Jyl qorytyndysy: Qazaqstan joldary qanshalyqty qaýipsiz
Jalpy, «Jol aktıvteri ulttyq sapa ortalyǵy» RMK 2020 jyldyń qorytyndysy boıynsha jol-kólik materıaldarynyń 27,4 myńnan astam synamasy synalǵan.
«Normalar boıynsha 6 myńnan asa talapqa sáıkessizdik anyqtalyp, 9,6 myń kemshilik (buzýshylyqtar) áshkerelendi. 2,5 mlrd teńgeden astam qarjyǵa jasalǵan jóndeý jumystaryn qaıta júrgizý usynyldy. Búginde onyń 2,4 mıllıardtan astam teńgesi boıynsha kemshilikter joıyldy», - dedi atalǵan ortalyqtyń baspasóz hatshysy Nurbol Almanov
Sonymen qatar ol búgingi kúnge deıin kúrdeli kúıde qalyp kele jatqan mańyzdy problemanyń biri – jol salasyndaǵy qyzmetterdiń qaı-qaısyna da mamandar jetispeıtindigin aıtady.
«Bul baǵytta bıyldan bastap biz oqýshylar arasynda jol mamandyǵynyń artyqshylyqtaryn nasıhattap, kásibı baǵdar berý jumysyn qolǵa aldyq. Qazir biz «1 000 mektep» naýqanyn aıaqtadyq. Tótenshe jaǵdaı kezinde de osynaý mańyzdy sharamyzdy toqtatpaı, ony onlaın rejımde jalǵastyrdyq. Búgingi tańda respýblıka boıynsha barlyǵy 7 391 mekteptiń 1 153 mektebi nemese shamamen 115 000 oqýshy osyndaı ıgi sharamen qamtyldy. Sondaı-aq mundaı ıgi sharany biz joǵary oqý oryndarynda da úılesimdi jalǵastyryp, jaz aılarynda 45 stýdentti aqyly tájirıbege tarttyq. Olardyń keıbiri osy kúnge deıin bizben tyǵyz jumystaryn odan ári jalǵastyryp keledi», - dedi ol.
Ortalyq avtomobıl joldaryna qatysty salalyq joǵarǵy oqý oryndarymen baılanysty da nyǵaıta túsýde. Mysaly, Óskemendegi D. Serikbaev atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan tehnıkalyq ýnıversıtetimen jáne Almatydaǵy M.Tynyshbaev atyndaǵy Kólik jáne kommýnıkatsııalar akademııasymen áriptestik qatynas jolǵa qoıylǵan. Stýdentterdiń bilimin arttyrý úshin «Ulttyq sapa ortalyǵy» mamandary olarǵa onlaın rejımde sabaq ótkizý de qolǵa alynyp otyr.
«Qoǵamdy erekshe mazalaıtyn másele – jol-kólik oqıǵasynan qaza tabatyn adam sanynyń azaımaýy. Іshki ister mınıstrligi málimetterine sáıkes, sońǵy 5 jylda 86 myń jol-kólik oqıǵasy saldarynan 11 myń adam qaıtys bolyp, 100 myń adam jaraqat alǵan. 2019 jyldyń qorytyndysynda jol apatynan qaıtys bolǵan adamdar kórsetkishi 100 000 adamǵa shaqqanda 10,4 eken, al Evropa elderinde bul kórsetkish - 5,5», - dedi Nurbol Almanov.
Sarapshylardyń paıymynsha, jol-kólik oqıǵalarynyń oryn alýyna birneshe sebep bar. Eń negizgisi – adamı faktor. Jyldamdyqty asyryp jiberetinder, baǵdarshamǵa baǵynbaıtyndar, ishimdik iship alyp rýlge jarmasatyndar da jetkilikti. Sońǵy ýaqytta telefon saldarynan oryn alatyn jol apattarynyń da sany artyp keledi. Azııa damý banki bir adamnyń ekonomıkalyq shyǵynyn 500 mıllıard teńgege baǵalap otyr, onyń 460 mıllıardy - óndiris jáne adam shyǵyny desedi. Al bizdiń elimizde qaıtys bolǵandardyń 50 paıyzy - jastar, olar qoǵamǵa qyrýar paıdasyn tıgizetin edi.
«Bizdiń salada sybaılas jemqorlyq táýekelderi óte joǵary ekenin moıyndaýymyz kerek. Oryn alyp otyrǵan jemqorlyq faktileri sapasyz joldar saldarynan ekeni de jasyryn emes. Dúnıejúzilik banktiń zertteýi boıynsha joldyń ómirlik tsıkliniń 40 paıyzy materıaldar men jasalar jumys sapasyna baılanysty bolyp sanalady. ıAǵnı, sapaly jumys jasalsa, qospa materıaldar bar talapqa saı bolsa, ómirsheńdigi eki ese jýyq artady degen sóz», - dedi ol.
Aıta keterligi, QR Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrligi men QR Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agentigi memorandýmǵa qol qoıǵan. Atalǵan qujat aıasynda «Sapaly jol – adaldyq alańy» jobalyq keńsesi quryldy. Jobalyq keńse jumysynyń barlyq kezeńinde 809 shyǵý júzege asyryldy jáne 1500 buzýshylyq anyqtaldy. Іshki táýekelderge keletin bolsaq, ortalyq paraqorlyqqa qarsy menedjment júıesiniń ISO 37001 attestatsııasynan ótýdi josparlap otyr. Kásiporyn quramynda sybaılas jemqorlyq táýekelderin taldaýmen jáne aldyn alýmen aınalysatyn «komplaens ofıtser» jumys isteýde.
«Taǵy bir mańyzdy másele – qaı jumystyń bolmasyn halyqqa ashyq bolýy. Al, biz árqashan halyqqa ashyqpyz. SAPAORTALYGÚ.KZ resmı saıtymyz jumys istep tur. Taıaýda ǵana You Tube vıdeohostıngta JOL.KZ arnasyn ashtyq. Bizdiń ókilderimiz barlyq oblystar men respýblıkalyq mańyzy bar qalalarda bar. Feısbýk, ınstagramm, telegramm sııaqty áleýmettik jelide paraqshalarymyz bar, ondaǵy jańalyqtar jedel ári turaqty túrde jańartylyp turady. Tyń bastama retinde taǵy bir aıta keterlik jaıt, elimizdiń barlyq óńirinde «Halyqtyq baqylaý» monıtorıng tobyn qurdyq. Onyń quramyna qoǵam belsendileri, máslıhat depýtattary, «Nur Otan» partııasynyń, prokýratýra men jergilikti ákimdik músheleri, jýrnalıster jáne blogerler kirdi. Barlyǵy 104 adam. Olar halyqty tolǵandyrǵan jol sapasy boıynsha áleýmettik jelidegi máselelerdi jan-jaqty talqylaıdy. Keıbir faktilerge dálel kerek bolsa, bizdiń jyljymaly zerthana kómegine júgine alady. Monıtorıngtik top músheleri de bizdiń qyzmetkerlermen birge tekserýge shyǵady. «Halyqtyq baqylaý» qoǵamdyq monıtorıng toptarymen jumys barysynda Ortalyq atyna 102 aryz túsken, kemshilikterdi joıý maqsatynda 31 birlesken tekserý júrgizilgen. Munyń bárin, árıne, jumystarymyzdyń ashyqtyǵyn qamtamasyz etýde qoǵamdyq uıymdar men qarapaıym adamdardyń óz tarapynan Ulttyq sapa ortalyǵy basshylyǵymen qurǵan áleýetti kúsh dep esepteımiz», - dedi Nurbol Almanov.