Jumys berýshi aryz jazýǵa májbúrlese – zań ne deıdi

PETROPAVL. KAZINFORM - Jumys berýshiler tarapynan qyzmetkerlerge qysym kórsetý, olardy «óz erkimen» jumystan ketýge májbúrleý sekildi zańsyz áreketter bolyp turady. Mundaı jaǵdaıda kópshilik óz quqyǵyn bilmegendikten, amalsyz kónýge májbúr.

Soltústik Qazaqstan oblystyq advokattar alqasynyń múshesi Olga Gavrık jumystan zańsyz shyǵarǵan jaǵdaıda qalaı áreket etip, qaıda júginý kerektigin, quqyǵyńyzdy qalaı qorǵaýǵa bolatynyn aıtyp berdi.

Advokattyń aıtýynsha, «óz erkimen» jumystan kteýge májbúrleý - zańsyz. Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýtsııasyna jáne Eńbek kodeksine sáıkes, ár azamattyń eńbek etý quqyǵy bar, al ony shekteý – zańbuzýshylyq.

Mundaı jaǵdaıda ne isteý kerek?

Eń aldymen:

- Májbúrli aryz jazýdan bas tartyńyz. Aryz tek óz erkińizben jazylýy tıis;

- Eńbek ınspektsııasyna jazbasha túrde shaǵym túsirińiz;

Quqyqtaryńyzdy qorǵaý úshin dálelder jınańyz:

- Eńbek sharty kerek (joq bolsa – jazbasha túrde talap etińiz);

- Jumysqa qabyldaý týraly buıryq;

- Jumys ýaqyty esebiniń tabeli;

- Jumys berýshimen bolǵan áńgimelerdi jazyp alyńyz (bul jaıly eskertý jasaýyńyz qajet).

Árkim bilýi qajet eńbek quqyǵy boıynsha mańyzdy normalar:

- QR Konstıtýtsııasynyń 24-babynyń 1-tarmaǵy: «Árkimniń eńbek etý erkindigine, qyzmet pen kásip túrin erkin tańdaýǵa quqyǵy bar».

- QR Eńbek kodeksi (56-bap): Jumysshy jumystan shyǵatyny týraly bir aı buryn eskertip, eńbek shartyn óz erkimen buza alady.

Eger jumys berýshi eńbek shartyndaǵy talaptardy (mysaly, demalys bermeý, jumys ornyn daıyndamaý jáne t.b.) buzsa, jumysshy eńbek sharty talaptarynyń oryndalmaǵanyn eskertýi tıis. Eger 7 jumys kúni ishinde eshqandaı shara qoldanylmasa, jumysshy 3 jumys kún buryn eskertip, shartty buza alady.

Alaıda, óz sheshimińizdi ózgertýge quqyǵyńyz bar ekenin umytpańyz. Eńbek kodeksi qyzmetkerge óz erkimen jazǵan aryzyn qaıtaryp alýǵa múmkindik beredi.

Eger zańsyz jumystan bosatsa ne isteý kerek?

Kelistirý komıssııasyna jazbasha aryz berińiz. Eger komıssııa sheshimi oryndalmasa nemese másele sheshilmese – sotqa júginińiz.

Sotta jumystan zańsyz bosatylǵanyńyzdy rastap, jumysqa qaıta qabyldaý, májbúrli demalys kezeńindegi jalaqyny jáne moraldyq zııandy óteý týraly talap qoıýǵa bolady.

2016 jyldan bastap kúshine engen jańa Eńbek kodeksi boıynsha:

- Sotqa júginýden buryn mindetti túrde kelistirý komıssııasyna shaǵymdaný qajet (shaǵyn kásipkerlik sýbektileri men zańdy tulǵa, atqarýshy organdardyń basshylarynan basqalar).

Komıssııa 15 jumys kúni ishinde sheshim shyǵaryp, 3 kún ishinde taraptarǵa sheshimniń kóshirmesin berýi tıis.

Sotqa júginý merzimderi:

Jumysqa qaıta qabyldaý týraly daýlar boıynsha:

Kelistirý komıssııasyna – 1 aı ishinde;

Sotqa – komıssııa sheshimi berilgennen keıin 2 aı ishinde.

Basqa eńbek daýlary boıynsha – 1 jyl ishinde.

Esińizde bolsyn:

Jumys berýshi zańsyz áreket jasap, qysym kórsetse – Qazaqstan zańdary sizdiń quqyǵyńyzdy qorǵaıdy. Eń bastysy – der kezinde áreket etý jáne zań aıasynda dálelderi bar talap qoıý.

Buǵan deıin qazaqstandyqtardyń derbek derekterdi urlatýda eń jıi jiberetin qatelikteri týraly jazǵan edik. 

Sondaı-aq, onlaın-alaıaqtyq qurbanyna aınalǵan jaǵdaıda qalaı áreket etý qajettigi týraly mamannyń keńesin bergen edik.