Joshy ulysynyń 800 jyldyǵyna oraı qandaı is-sharalar uıymdastyrylady
ASTANA. KAZINFORM – Joshy ulysynyń 800 jyldyǵyna oraı konferentsııalar, dóńgelek ústelder, semınarlar uıymdastyrylady. Bul jaıynda Senat depýtattarynyń saýalyna Premer-Mınıstrdiń orynbasary Tamara Dúısenovanyń jaýabynda aıtylǵan.
«Búginde «Joshy ulysyn zertteý ǵylymı ınstıtýty» sharýashylyq júrgizý quqyǵyndaǵy respýblıkalyq memlekettik kásiporny ǵylymı jobalar men ǵylymı-tehnıkalyq baǵdarlamalardy iske asyrýda. Memleket basshysynyń Qazaqstan tarıhy men dúnıejúzi tarıhy boıynsha biryńǵaı mektep oqýlyqtaryn ázirlep, engizý týraly tapsyrmasyna sáıkes jumystar júrgizilýde. Bul rette otandyq arhıvter men kitaphanalarda jańadan anyqtalǵan derekkózderdi paıdalana otyryp, Joshy ulysyna qatysty tyń derekterdi qamtıtyn «Qazaqstannyń ejelgi zamannan búgingi kúnge deıingi tarıhy» jeti tomdyq akademııalyq basylymy ázirlenip jatyr. Onyń negizinde «Qazaqstan tarıhy» men «Dúnıejúzi tarıhy» pánderi boıynsha biryńǵaı mektep oqýlyqtary daıyndalady. Sondaı-aq ortalyq jáne jergilikti atqarýshy organdardyń bastamasymen Joshy monografııasy men Joshy ulysynyń tarıhy jónindegi derekkózderdiń aýdarmalar jınaǵynyń tanystyrylymyn uıymdastyrý josparlanǵan», - dedi Tamara Dúısenova jaýabynda.
Budan bólek, vıtse-premerdiń dereginshe, «Ortaǵasyrlyq Qazaqstan tarıhyndaǵy Joshy, Shaǵataı jáne Haıdý ulystarynyń tarıhy», «Qazaqstan memlekettiligi tarıhynyń ózekti máseleleri: Hýnna ımperııasynan, Túrki qaǵanaty men Joshy ulysynan táýelsiz Qazaqstanǵa deıin», «Uly ulystyń negizin qalaýshy Joshynyń ómirbaıanyn zerdeleýdegi ózekti máseleler jáne onyń urpaqtary», «Joshy ulysynyń rýhanı-ádebı murasy» atty halyqaralyq jáne «Joshy ulysy jáne Qazaqstan tarıhyndaǵy memlekettilik erekshelikteri» atty respýblıkalyq ǵylymı-praktıkalyq konferentsııalar, «Joshy ulysy tarıhyn zerdeleýdegi ózekti máseleler», «Joshy ulysyndaǵy áleýmettik-fılosofııalyq máseleler», «Joshy ulysynyń qurylǵanyna 800 jyl» taqyryptarynda dóńgelek ústelder, Joshy ulysynyń 800 jyldyǵyna oraı Á.H.Marǵulan atyndaǵy Arheologııa ınstıtýtymen jáne A.H.Halıkov atyndaǵy Arheologııa ınstıtýtymen (Tatarstan Respýblıkasy) birlese otyryp, Edil-Jaıyq ortaǵasyrlyq eskertkishterine semınarlar uıymdastyrylady.
Respýblıkalyq telearnalarda derekti jáne kórkem fılm, balalarǵa arnalǵan mýltfılmder men baǵdarlamalar kórsetý josparlanǵan. Bıyl ótetin Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyny aıasynda 2022 jyly túsirilgen «Joshy» anımatsııalyq fılmi kórsetiledi.
Sonymen qatar Ulytaý eskertkish keshenderin 2024-2026 jyldarda ıÝNESKO-nyń Búkilálemdik mura tizimine engizý máselesi boıynsha tıisti jumystar júrgizilip jatyr. Altyn Orda, Joshy ulysynyń tarıhymen baılanysty Atyraý, Ulytaý oblystarynda «Saraıshyq» jáne «Ulytaý» respýblıkalyq mýzeı-qoryqtary qurylǵan. Atalǵan mýzeı-qoryqtar ózderiniń qaramaǵyndaǵy Altyn Orda kezeńine qatysty tarıhı-mádenı mura obektileri bolyp tabylatyn Saraıshyq qalashyǵy, Joshy, Alasha, Bolǵan ana, Dombaýyl keseneleri sııaqty tarıh jáne mádenıet eskertkishterin qorǵaý, saqtaý, tanymal etý jumystaryn qamtamasyz etip otyr. Atalǵan mýzeı-qoryqtardyń mýzeılik ekspozıtsııalar qurylǵan ǵımarattarymen qosa, sońǵy jyldary qurylysy aıaqtalyp, paıdalanýǵa berilgen vızıt-ortalyqtary arqyly Altyn Orda tarıhyn, mádenıetin nasıhattaýǵa, tanytýǵa mol múmkindikteri bar.
«Elimizdiń jetekshi mýzeıleri sanalatyn Astanadaǵy Ulttyq mýzeıde, Almaty qalasyndaǵy Memlekettik ortalyq mýzeıde Altyn Orda kezeńiniń biregeı artefaktilerin pash etip otyrǵan mýzeılik qorlar saqtalǵan. 2023 jylǵy maýsymda Qalıbek Qýanyshbaev atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq mýzykalyq-drama teatrynda «Joshy han» tarıhı dramasynyń tusaýy kesilip, qańtardaǵy repertýaryna engizildi. Bul is-shara respýblıkalyq telearnalarda translıatsııalandy jáne respýblıkalyq, óńirlik baspa BAQ-tarynda jáne ınternet-resýrstarda jarııalandy»,- dedi Úkimet basshysynyń orynbasary.
Onyń atap ótýinshe, Astana qalasy ákimdiginiń 2022 jylǵy 18 tamyzdaǵy qaýlysymen «Esil» aýdanynyń «E809» kóshesine «Joshy han» ataýy berildi. 2024 jylǵy 12 qańtarda Astana qalasynda Joshy ulysyn zertteý ǵylymı ınstıtýtynyń bastamasymen «Joshy ulysynyń tarıhyn zertteýdiń ózekti máseleleri» taqyrybynda dóńgelek ústel ótkizildi.
«Jalpy, bul baǵyttaǵy jumystar Joshy ulysynyń irgesi qalanǵanyna 800 jyl tolýyna oraı uıymdastyrylatyn sharalar aıasynda jalǵastyrylady», - dedi Tamara Dúısenova.
