10 qazan. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
10 qazan. JUMA Búkilálemdik júıke saýlyǵy kúni. Búkilálemdik densaýlyq saqtaý uıymynyń qoldaýymen Búkilálemdik júıke saýlyǵy federatsııasynyń sheshimimen 1992 jyldan bastap jyl saıyn atap ótiledi. Kýbanyń Ispanııadan táýelsizdik alý jolyndaǵy kúresti bastaǵan kúni. Kýba - Ońtústik jáne Soltústik Amerıka qurlyqtary aralyǵyndaǵy Kýba, Hýventýd jáne olardyń janyndaǵy Úlken Antıl araldar tobynda ornalasqan memleket. Astanasy - Gavana qalasy. Aqsha birligi - Kýba pesosy. Resmı tili - ıspan tili. 1976 jylǵy qabyldanǵan konstıtýtsııa boıynsha memleket bıligi halyqtyq ókimettiń qolynda. Ol óz depýtattary arasynan Memlekettik Keńes saılaıdy jáne Mınıstrler Keńesiniń múshelerin bekitedi. Osy eki Keńestiń tóraǵasy memleket basshysy bolyp esepteledi. Fıdjı Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Táýelsizdik kúni (1970). Fıdjı - Tynyq muhıtynyń ońtústik bóliginde ornalasqan memleket. El 300-den astam araldardyń 100-de ornalasqan. Astanasy - Sýva qalasy. Memlekettik tili - aǵylshyn tili. Aqsha birligi - fıdjı dollary.
Qytaı Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy
Bul kún 1911 jyly 10 qazanda bolǵan kóterilistiń qurmetine tańdaldy. Ýchan qalasyndaǵy kóterilis Sınhaı revolıýtsııasynyń bastalýyna túrtki boldy. Nátıjesinde Tsın áýletiniń bıligi qulap , Qytaı Respýblıkasy quryldy.
Ólim jazasyna qarsy dúnıejúzilik kún
203 jyly ólim jazasyna tyıym salý boıynsha dúnıejúzilik koalıtsııasy bekitti.
120 quqyq qorǵaý uıymy ólim jazasyna tyıym salý boıynsha dúnıejúzilik koalıtsııanyń múshesi bolyp tabylady. Koalıtsııanyń basty maqsaty - álemdegi ólim jazasyn joıý.
Antalııadaǵy «Altyn apelsın» Halyqaralyq kınofestıvali (2014 jyly)
«Altyn apelsın» Halyqaralyq kınofestıvali - sAzııadaǵy belgili kınofestıval. Bul shara túrik kınematografııa salasynda óte mańyzdy.
ESTE QALAR OQIǴALAR 52 jyl buryn (1962) Óskemen tıtan-magnıı kombınaty tuńǵysh ónimin shyǵardy.
21 jyl buryn (1993) «Itogı» aqparattyq baǵdarlamasymen NTV telekompanııasy óz jumysyn bastady.
17 jyl buryn (1997) Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń «Qazaqstan - 2030» atty el damýynyń strategııalyq jospary bolyp tabylatyn eńbegi jaryq kórdi.
1 5 jyl buryn (1999) Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentiniń Májilisine depýtattar saılaýy, sonyń ishinde partııalyq tizimmen de ótti.
14 jyl (2000) buryn Astanada Belarýs, Qazaqstan, Reseı, Tádjikstan, Qyrǵyzstan memleketteriniń basshylary Eýrazııalyq ekonomıkalyq qaýymdastyq týraly kelisimshartqa qol qoıdy.
1 1 jyl buryn (2003) Almatyda «Relıgıı mıra. Kýltovye soorýjenııa» atty kórkem poshta markalarynyń tanystyrylymy ótti. Eki marka da fılatelısterdiń qyzyǵýshylyǵyn arttyrady jáne álem dinderine arnalǵan alǵashqy serııa bolyp tabylady. Markalarda Qazaqstanda eń kóp taraǵan eki din beınelengen: olar Almatynyń ortalyq meshiti jáne Voznesenskıı kafedraldyq shirkeýi. Sýretshisi - Danııar Muhamedjanov. Markalardyń taralymy - 70 myń dana, quny - 50 teńge.
8 jyl buryn (2006) Zaporojede (Ýkraına) Qazaqstan Respýblıkasynyń qurmetti konsýldyǵy ashyldy.
6 jyl buryn (2008) Astana qalasynyń Halyqaralyq áýejaıynda «Borbarde» korporatsııasynyń CRJ ushaǵynyń tusaýkeseri ótti.
6 jyl buryn (2008) Máskeýde Reseı ǵylym akademııasynyń «Shyǵys ádebıeti» baspasynan «Qazaq tili» kitaby jaryq kórdi. Oqýlyq M.V.Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıteti Azııa jáne Afrıka elderi ınstıtýtynyń Kavkaz jáne Ortalyq Azııa oqý-ǵylymı ortalyǵynda daıyndalǵan. Oqý quraly Reseı ǵylym akademııasy Tiltaný ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, MMÝ professory Keńesbaı Musaevtyń orys tildi oqýshylarǵa qazaq tilin úıretý jónindegi kópjyldyq tájirıbesine negizdelgen. Ol - «Qazaq tili oqýlyǵy» men «Fonetıkalyq kýrstan» turatyn oqý-ádistemelik toptama. Munda tildi bastapqy úırenýge qajetti formalar, ıaǵnı grammatıkalyq, qoǵamdyq-saıası, kórkem ádebıetter men kúndelikti turmysta jıi qoldanylatyn sózder berilgen.
3 jyl (2011) buryn Qaraǵandyda Qazybek bı eskertkishi ashyldy.Eskertkish avtory - astanalyq músinshi Murat Mansurov. Qoladan jasalǵan músinniń bıiktigi 6 metr. Ol 8 metrlik tuǵyrǵa qoıyldy. 2 jyl (2012) buryn Shymkentte múmkindigi shekteýli sýretshiniń «Ómirdi súıgender» kórmesi ótti. Anatolıı Baýer qolsyz, boıaý jaqqyshty (qylqalamdy) tisterimen ustap sýret salady. Sýretshi sońǵy 12 jylda salǵan sýretterin jurtshylyq nazaryna usynǵan.
1 jyl (2013) buryn Parıjde ıÝNESKO-nyń shtab-páterinde ıÝNESKO-nyń atqarýshy keńesiniń 192-sessııasynyń aıasynda Qazaqstannyń halyq sýretshisi Áýbákir Ysmaıylovtyń mereıtoılyq kórmesiniń ashylý saltanaty ótti. Á.Ysmaıylovtyń shyǵarmashylyq murasy qazaq beıneleý óneriniń «altyn qoryna» engizilgen.
1 jyl (2013) buryn Pavlodarda aqyn jáne dramatýrg Qalıjan Bekhojınge eskertkish ornatyldy. Músinniń salmaǵy - 3,2 t, bıiktigi - 2,6 metr. Ol bıiktigi 195 sm tuǵyrdyń ústine qoıyldy.
10 3 jyl buryn (1911) Qytaıda monarhııa qulap, Sýn ıAt Sen respýblıka jarııalady.
51 jyl (1963) buryn ıadrolyq qarýdy aýada, ǵarysh keńistigi men sý astynda synaýǵa tyıym salý týraly kelisim kúshine endi.
24 jyl (1990) buryn Bashqurtstan ózin KSRO quramyndaǵy odaqtas respýblıka dep jarııalady.
ESІMDER
15 1 jyl buryn (1863-1956) geologııa ǵylymynyń doktory, KSRO Ǵylym akademııasynyń akademıgi, Sotsıalıstik Eńbek Eri, Qazaq KSR Ǵylym akademııasynyń qurmetti akademıgi, Lenın atyndaǵy syılyǵynyń, 2 márte Memlekettik syılyqtyń laýreaty OBRÝChEV Vladımır Afanasevıch dúnıege keldi. Reseıdiń Kalının oblysynda týǵan. Peterbor (qazirgi Sankt-Peterbor) ken ınstıtýtyn bitirgen. Ǵalymnyń negizgi ǵylymı eńbekteri Sibirdiń, Ortalyq jáne Orta Azııanyń, Torǵaı, Ortalyq Qazaqstan, Kendi Altaı aımaqtary geologııasyn zertteýge arnalǵan. Qazaqstanda metallogenııalyq zertteýlerdiń damýyna kóp eńbek sińirgen. Obrýchevtiń qurmetine 22 geografııalyq jáne geologııalyq ataý, janýarlar men ósimdikterdiń 28 túri atalǵan. KSRO Ǵylym akademııasynda 1938 jyly V.Obrýchev atyndaǵy syılyq taǵaıyndalǵan. 5 ret «Lenın» ordenimen, 2 ret «Eńbek Qyzyl Tý» ordenimen, medaldarmen marapattalǵan.
10 8 jyl buryn (1906-1987) aýyl sharýashylyǵy ǵylymynyń doktory, professor, Qazaq KSR ǴA-nyń akademıgi, Qazaq KSR-iniń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri BIıAShEV Ǵaqash Zákıuly dúnıege keldi. Batys Qazaqstan oblysynyń Jánibek aýdanynda týǵan. Orta Azııa memlekettik ýnıversıtetin jáne Búkilodaqtyq maqta sharýashylyǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen. 1936-1939 jyldary - Qazaq maqta-jońyshqa tájirıbe stansasynyń ǵylymı qyzmetkeri. 1939-1950 jyldary - Qazaq eginshilik ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń bólim meńgerýshisi, dırektordyń ǵylymı jumystar jónindegi orynbasary, Qazaq KSR Egin sharýashylyǵy halyq komıssarıaty Ońtústik-batys basqarmasynyń bas agronomy. 1950-1957 jáne 1961-1965 jyldary - Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń kafedra meńgerýshisi. 1957-1961 jyldary - Qazaq aýyl sharýashylyǵy ǵylymdary akademııasynyń vıtse-prezıdenti. 1965-1987 jyldary Qazaq KSR ǴA Botanıka ınstıtýtynyń dırektory, geterozııa zerthanasynyń meńgerýshisi bolǵan. Negizgi ǵylymı eńbekteri ósimdikter genetıkasy men selektsııasyna arnalǵan. Ol qant qyzylshasy men qoza bıologııasyn zerttep, olardy respýblıkada ósirý júıesin jasady. Ǵalymnyń 2 avtorlyq kýáligi bar. «Qurmet belgisi», Eńbek Qyzyl Tý ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan.
100 jyl buryn (1914-1993) ǵalym, geologııa-mıneralogııa ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan Ǵylym Akademııasynyń akademıgi, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri QAIYPOV Aryqtaı Qaıypuly dúnıege keldi. Qazirgi Qaraǵandy oblysy Buhar jyraý aýdanynda týǵan. Qazaq ken-metallýrgııa (Q.Sátpaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıteti) ınstıtýtyn jáne onyń aspırantýrasyn bitirgen. 1939 jyly KSRO Ǵylym Akademııasynyń Qazaq bólimshesi Shubartaý geologııalyq partııasyn basqardy. 1943-1993 jyldary - Qazaqstan Ǵylym Akademııasynyń Geologııalyq ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri, bólim meńgerýshisi. Negizgi ǵylymı jumystary metallogenııa salasyna arnalǵan. Ortalyq Qazaqstanda Aqmaıa sırek metall ken ornyn ashqan. Bul kenish 2-dúnıejúzilik soǵys jyldary qorǵasyn óndirisin volfram kontsentratymen qamtamasyz etip turdy. Ǵalymnyń Aşysaı jáne Zyrıanov kenderinde júrgizgen zertteýleri jańa kentas qabattaryn tabýýǵa, kenderdiń jalpy qoryn anyqtaýǵa múmkindik berip, Zyrıanov qalasynda qorǵasyn kombınatynyń salynýyna negiz boldy. Kombınattyń jańa shıkizat qoryn taýyp, úzdiksiz jumys isteýine úlken úles qosty. Onyń Jetisý Alataýynda, Shyǵystaǵy Mıózek - Qusmuryn metallogenııalyq beldeminde, Soltústik Qazaqstan men Saryarqa aýdandarynda júrgizgen zertteýleriniń nátıjesinde altynnyń, mystyń, polımetaldyń óndiristik kenderiniń tómengi paleozoıdaǵy jańartaýlyq jynystarmen baılanystylyǵy Qazaqstan aýmaǵynda alǵash ret anyqtaldy. Qazaqstannyń jáne Orta Azııanyń metallogenııalyq kartasyn qurastyrýshylardyń biri boldy. Ǵalymnyń basshylyǵymen 11-tomdyq «Metallogenııa Kazahstana» monografııasy jaryq kórdi. KSRO Memlekettik syılyǵynyń laýreaty. Ordenmen jáne medaldarmen marapattalǵan. Almatydaǵy Geologııalyq ǵylymdar ınstıtýty ǵımaratynyń qabyrǵasyna eskertkish taqta qoıylǵan.
9 1 jyl buryn (1923-1984) aqyn RÝZYEV Abdýlhaı dúnıege keldi. Almaty oblysynyń Uıǵyr aýdanynda týǵan. 1933 jyly áke-sheshesimen birge Qytaıdyń Shyǵys Túrkistan aımaǵyna qonys aýdarǵan. Qulja qalasyndaǵy ulttyq gımnazııany bitirgen. Sodan keıin bastaýysh mektepte muǵalim, qalalyq halyq aǵartý bóliminiń meńgerýshisi, Shyńjań uıǵyr avtonomııalyq aýdany Jazýshylar odaǵynda poezııa sektsııasynyń meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. 1962 jyly Qazaqstanǵa qaıta oralǵan. Kóp jyldar boıy respýblıkalyq uıǵyr mýzyka teatrynda qyzmet etken. Sońǵy jyldary «Mektep» baspasynda korrektor, «Jazýshy» baspasynda aǵa redaktor bolyp istegen. Alǵashqy óleńderi gazet-jýrnalda basylyp, «Іle áýenderi» atty tuńǵysh jınaǵy 1950 jyly jaryq kórdi. Aýdarmamen de shuǵyldanyp, B.Maılın áńgimelerin uıǵyr tiline tárjimalaǵan. Aqynnyń «Dala áýeni», «Kóktem shashýy», «Taltús», «Araıly tań», «Sarqyrama saryny» atty óleńderi bar.
8 9 jyl buryn (1925-1986) jazýshy, aýdarmashy ABDÝLLIN Hızmet Ábdimút áli puly dúnıege keldi. Almaty oblysynyń Eńbekshiqazaq aýdanynda týǵan. Uly Otan soǵysyna qatysqan. 1951-1955 jyldary - Almatyda shyǵyp turatyn «Jańa ómir» jýrnaly redaktsııasynda ádebı qyzmetker, bólim bastyǵy jáne jaýapty hatshy. 1955-1980 jyldary - uıǵyr tilinde shyǵatyn «Ieńı haıat», «Kommýnızm týǵı» gazetterinde bólim meńgerýshisi, jaýapty hatshy qyzmetterin atqardy. Qazaqstan Jazýshylar odaǵynda uıǵyr ádebıeti sektsııasynyń meńgerýshisi boldy. Onyń shyǵarmalarynyń negizgi ózegin el qorǵaý, bostandyq jolyndaǵy kúres, bolashaqqa degen senim, mahabbat, adamgershilik máseleleri quraıdy. Sheteldegi uıǵyrlardyń ómirine arnalǵan «Turfan aıasynda» romany, «Aýyldastar», «Taǵdyr», «Otty sheńber», «Jyldarǵa jaýap», «Gúlstan», t.b. kóptegen povesteri men áńgimeler jınaqtary, «Anaıat», «Davýtjan», t.b. óleńder men poemalar jınaqtary bar. A.S.Pýshkın, M.ıÝ.Lermontov, L.N.Tolstoı, R.Tagor, M.V.Isakovskıı shyǵarmalaryn uıǵyr tiline tárjimalady. Onyń «Tas túıin» atalatyn povester men áńgimeler jınaǵy qazaq tilinde jaryq kórdi.
8 8 jyl buryn (1926-2010) ónertaný ǵylymynyń doktory, professor, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri QUNDAQBAEV Baǵybek dúnıege keldi. Qyzylorda oblysynyń Syrdarııa aýdanynda týǵan. Tashkenttiń A.Ostrovskıı atyndaǵy teatr-sýret ınstıtýtyn, Máskeýdegi A.Lýnacharskıı atyndaǵy GITIS-tiń aspırantýrasyn bitirgen. Balalar men jasóspirimder teatry ádebıet bóliminiń meńgerýshisi, Jambyl qalasyndaǵy respýblıkalyq mádenı-aǵartý ýchılışesiniń oqytýshysy, M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń bólim meńgerýshisi bolǵan. Ol M.Kárimniń «Aıgúl elinde», B.Jákıevtiń «Erteń jańa jyl», «Bári de oıynnan shyǵady», I.Ekreniń «Saý basyma - saqına», «Maıor Toot jáne basqalar», Lev Ýstınovtyń «Taza júrek» pesalaryn qazaq tiline aýdarǵan.
7 9 jyl buryn (1935) jazýshy, jýrnalıst, feletonshy ÝAIDIN Úmbetbaı Ýaıdauly dúnıege keldi. Aqtóbe oblysynyń Yrǵyz aýdanynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin bitirgen. 1958 jyly Shalqar aýdandyq gazeti redaktsııasy janyndaǵy baspahanada árip terýshi, 1959 jyldan qazaq radıosy, «Ara» jýrnaly, «Óner» baspasy, Qazaqstan kitapqumarlar qoǵamy men Jazýshylar odaǵynda ár túrli qyzmetter atqarǵan. Onyń «Qara kózildirik» (1968), «Qurdym shıyr» (1971), «Endigisin aıtpaımyn» (1974), «Іshińbilsin» (1976), «Konteınermen kelgen kempir» (1978), «Tilsiz qońyraý» (1980), «Bydy-bydy» (1982), «Nanaıyn ba, nanabaıyn ba?» (1984), «Inabat ıirimderi» (1985), «Másele qaıda jatyr?» (1987), «Pálen-páshtýan» (1992), «Máńgilik másele» (1993), «Kópen Ámirbek» (2005), «Іz» (2005), «Ádep álemi» (2008) kitaptary jaryq kórgen. Shyǵarmalary orys, ýkraın, qyrǵyz, qaraqalpaq, týva tilderine aýdarylǵan. Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń Qurmet gramotasymen, jáne «Eren eńbegi úshin» medalimen marapattalǵan.
7 6 jyl buryn (1938-1994) aqyn, jazýshy RAHIMOV Erǵazy Aqqazyuly dúnıege keldi. Qytaı Halyq Respýblıkasynyń Shyǵys Túrkistan aımaǵynda týǵan. Abaı atyndaǵy Almaty pedagogıkalyq ınstıtýttyń fılologııa fakýltetin bitirgen. Uzaq jyldar boıy Aıagóz aýdandyq Mádenıet úıinde avtoklýb meńgerýshisi, Aıagóz aýdandyq «Alǵa» gazetinde bólim meńgerýshisi bolyp jumys istegen. Alǵashynda aýdandyq, oblystyq gazetterde basylyp júrgen lırıkalyq óleńderi, kórkem ocherkteri men qysqa áńgimeleri oqyrman qaýymdy tiliniń sonylyǵymen, oılarynyń qunarlyǵymen birden eleń etkizdi. Kóp uzamaı respýblıkalyq basylymdarda jarııalanǵan týyndylary arqyly elimizge talantty aqyn, maıtalman jýrnalıst retinde tanyldy. Qalamgerdiń «Muńsyzbaıdyń muragerleri», «Ókpeti órenderi», «Tentek kelin», «Terisaıryq» áńgimeler men povester jınaqtary, «Zeınel kúıi», «Jyrlaıdy júrek», «Ymyrt pen qobyz» óleńder men dastandar jınaqtary jaryq kórdi.
56 jyl (1958) buryn Almaty oblysy Kerbulaq aýdanynyń ákimi ÁLIEV Baǵdat Baıshaluly dúnıege keldi.
Almaty oblysynda týǵan. Qazaq aýylsharýashylyq ınstıtýtyn bitirgen. Mamandyǵy boıynsha - agronom. Eńbek jolyn Jambyl aýdanyndaǵy «Degeres» jylqy zaýytynyń aǵa shopany bolyp bastap, osy zaýyttyń nusqaýshy-ádiskeri, agronomy, Jambyl aýdandyq komsomol komıtetiniń hatshysy, Jambyl aýdandyq halyq depýtattary Keńesiniń jáne atqarý komıtetiniń apparat basshysy qyzmetterin atqardy. Kóp jyldar boıy Jambyl aýdanynyń aýyl sharýashylyǵy salasynyń damýyna úles qosty. Keıin «Suńqar» AQ tóraǵasy, «Otan» partııasy Jambyl aýdandyq uıymy tóraǵasynyń birinshi orynbasary, Jambyl aýdandyq máslıhatynyń hatshysy boldy. 2009 jyldan - Almaty oblystyq aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń basshysy.
55 jyl buryn (1959) QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty ÁShІMOV Nurǵalı Sádýaqasuly dúnıege keldi. Shymkent qalasynda dúnıege keldi. Máskeý ekonomıka-statıstıkalyq ınstıtýtyn jáne onyń aspırantýrasyn bitirgen. 1981-1987 jyldary - Qazaq KSRO Memjosparynyń janyndaǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń kishi qyzmetkeri. 1987-1990 jyldary - Qazaq KSRO Memjosparynyń janyndaǵy josparlaý úderisin avtomattandyrý men basqarý qurylymyn óristetý ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń (ÓBAJ ǴZI) bólim meńgerýshisi. 1990 jyldan - Qazaq KSRO Mınıstrlikter keńesi janyndaǵy Respýblıkalyq kadrlardy qaıta daıyndaý ınstıtýtynyń aǵa oqytýshysy, Qazaq hımııa-tehnologııalyq ınstıtýtynyń aǵa oqytýshysy. 1992 jyldyń naýryzynan - Memleket basshysynyń keńesshisi, 1992 jyldyń tamyzynan - Memleket basshysynyń Ońtústik-Qazaqstan oblysy boıynsha ákimdigi orynbasary - memlekettik múlik boıynsha Ońtústik-Qazaqstan aımaqtyq komıtetiniń tóraǵasy. 1993 jyldyń jeltoqsanynan - Memleket basshysynyń Ońtústik-Qazaqstan oblystyq ákimdiginiń orynbasary. 1996 jyldan - Ońtústik-Qazaqstan oblystyq Ulttyq bank basqarmasynyń bastyǵy. 1997 jyldan - ekonomıka jáne saýda vıtse-mınıstri. 1997 jyldan - «Turan Álem Banki» jabyq aktsıonerlik qoǵam basqarmasy tóraǵasynyń orynbasary. 1998 jyldan - Qostanaı oblysy ákiminiń orynbasary. 1999 jyldyń aqpanynan - Qostanaı qalasynyń ákimi. 2000 jyldyń shildesinen «Qaztransgaz» JAQ kommertsııa jáne marketıng boıynsha vıtse-prezıdenti. 2000 jyldyń qarashasynynan - «Intergas CentraI Asia» JAQ-nyń bas dırektory. 2001 jyldyń qańtarynan - «Intergas CentraI Asia» JAQ-nyń prezıdenti. 2003 jyldyń maýsymynan - Energetıka jáne mıneraldy resýrstarynyń alǵashqy vıtse-mınıstri. 2003-2007 jyldary - Batys-Qazaqstan oblysynyń ákimi. 2007-2009 jyldary - Ońtústik-Qazaqstan oblysynyń ákimi. 2009 jyldyń naýryzynan QR Qorshaǵan ortany qorǵaý mınıstri. Qazirgi qyzmetinde 2012 jyldyń qaǵtarynan beri. «Qurmet» ordenimen, medaldarmen marapattalǵan.
5 4 jyl buryn (1960) «Qazaqstandyq qor bırjasy» AQ vıtse-prezıdenti-basqarma múshesi TsALıÝK Andreı ıÝrevıch dúnıege keldi.
Kıev qalasynda týǵan. A.A.Jdanov atyndaǵy Lenıngrad memlekettik ýnıversıtetin bitirgen.
1982 jyldan geologııa kásiporyndarynda ártúrli juımystarda boldy. 1982 jyldan - «Semıreche» Aqparattyq agenttigi» JShS-da - ınjekner-baǵdarlamasy, aqparattyq bólim bastyǵy, dırektordyń aqparat jónindegi orynbasaryts. 1996 jyldan - «Almaty qarjy quraldary bırjesy» JAQ aqparat jáne taldaý bóliminiń bastyǵy. 1998-2008 jyldary - «Irbıs» qarjylyq táýekelder aqparattyq agenttigi» JShS bas dırektory. 1999 jyldan - «Qazaqstandyq qor bırjasy» AQ-dpa aqparat jáne taldaý bóliminiń bastyǵy, 2007 jyldan aqparat jáne taldaý departamentiniń dırektory. Qaziri qyzmetinde - 2007 jylǵy qazannan beri.
QR Qurmet gramotasymen marapattalǵan.
47 jyl (1967) buryn Aqmola oblysy Býrabaı aýdanynyń ákimi TAShMAǴAMBETOV Tólegen Jumabekuly dúnıege keldi.
Qostanaı oblysy Naýryzym aýdany Dokýchaev aýylynda týǵan. Bilimi joǵary.1992 jyly Qostanaı aýylsharýashylyq ınstıtýtyn aıaqtaǵan, mamandyǵy - zooınjener. 2002 jyly Qostanaı bıznes jáne basqarý ınstıtýtyn aıaqtaǵan, mamandyǵy - ekonomıst-býhgalter.
Eńbek qyzmetin Qostanaı oblysynyń Naýryzym aýdany «Kóktal» sovhozynda bastaǵan. Sodan keıin Keńes Armııasy qatarynda áskerı qyzmetin atqarǵan. 1992 jyldan bastap Qostanaı oblysy Naýryzym aýdanynda aýyl sharýashylyq salasynda jumys istegen. 1994 jyldan bastap assıstent, Qostanaı aýyl sharýashylyq ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri.1995 jyldan 2000 jylǵa deıin Salyq komıteti organynda ár túrli basshylyq laýazymynda qyzmetin atqarǵan, 2000 jyldan 2006 jylǵa deıin Qostanaı oblysy Naýryzym aýdany boıynsha Salyq komıtetiniń tóraǵasy bolǵan.2006 jyldan 2010 jylǵa qazan aıyna deıin Qostanaı oblysy Naýryzym aýdanynyń ákimi bolyp, 2010 jyldyń 16 qazanynda Uzynkól aýdanynyń ákimi qyzmetine taǵaıyndalǵan bolatyn.
44 jyl (1970) buryn «Nur Otan» Halyqtyq demokratııalyq partııasy» Mańǵystaý oblystyq fılıaly tóraǵasynyń birinshi orynbasary J U MAShEV Q anybek Bekbolat uly dúnıege keldi.
Mańǵyshlaq oblysy Eraly aýdanynyń Eraly kentinde dúnıege kelgen. 1992 jyly ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin hımık-dárisker mamandyǵy boıynsha. 2006 jyly Sh. Esenov atyndaǵy Aqtaý memlekettik ýnıversıtetin ekonomıst mamandyǵy boıynsha úzdik támamdaǵan. Daryndy balalar máseleleri, bilim berý júıesin basqarýdyń nysandary, qazaq tilin oqytatyn mektepterdiń máseleleri boıynsha 4 maqalanyń avtory.
43 jyl buryn (1971) «VISOR» Holdıngi dırektorlar keńesiniń tóraǵasy KÁRІBJANOV Aıdan Tobanııazuly dúnıege keldi. Almaty qalasynda týǵan. Máskeý memlekettik halyqaralyq qatynastar ınstıtýtyn bitirgen. 1994-1996 jyldary - «Credit Commercial de France» bankiniń Parıjdegi, Máskeýdegi qyzmetkeri, Qazaqstandaǵy ókildiginiń dırektory. 1996-1997 jyldary - «Global Kazkommerts Securities» AQ bas dırektorynyń orynbasary. 1997-2001 jyldary - «Kazkommerts Securities» AAQ-ynyń bas dırektory. 1998-2001 jyldary - «Kazkommertsbank» AAQ-ynyń basqarýshy dırektory. 2001-2004 jyldary - «VISOR Investment Solutions» JShS-iniń jáne «VISOR Novye granıtsy» JAQ-ynyń basqarýshy dırektory, «QazMunaıGaz» UK» JAQ-ynyń ekonomıka jáne qarjy jónindegi basqarýshy dırektory. 2004 jyldan - «VISOR Investment Solutions» AQ-ynyń prezıdenti. 2008 jyldan «Samuryq-Invest» JShS bas dırektorynyń mindetin atqarýshy, «Samuryq-Qazyna» UÁQ AQ basqarýshy dırektory, 2009-2010 jyldary - «Samuryq -Qazyna» UÁQ AQ basqarýshy dırektory -basqarma múshesi. 2011-2012 jyldary - «Samuryq-Qazyna» UÁQ» AQ basqarma tóraǵasynyń orynbasary. Qazrgi qyzmetinde - 2012 jyldan beri.
38 jyl (1976) buryn Aqmola oblysynyń mamandandyrylǵan aýdanaralyq ekonomıkalyq sotynyń tóraǵasy ERMEKOV Ádilet Toqtamysuly dúnıege keldi.
Jambyl oblysynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetin quqyqtanýshy mamandyǵy boıynsha támamdaǵan (1998). 2011 jyldyń qyrkúıeginen qazirgi qyzmetinde.
283 jyl buryn (1731-1810) aǵylshyn fızıgi jáne hımıgi, London koroldyq qoǵamynyń múshesi KAVENDISh Genrı dúnıege keldi. Onyń negizgi eńbekteri gazdar hımııasy men eksperımenttik fızıkanyń ár túrli salalaryna arnalǵan. Gazdardy jınaý, tazalaý, jáne ony zertteý ádisterin jasap taza kúıindegi sýtek pen kómirqyshqyl gazyn aldy jáne olardyń menshikti salmaǵyn t.b. qasıetterin anyqtady. Kavendıshtiń jylý jáne elektr salasy boıynsha júrgizgen biraz zertteýleri, onyń ózi qaıtys bolǵannan keıin, kóptegen jyldardan soń jarııalandy. Ol ǵylymǵa elektr potentsıaly uǵymyn engizip, elektr kondensatory syıymdylyǵynyń ortaǵa táýeldiligin, elektr zarıadtarynyń bir-birine tıgizetin áserin zerttedi. 1798 jyly ıirilmeli tarazy ádisin paıdalana otyryp, Jer sharynyń ortasha tyǵyzdyǵyn anyqtady. 1871 jyly Kembrıdj ýnıversıtetinde uıymdastyrylǵan fızıka zerthanasy Kavendısh esimimen atalady.
15 3 jyl buryn (1861-1930) norveg saıahatshysy, okeanografy, Peterbor ǴA-nyń qurmetti professory, Nobel syılyǵynyń laýreaty NANSEN Frıtof dúnıege keldi. Ol Soltústik Muzdy muhıttyń sý quramy, muz qozǵalysyndaǵy jerdiń táýliktik aınalysynyń áseri, t.b. jóninde qundy ǵylymı derekter jınaǵan. 1900 jyly Soltústik Muzdy muhıt aǵysyn zertteý ekspedıtsııasyna qatysqan. Arktıka men Antarktıkanyń birsypyra nysandary Nansen esimimen atalady.
20 1 jyl buryn (1813-1901) ıtalıan kompozıtory, ıtalıandyq opera mektebiniń basty tulǵalarynyń biri Djýzeppe VERDI dúnıege keldi
105 jyl buryn (1909-2002) teatr jáne kıno akteri, KSRO halyq ártisi FREINDLIH Brýno Artýrovıch dúnıege keldi.
113 jyl buryn (1901-1966) shveıtsarııalyq músinshi keskindemeshi jáne grafık Alberto DJAKOMETTI - dúnıege keldi.
9 3 jyl buryn (1921-2002) tehnıka ǵylymynyń doktory, professor, KSRO Memlekettik syılyǵynyń laýreaty PRESNıAKOV Aleksandr Aleksandrovıch dúnıege keldi. Reseı Federatsııasynda týǵan. Máskeý altyn jáne tústi metaldar ınstıtýtyn bitirgen. 1955-1977 jyldary - Qazaq KSR ǴA ıAdrolyq fızıka ınstıtýtynyń zerthana meńgerýshisi, dırektordyń ǵylymı jumystar jónindegi orynbasary, Organıkalyq katalız jáne elektrohımııa ınstıtýtynyń zerthana meńgerýshisi. 1973 jyldan Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtynyń, 1982 jyldan Qazaq aýyl sharýashylyǵy ınstıtýtynyń professory bolǵan. Negizgi ǵylymı eńbekteri metaldy qysym men óńdeý, metaldyń fızıka-hımııalyq analızin, metallofızıkasyn zertteýge arnalǵan. Sondaı-aq ol KSRO-da avtomattandyrylǵan mys vaıerbasyn otteksiz alý tsehyn jasaǵandardyń biri boldy.