Joldaý: Qazaqstanda qarjylyq saýat pánin engizý úshin Fınlıandııa men Estonııa tájirıbesi qoldanyldy
ASTANA. KAZINFORM – Memleket basshysy búgingi Joldaýynda mektepterde, joǵary oqý oryndarynda qarjylyq jáne tsıfrlyq saýat negizderin úıretetin bilim baǵdarlamasyn engizý keregin aıtqan edi. Bul jumystar «Qaryzsyz qoǵam» jobasy aıasynda pılottyq rejımde bastaldy. Joba jetekshisi Aqmaral Bekmurzaeva qarjylyq saýatty qalyptastyrýǵa Fınlıandııa men Estonııa tájirıbesi qalaı kómektesetinin aıtyp berdi.
«Ótken jyly «Qaryzsyz qoǵam» jobasyn iske asyra bastaǵanda, halyq arasynda nesıe men qaryz problemasynyń qanshalyqty aýqymdy ekenin kórdik. Aqshany durys tutyný mádenıetin bala kezden qalyptastyrý kerek ekenin túsindik. Sondyqtan mektepterde, kolledjderde jáne joǵary oqý oryndarynda qarjylyq saýat pánin qosý qajet boldy. Ótken jyldyń qazan aıynda jol kartasy ázirlenip, Oqý-aǵartý mınıstrligimen jáne Joǵary bilim jáne ǵylym mınıstrligimen yntymaqtastyq týraly memorandým bekitildi. 2024 jyldyń basynda balalar men stýdentterge qarjylyq saýat pániniń bilim berý bazasyn daıyndaýmen aınalysatyn joba ádiskerlerin iriktep aldyq», - dedi A. Bekmurzaeva.
Onyń aıtýynsha, ádistemelik top mektepterde, kolledjderde jáne JOO-daǵy barlyq bilim bazasyn zerttep, Qazaqstanda qarjylyq saýat derbes pán retinde oqytylmaıtynyn anyqtaǵan.
«Bizdiń top halyqaralyq tájirıbeni zerttep, Fınlıandııa men Estonııaǵa saparlaýdy uıǵardy, óıtkeni Estonııa 2022 jyly PISA nátıjesi boıynsha qarjylyq saýattan birinshi oryndy ıelengen. Fınlıandııa men Estonııada qarjylyq saýat barlyq pánderge ıntegratsııalanǵan. Qarjylyq saýatty oqytý balabaqshadan bastalady, onda balalar dúkenge barý, aqsha jumsaý, qaıtarym, chek, tutynýshy quqyǵy sekildi praktıkalyq mysaldarmen úırenedi. Bastaýysh synypta balalarǵa áleýmettik jaýapkershilik týraly aıtylady, eger kezdeısoq aıaldamaǵa, memlekettik múlikke zalal keltirse ne bolatyny, ol úshin ata-anasy qansha aıyppul tóleıtini túsindiriledi. Bul bizdiń qoǵam úshin ózekti másele – vandalızmniń saldaryn túsinýge kómektesedi», - dedi sarapshy.
Joǵary synyptarda bıznes arqyly qarjylyq saýat oqytylady. 9-12 synyp oqýshylary óz bıznesin ashady, ónimder jasaıdy, marketıngtik strategııalar ázirleıdi jáne kapıtalǵa úles qosatyn jáne dıvıdendter alatyn ınvestorlardy tartady.
«Onda tegin granttar joq jáne balalar bıznestiń jaýapkershiligin túsinedi. Bul júıe olarǵa munyń ońaı aqsha emes, qaıtarylatyn ınvestıtsııa ekenin túsinýge kómektesedi. Fınder bir kezderi JOO-daǵy qarjylyq saýat pánin alyp tastaǵanyn, sonyń saldarynan halyqtyń nesıelenýi artyp ketkenin aıtty. ıAǵnı olar qarjylyq saýat memlekettik saıasattyń bir bóligi bolýy kerek jáne balabaqshadan bastalýy kerek degen qorytyndyǵa keldi. Árıne, Eýropa elderiniń de óz problemalary bar, biraq bizdikinen azyraq. Onda barlyǵy jumys isteıdi, óz isimen aınalysady, jáne osy tárbıe nátıjesinde balalar eshkimnen eshteńe kútpeıdi. Olar óz ómiri úshin tolyq jaýapkershilikpen ósedi, qoǵamnyń tıimdi azamatyna aınalady, áleýmettik jaýapkershiliktiń ne ekenin túsinedi», - dedi spıker.
Bıyl Qazaqstanda 7,5 myńǵa jýyq muǵalim qarjylyq saýat boıynsha biliktiligin arttyrǵan.
«Biz bul júıeni birden engizbedik, aldymen synaq rejıminde iske qostyq. Syn-qaterlerdi azaıtý jáne barlyq mektepterge, kolledjderge jáne JOO-ǵa engizý úshin turaqty júıe qurýda qateliktermen jumys istedik. Bul – normatıvtik quqyqtyq aktilerge kóptegen ózgeris engizýdi talap etetin orasan zor jumys. Qazir qarjylyq saýat kýrsy – eki aptada bir ret ótkiziletin elektıvti kýrs. Balalardyń qarjylyq saýatyn arttyrý úshin saǵattardy qaıta qaraý kerek. Kóp nárse beıindi mınıstrlikterdiń bul máselelerdi qanshalyqty tez jáne tıimdi sheshetinine baılanysty. Olardyń jumysyna baılanysty biz kýrsty ári qaraı engizemiz», - dep túsindirdi A. Bekmurzaeva.
