1 tamyz: QazAqparat kúntizbesi
1 tamyz, SÁRSENBІ
Ázerbaıjan árpi men tiliniń kúni
Ázerbaıjan Prezıdentiniń 2001 jylǵy 9 tamyzdaǵy «Ázerbaıjan árpi men ázerbaıjan tiliniń kúnin bekitý týraly» Jarlyǵyna sáıkes jyl saıyn atap ótiledi.
Búkil dúnıejúzilik sábılerdi emizýdi nasıhattaý aptalyǵy
1992 jyldan bastap, ıÝNISEF balalar qorynyń bastamasymen barlyq elde ótkiziledi. Qazaqstan 1994 jyldan bul máselege úlken mán berip, ony qorǵaý, jandandyrý jóninde ulttyq baǵdarlama jasady. Qazaqstanda 14 aýrýhana «Balaǵa aıaly alaqan» jobasymen jumys istep, ıÝNISEF-tiń «Altyn taqtasyn» syıǵa aldy.
Qytaı Halyq Respýblıkasy Armııasynyń kúni
Qytaı áskerı qyzmetkerleriniń kásibı meıramy. 1927 jylǵy 1 tamyzda Qytaıdyń shyǵysyndaǵy Tszıansı provıntsııasynyń Nanchan qalasy turǵyndary Gomından rejimine qarsy kóteriliske shyqty. Bul kóterilis eldegi ekinshi azamat soǵysynyń bastalýyna sebep boldy jáne Qytaı jumysshy-sharýalarynyń qyzyl armııasy quryldy.
Qazaqstan Respýblıkasy men Qytaı Halyq Respýblıkasy arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy 3 qańtarda ornatyldy.
Shveıtsarııa konfederatsııasynyń ulttyq meıramy - Konfederatsııanyń negizi qalanǵan kún
Shveıtsarııa - Eýropanyń dál ortasynda ornalasqan, 23 kantonnan turatyn federatıvtik respýblıka. Ár kantonnyń óz Konstıtýtsııasy, Úkimeti jáne Parlamenti bar. Memleket basshysy - Prezıdent. Zań shyǵarý organy Ulttyq jáne Kantondar keńesinen turatyn eki palataly Federaldyq jınalys. Atqarýshy organy - Federaldyq keńes.
Qazaqstan Respýblıkasy men Shveıtsarııa arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy maýsymnyń 1-inde ornatyldy.
Benın Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Táýelsizdik kúni (1960)
Benın - Afrıkanyń batysynda, Gvıneıa shyǵanaǵyna taıaý ornalasqan memleket. Memleket jáne Úkimet basshysy - Prezıdent. Joǵary zań shyǵarýshy organy - Ulttyq jınalys.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1959 jyly Temirtaý (Qaraǵandy oblysy) jumysshylarynyń totalıtarlyq rejımge qarsy baǵyttalǵan stıhııalyq kóterilisi bastaldy. Jumysshylar men áskerler arasyndaǵy qaqtyǵys saldarynan 10 adam qaza taýyp, kóptegen adamdar ártúrli deńgeıdegi jaraqattar aldy.
1967 jyly Baıanaýylda «Dos-Muqasan» ansambliniń mýzykanttary ózderiniń alǵashqy kontsertin qoıdy. Tyńdarmandary jergilikti turǵyndar men Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýty stýdenttik qurylys otrıadtarynyń músheleri boldy. Ansambl aty ony uıymdastyrýshylar esimderiniń alǵashqy býyndarynan («Dos» - Dosym Súleev, «Mu» - Murat Qusaıynov, «Qa» - Qamıt Sanbaev jáne «San» - Sanıa, Aleksandr Lıtvınov) quralǵan. Ony qurylys otrıadyndaǵy Vengrııadan kelgen stýdentterdiń jetekshisi ıAnosh Karpotı usynǵan. Keıin ansambl quramyna M.Moldabekov, Q.Ájibaeva, Sh.Omarov, B.Jumadilov, N.Qusaıynovtar qosyldy. Olardyń repertýarynda elektrondy mýzykalyq aspaptar súıemelimen oryndalatyn «Nazqońyr», «Ahaý, bıkem», «On alty qyz», «Sulý qyz», «Qudasha», t.b. qazaqtyń halyq ánderi, halyq jáne qazirgi qazaq kompozıtorlarynyń, sondaı-aq ansambl músheleriniń shyǵarmalary oryn aldy. «Dos-Muqasan» dástúrli folklorlyq-mýzykalyq týyndylardy óz kezeńindegi estradalyq mýzyka mánerine saı óńdep, qulpyrta oryndaǵan. Bul sıpat, ásirese «Jeruıyq» rok-operasy, «Dala jáne ǵarysh» sııaqty kúrdeli shyǵarmalardan anyq baıqalady. Ansambl Tashkent qalasynda ótken Búkilodaqtyq «Halyqtar dostyǵy» festıvaliniń, Mınskide ótken kásibı oryndaýshylar baıqaýynyń, sonymen qatar Berlınde, Máskeýde ótken Jastar men stýdentterdiń halyqaralyq festıvaldarynyń laýreaty atanǵan. Qazaqstan komsomol syılyǵyn ıelengen.
1967 jyly Aıýhanov Bolat Ǵazızuly tek Qazaqstan óneri men mádenıetiniń tarıhynda ǵana emes, búkil Keńes Odaǵynda alǵashqy «Almatynyń jas baleti» horeografııalyq mınıatıýrasynyń negizin qalap, onyń jetekshisi, oryndaýshysy jáne kontsertmeısteri atandy.
1991 jyly Kókshetaý qalasyndaǵy «Kókshetaý» saraıynyń alańynda ornalasqan ánshi-aqyn Birjan sal eskertkishiniń janyna Aqan serige arnalǵan eskertkish qoıyldy.
Aqan Seri (1843-1913) - qazaq halqynyń kórnekti aqyny, kompozıtory.
2001 jyly Ujymdyq qaýipsizdik týraly kelisimge qatysýshy memleketterdiń basshylary Ortalyq Azııa aımaǵynda jedel qımyldy ujymdyq kúshterdi qurý týraly sheshim qabyldady. Onyń quramyna Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Tájikstan Respýblıkalarynyń jáne Reseı Federatsııasynyń bólimderi men bólimsheleri kirdi.
2003 jyly Elbasy Nursultan Nazarbaev Qarashyǵanaq kenishinde Kaspıı qubyr jelisi konsortsıýmy (KTK) qubyrlary arqyly birinshi munaı jiberý saltanatyna qatysty.
2007 jyly batyr ári jazýshy Baýyrjan Momyshulynyń týǵan jeri - Jambyl oblysy Jýaly aýdanynyń ortalyǵynda batyrǵa arnalǵan eskertkishtiń irgetasy qalandy. Rásimge Uly Otan soǵysynyń ardagerleri, aýdannyń qurmetti azamattary men qoǵam qaıratkerleri qatysty.
Momyshuly Baýyrjan (1910-1982) - Keńes Odaǵynyń Batyry, ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń dańqty jaýyngeri, qazaqtyń kórnekti jazýshysy. Jambyl oblysynyń Jýaly aýdanyndaǵy Kólbastaý mekeninde dúnıege kelgen. «Ofıtserdiń kúndeligi», «Bir túnniń tarıhy», «Bizdiń semıa», «Moskva úshin aıqas» «Jaýyngerdiń tulǵasy», «Maıdan», «Maıdandaǵy kezdesýler», «General Panfılov», «Tólegen Toqtarov», «Kýba áserleri», «El basyna kún týsa», «Ushqan uıa», «Adam qaıraty» povesteri men áńgimeleriniń avtory. Ol Keńes dáýirindegi Memlekettik syılyqtyń laýreaty, Qyzyl Tý, Eńbek Qyzyl Tý, Halyqtar dostyǵy, 1-shi dárejeli Otan soǵysy, 2 ret Qyzyl Juldyz, Qurmet belgisi syndy orden-medaldarmen marapattalsa, halqynyń shyn mánindegi qaharman ulyna Qazaqstan táýelsizdikke qol jetkizgennen keıin Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵy berilgen.
2007 jyly Astanada belgili aqyn jáne jýrnalıst Qaıyrbaı Tóreǵojynyń «Jańbyrly jaz» atty kitaby jaryq kórdi. Kitap avtordyń sońǵy jyldary jazǵan óleńder jınaǵynan turady. Jınaqqa «Arman-aı» atty poemasy da kirdi. Kitap «Folıant» baspahanasynan shyǵarylǵan, tırajy myń dana. Q.Tóreqojy qalamynan buryn basyp shyǵarylǵan «Kúnshýaq» atty óleńder jınaǵy men ár jyldary jaryq kórgen jarııalanymdary, ocherkteri, shaǵyn áńgimeleri bar.
2008 jyly Petropavlda Prezıdent N.Nazarbaev «Abylaı han rezıdentsııasy» mýzeı kesheni men onyń atqa mingen qola eskertkishin ashty. Abylaı han eskertkishi Jezqazǵan qalasyndaǵy qalalyq ákimdik ǵımaratynyń aldyna da ornatyldy.
2009 jyly QR Prezıdenti N.Nazarbaev Sholpan-Atada (Qyrǵyzstan) Ujymdyq qaýipsizdik sharty uıymyna múshe elder basshylarynyń úshkúndik beıresmı sammıtine qatysty.
2012 jyly rejısser Emır Baıǵazınniń «Ýrokı garmonıı» kınojobasy Saraevoda ótken Halyqaralyq kınofestıvalde kórsetilip, post-prodakshn deńgeıindegi jobalardyń baıqaýynda birinshi oryndy jeńip aldy.
Baǵdarlamaǵa Túrkııa, Grekııa, Germanııa, Rýmynııa, Izraıl jáne Bolgarııa elderiniń burynnan tanymal, sondaı-aq, jas rejısserleri qatysty. Qazaqstandyq joba festıvalde alǵash ret kórsetildi.
2013 jyly Almaty qalasyndaǵy AQSh-tyń bas konsýldyǵy QR azamattaryna Amerıkaǵa barýǵa bes jyl merzimge jaramdy vıza berdi.
Qazaqstan - atalǵan vızany alý kelisimine qol jetkizgen Ortalyq Azııa óńirindegi alǵashqy memleket.
2015 jyly Tatarstan astanasy - Qazanda Eýrazııanyń jergilikti bılik ókilderiniń qatysýymen «Jahandyq damýǵa arnalǵan jergilikti sheshimder: Eýrazııalyq ıntegratsııamen betpe-bet» taqyrybynda kongress ótti. Oǵan Reseıdiń 100-den astam qalalarynyń jáne jaqyn shetel shaharlarynyń basshylary qatysty. Kongress aıasynda Eýrazııa qalalarynyń halyqaralyq belsendiliginiń alǵashqy reıtıngi jasaldy. Astana jalpy reıtıngtiń jeńimpazy atandy.
1793 jyly Frantsııada ólshemder men salmaqtardyń biryńǵaı álemdik júıesine negiz bolǵan metrlik júıe engizildi.
1876 jyly Kolorado AQSh-tyń 38-inshi shtaty boldy.
1914 jyly dúnıejúzin qaıta bóliske salý jolynda «Úshtik odaq» (Avstrııa-Vengrııa, Germanııa, Italııa) pen Anglııa, Frantsııa, Reseı odaǵy arasyndaǵy saıası-ekonomıkalyq qaıshylyqtardan birinshi dúnıejúzilik soǵys bastaldy. Soǵys barlyq elderdiń ekonomıkasyn kúızeltip, adamzatty buryn kórmegen qaıǵy-qasiret pen asharshylyqqa dýshar etti. 1916 jyly maýsymnyń 25-inde Reseı patshasy ımperııanyń «buratana halyqtaryn», onyń ishinde qazaqtardy da maıdan shebindegi qara jumysqa alý týraly jarlyq shyǵardy. Qara jumysqa 100 000-nan astam qazaq jigitteri alynyp, olardyń basym kópshiligi batys maıdanǵa attandy.
1936 jyly Berlınde Olımpıada oıyndarynyń ashylýy ótti.
1939 jyly Ortalyq Azııada Úlken Ferǵana arnasyn qazý jumystary bastaldy. Arna qurylysyna Qazaqstannyń ońtústik óńirinen de kóptegen adamdar tartyldy.
1941 jyly alǵashqy djıp shyǵaryldy.
1974 jyly Reseıdiń Dýbna qalasyndaǵy Birikken ıadrolyq zertteýler ınstıtýty Mendeleev kestesindegi 106-shy element (Sg) alynǵany týraly habarlama taratty.