qutylý úshin 400 dollarǵa satyp jiberdi.
1912 jyly Saýtgempton portynan «Ýaıt Star Laın» kompanııasynyń aǵylshynnyń «Tıtanık» atty kemesi óziniń alǵashqy jáne sońǵy saparyna attandy. Bir qyzyǵy porttan shyǵyp bara jatqanda «Tıtanık» amerıkalyq «Nıý-Iork» kemesimen soǵylyp qala jazdaǵan.
1919 jyly Meksıkanyń ulttyq batyry, Porfırıo Dıastyń dıktatýrasyna qarsy shyqqan revolıýtsıoner Emılıano Sapata Salasar atyldy. Ol «Tizerlep júrip ómir súrgenshe, turyp ólgen jaqsy» degen qanatty sózdiń avtory.
1963 jyly Atlantıka muhıtynda AQSh-tyń ÁTK sýasty atom kemesi barlyq ekıpaj múshelerimen birge qaza tapty.
1973 jyly paparatstsııa fotografy Ron Galella «Galella Jaklın Onassıs pen Qurama Shttarǵa qarsy» atty sot protsesinde jeńilip qaldy. Galella - Amerıkadaǵy eń baı, tanymal ári eń jekkórinishti papparatstsııanyń biri.
ESІMDER
90 jyl buryn (1928-2014) aqyn, aýdarmashy, Qazaqstan jazýshylar odaǵynyń múshesi bolǵan NІLІBAEV Áýbákir Dastanuly dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Zaısan aýdanynda týǵan. Zaısan pedagogıkalyq ýchılışesin, Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin bitirgen. Eńbek jolyn aýdandyq mektepte muǵalim bolyp bastap, oqý isiniń meńgerýshisi, mektep dırektory qyzmetin atqarǵan. 1959 jyldan jýrnalıstik jumysqa aýysyp, Zaısan aýdandyq «Dostyq», Almaty oblystyq «Jetisý», respýblıkalyq «Qazaq ádebıeti» gazetterinde ádebı qyzmetker, bólim meńgerýshisi, Qazaqstan Jazýshylar odaǵy folklor sektsııasynyń keńesshisi qyzmetterin atqarǵan. Aqynnyń «Tańǵy tynys», «Bolashaq osylaı bastalǵan», «Qońyr jel», «Alaýlaǵan armandar», «Kóńil kózi», «Kúnim meniń», «Jyr júregi», t.b. jyr jınaqtary jaryq kórgen. Kórkem aýdarma salasynda úndi eposy «Mahabharatany», zoroastrızm kanony «Avestany», Babyldyń uly shyǵarmasy «Shılgameshti», qytaıdyń úsh uly fılosofy Konfýtsıı, Lao-Tszy, Chjýan-tszy traktattaryn, Eshıldiń «Buǵaýlanǵan Prometeıin», E.Poteniń óleńderi men poemalaryn, M.Lermontovtyń, R.Tagordyń, orys aqyndary V.Maıakovskııdiń, N.Zablovskııdiń, M.Svetlovtyń óleńderin qazaq tiline aýdarǵan. Ol - Úndistan Respýblıkasynyń Padma Shrı syılyǵynyń laýreaty, Pákistan Respýblıkasy Ikbal Akademııasynyń «Ikbaldyń Altyn eskertkishi» syılyǵynyń ıegeri.
80 jyl buryn (1938) jazýshy, Qazaqstan Jýrnalıster odaǵynyń múshesi TÁShІMBAI Ǵazızbek dúnıege keldi.
Jambyl oblysynyń Talas aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 1964-1990 jyldary - Respýblıkalyq «Sport» gazetiniń ádebı qyzmetkeri, «Qazaqstan» baspasynyń redaktory, aǵa redaktory, redaktsııa meńgerýshisi. 1990-1996 jyldary - Qazaqstan telegraf agenttiginiń redaktsııa meńgerýshisi, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti apparatynyń konsýltanty, Úkimet apparatynyń sektor meńgerýshisi. 1996-2001 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq bankiniń aýdarma bólimin basqarǵan. Zeınetkerlikke shyqqannan keıin «Qazaqstan» Ulttyq entsıklopedııasy Ǵylymı jáne ádebı baqylaý redaktsııasynyń meńgerýshisi bolyp istegen. «Ońtústik Qazaqstan» entsıklopedııasyn shyǵarýshy topqa jetekshilik etip, basylymnyń jaýapty redaktory bolǵan. Qazir Almaty qalasy ákimdigi Tilderdi damytý basqarmasynyń «TІL» oqý-ádistemelik ortalyǵynda bas maman qyzmetin atqarady. Jazýshynyń «Topjarǵandar», Q.Muńaıtpasuly týraly «Kúsh atasy» atty estelikter jınaǵy, «Qum arasynda», «Qos terek», «Qyzǵaldaq qalyń shyqqan jyl» atty áńgimeler jınaǵy jaryq kórgen. Kórkem aýdarma salasynda «Molodaıa gvardııa» baspasynan «Tamasha adamdar ómiri» tsıklimen shyqqan «Salvador Alende», «Che Gevara» kitaptaryn, Keńes Odaǵynyń Batyry G.Safıýllınniń «Jeńis jolynda» kitabyn qazaq tiline aýdarǵan.
Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet gramotasymen marapattalǵan.
78 jyl buryn (1940-2001) músinshi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri, Qazaqstan jáne KSRO Sýretshiler odaǵynyń múshesi, Shoqan Ýálıhanov atyndaǵy Qazaq KSR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty DOSMAǴAMBETOV Tólegen Sábıtuly dúnıege keldi.
Soltústik Qazaqstan oblysy Ýálıhanov aýdanynda týǵan. Almaty kórkemsýret ýchılışesin, I.Repın atyndaǵy Sankt-Peterbor keskindeme, músin jáne sáýlet ınstıtýtyn bitirgen.
Almaty kórkemsýret ýchılışesiniń oqytýshysy, Almaty óner akademııasynyń kafedra meńgerýshisi, dotsenti qyzmetterin atqarǵan.
Tólegen Dosmaǵambetovtiń otyz jyldyq shyǵarmashylyq ómirindegi negizgi jumystary - músindik portretter men kóptegen eskertkishter. «Aqan-Seri - Qulager» monýmentik kompozıtsııasynyń, Shoqan Ýálıhanov, Sáken Seıfýllın, Іlııas Jansúgirov, Ahmet Baıtursynov, Muhtar Áýezov, Amangeldi Imanov, Álibı Jankeldın, Ǵanı Muratbaev, Qanysh Sátpaev, Dinmuhammed Qonaevtyń eskertkishteri men keýde músinderiniń avtory. Onyń qalamynan Nursultan Nazarbaev, Oljas Súleımenov, Bıbigúl Tólegenova, Ánýar Álimjanov, Toqtar Áýbákirov, taǵy basqa tarıhı tulǵalardyń portretteri týyndaǵan.
71 jyl buryn (1947 jyly) qarymdy qalamger, zertteýshi-jýrnalıst, shoqantanýshy Jarylqap BEISENBAIULY dúnıege keldi.
Ońtústik Qazaqstan oblysy Otyrar aýdany, Molyke Shoımanov aýylynda dúnıege kelgen. 1969 jyly Qazaq memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 1969-1990 jyldary «Lenınshil jas» (qazirgi «Jas Alash») gazetinde ádebı qyzmetker, bólim meńgerýshisi, jaýapty hatshy bolyp istedi. 1990-1997 jyldary «Ana tili» gazetiniń tuńǵysh Bas redaktory qyzmetine taǵaıyndaldy. 1997 jyldyń sońynan - «Qazaq aqparat agenttigi» dırektorynyń orynbasary, 2002 jyly osy agenttik negizinen qurylǵan «QazAqparat» Ulttyq kompanııasy» AQ qazaq redaktsııasynyń bas redaktory boldy. 2014-2017 jyldar aralyǵynda «Mádenı mura» jýrnalynyń bas redaktory qyzmetin atqardy.
«Shoqan izimen» (1977), «Býyrqanǵan boıaýlar» (1981), «Ádep álemi» (1982), «Jasyn-taǵdyr jarqyly» (1987), «Qazaq shejiresi» (1994), «Arǵy túrkter aqıqatynyń izimen»(2006) atty derekti-tanymdyq, esse, zertteý kitaptarynyń, sondaı-aq «Shoqan» roman-essesiniń (2009) avtory. Bul roman-esse kitaby 2015 jyly orysshaǵa aýdarylyp, onyń tanystyrylymy sol jyldyń sońynda Máskeý qalasyndaǵy Orys Geografııalyq qoǵamynyń shtab-páterinde ótti. Sonymen birge 2015 jyly Astanadaǵy Túrki akademııasynyń jobasy boıynsha «Ortalyq Azııadaǵy arǵytúrk sıpatty mádenıetter: etnotektik aspektiler» monografııasy jaryq kórdi.
Qazaqstan Jastar odaǵy syılyǵynyń ıegeri (1982).
67 jyl buryn (1951) Fızıka-matematıka ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan Respýblıkasy atom salasyna eńbek sińirgen qyzmetker TÁJІBAEVA Irına Lashqarqyzy dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin bitirgen. Qazaq ulttyq ýnıversıtetinde ınjener, kishi, aǵa ǵylymı qyzmetker, bólim meńgerishisi, dotsent bolyp qyzmet atqarǵan. 1992-2000 jyldary - Qazaq ulttyq ýnıversıteti Eksperımentaldy jáne teorııalyq fızıka Ǵylymı-zertteý ınstıtýtynda ǵylymı hatshy, dırektordyń orynbasary, dırektor qyzmetterin atqarǵan. 2002-2006 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ıadrolyq ortalyǵy bas dırektorynyń orynbasary. Qazirgi qyzmetinde 2006 jyldan bastap isteıdi.
230-dan asa ǵylymı jumystyń avtory.
62 jyl buryn (1956) Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Qazaqstan strategııalyq zertteýler ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri DÝBOVTsEV Georgıı Fedorovıch dúnıege kelgen.
Ol Almaty qalasynda týǵan. Sverdlovtaǵy Sývorov áskerı ýchılışesin (1973); I. Konev atyndaǵy Almaty joǵary jalpyáskerı komandalyq ýchılışesin (1977); M.V. Frýnze atyndaǵy Máskeý Áskerı akademııasyn (1988); Dj. Marshall atyndaǵy Eýropa qaýipsizdik problemalarany zertteý ortalyǵyn (Germanııa, Parten-Kırhen, 1997) bitirgen.
Eńbek joly: Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrligi Áskerı-ǵylymı ortalyǵy bastyǵynyń orynbasary; Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrligi Shtab bastyqtary komıtetiniń taldaý ortalyǵynyń bastyǵy; Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrligi áskerı bilim jáne ǵylym departamentiniń bastyǵy; Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshterinde memlekettiń áskerı qaýipsizdigi salasyndaǵy ǵylymı zertteýlerge basshylyq etken (1973-2009); «Áskerı-strategııalyq zertteýler ortalyǵy» AQ vıtse-prezıdenti; prezıdenti; vıtse-prezıdent-ǵalym hatshysy (2009-2012); Ulttyq qorǵanys ýnıversıtetiniń strategııa kafedrasynyń professory (2012-2013).
58 jyl buryn (1960) Almaty oblysy ákiminiń birinshi orynbasary TURLAShOV Lázzat Mahatuly dúnıege keldi.
1960 jyly týǵan. Almaty temir jol transporty ınjenerleri ınstıtýtyn qurylys ınjeneri mamandyǵy boıynsha bitirgen.
Eńbek jolyn Qaskeleń aýdany «Jetisý» keńsharynda qurylys tsehynyń jumysshysy bolyp bastaǵan.
Ár jyldarda brıgadır, sheber, bas prorab, qurylys ýchaskesiniń bastyǵy, kooperatıv tóraǵasy, «Almatyagrohım» AQ bólim bastyǵy, Talǵar aýdany «Krasnoe pole», «Gornyı sadovod», «Gúldala» aýyldyq okrýgteriniń ákimi, Qarasaı aýdany ákiminiń orynbasary, Jambyl, Qarasaı aýdandarynyń ákimi qyzmetterin atqarǵan. 2011 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń depýtaty bolyp saılandy.
2016 jyldyń sáýir aıynan - Almaty oblysy ákiminiń birinshi orynbasary.
Tórt medalmen marapattalǵan.
35 jyl buryn (1983 jyly) Grek-rım kúresinen halyqaralyq sport sheberi, Beıjiń Olımpıadasynyń qola júldegeri TEŃІZBAEV Nurbaqyt Moldahmetuly dúnıege keldi.
«Qurmet» ordeniniń ıegeri.
31 jyl buryn (1987) aýyr atletıkadan eńbegi sińgen sport sheberi, 2008 jyly Beıjińde (QHR) ótken XXIH jazǵy Olımpıada oıyndarynyń qola júldegeri GRABOVETsKAıA Marııa Aleksandrovna dúnıege kelgen.
Ol Kókshetaý qalasynda týǵan. Sh. Ýálıhanov atyndaǵy Kókshetaý memlekettik ýnıversıtetin «zańger mamandyǵy» boıynsha bitirgen (2008). Qazir Sh. Ýálıhanov atyndaǵy Kókshetaý memlekettik ýnıversıtetinde oqyp júr, aýyr atletıka bapkeri. XXIX Olımpıada oıyndarynda (Beıjiń, 2008) 75 keliden joǵary salmaqta óner kórsetip, qola medalǵa ıe boldy; Azııa chempıony (Dýbaı, 2005); álem chempıonatynyń kúmis júldegeri (Praga, 2007); jastar arasynda Azııa chempıony (2004); Azııa chempıonatynyń qola júldegeri (2004); jastar arasynda álem chempıonatynyń qola jáne kúmis júldegeri (2007).
«Kurmet» ordenimen; QR Prezıdentiniń Qurmet gramotasymen marapattalǵan. Kókshetaý qalasynyń qurmetti azamaty, QR eńbek sińirgen sport sheberi.
81 jyl buryn (1937-2010) keńestik jáne reseılik aqyn, jazýshy, aýdarmashy Bella AHMADÝLINA dúnıege keldi.
66 jyl buryn (1952) amerıkandyq akter, stsenarıst, prodıýser, aıkıdo sheberi Stıven SIGAL dúnıege keldi.