1 qańtar. QazAqparat kúntizbesi
ATAÝLY K Ú NDER
Jańa jyldyń birinshi kúni
Qazaqstan Respýblıkasynda 1, 2 qańtar – Jańa jyl merekesine oraı demalys kúnderi. 1 qańtardy jyldyń alǵashqy kúni retinde resmı túrde Rım memlekettik qaıratkeri ıÝlıı Tsezar bekitken. Ol b.z. deıin 46 jyly ıÝlıan kúntizbesin engizgen. Beıbitshilik kúni.
Beıbitshilik týraly Dúnıejúzilik minájat etý kúni
1967 jyldyń 8 jeltoqsanynda Rım Papasy VI Pavel ár jańa jyldyń birinshi kúninde atap ótýge qabyldanǵan jańa merekeni – Dúnıejúzilik beıbitshilik kúnin (katolıkterde Beıbitshilik týraly Dúnıejúzilik minájat etý kúni) bekitti. 1969 jyldyń 17 jeltoqsanynda BUU Bas Assambleıasy Dúnıejúzilik beıbitshilik kúnin resmı mereke retinde jarııalady.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1897 jyly Jetisý oblysy boıynsha statıstıkalyq derekter jınaý úshin Jetisý oblystyq statıstıka komıteti quryldy. Uıymnyń alǵashqy atqarǵan is-sharalarynyń biri – Vernyıdyń, Úlken jáne Kishi Almaty stansalary turǵyndarynyń bir kúndik sanaǵyn júrgizý boldy.
1904 jyly Orynbor-Tashkent temirjolymen poıyzdar qatynaı bastady. 1906 jylǵy 1 sáýirde temirjol tolyǵymen paıdalanýǵa berildi. Temirjoldyń Qazaqstannan ótetin bóligi qazir 1 600 kılometrge sozylyp jatyr.
1931 jyly uzyndyǵy 1 444 shaqyrymǵa sozylǵan Túrkistan-Sibir temir jol magıstrali turaqty paıdalanýǵa berildi. Túrksib Orta Azııa men Sibir aýdandaryn jalǵastyryp, ekonomıkanyń órleýine óz úlesin qosty. Sonymen qatar, temirjol boıynda jańa jumys oryndary ashyldy.
1966 jyly «Shalqar» radıosy tyńdarmandarymen qaýyshty. «Shalqar» - Qazaq radıosynyń tek qana memlekettik tilde habar taratatyn bólimshesi.
1980 jyly Almaty sáýlet-qurylys ınstıtýty (qazirgi Qazaq memlekettik sáýlet-qurylys akademııasy) quryldy. Instıtýt Qazaqtyń polıtehnıkalyq ınstıtýtynyń sáýlet jáne ınjenerlik-qurylys fakýltetteriniń jáne Búkilodaqtyq syrttaı ınjenerlik-qurylys ınstıtýtynyń Almaty fılıalynyń negizinde quryldy. 1992 jyldan qazirgi atymen atalady. Otyz jyldan beri ınstıtýtta 10 myńnan asa joǵary dárejeli mamandar daıyndaldy.
1992 jyly Qazaqstan menedjment, ekonomıka jáne boljaý ınstıtýty quryldy. Instıtýttyń alǵashqy sabaǵy 1992 jylǵy tamyz aıynda bastaldy. Atalǵan bilim ordasy «Platınaly Tarlan» syılyǵynyń laýreaty, Qazaqstandaǵy jáne Orta Azııadaǵy halyqaralyq standartqa saı orta jáne joǵary bilim berý bazasynda mamandar daıarlaıtyn joǵary bilim berý kóshbasshysy boldy.
1993 jyly Qazaqstan men Chehııa arasynda dıplomatııalyq qarym-qatynas ornady. Qazaqstan Respýblıkasynyń Majarstan jáne Chehııa respýblıkalaryndaǵy elshiligi 1993 jyly ashyldy, al 1994 jyldyń jeltoqsanynda Chehııa Respýblıkasynyń Qazaqstandaǵy elshiligi ashyldy. 1997 jyly Chehııada Qazaqstan Respýblıkasynyń Dıplomatııalyq mıssııasy qyzmetin bastap, ol 2004 jyly elshilikke aınaldy.
1995 jyly Qazaqstanda jańa tólqujat pen jeke kýálik engizildi.
2003 jyly «Aqtaý Teńiz porty» arnaıy ekonomıkalyq aımaǵy jumys isteı bastady. «Aqtaý Teńiz porty» AEA-nyń aýmaǵy jalpy aýdany 2000 gektarǵa teń bolatyn 6 jekelegen jer ýchaskesinen turady. AEA aýmaǵynda erekshe quqyqtyq rejım bar, oǵan sáıkes AEA aıasynda qyzmetin júzege asyratyn kásiporyndar salyq tóleýden jáne kedendik tólemderden bosatylady.
2009 jyly Qazaqstan Respýblıkasy resmı túrde Eýropadaǵy qaýipsizdik jáne yntymaqtastyq uıymy (EQYU) tóraǵalary «Úshtiginiń» quramyna kirdi. EQYU-nyń Rásimder erejelerine sáıkes «Úshtik» uıymnyń qazirgi, aldyńǵy jáne keıingi tóraǵalarynan quralady.
2017 jyly Qazaqstan resmı túrde Birikken Ulttar Uıymy Qaýipsizdik keńesiniń turaqty emes múshesi retindegi qyzmetin bastady. BUU shtab-páterinde Qazaqstannyń taǵy bir baıraǵy ilindi. Qaýipsizdik keńesiniń barlyq 15 múshesi qatysqan birinshi otyrysy 3 qańtarda ótti.
2018 jyly Qazaqstan óz tarıhynda alǵash ret Birikken Ulttar Uıymynyń Qaýipsizdik Keńesiniń tóraǵalyǵyn qabyldady. BUU Qaýipsizdik Keńesine tóraǵalyq etýdiń halyqaralyq mártebesi orasan zor. BUU Jarǵysyna sáıkes, QK beıbitshilik pen halyqaralyq qaýipsizdikti saqtaýǵa basty jaýapty organ, onyń sheshimderine BUU-ǵa múshe elderdiń barlyǵy baǵynýǵa mindetti.
2019 jyly Qazaqstanda beıresmı jumyspen qamtylǵandarǵa biryńǵaı jıyntyq tólem (BJT) engizildi. Biryńǵaı jıyntyq tólemdi engizý beıresmı jumyspen qamtylǵandarǵa: Mindetti áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý júıesine qatysýǵa jáne somasy men túrleri shektelmegen medıtsınalyq qyzmetterge qol jetkizýge, medıtsınalyq mekemelerdi tańdaýǵa; jınaqtaýshy zeınetaqy júıesine qatysýǵa ári júıege qatysý ótiline qaraı bazalyq zeınetaqy tólemin alýǵa; eńbek etý qabiletinen, asyraýshysynan aıyrylǵan jaǵdaıǵa, júktilik pen bosanýǵa, bala asyrap alýǵa, bala 1 jasqa deıin onyń kútimine baılanysty áleýmettik tólemder alýǵa múmkindik beredi.
2020 jyly Instagram áleýmettik jelisindegi paraqshasyna 128 mln adam jazylǵan «National Geographic» álemdik basylymy dúnıe júziniń túkpir-túkpirindegi jańajyldyq otshashýlardyń fotosýretterin jarııalady. Oǵan Nur-Sultan qalasyndaǵy Esil ózeniniń kópiri de kirdi. Sýretti tanymal amerıkalyq fotograf Djordj Shtaınmets túsirgen. Otshashý 1 qańtarǵa qaraǵan túni Esil ózeniniń jaǵalaýynda, Botanıkalyq saıabaq aýmaǵynda, Abylaı han dańǵyly men Pýshkın kóshesiniń qıylysyndaǵy saıabaqta saǵat 00:00-de bastalyp, jeti mınýtqa sozyldy. Bıiktigi – 210 metr, eni – 250 metr.
2021 jyly Qazaqstanda qylmystyq protsestiń ókilettikti naqty bólip ajyratatyn úshbýyndy modeli engizildi. Endi prokýror qylmystyq protseske qatysýshylardyń konstıtýtsııalyq quqyqtaryna qatysty basty protsessýaldyq sheshimderdi kelisetin bolady.
2022 jyly Qazaqstannyń halyq ártisi Roza Rymbaeva aty ańyzǵa aınalǵan ánshi Roza Baǵlanovanyń 100 jyldyǵyna oraı #RozaBaǵlanova100jyl jańa chellendjin bastady. Ol barlyq qazaqstandyqtardy R. Baǵlanovanyń 100 jyldyq mereıtoıymen quttyqtap, estafetany «Astana mıýzıkl» teatrynyń ártisi Zarına Jakenovaǵa tapsyrdy. Ol áıgili «Bulbul» serıalynda aty ańyzǵa aınalǵan ánshini somdaǵan bolatyn.
