Jylyjaılarynan aıyrylǵan túrkistandyq sharýalarmen Úkimet delegatsııasy kezdesti
Úkimettik delegatsııa Saryaǵash aýdanyna bardy.
Túrkistan oblysy – jylyjaı kókónisin óndirý boıynsha elimizdiń jetekshi óńirleriniń biri. Statıstıka málimetterine sáıkes, respýblıka jylyjaılarynyń 67% oblysqa tıesili (jalpy aýdany 844 ga jylyjaılar). Belgili bolǵandaı, qalyń qarǵa tótep bere almaǵan jylyjaılardyń 94% sharýalardyń óz kúshimen salynǵan jeńil qurylystar. Jıynda sharýalar atap ótkendeı, qojalyqtar shyǵynyn tez óteý úshin olardy múmkindiginshe arzan etip jasaıdy. Memleket tarapynan turaqty qoldaý nemese tómen paıyzdyq uzaq nesıeler bolsa, sharýalar jylyjaılardy talap etiletin standarttar men tehnologııalar boıynsha sala alady.
Qazir Túrkistan oblysynyń ákimdigi zardap shekken sharýashylyqtardy qoldaý boıynsha jedel sharalarmen aınalysyp, el Úkimeti aldaǵy ýaqytqa júıeli sharalardy ázirleýde.
«Biz Úkimet atynan jylyjaı sharýashylyǵyn odan ári qalaı damytý kerektigin birlesip sheshý úshin keldik. Bizben birge Ózbekstannan óz tájirıbelerimen, tehnologııalarymen jáne jylyjaılardy kútip ustaýdyń basqa da máselelerimen bólisýge daıyn mamandar keldi. Birinshiden, memleketke nátıje qajet. Jylyjaı sharýashylyqtaryna beriletin sýbsıdııalar buryn da bolǵan, biraq olardyń paıdasy az boldy: jylyjaılar belsendi dep sanalǵanyna qaramastan eshteńe óndirmedi. Eger memleket sýbsıdııa berse, sizder onyń esesine kókónisterdi ishki naryqqa jetkilikti mólsherde jáne naryq baǵasymen satýlaryńyz kerek.
Ekinshi másele – sertıfıkattaý. Aldaǵy ýaqytta sýbsıdııalar alý úshin jylyjaı óndiris standartyna saı bolýy qajet. Ol úshin jylyjaılar úshin ulttyq standart qabyldanady. Tehnıkalyq retteý jáne metrologııa komıtetine tıisti tapsyrma berildi, sondaı-aq sizderdi osy standartty ázirleýge belsendi qatysýǵa, tájirıbedegi bilimderińizben bólisýge shaqyramyz.
Úshinshiden – kómir máselesi: bizben birge Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrliginiń ókili keldi. Ol keleshekte bıylǵydaı tótenshe jaǵdaılardy boldyrmaýǵa kómektesetin sheshimderge toqtalady», — dedi kezdesýde Serik Jumanǵarın.
Aýyl sharýashylyǵy vıtse-mınıstri Ábilqaıyr Tamabek Agrarlyq nesıe korporatsııasy arqyly kóktemgi egis jumystaryn qarjylandyrýǵa 140 mlrd teńge baǵyttalǵanyn, qazir jylyjaılardy osy baǵdarlama boıynsha qarjylandyrý baǵytyna qosý jumystary pysyqtalyp jatqannyn habarlady. Baǵdarlama sharttaryna tıisti ózgerister engizilgennen keıin jylyjaılar 5% aspaıtyn nesıe ala alady.
«Qazir biz jylyjaılardy sýbsıdııalaý boıynsha túrli nusqalardy qarastyryp jatyrmyz, biraq elektr energııasy men gazǵa jumsalatyn shyǵyndar negizge alynatyn bolady. Qalǵan baǵyttar boıynsha qoldaý sharalary qazirdiń ózinde iske asyrylyp jatyr, memleket tuqym, tyńaıtqysh, ósimdikterdi qorǵaý quraldaryna shyǵyndardyń jartysyn sýbsıdııalaıdy. Sondaı-aq jylyjaılar úshin standart ázirlenedi. Standart talaptaryna sáıkes keletin jáne qarsy mindettemelerdi qabyldaıtyndardyń barlyǵy sýbsıdııa alady», — dep atap ótti ol.
Maqta óndirýshiler men dıqandar qaýymdastyǵynyń tóraǵasy Danııar Qaltaev jylyjaılar barlyq qajetti qujattardy rásimdeýge daıyn ekenin aıtty.
«Bizge gektarlyq sýbsıdııalar alǵan tıimdi, buryn osy shema boıynsha jumys istep keldik. 2018 jyly sýbsıdııalar alynyp tastalǵandyqtan, barlyq jylyjaı ǵımarattaryn salý toqtap qaldy. Biz sertıfıkattaýdan ótýge daıynbyz. Bizdiń usynystarymyz: maýsymaralyq ýaqytta kómir bolmaıdy, al bolǵan jaǵdaıda, onyń sapasy nashar. Jylyjaı qojalyqtarynda kómirdi aldyn ala satyp alýǵa qarajat joq, ony jetkilikti mólsherde saqtaıtyn oryn joq. Munyń bári ónimderimizdi básekege qabiletsiz etedi. Biz Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrliginen,»QTJ«UK» AQ-dan áleýmettik kómirmen aldyn ala qamtamasyz etýdi suraımyz», — dedi ol.
QR IIDM Indýstrııalyq damý komıtetiniń kómir ónerkásibi basqarmasynyń basshysy Janat Igısınov óńirdiń jylyjaı sharýashylyqtaryn ýaqytyly kómirmen qamtamasyz etý úshin eldiń negizgi kómir óndirýshi kásiporyndarymen kelissózder júrgizýdi jáne kómirdi tikeleı kómir kenishterinen jetkizý boıynsha sharttar jasaýdy usyndy.
«Indýstrııa jáne ınfraqurlymdyq damý mınıstrligi óz tarapynan kómir óndirýshi kompanııalarmen kómir jetkizý boıynsha kelissózder júrgizýge kómektesýge daıyn. Tek sýyq túskennen keıin emes, barlyǵyn aldyn ala jasaý kerek. Kómir saqtaý qoımalarynda óziniń qasıetin joǵaltpaıdy», — dep atap ótti ol.
Kezdesý qorytyndysy boıynsha qatysýshylardyń kóbi jylyjaı óndirisin sertıfıkattaý, standarttaý jáne josparlaý qajet degen ortaq pikirge toqtaldy. Sertıfıkattaýdan jalǵyz óte almaıtyn shaǵyn sharýashylyqtar kooperatıvterge birigýi tıis.
Eske salaıyq, Túrkistan oblysynda 167 sharýaǵa tıeseli 36 gektar jylyjaıdyń konstrýktsııasy qar salmaǵyn kótere almaı, jaramsyz kúıge tústi.
Al kómirdiń tapshylyǵynan 26 qańtardaǵy málimet boıynsha, 9 gektardy quraıtyn 3 ónerkásiptik jylyjaıdyń ónimderin úsik shaldy.
Premer-Mınıstrdiń orynbasary – saýda jáne ıntegratsııa mınıstri Serik Jumanǵarın bastaǵan delegatsııa ońtústiktiń jylyjaı ıelerimen buǵan deıin de kezdesken bolatyn. Jylyjaılardyń 90 paıyzynda qujat joq bolyp shyqty.
Foto: primeminister.kz