1 shilde. QAZAQPARAT KÚNTІZBESІ: ATAÝLY KÚNDER, OQIǴALAR, ESІMDER
1 shilde, SE ISENBІ
Sáýletshilerdiń búkildúnıejúzilik kúni. Halyqaralyq sáýletshiler odaǵy keńesiniń bastamasymen 1986 jyldan bastap jyl saıyn atap ótiledi.
Kanada Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Kanada kúni (1867). 1867 jyldyń naýryzynda aǵylshyn parlamenti qabyldaǵan akt, sol jyly shildeniń 1-inde óz kúshine endi. Bul akt boıynsha Kanada Ulybrıtanııanyń ózin-ózi basqaratyn domınıonyna aınaldy.
Qazaqstan men Kanada arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynas 1992 jylǵy sáýirdiń 10-ynda ornatyldy.
Býrýndı Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Táýelsizdik kúni (1962). Býrýndı - Ortalyq Afrıkada ornalasqan memleket. Memlekettik shekarasy Kongo Demokratııalyq Respýblıkasymen, Rýandamen jáne Tanzanııamen shektesedi. Astanasy - Býjýmbýra qalasy. Resmı tili - frantsýz jáne kırýndı tilderi. Aqsha birligi - býrýndı franki.
Rýanda Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Táýelsizdik kúni (1962). Rýanda - Ortalyq Afrıkanyń shyǵys bóliginde ornalasqan memleket. Soltústiginde Ýgandamen, shyǵysynda Tanzanııamen, ońtústiginde Býrýndımen, batysynda Kongo Demokratııalyq Respýblıkasymen shektesedi. Astanasy - Kıga-lı qalasy. Resmı tili - frantsýz jáne kınıarýanda tilderi. Aqsha birligi - rýanda franki.
Somalı Demokratııalyq Respýblıkasynyń Ulttyq meıramy - Táýelsizdik kúni (1960). Somalı - Shyǵys Afrıkada ornalasqan memleket. Soltústik-batysynda Djıbýtımen, ońtústik-batysynda Kenııamen, batysynda Efıopııamen shektesedi. Astanasy - Mogadıshı qalasy. Memlekettik tili - somalı jáne arab tilderi. Aqsha birligi - somalı shıllıngi.
ESTE QALAR OQIǴALAR
85 jyl buryn (1929) Qyzylorda oblystyq «Syr boıy» gazetiniń alǵashqy sany jaryq kórdi.
79 jyl buryn (1935) Qazaq KSR úkimeti «Kolhoz-sovhoz teatrlaryn uıymdastyrý týraly» qaýly qabyldady.
55 jyl buryn (1959) Qazaqstandaǵy tyń ıgerý jumysyna alǵashqy stýdenttik qurylys otrıadtary jiberildi.
50 jyl buryn (1964) Soltústik Qazaqstan oblysynda E.Bóketov atyndaǵy oblystyq ǵylymı-tehnıkalyq kitaphananyń negizi qalandy.
47 jyl buryn (1967) «Almatymádenıturmysqurylys» AAQ-y quryldy. Atalmysh mekeme Almaty qalasynda birqatar qurylys nysandaryn salǵan. Olardyń qatarynda aerovokzal ǵımaraty, QR Memlekettik murajaıy, Úkimet úıi, Tsırk ǵımaraty, Á.Qasteev atyndaǵy Óner murajaıy, «Qazaqstan», «Almaty» qonaq úıleri, Oqýshylar saraıy, Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti kesheni, QR Ulttyq banki ǵımaraty, QR Ǵylym akademııasy, Stýdentter saraıy, «Medeý» sel bógeti bar. Sonymen qatar Astana, Atyraý qalalaryndaǵy birqatar ǵımarattardy qaıtadan qalpyna keltirgen.
46 jyl buryn (1968) Mańǵystaý atom energetıkalyq kombınaty quryldy. Kásiporynnyń negizgi mindeti - tutynýshylardy elektr energııasymen, otynmen, dıstılıatpen jáne sýmen jabdyqtaý. 1973 jylǵy shildeniń 16-ynan kombınattyń natrııli jylý jetkizgishi bar shapshań neıtrondarǵa negizdelgen ónerkásiptik atom reaktory jumys isteı bastady.
25 jyl buryn (1989) «Almaty aqshamy» gazetiniń alǵashqy sany jaryq kórdi. Basylym Almaty qalasynyń áleýmettik-ekonomıkalyq jáne mádenı ómirin jazyp kórsetedi.
21 jyl buryn (1993) Qazaqstan Respýblıkasy men Katar memleketi arasynda dıplomatııalyq qarym-qatynas ornatý týraly Birikken kommıýnıkege qol qoıyldy.
21 jyl buryn (1993) Turar Rysqulov atyndaǵy Respýblıkalyq qordyń ashylý saltanaty ótti.
20 jyl buryn (1994) qazaq ǵaryshkeri Talǵat Musabaev bortınjener retinde «Mır» ǵarysh stansysyna sapar shekti. Sapar 176 táýlikke sozyldy. Bul Qazaqstannyń menshigine aınalǵan «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵynan ushyrylǵan ekinshi zymyran bolatyn.
20 jyl buryn (1994) Almaty qalasynda Raıymbek batyr kesenesiniń ashylý saltanaty ótti.
20 jyl buryn (1994) Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti N.Á.Nazarbaevtyń Eýrazııa memleketteri qaýymdastyǵyn qurý jónindegi usynysynyń jobasy BUU-da Bas assambleıasynyń qujaty retinde taratyldy.
1 8 jyl buryn (1996) Şýche qalasynda QR Qarýly Kúshteri quramyna kishi komandırler kadryn daıyndaý maqsatynda kadet korpýsy ashyldy. 2000 jyly osy oqý ornyna qazaqtyń uly ǵalymy, orıentalıst, tarıhshy, etnograf, geograf, folklorshy, aǵartýshy-demokrat Shoqan Ýálıhanov esimi berildi.
1 7 jyl buryn (1997) táýelsiz Qazaqstan tarıhynda alǵash ret Almatydaǵy Respýblıka alańynda mektep bitirýshi túlekterdiń saltanatty keshi bolyp ótti. Almatynyń alty aýdanynan jınalǵan oqýshylar táýelsizdik monýmenti aldynda gúl shoqtaryn qoıyp, aspanǵa aq kógershinder ushyrdy. Osydan keıin bul shara jyl saıyn ótetin boldy.
1 6 jyl buryn (1998) Almaty qalasynyń ǵylymı, mádenı, tarıhı, qarjylyq jáne óndiristik ortalyq retindegi erekshelikterin negizge ala otyryp, onyń erekshe mártebesin aıqyndaǵan quqyqtyq negizderdi qarjymen, ekonomıkalyq jáne áleýmettik jaǵynan yntalandyrý sharalaryn belgileý arqyly onyń budan bylaıǵy damý kepildikterin belgilegen Qazaqstan Respýblıkasynyń «Almaty qalasynyń mártebesi týraly» Zańy qabyldandy.
9 jyl buryn (2005) Qazaqstan «Krakov ınıtsıatıvasy» degen atpen belgili jappaı qyryp-joıý qarýynyń taralýy salasyndaǵy qaýipsizdik Bastamasyna qosyldy. Bul bastamanyń maqsaty - kúdikti áýe jáne teńiz kemelerin, sonymen qatar jappaı qyryp-joıý qarýymen baılanysty materıaldardy tasymaldaıtyn qurlyq kólikterin ustaý úrdisine barlyq memleketterdi jumyldyrý.
9 jyl buryn (2005) Qaraǵandyda, «Shalqyma» kontsert zalynda Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Polsha Respýblıkasynyń Elshiligi Jeńistiń 60-jyldyq mereıtoıyna arnap uıymdastyrǵan «Ortaq qundylyqtardy qorǵaý» kórmesi ótti. Saltanatty sharaǵa Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Polsha Respýblıkasy elshisiniń orynbasary, elshi-keńesshisi Petr Ivashkevıch qatysty.
Kórmede Polshanyń 80 jyldan astam ýaqyt boıy táýelsizdik alýǵa kúresken eleýli oqıǵalary kórsetilgen. Jádigerlerdiń arasynda - agentterdiń jedel hattary, úkimettiń deklaratsııalary, saıasatkerlerdiń málimdemesi, fotosýretter, sýretter, poshtalyq ashyq hattar usynylǵan. Jeke bir bólimi KSRO-daǵy Polsha Áskeri tarıhynyń fotoqujattarynan turady.
8 jyl buryn (2006) Londonda (Anglııa) Qazaqstan men Ulybrıtanııa úkimetteriniń qoldaýymen ázirlengen «Invest in Kazakhstan» mamandandyrylǵan joǵary sapaly ekonomıkalyq basylymynyń (kólemi 250 betten astam) tanystyrylymy boldy.
5 jyl buryn (2009) Qazaqstanda Halyqaralyq daǵdarysqa qarsy baǵyttalǵan esep-taýarlyq ortalyǵy ashyldy.
Bul taýarlardyń tizbegin almastyrý sharty boıynsha tańdaý jáne ańyqtaý boıynsha kompıýterlik júıe. Rezervtegi esepteý júıesi otandyq ónerkásipterdiń ónimderin ótkizýge keńeıtilgen múmkindik beredi. Avtomattandyrylǵan kompıýterlik júıeniń aqparatandyrylǵan órisi kásipkerlerge shıkizatty qaıdan satyp alatynyn jáne daıyn ónimdi qaıda satatynyna kómek kórsetedi.
Osyndaı ortalyq júıesi Ýkraına men Reseıde oıdaǵydaı jumys isteıdi. Qyzmettiń tólemi mámile iske asqannan keıin baryp tólenedi.
5 jyl buryn (2009) Astanada Álemdik jáne dástúrli dinder basshylarynyń III sezi ótti.
5 jyl buryn (2009) Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Qaýipsizdik Komıteti Shekaralyq qyzmetiniń Buryndaıdaǵy ushý bazasy aýmaǵynda MTV «Mı-8» tik ushaǵynyń keshendi jattyǵý qurylǵysynyń tanystyrylymy ótti.
Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 2006 jylǵy naýryzdyń 28-degi «2006-2010 jyldardaǵy Qarýly kúshterdiń jáne basqa da áskerler men áskerı quramalardyń memlekettik damý baǵdarlamasyn bekitý týraly» Jarlyǵyna sáıkes Shekara qyzmeti «AVIA» Memlekettik emes birlestiginen (Ýkraına) jetkizilgen MTV «Mı-8» tik ushaǵynyń keshendi jattyǵý qurylǵysymen áskerdi qarýlandyrdy.
Tik ushaqtyń jattyǵý qurylǵysy jazǵy ýaqytta áskerı quramnyń tehnıkalyq ushýǵa laıyq kishigirim oqý orny bolyp sanalady. Ol avıatehnıka qoryn jáne otyndy únemdep ustaýǵa, quramnyń bekitilgen baǵdarlamasyna sáıkes jazdyq jáne ınjenerlik-tehnıkalyq jattyǵýyn ótkizýge, basqa áýe kemeleriniń ushqyshtaryn kabınanyń naqty ıntererinde, aspaptardyń naqty ortasynda, shtattyq panelder jáne basqarý qurylǵylaryn qoldanýǵa múmkindik beredi.
4 jyl buryn (2010) Almaty oblysyndaǵy Іle aýdanynyń Chapaev kentinde «Sarybulaq» kompanııasy JShS-nyń soıa óńdeıtin zaýyty iske qosyldy. Bul Elbasy Nursultan Nazarbaevqa telekópir kezinde tanystyrylǵan ınnovatsııalyq jobalardyń biri. Zaýyt soıamen qatar júgeri men rapsty, kúnbaǵys tuqymyn óńdeıdi. Kásiporynnyń óndiristik qýaty jylyna 75 myń tonnaǵa deıin ónim shyǵara alady. Jobanyń quny - 825 mln. teńge. Kásiporyndy salý jáne jaraqtandyrý óz qarajattary esebinen júrgizildi. Munda 60 jumys orny ashyldy, ortasha eńbekaqy - 50 myń teńge. Búginde kásiporyn oblystyń sharýa qojalyqtarymen jáne Jambyl oblysy fermerlerimen ónim jetkizýge shart jasasty, olardy tuqymmen, tyńaıtqyshpen jáne janar-jaǵarmaıymen qamtamasyz etip otyrady.
1 jyl buryn Qazmedıa ǵımaratynda jańa Qazsport telearnasynyń ashylýy ótti.
Telearnany qurý barysynda Evrosport, Sky sport, ESPN, NTV Plıýs sport syndy sheteldik arnalardyń tájirıbesi eskerildi. Búginde bul arna búkil qazaqstandyq sportsúıer qaýymǵa tanylyp úlgerdi. Arnanyń alǵashqy halyqaralyq deńgeıdegi telekórsetilimi - Týr de frans 2013 týrnıri translıatsııasy boldy. Bul kórsetilim barysynda olımpıada chempıony Aleksandr Vınokýrov júrgizýshilik qyzmetke atsalysty.
155 jyl buryn (1859) Londonnyń Lınneev qoǵamynyń hattamasynda alǵash ret Charlz Darvınniń tabıǵı suryptalý teorııasynyń qysqasha mazmuny kelesi bir aǵylshyndyq natýralıst Alfred Rassel Ýollestiń soǵan uqsas maqalasymen birge jaryq kórdi.
139 jyl buryn (1875) Búkilálemdik pochta odaǵy jumysyn bastady.
137 jyl buryn (1877) qazir álem biletin ataqty Ýımbldon týrnıri alǵash ret ótkizildi.
103 jyl buryn (1911) Polıak bıohımıgi aǵzany saýyqtyratyn dıetaǵa kerekti hımııalyq zattardy sıpatttaý úshin alǵash ret «vıtamın» sózin qoldandy.
35 jyl buryn (1979) Sony fırmasy Walkman atty alǵashqy taspaly stereopleer jasap shyǵarǵanyn habarlady.
15 jyl buryn (1999) japondyq «Tanıta» kompanııasy álemde eń kóp taralǵan «Fresh kıss» atty aýyz qýysy ıisiniń detektoryn satylymǵa shyǵardy.
ESІMDER
131 jyl buryn (1883-1949) aqyn, aýdarmashy, aǵartýshy, pedagog ÓTETІLEÝOV Beket dúnıege keldi.
Qostanaı oblysy, Obaǵan aýdanynda týǵan. Eki klasty orys-qazaq mektebinde, keıinnen muǵalimder daıarlaıtyn kýrsta oqyǵan. 1907 jyldan ómiriniń sońyna deıin ustazdyq qyzmetpen aınalysqan. 1923-1925 jyldary Qostanaıda Y.Altynsarın ashqan, keıin Qazkommýna atalǵan mektepte meńgerýshi, 1925-1929 jyldary okrýgtik oqý komıtetiniń tóraǵasy, 1930-1949 jyldary orys tiliniń muǵalimi boldy. Ó.Ybyraı salǵan aǵartýshylyq joldy jalǵastyra júrip, aýdarmashylyq, jazýshylyqpen de shuǵyldandy. «Dúnıe isi ahıretke ketpes» atty tuńǵysh kitaby 1912 jyly Qazanda jaryq kórdi. Onda aqynnyń eki dastany bar. Biri kitaptyń atymen atalady, ekinshisi - «Janǵyz sáýegeı sıpatynda». Kelesi kitaby «Jıǵan-tergen» 1914 jyly Orynborda basylyp shyqty. Oǵan «Qazaqtyń nadan baılary men nashar kórshileri jáne ǵalymdyq pen nadandyq», «Danyshpan qazy», t.b. shyǵarmalarymen qatar Hemnıtserden «Qumyrsqa men dán», Pýshkınnen «Kóktemniń kelýi», Jýkovskııden «Týǵan jer», Lermontovtan «Úsh báıterek», Krylovtan 15 mysal aýdarmalary engen. Osy kitaptardan keıin Ótetileýov jazýshylyqty birjola qoıyp, pedagogtik qyzmetpen aınalysqan. Ǵ.Músirepovtiń «Avtobıografııalyq áńgimesinde» Ótetileýovtiń ustazdyq beınesi sýrettelgen.
10 9 jyl buryn (1905-1967) jazýshy, pedagog, Qazaqstannyń eńbek sińirgen muǵalimi TURSYNBAEV Bádel dúnıege keldi.
Shyǵys Qazaqstan oblysynda týǵan. Semeı aýyl sharýashylyq tehnıkýmyn, Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetin bitirgen.
1926-1967 jyldary aralyǵynda aýyldyq keńes hatshysy, muǵalim, Semeı oblystyq (Shyǵys Qazaqstan oblysy) «Ekpindi» gazetiniń qyzmetkeri, mektep dırektory qyzmetterin atqarǵan.
1942 jyly tuńǵysh kitaby - «Bazar batyr» poemasy jaryq kórdi. «Baqytty balalyq shaq», «Túlki men baqtashy», «Qýyrshaqtar», «Ne qymbat?», «Bizdiń aýyldyń jigiti», «Maqtanshaq qyzylsha jaıly hıkaıa», «Aýyl muǵalimi», «Aınymas dostar» óleńder men áńgimeler jınaqtarynyń avtory. Shyǵarmalary, kóbinese, balalarǵa arnalǵan. Onyń kóptegen áńgimeleri mektep oqýlyqtaryna engizilgen.
10 3 jyl buryn (1911-1953) zańger-ǵalym, Qazaqstanda quqyqtyq bilim berý men zań ǵylymyn damytýdy alǵashqy uıymdastyrýshylardyń biri, zań ǵylymynyń kandıdaty, dotsent KÚLTELEEV Taıyr Moldaǵalıuly dúnıege keldi.
Reseı Federatsııasynyń Astrahan oblysynda týǵan. Astrahan medıtsına ınstıtýty janyndaǵy jumysshy fakýltetin, Saratov zań ınstıtýtynyń jáne Lenıngrad zań ınstıtýtynyń aspırantýralaryn bitirgen. 1938-1940 jyldary Qazaqstandaǵy tuńǵysh zań oqý orny Almaty memlekettik zań ınstıtýty Qylmystyq quqyq kafedrasynyń dotsenti, dırektory. Qazaqstan kommýnıstik partııasy Ortalyq komıtetiniń lektory, Qazaq KSR Ǵylym Akademııasy quqyq sektorynyń tuńǵysh meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan.
Ol «Qazaqtyń ǵuryptyq quqyǵy jónindegi materıaldar» atty tuńǵysh jınaqtyń jaryqqa shyǵýyna uıytqy boldy. Onyń «Qazaqtardyń qylmystyq ǵuryptyq quqyǵy» atty monografııasy revolıýtsııaǵa deıingi Qazaqstandaǵy memleket pen quqyq tarıhynyń qyzyqty da kókeıtesti máselelerin zerdelegen odaq kólemindegi eleýli eńbek retinde zańger-ǵalymdardyń nazaryn aýdardy. Taıyr Kúlteleevtiń ǵylymı eńbekteri kúni búginge deıin óz qundylyǵyn joıǵan joq.
9 1 jyl buryn (1923-2003) aktrısa, Qazaqstannyń halyq artısi BEKTASOVA Jamal dúnıege keldi.
Almaty oblysynda týǵan. Almaty teatr stýdııasyn bitirgen. Alǵash teatr sahnasyna shyǵýy 1947 jyly Balalar men jas óspirimder teatrynyń ashylýyna baılanysty qoıylǵan A. Tolstoıdyń «Altyn kiltindegi» Malvına rólinen bastaldy. Osy jyldan bastap Bektasova atalǵan teatr sahnasynda jarty ǵasyrdan astam ýaqyt boıy óner kórsetti. Ol somdaǵan Kúnbala (M. Aqynjanovtyń «Altyn saqasynda»), Qorlan, Altynaı, Kúlpash, Aıken (Sh. Husaıynovtyń «Kóktem jeli». «Rábıǵa», «Bizdiń Ǵanı» jáne «Esirtken erkesinde»), Ásııa (Q. Bekhojınniń «Eger júrek shyn berilsesinde»), Kúlán, Ásııa, Qatıra (Q. Muhamedjanovtyń «Qýyrdaq daıyn», «Ózime de sol kerek» jáne «Bóltirik bórik astyndasynda»), Bıǵaısha (T. Ahtanovtyń «Kúshik kúıeýinde»), Dámeli (Ǵ. Músirepovtiń «Aqan seri - Aqtoqtysynda», Aqbópe (A. Sataevtyń «Aqbópesinde»), Rahııa (B. Muqaıdyń «Ómirzaıasynda»), Lýıza (Shıllerdiń «Zulymdyq pen mahabbatynda»), Sofıa Ignatovna (A.Ostrovskııdiń «Adam alasy ishindesinde»), t.b. rólder psıhologııalyq tereńdigimen, shynaıylyǵymen qazaq sahna óneriniń tarıhynda qaldy. Sondaı-aq, Bektasova birneshe kınofılmderde oınap, 250-den astam fılmdi dýblıajdaýǵa qatysqan.
8 8 jyl buryn (1926-2005) saıası qoǵam qaıratkeri SÁDÝAQASOV Temesh dúnıege keldi.
Jezqazǵan qalasynda týǵan. Qazaq ken-metallýrgııa ınstıtýtyn, KOKP Ortalyq komıteti janyndaǵy Joǵary partııa mektebin bitirgen. 1949-1957 jyldary - Jezqazǵan ken-metallýrgııa kombınatynyń aýysym bastyǵy, bas ınjeneri, shahta bastyǵy. 1957-1960 jyldary - Jezqazǵan qalalyq partııa komıtetiniń ekinshi hatshysy. 1958-1960 jyldary - Joǵary partııa mektebiniń tyńdaýshysy. 1960-1962 jyldary - Qazaqstan kompartııasy Ortalyq komıtetiniń aýyr ónerkásip bólimi meńgerýshisiniń orynbasary. 1962-1964 jyldary - Ońtústik Qazaqstan aımaqtyq partııa komıtetiniń bólim meńgerýshisi. 1964-1965 jyldary - Shymkent oblystyq partııa komıtetiniń bólim meńgerýshisi. 1965-1972 jyldary - Qazaqstan kompartııasy Ortalyq komıteti aýyr ónerkásip bóliminiń meńgerýshisi. 1972-1976 jyldary - Pavlodar oblystyq atqarý komıtetiniń tóraǵasy. 1976-1987 jyldary - Qazaq KSR Túrli-tústi metallýrgııa mınıstriniń orynbasary, partııa bıýrosynyń hatshysy. 1987 jyldan zeınet demalysyna shyǵyp, «Balqash» demalys úıiniń dırektory bolyp qyzmet atqarǵan. Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesi 7, 9-shy shaqyrylymdarynyń depýtaty bolǵan.
Úsh márte Eńbek Qyzyl Tý ordenimen, medaldarmen marapattalǵan.
7 5 jyl buryn (1939) Qazaqstan Respýblıkasynyń qurmetti baılanysshysy, general-maıor ÁBDІRAHMANOV Almasbek Seıituly dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Reseıdiń Rıazan qalasyndaǵy Áskerı avtomobıl ýchılışesin, Tyl jáne kólik áskerı akademııasyn bitirgen. 1968-1977 jyldary Orta Azııa áskerı okrýginde qyzmette bolǵan. 1977-1980 jyldary - Almaty qalasy Áýezov aýdanynyń áskerı komıssary. 1980-1984 jyldary - Oral oblysynyń áskerı komıssary. 1984-1992 jyldary - Qazaqstan áskerı komıssarynyń orynbasary, Armııaǵa, avıatsııaǵa jáne flotqa kómektesetin erikti qoǵamy Respýblıkalyq komıtetiniń tóraǵasy. 1992-1994 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Qorǵanys mınıstrliginiń Bas shtaby bastyǵynyń orynbasary - Uıymdastyrý-mobılızatsııalaý basqarmasynyń bastyǵy qyzmetterin atqarǵan. 1995 jyldan zeınet demalysynda.
Ol Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshterin qalyptastyrýda, jastarǵa áskerı-patrıottyq tárbıe berýde úlken eńbek sińirdi.
17 medalmen marapattalǵan.
7 5 jyl buryn (1939) Qazaqstannyń eńbek sińirgen sáýletshisi, KSRO jáne Qazaqstan Memlekettik syılyqtarynyń laýreaty QAINARBAEV Arystan Saılaýbaıuly dúnıege keldi.
Almaty qalasynda týǵan. Máskeýdiń Joǵary kórkem ónerkásip ýchılışesin bitirgen. 1967 jyldan Almaty memlekettik qala jobalaý ınstıtýtynyń bas sáýletshisi boldy. Onyń qatysýymen Qazaqstannyń Memlekettik tsırki, Qazaqtyń memlekettik akademııalyq drama teatry, M.Áýezov eskertkishi jobasy jasaldy. A.Qaınarbaev salýǵa qatysqan ǵımarattar kóleminiń yqshamdylyǵymen, osy zamanǵy úlgilerdi oryndy paıdalanýymen erekshelenedi.
70 jyl buryn (1944) halyq emshisi, tylsym dúnıeni zertteýshi parapsıholog-ǵalym, «Ekologııa» halyqaralyq akademııasynyń, M.Nostradamýs atyndaǵy Proskopııalyq ǵylym halyqaralyq akademııasynyń (Parıj), Búkilálemdik dástúrli jáne halyq emshileri akademııasynyń (Máskeý) akademıgi, Almaty oblysy Raıymbek aýdanynyń qurmetti azamaty, Qazaqstan Respýblıkasynyń qurmetti halyq emshisi QOJALYMOV Zııadan dúnıege keldi.
Almaty oblysynda týǵan. Qazaq aýyl sharýashylyǵy ınstıtýtyn bitirgen. 1969-1991 jyldary Narynqol aýdanynda, Qazaq KSR Energetıka mınıstrliginde ınjener-energetık mamandyǵy boıynsha istegen. 1991 jyldan Qazaqstan halyq emshileri qaýymdastyǵynyń prezıdenti, ári Respýblıkalyq ǵylymı-tájirıbelik halyq medıtsınasy ortalyǵy bas dırektorynyń birinshi orynbasary qyzmetterin atqarady.
Z.Qojalymovtyń halyq emshiligi jónindegi «Máńgilik qupııa shejiresi», «Shapaǵatty nur ordasy», «Kók táńiri júr jebep», «Adam - Quran shejiresi», «Ǵarysh - tabıǵat» atty kitaptary jaryq kórgen. Sondaı-aq «Halyq emi», «Shıpagerlik baıan» atty arnaýly gazetter shyǵarýǵa basshylyq jasaıdy.
5 6 jyl buryn (1958) aqyn, «Jaıyq-Press» JShS basqarma tóraǵasynyń orynbasary, «QazAqparat» UK» AQ agenttiginiń Batys Qazaqstan oblysyndaǵy tilshisi, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi, respýblıkalyq «Jalyn» jýrnalynyń T.Aıbergenov atyndaǵy syılyǵynyń laýreaty. Q.Myrza Álı atyndaǵy oblystyq músháıranyń bas júldegeri. Qazaq radıosy uıymdastyrǵan «Qazaqstanym - qara shańyraǵym» respýblıkalyq baıqaýynyń ekinshi júldegeri SEITAQ Ǵaısa-Ǵalı dúnıege keldi.
Batys Qazaqstan oblysynyń Bókeı ordasy aýdanynda týǵan. Oral pedagogıkalyq ınstıtýtynyń fılologııa fakýltetin bitirgen. Tasqala aýdandyq «Ekpin» gazetiniń tilshisi, bólim meńgerýshisi, oblystyq «Oral óńiri» gazetiniń tilshi, mádenıet bóliminiń meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. Aqynnyń óleńderi baspasóz betinde 1987 jyldan beri jarııalanyp keledi. Onyń «Mańdaı», «Aman bol, atamekenim», «Narynnyń nar uldary», «Aı-arýdyń alqasy» atty kitaptary jaryq kórgen. Bir top jyrlary «Qarlyǵash» ujymdyq jınaǵyna engen.
50 jyl buryn (1964) Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, Qarjy jáne bıýdjet komıtetiniń múshesi OSPANOV Serik Jámekuly dúnıege keldi.
Gýrev qalasynda týǵan. V.I.Lenın atyndaǵy Qazaq polıtehnıkalyq ınstıtýtyn bitirgen (1986), ınjener-mehanık; Abaı atyndaǵy Almaty memlekettik ýnıversıtetin bitirgen (2000), ekonomıst-marketolog. Eńbek jolyn 1986 jyly «Mańǵyshlaqmunaı» birlestiginde Óndiristik qyzmet kórsetý ortalyq bazasynyń slesar-jóndeýshisi bolyp bastady. 1987 - 1989 jyldar aralyǵynda Shevchenko qalasyndaǵy aspaly jabdyqtardy jáne arnaıy tehnıkany jalǵa berý jáne jóndeý jónindegi Óndiristik qyzmet kórsetý ortalyq bazasynyń sheberi, aǵa mehanıgi bolyp istedi. 1989 - 1990 jj. - Qazaqstan LKJO qalalyq komıtetiniń Komsomol uıymdary bóliminiń meńgerýshisi. 1990 - 1991 jyldar aralyǵynda Shevchenko qalasy MMÓB komsomol komıtetiniń hatshysy laýazymyn atqardy, Qazaqstan Kompartııasy Shevchenko qalalyq komıteti Áleýmettik-ekonomıkalyq damý jónindegi komıssııasy tóraǵasynyń orynbasary mindetin atqardy. 1991 - 1992 jj. - Aqtaý qalasy Ónerkásiptik óndiris, ekologııa jáne tabıǵat paıdalaný bóliminiń baılanys jáne energetıka máseleleri boıynsha aǵa mamany. 1992 - 1994 jj. - Mańǵystaý oblystyq ákimshiligi basshysynyń kómekshisi. 1994 - 1996 jyldar aralyǵynda Aqtaý qalalyq ákimshiligi basshysynyń birinshi orynbasary boldy. 1996 - 2004 jyldar aralyǵynda Aqtaý qalasynyń ákimi laýazymyn atqardy. 2004 jyly ІІІ-shi saılanǵan saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, 2007 jyly ІV-shi saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty. 2012 jylǵy qańtardan bastap V-shi saılanǵan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, Qarjy jáne bıýdjet komıtetiniń múshesi, «Nur Otan» Halyqtyq Demokratııalyq partııasynyń múshesi (1999 jyldan bastap).
«Qurmet» ordenimen nagradtalǵan.
2 10 jyl buryn (1804-1876) frantsýz jazýshysy Jorj Sand (shyn aty-jóni - Avrora Dıýpen) dúnıege keldi.
Sandtyń jaýshy retinde qalyptasýyna 1830 jylǵy shilde tóńkerisi úlken áser etti. 1831 jyly jazýshy Jıýlem Sandomen birigip jazǵan «Roz jáne Blansh» romanyn jarııalady. Onyń Jorj Sand degen búrkenshik atpen jarııalaǵan «Indıana» atty romany 1832 jyly jaryq kórdi. 1848 jylǵy halyq qozǵalysy qarsańynda qalamger «Dúnıeni aınalyp shyǵý saıahatyna qatysqan joldas», «Oras», «Antýan myrzanyń kúnási», t.b. romandaryn jazdy. Osy kezeńdegi pýblıtsıstıkalarynda ol qarapaıym halyqtyń aýyr turmysyn kórsetti. 19 ǵasyrdyń 40-shy jyldarynda Jorj Sand Reseıde eń tanymal jazýshy sanaldy. Onyń shyǵarmalaryn orys jazýshylary I.Týrgenov, N.Nekrasov, F.Dostoevskıı, synshylar V.Belınskıı, N.Chernyshevskıı, A.Gertsen qurmetpen qarady.