Prezıdenttiń AQSh-qa sapary nesimen este qaldy
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń AQSh-taǵy sapary aıaqtaldy. QazAqparat Birikken Ulttar Uıymy Bas Assambleıasynyń 78-sessııasy aıasynda ótken sapar nesimen este qalǵanyna sholý usynady.
Memleket basshysynyń bul jolǵy saparyn úsh baǵytta qarastyrýǵa bolady. Birinshisi – árıne, AQSh-tyń alpaýyt tehnologııalyq kompanııalarynyń basshylarymen kezdesýler.
18 qyrkúıekte Q. Toqaev birinshi Wabtec kompanııasynyń prezıdenti jáne bas atqarýshy dırektory Rafael Santanany qabyldady.
Kezdesýde Qazaqstannyń temirjol salasyn jańǵyrtý aıasynda Wabtec kompanııasymen aradaǵy yntymaqtastyq perspektıvalary talqylanyp, Rafael Santana Qasym-Jomart Toqaevqa Qazaqstanda sýtegi tehnologııasyn qoldanatyn lokomotıvter men olardyń qosalqy bólshekteriniń óndirisin iske qosý, ınjırıng ortalyǵy men tehnologııalyq transfertti uıymdastyrý úshin pysyqtalyp jatqan ınvestıtsııalyq jobalar týraly málimet berdi.
Memleket basshysy bul jobanyń Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵdaryn damytýǵa yqpal etetinin jáne basqa da ınfraqurylymdyq jobalar úshin negiz bolatynyn atap ótti. Prezıdenttiń AQSh-qa sapary aıasynda «Qazaqstan temir joly» UK» aktsıonerlik qoǵamy men Wabtec arasynda strategııalyq yntymaqtastyq týraly negizdemelik kelisimge qol qoıyldy.
Sondaı-aq, Prezıdent Citigroup kompanııasynyń bas atqarýshy dırektory Djeın Freızermen kezdesti. Atalmysh kompanııalar tobynyń bizdegi ókildigi sanalatyn Citibank Kazakhstan – halyqaralyq ınvestorlar, memlekettik sektor jáne iri kásiporyndar úshin jetekshi seriktesterdiń biri. Memleket basshysy Citigroup holdınginiń Qazaqstanda qolǵa alatyn jobalaryn qoldaıtynyn aıtty.
Kezdesý aıasynda «Qazaqstan temir joly» UK» AQ men Citibank arasynda Wabtec lokomotıvterin satyp alý úshin qarjylandyrýdy uıymdastyrýdyń negizgi sharttary týraly kelisimge qol qoıyldy.
«Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń basqarýshysy Renat Bekturovtyń aıtýynsha, Wabtec kompanııasy Qazaqstanda jumys istep kele jatqanyna 20 jyl bolǵan.
«Astananyń ózinde kompanııanyń myńǵa jýyq jumysshysy bar. Bul – amerıkalyq lokomotıv óndirýshi. Búgingi jańa kelisimshart – jańa kezeńniń bastalýy, ıaǵnı Citibank-tiń qarjylandyrýy arqyly arqyly Wabtec elimizde 240 jańa lokomotıv jasamaq. Bul elimizde óndiristiń orta dálizin damytýǵa septigin tıgizedi. Mámileniń quny 900 mln dollarǵa teń. «Qazaqstan temirjoly» kompanııasynyń 15 paıyzǵa jýyq lkomotıvin jańalaýǵa múmkindik beredi. Citibank bul jobaǵa 900 mln dollar kredıt beredi. Ol nesıe amerıkalyq «Eksımbank» kepildikterimen bekitilgen. Sondyqtan AQSh Kongresinde de qaralady. Bul kelisim elimizdiń sheteldik, sonyń ishinde amerıkalyq ınvestıtsılarǵa ashyq ekenin jáne qyzyqty ekenin kórsetedi», - deıdi qarjy mamany.
Nıý-Iorktegi sapar áıgili Mastercard kompanııasynyń atqarýshy vıtse-prezıdenti Nıkola Vıllamen kezdesýge ulasty. Prezıdent Mastercard kompanııasynyń TMD-daǵy, Ortalyq jáne Shyǵys Eýropadaǵy konsaltıng baǵytyn damytý úshin Almaty qalasyn óńirlik hab retinde tańdaý sheshimin qoldady. Al Nıkola Vılla Qazaqstannyń GovTech-sheshimderin shetelde, ásirese damýshy jáne qalyptasýshy naryqtarda ilgeriletý jospary týraly baıandady. Onyń aıtýynsha, Qazaqstannyń tsıfrlandyrý, elektrondy úkimetti jáne qolma-qol tólemsiz ekonomıkany damytý tájirıbesine Mastercard fılıaldary jumys isteıtin basqa elder erekshe qyzyǵýshylyq tanytyp jatyr.
Sonymen qatar, Qazaqstannyń Ulttyq bankimen birlesip, «Tsıfrlyq teńge», «Jedel tólem júıesi», Open banking jobalaryn júzege asyrý isine saraptamalyq jáne tehnologııalyq turǵydan qoldaý kórsetý jumystary júrgizilip jatyr.
Sapar aıasynda Tsıfrlyq damý jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi men Mastercard kompanııasy arasynda Digital Country Partnership (DCP) negizdemelik kelisimine qol qoıyldy.
Aıta ketý kerek, Prezıdenttiń bıylǵy Joldaýynda da ekonomıkany tsıfrlandyra túsý, fınteh salasyn damytý máselesi jańa ekonomıkalyq baǵdardyń basym baǵyttaǵy salasy retinde atalǵan.
Amazon korporatsııasynyń vıtse-prezıdenti Sıýzan Poıntermen kezdesýinde Q. Toqaev osy máselelerdi talqylady. Prezıdent Qazaqstannyń elektrondy úkimet salasyndaǵy jetistikterine nazar aýdaryp, tsıfrlyq salany odan ári jetildirý úshin elimizge óz sanatyndaǵy eń myqty ınfraqurylymdyq sheshimder qajet ekenin atap ótti.
Al Sıýzan Poınter kompanııanyń Qazaqstanmen aradaǵy yqpaldastyqty nyǵaıtýǵa jáne keleshekte búkil Ortalyq Azııa aımaǵyn qamtýǵa nıetti ekenin jetkizdi.
Kezdesý aıasynda Qazaqstannyń Tsıfrlyq damý jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi («UAT» AQ) men Amazon Web Services arasynda Outpost «bultty» tehnologııa sheshimin satyp alý jáne ony QazTech platformasymen ıntegratsııalaý jónindegi pılottyq jobany iske qosý týraly kelisimge qol qoıyldy.
Tsıfrlyq damý, ınnovatsııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstri Baǵdat Mýsın bul kelisimder jahandyq alpaýyt elderdiń data-ortalyqtaryn Qazaqstanda ornalastyrýǵa jáne elimizdiń óńirlik IT hab retindegi áleýetin iske asyrýǵa múmkindik beredi.
«Bul kezdesýde ulttyq tehnologııalardyń IT salasyn jáne tsıfrlandyrýdy damytýǵa qalaı áser etetini talqylandy. Naqty aıtsaq, bizde Amazon-nyń «Outpost» degen sheshimi qazaqstandyq eGov.kz-tiń birtalaı servısterin bultty tehnologııaǵa kóshirýi talqylanyp, kelisimshartqa qol jetkizildi. Búginnen bastap Amazon tehnologııalary bizdiń eGov-tyń birneshe qyzmetinde paıdalanylatyn bolady», - deıdi vedomstvo basshysy.
Qazaqstanda medıtsınalyq dıagnostıkanyń áleýetin arttyrý úshin amerıkalyq alpaýyt kompanııamen birge Ulttyq arhıv qurylýy múmkin. GE Healthcare kompanııasynyń Eýropa, Taıaý Shyǵys jáne Afrıka boıynsha prezıdenti Rob Ýoltonmen kezdesýde osy jobaǵa jol ashyldy.
Rob Ýolton Memleket basshysyna GE Healthcare kompanııasynyń Qazaqstanda klınıkalyq beınelerdiń ortalyqtandyrylǵan ulttyq tsıfrlyq muraǵatyn qurýǵa nıetti ekenin jetkizdi.
Bul kezdesýdiń qorytyndysy boıynsha da ınvestıtsııalyq joba týraly negizdemelik kelisimge qol qoıyldy. GE Healthsare kompanııasynyń álemniń 140-tan astam elinde ókildigi bar. 2022 jyly kompanııanyń taza tabysy 19 mıllıard dollar boldy. Al naryqtaǵy quny 34,5 mıllıard dollar dep esepteledi. Densaýlyq saqtaý mınıstri Ajar Ǵınııat bul kelisimniń salaǵy jańa serpin ákeletinin aıtady.
«Búgin alpaýyt kompanııamen úlken kelisimge qol qoıyldy. Bul kásiporyn – dúnıejúzinde medıtsınalyq apparat pen qural-jabdyq shyǵaratyn eń úzdik jetekshi kompanııalardyń biri. 100 jyldaı tájirıbesi bar. Búkil dúnıejúziniń medıtsınalyq uıymdaryn apparattarmen, qural-jabdyqpen qamtamasyz etedi. Bizdiń elimizde de medıtsına mamandary osy apparattarmen jumys isteıdi. Keıingi 10 jyldyń ishinde 3 myńǵa jýyq buıym aldyq. 80-ge jýyq óndirýshiniń ár túrli apparat, qural-jabdyǵy tirkelgen. Bul úlken kelisim boıynsha ýltradybystyq apparattar óndirilip qana qoımaı, jóndeıtin servıstik qyzmet ortalyǵy jumys isteıdi. Sonymen birge, akademııalyq qyzmet ortalyǵy ashylyp, medıtsına ınjenerlerin daıyndaý kózdelip otyr. Bul elimizdiń kadr áleýetin kóteredi», - deıdi ol.
Memleket basshysy sapar kezinde Rio Tinto kompanııasynyń bas atqarýshy dırektory ıAkob Shtaýsholmdi qabyldady. Bul kompanııa Qostanaı jáne Qaraǵandy oblystaryndaǵy mys ken oryndaryna geologııalyq barlaý júrgizbek. Rio Tinto-niń naryqtaǵy quny 99 mıllıard dollar dep baǵalanǵan. Kásiporyn rýdasyn, alıýmınıı, mys, boksıt, almaz, ýran jáne ónerkásipke qajetti basqa da mıneraldar óndirýmen aınalysady.
Ortalyq Azııa+
Sapar aıasynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev BUU-nyń Ornyqty damý maqsattary jónindegi sammıtine qatysyp, Majarstan Prezıdenti Katalın Novakpen birge BUU-nyń «Ornyqty damý maqsattaryna (ODM) qol jetkizý jolyndaǵy progresti jedeldetýdiń negizgi ótpeli protsesterine qatysty aýqymdy is-qımyldardy jandandyrý» atty Kóshbasshylar dıaloginiń birinshi sessııasynda tóraǵalyq etti.
Keıingi jyldary «Ortalyq Azııa+» formatyndaǵy dıalog ótimdi bola bastady. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Azııa memleketteri basshylarynyń konsýltatıvtik keńesinde osyndaı paıym aıtqan edi. Buǵan deıin atalǵan formattaǵy kezdesýler AQSh tarapynyń Syrtqy ister mınıstrleri deńgeıinde ótip kelse, AQSh jerindegi basqosý prezıdentter deńgeıinde ótti.
Jıynda S5+1 seriktestigi arqyly ekonomıka, energetıka jáne qaýipsizdik salalarynda Ortalyq Azııanyń egemendigin, ornyqty damýyn jáne órkendeýin odan ári nyǵaıtý úshin birlesip jumys isteý máselesi talqylandy.
Sammıtte Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev AQSh Prezıdenti Djozef Baıdennen keıin sóıledi. Sonymen qatar, sharaǵa Qyrǵyzstan Prezıdenti Sadyr Japarov, Tájikstan Prezıdenti Emomalı Rahmon, Túrikmenstan Prezıdenti Serdar Berdimuhamedov, Ózbekstan Prezıdenti Shavkat Mırzıeev qatysty.
Sammıtte ekonomıkalyq yntymaqtastyq máselesine, sondaı-aq amerıkalyq kompanııalardyń mańyzdy qazba baılyqtardy ıgerý, jańartylatyn energııa kózderi, óńdeý ónerkásibi jáne basqa da baǵyttardy damytý múmkindikterine basa mán berildi.
Pikirtalas barysynda qaýipsizdik problemalaryn, sonyń ishinde kıberqaýipsizdik, terrorızm, ekstremızm, zańsyz mıgratsııa jáne esirtki tasymaly sekildi qaýip-qaterlerdi sheshý úshin yntymaqtastyqty nyǵaıtý perspektıvalary qarastyryldy.
BUU minberinde
Qasym-Jomart Toqaev BUU Bas Assambleıasynyń 78-sessııasy aıasyndaǵy Jalpy debattaǵy sózin jıynǵa jınalǵan kóshbasshylar álem qaýipsizdigine jaýapty ekenin aıtýdan bastady. Sonymen qatar, ol Qaýipsizdik Keńesine jan-jaqty reforma jasamaı, bul qıyndyqtar eńserilmeıtinin málimdedi.
Memleket basshysy COVID-19 pandemııasynyń aýyr saldary bolashaq bıologııalyq qaýip-qaterler aldynda álem halqynyń dármensiz ekenin kórsetip bergenine toqtaldy.
Prezıdenttiń paıymynsha, dúnıejúzilik saýda uıymynyń qaǵıdattary men erejelerine negizdelgen ashyq, anyq ári ınklıýzıvti kópjaqty saýda júıesi qajet.
Qazaqstan tarapy Ádiletti energetıkalyq júıege kóshý baǵdarlamasyn (Just Energy Transition Partnership) iske qosýdy usyndy. Memleket basshysy kómirdi paıdalanýdan kezeń-kezeńimen, ornyqty jáne áleýmettik jaýapkershilikti eskere otyryp bas tartý klımattyń ózgerýine qarsy kúreske arnalǵan jahandyq maqsattarǵa jetýdi edáýir ilgeriletetinin jetkizdi.
Sondaı-aq, Qazaqstan Ortalyq Azııa elderimen kópjaqty yntymaqtasty odan ári nyǵaıtýǵa nıetti ekenin aıtty. Sondaı-aq, ol Almatyda Ortalyq Azııa jáne Aýǵanstan úshin BUU-nyń Ornyqty damý maqsattary jónindegi óńirlik ortalyǵyn ashý týraly bastamany qoldaýǵa shaqyrdy.
Qazaqstan basshysy BUU aıasyndaǵy dıalogterdiń múmkindigin paıdalanyp, Majarstan, Slovenııa, Iran, Fınlıandııa, Estonııa, Rýmynııa, Chernogorııa, Portýgalııa, Mońǵolııa, Kenııa, Ońtústik Koreıa elderiniń basshylarymen kezdesti.
Esimjan Naqtybaı
