1 qarashada elimizde qandaı ózgerister bolady
ASTANA. KAZINFORM – 1 qarashadan bastap elimizde birqatar mańyzdy ózgeris kúshine endi. Olardyń qatarynda jeńildetilgen jańa ıpotekalyq baǵdarlamadan bastap, ortasha jalaqyny esepteý erejesin qaıta qaraý da bar. Qarashada otandastarymyzdy qandaı ózgerister kútip turǵanyn Kazinform materıalynan oqyńyzdar.
Jeńildetilgen ıpoteka iske qosylady
Elimizde 3 qarashadan bastap «Naýryz» jáne «Naýryz jumysker» jeńildetilgen ıpotekalyq baǵdarlamasyna ótinim qabyldaý bastalady. Baǵdarlama talaptary boıynsha azamattardyń áleýmettik osal sanattary úshin 7% (JTSM 7,1%-dan 9,6%-ǵa deıin) jáne qalǵan barlyq sanattar úshin 9%-dyq (JTSM 9,4%-dan 13%-ǵa deıin) mólsherlememen nesıe beriledi. Bastapqy jarna — taza árleýdegi bastapqy turǵyn úıdi satyp alý úshin 10 paıyzdan, árlenbegen bastapqy turǵyn úıdi jáne qaıtalama naryqtaǵy turǵyn úıdi satyp alý úshin 20 paıyzdan bastalady.
Nesıeniń eń joǵary somasy oblystar úshin — 30 mln teńge, Astana men Almaty qalalary úshin — 36 mln teńge.
«Naýryz» baǵdarlamasy aıasynda Astana, Almaty jáne oblys ortalyqtarynda tek birinshi naryqtaǵy (jańa) turǵyn úılerdi satyp alýǵa bolady. Al monoqalalar men aýyldyq eldi mekenderdiń turǵyndary úshin birinshi jáne ekinshi naryqtaǵy úıler usynylady. Barlyq turǵyn úı nysandary Baspana Market portaly arqyly tańdalady.
Al «Naýryz jumysker» baǵdarlamasy aýyl, orman jáne balyq sharýashylyǵy, taý-ken ónerkásibi jáne karerlerdi ıgerý, óńdeý ónerkásibi, elektr energııasymen, gazben, býmen, ystyq sýmen jáne aýany kondıtsıonerleýmen jabdyqtaý, sýmen jabdyqtaý; sý burý; qaldyqtardy jınaý, óńdeý jáne joıý, lastanýdy joıý qyzmeti, qurylys, kólik jáne qoımalaý salalary qyzmetkerlerin qamtıdy.
Sýǵa tólem jasaýdyń jańa erejesi
1 qarashadan bastap sýmen jabdyqtaý jáne sý burý qyzmetteriniń kólemin esepteý boıynsha jańa ádisteme kúshine endi.
Ónerkásip jáne qurylys mınıstrliginiń málimetinshe, qabyldanǵan ádisteme jańa tólem túrlerin engizbeıdi jáne sý úshin tólem mólsherin arttyrmaıdy. Qujattyń maqsaty — sýdy jetkizý jáne burý kólemin anyqtaýdyń biryńǵaı erejelerin belgileý. Burynǵydaı tólem sý eseptegish quraldarynyń kórsetkishteri boıynsha júrgiziledi, ıaǵnı tutynýshy men sý arnasy jelileriniń shekarasynda ornatylǵan qurylǵy derekteri negizge alynady. Al eseptegishi joq tutynýshylar úshin tólem mólsheri ákimdik bekitken tutyný normalary boıynsha esepteledi.
Kóppáterli turǵyn úılerdiń turǵyndary úshin de esepteý tártibi ózgermeıdi.
Eger úıde jalpyúılik sý eseptegish ornatylyp, keıbir páterlerde jeke eseptegishter bolmasa, onda jalpyúılik jáne jeke kórsetkishter arasyndaǵy aıyrmashylyq kondomınıým qatysýshylary arasynda proportsıonaldy túrde bólinedi. Mundaı tártip burynnan qoldanysta bolǵan. Endi túsinbeýshilikterdiń aldyn alý úshin ol jańartylǵan ádistemede naqty bekitilip otyr.
Osy ádistemeni qabyldaý sýmen jabdyqtaý jáne sý burý qyzmetterine aqy tóleýdiń ulǵaıýyna ákelmeıdi.
Sýbsıdııalanatyn jumys oryndaryna ótinim qabyldaý bastaldy
Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi 2026 jylǵa arnalǵan sýbsıdııalanatyn jumys oryndaryn uıymdastyrý úshin jumys berýshilerden ótinim qabyldaýdy bastady. Ol 31 jeltoqsanǵa deıin jalǵasady. Ótinimder elektrondyq formatta «Elektrondyq eńbek bırjasy» (Enbek.kz) tsıfrlyq platformasy arqyly qabyldanady.
Sýbsıdııalanatyn jumys oryndaryn uıymdastyrýǵa ótinimder kelesi talaptarǵa sáıkes keletin jumys berýshilerden qabyldanady:
1. Áreket etýshi zańdy tulǵa nemese jeke kásipker mártebesiniń bolýy;
2. Sýbsıdııalanatyn jumys oryndaryn uıymdastyrýǵa ótinim bergen kúnge deıin 12 aıdan astam ýaqyt boıy qyzmetti júzege asyrýy;
3. Ótinim bergen kezde jalaqy boıynsha merzimi ótken bereshektiń bolmaýy;
4. Sýbsıdııalanatyn jumys oryndaryn uıymdastyrýǵa ótinim bergenge deıingi sońǵy 12 aı ishinde áleýmettik tólemderdiń turaqty túrde júrgizilýi;
5. Senimsiz salyq tóleýshiler tiziminde bolmaýy;
6. Eńbek mobıldiligi ortalyǵymen buryn jasalǵan sýbsıdııalanatyn jumys oryndaryn uıymdastyrý týraly sharttar boıynsha mindettemelerdiń tolyq oryndalýy;
7. QR Áleýmettik kodeksine sáıkes kásiptik oqytýdy uıymdastyrýǵa qatyspaýy;
8. Bankrottyq nemese joıý rásiminiń bolmaýy;
9. Arnaıy áleýmettik qyzmetter kórsetetin uıymdar tiziliminde bolmaýy;
10. Aǵymdaǵy qarjy jylynyń ishinde bıýdjet qarajaty esebinen jańa bıznes-ıdeıalardy iske asyrýǵa granttar men (nemese) mıkrokredıtter almaǵan bolýy tıis (áleýmettik jumys oryndaryn jáne/nemese «Kúmis jas» jobasyn uıymdastyrýǵa ótinim bergen jumys berýshilerdi qospaǵanda);
11. Infraqurylymdyq jobalar boıynsha memlekettik satyp alýlar sheńberinde qyzmetter kórsetpeýi nemese jumystar oryndamaýy;
12. Memlekettik bilim berý tapsyrysyn ornalastyrmaýy (jastar praktıkasyn uıymdastyrýǵa ótinim bergen jumys berýshilerdi qospaǵanda);
13. Tegin medıtsınalyq kómektiń kepildik berilgen kólemi jáne (nemese) mindetti áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý júıesi sheńberinde medıtsınalyq kómek kórsetpeýi (jastar praktıkasyn uıymdastyrýǵa ótinim bergen jumys berýshilerdi qospaǵanda);
14. Ótken kúntizbelik jyly ózinde sýbsıdııalanatyn jumys oryndarynda eńbek qyzmetin aıaqtaǵan jumyssyzdardyń keminde 10%-yn (ótinim bergen kezde) jumysqa ornalastyrǵan bolýy tıis (áleýmettik jumys oryndaryn uıymdastyrýǵa ótinim bergen jumys berýshilerdi qospaǵanda);
15. Terrorızm men ekstremızmdi qarjylandyrýmen baılanysty uıymdar men tulǵalar tiziminde bolmaýy;
16. Jalǵan kásipkerlikpen aınalysqan salyq tóleýshiler tiziminde bolmaýy tıis.
Jumys berýshilerden ótinim qabyldaý jumysshylardyń tizimdik sanynyń 10 paıyzynan aspaıtyn shekte júrgiziledi.
Bazalyq mólsherleme artýy múmkin
10 qazanda QR Ulttyq bankiniń Aqsha-kredıt saıasaty komıteti bazalyq mólsherlemeni jyldyq 18 paıyz deńgeıinde belgileý týraly sheshim qabyldady. Sol kezde Ulttyq bank tóraǵasy Tımýr Súleımenov bazalyq mólsherleme týraly osy jyldaǵy sońǵy sheshim qarasha aıynda qabyldanatynyn aıtty. Sol sheshim qabyldanǵanda ınflıatsııa men basqa da makroekonomıkalyq kórsetkishterdiń jańartylǵan boljamdary eskeriledi.
— Ulttyq bank proınflıatsııalyq jáne dezınflıatsııalyq faktorlar balansyn, ınflıatsııa dınamıkasy men onyń baıaýlaý traektorııasyn jan-jaqty baǵalap otyrady. Saıasattyń qatańdylyq deńgeıi ınflıatsııany turaqtandyrý úshin jetkiliksiz bolǵan jaǵdaıda qosymsha qatańdatý múmkindigin qarastyratyn bolamyz, — dedi ol.
Ortasha aılyq jańasha eseptelinedi
3 qarashada ortasha jalaqyny esepteýdiń biryńǵaı qaǵıdalaryna ózgeris engizetin Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstriniń buıryǵy kúshine enedi.
Atap aıtqanda, ortasha jalaqyny esepteýdiń biryńǵaı qaǵıdalaryna ortasha aılyq jalaqyny esepteý kezinde «turaqty sıpattaǵy tólemder» túsinigi qosylady. Bıýdjet qarajatyn únemdeý esebinen belgilengen tólemderdiń qosymsha túri boıynsha ortasha jalaqyny esepteý kezinde eskerilmeıtin tólemderdiń tizbesi keńeıtiledi.
Túzetýler ortasha jalaqyny esepteýdegi ashyqtyqty arttyrýǵa baǵyttalǵan.
Jańa áýe reısteri ashylady
7 qarashadan bastap Qazaq Air (Vietjet Qazaqstan) áýe kompanııasy Astana-Samarqand-Astana baǵytynda (aptasyna 2 ret — juma jáne jeksenbi kúnderi), al 10 qarashadan Astana-Bishkek-Astana baǵytynda (aptasyna 2 ret — dúısenbi jáne beısenbi kúnderi) áýe reısterin oryndaı bastaıdy.
Sonymen qatar FlyArystan áýe kompanııasy Aqtaý-Dýbaı-Aqtaý baǵytynda jańa reısin ashady.
Bastapqy kezeńde ushýlar aptasyna bir ret — senbi kúni júzege asyrylady. Al mektep oqýshylarynyń qysqy demalysynda — 16 jeltoqsannan 6 qarashaǵa deıin jáne kóktemgi merekeler kezinde 10-24 naýryz aralyǵynda seısenbi kúni qosymsha reıster qosylady.