Joǵary oqý orny halyqaralyq talaptarǵa saı kelý tıis - Q.Bozymov
Onyń aıtýynsha, atalmysh baǵytta BQATÝ-dyń halyqaralyq baılanystary jyldan-jylǵa nyǵaıyp keledi. Mundaǵy basty mindet - sheteldik jetekshi ýnıversıttermen baılanys aıasyn keńite otyryp, álemdik bilim berý standarttaryn túbegeıli meńgerý. Búgingi tańda ýnıversıtet 40-qa jýyq sheteldik joǵary oqý oryndary jáne ǵylymı-zertteý mekemelerimen kelisimshartqa qol qoıyp úlgerdi. Olardyń qatarynda Reseı, Ýkraına, Latvııa, Germanııa, Qyrǵyzstan, Izraıldyń irgeli bilim ordalary bar.
Ýnıversıtettiń professor-oqytýshylar quramynyń biliktiligin kóterý maqsatynda kóptegen jumys júrgizilýde. Tek bıylǵy oqý jylynyń ózinde ýnıversıtettiń 40 oqytýshysy Reseı Federatsııasy men Latvııanyń jetekshi joǵary oqý oryndarynda óz bilim-bilikterin kóterip qaıtty. Arnaıy lektsııa oqýǵa jáne ǵylymı-zertteý jumystaryn júrgizý maqsatynda kelgen sheteldik ýnıversıtetterdiń ókilderi men delegatsııalary BQATÝ-ǵa jıi kelip turady. Máselen, 2008 jylǵy jeltoqsan aıynda ýnıversıtet oqytýshylary úshin Rıga tehnıkalyq ýnıversıtetiniń professory Gaıda Petere jáne Germanııadan Gýmbold ýnıversıtetiniń /Berlın/ professory V.Graf birneshe dáris oqydy. Al 2009 jylǵy tamyz aıynda ýnıversıtet oqytýshylarymen tájirıbe almasý, dáris oqý, semınarlar ótkizý maqsatymen ýnıversıtette Latvııa kásiptik oqý oryndary assotsıatsııasynyń ókilderi, pedagogıka doktorlary Daınıs Markýs pen Evıta ıAspere boldy. Sondaı-aq ýnıversıtettiń shaqyrýymen oqytýshylar, aspıranttar men magıstranttarǵa arnalǵan ǵylymı-pedagogıkalyq semınarlar ótkizý úshin Máskeý, Sankt-Peterbýrg, Saratov, Orynbor, Astrahan qalalaryndaǵy jetekshi joǵary oqý oryndarynyń professorlary kelip turady. Jalpy, halyqaralyq baılanys júıesinde stýdentterdi akademııalyq almasý baǵdarlamalary da erekshe mańyzǵa ıe. Mysaly, ýnıversıtetaralyq ǵylym jáne bilim berý júıesindegi yntymaqtastyqty tereńdete túsý maqsatynda BQATÝ-da N.Vavılov atyndaǵy Saratov memlekettik agrarlyq ýnıversıtetiniń bıotehnologııa fakýltetiniń ІІ, ІІІ kýrsynyń 11 stýdenti taǵylymdamadan ótti. Al 2009 jylǵy sáýir aıynda akademııalyq almasýǵa oraılas quramy 17 adamnan turatyn stýdentter toby Saratov memlekettik tehnıkalyq ýnıversıtetinde oqyp qaıtty. Bilim salasyndaǵy mundaı barys-kelisterdiń bilikti maman daıarlaý isine ıgi áserin tıgizeri kámil.
Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń «Bolashaq» halyqaralyq baǵdarlamasy boıynsha ýnıversıtettiń eki oqytýshysy 2009 jylǵy qańtar-naýryz aılary aralyǵynda Japonııa elinde «Nanotehnologııa» mamandyǵy boıynsha ǵylymı taǵylymdamadan ótse, 2009 jylǵy aqpannyń 20-synan 2010 jylǵy aqpannyń 1-i aralyǵynda «Bolashaq» halyqaralyq baǵdarlamasy boıynsha AQSh-tyń Delover shtatynda ýnıversıtet oqytýshysy Janna Nurtaeva «Zertteýdiń elektrohımııalyq ádisteri» taqyrybynda ǵylymı taǵylymdamada bolyp qaıtty. Al 2008 jyly ýnıversıtet prorektory, tehnıka ǵylymdarynyń doktory Ǵalı Ǵumarov QR AShM-nyń konkýrstyq granttar júıesi boıynsha ınnovatsııalyq jobalardy júzege asyrý baǵytyndaǵy álemdik bank arqyly qarjylandyrylatyn «Sapa menedjmenti júıesin engizý - agrosharýashylyq kesheni halyqaralyq básekelestiginiń negizi» taqyryby boıynsha grant ıegeri atandy.
Búginde BQATÝ N.Chernyshevskıı atyndaǵy Saratov memlekettik ýnıversıteti jáne «Bıoamıd» jabyq aktsıonerlik qoǵamymen birge «Selenolın» vetbıopreparattary men «Natrıı nýkleınaty» ımmýnomodýlıatoryn óndirý jobasyn júzege asyrýdy bastaǵan iri konsortsıýmnyń beldi múshesi retinde tanyldy. Kelisimsharttar aıasynda BQATÝ Qyrǵyzstan, Ózbekstan joǵary oqý oryndary jáne Italııadaǵy eýropalyq joǵary oqý oryndarymen birge «Tempýs» jobasyn júzege asyrý týrasyndaǵy konsortsıým quramyna endi. Sonymen qatar oblys ákimi Baqtyqoja Іzmuhambetov támamdaǵan Ýfa memlekettik munaı tehnıkalyq ýnıversıtetimen de ǵylymı baılanys jyl sanap nyǵaıyp keledi.
Innovatsııalyq bilim berý konsortsıýmy aıasynda qosymsha kásiptik bilim berý baǵdarlamalaryn júzege asyrý barysynda BQATÝ N.Chernyshevskıı atyndaǵy Saratov memlekettik ýnıversıtetimen kelisimge qol qoıdy. 2008 jyldan beri qosymsha kásiptik bilim berý baǵdarlamasy boıynsha kásiptik qaıta daıarlaýǵa qatysty «Kásiptik kommýnıkatsııa salasyndaǵy aýdarmashy» qosymsha biliktiligine qol jetkizý úshin 125 tyńdaýshy, sondaı-aq atalmysh ýnıversıtetpen aradaǵy ýaǵdalastyqqa sáıkes «Kásiporyndardaǵy ekonomıka men basqarý» qosymsha bilim berý baǵdarlamasy negizinde 29 stýdent oqytylýda.
Elbasy bıylǵy Joldaýynda «Kim batyl qımyldasa, tabysqa sol jıi jetetindigin» basa aıtqan-dy. Ýnıversıtet ákimshiligi oqytýshylar men stýdentterdiń áleýmettik jaǵdaıyn jaqsartýda biraz sharýa atqarýda. Mysaly, ýnıversıtettiń professor-oqytýshylar quramyna arnalǵan smetalyq quny 421,9 mln. teńge quraıtyn alty qabatty 44 páterli turǵyn úı 2008 jyly bastalyp, 2009 jyly paıdalanýǵa berilýi tıis edi, biraq qarjy qıynshylyǵyna baılanysty ony bıyl aıaqtaý kózdelip otyr. Al stýdentterge arnalǵan 9 qabatty 560 oryndyq jataqhananyń qurylysy bıyl bastalyp, kelesi jyly aıaqtalýy tıis. Bul jataqhana zamanaýı talaptarǵa saı jańa jobalar sanatynan. Máselen, alǵashqy qabattarynda stýdentterdiń turmystyq qajetterin óteý oryndary bolmaq (kir jýý, kıim tazalaý orny, shashtaraz, kafe, mádenı sharalar ótkizetin zal t.t.). Stýdentter baspanasynyń jalpy smetalyq quny - 954,207 mln. teńge. Taǵy bir mysal, 2009 jyly ýnıversıtet qalashyǵyn elektr qýatymen úzdiksiz qamtamasyz etý maqsatynda ýnıversıtet aýmaǵynda qalalyq bıýdjetten bólingen qarajatqa jańa elektr júıesin taratý podstantsııasy boı kóterdi.
Ýnıversıtette jyldar boıy jemisti eńbek etken ardagerler de tys qalǵan emes. Byltyr kúzdegi qaıyrymdylyq aılyǵy aıasynda jáne Qurban aıt kezinde 100 ardagerge eki ret, árqaısysyna 10 000 teńgeden, jalpy quny 2 mln. teńge kóleminde qarjylaı kómek kórsetildi. Qarııalarǵa mundaı qurmet, qamqorlyq aldaǵy ýaqytta da jalǵasyn tabary sózsiz. Sonymen qatar Oral qalalyq ardagerler keńesiniń usynysy boıynsha oblys ortalyǵynda turatyn 50 soǵys jáne tyl ardagerine de materıaldyq kómek kórsetiletin bolady.
Jalpy, BQATÝ - básekege qabiletti jáne eńbek naryǵynda suranysqa ıe ekonomıkalyq, tehnıkalyq, agrobıologııalyq jáne ınjenerlik-pedagogıkalyq mamandyqtar boıynsha mamandar daıarlaıtyn elimizdegi irgeli bilim oshaqtarynyń biri. Respýblıka boıynsha memlekettik bilim berý granttarynyń joǵary oqý oryndary arasynda bólinýine sáıkes 2007 jyly - 703, 2008 jyly - 996, al 2009 jyly 1018 grant ıegerleri Jáńgir han atyndaǵy Batys Qazaqstan agrarlyq-tehnıkalyq ýnıversıtetin tańdady. Búgingi tańda ýnıversıtet qabyrǵasynda «Altyn belgi» 15 ıegeri bilim alýda. Tek 2009 jylǵy qabyldaý nátıjesi boıynsha Atyraý oblysynan - 57, Aqtóbeden - 18, Mańǵystaýdan - 15, Qyzylordadan -14, Reseıden - 4, Mońǵolııadan - 9, Ózbekstannan 6 stýdent qabyldandy. Bilimqumar jastardyń birazynyń BQATÝ-dy tańdaýyna ýnıversıtettiń respýblıka boıynsha ozyq alty JOO-nyń arasynda ISO-9001 sapa menedjmenti júıesine sáıkesti jáne ISO-14001 halyqaralyq ekologııalyq menedjment júıesine saı sertıfıkattalýy, respýblıkadaǵy agrarlyq salaǵa mamandar daıarlaıtyn JOO-lar ishinde birinshi oryn, al 23 tehnıkalyq JOO-nyń ishinde tórtinshi oryndy ıelenýi, bakalavr-magıstr-fılosofııa doktory júıesiniń qarqyndy júzege asyrylýy, stýdentter úshin jaıly jataqhana, qoǵamdyq tamaqtanýdyń úılesimdi uıymdastyrylýy, daryndy stýdentterdi qoldaý jáne áleýmettik jaǵdaıy tómen stýdentterge kómek kórsetý baǵdarlamasynyń júıeli júrgizilýi, shetel ókilderi men oralmandar úshin daıyndyq bóliminiń qyzmet isteýi, arnaıy pánderdi aǵylshyn tilinde oqytatyn oqý baǵdarlamasynyń engizilýi, stýdentterdiń otandyq jáne sheteldik kompanııalar men kásiporyndarda praktıkadan ótý múmkindigi syqyldy qadaý-qadaý faktorlarmen baılanystyrǵan jón. Sonymen qatar óńirdegi iri kásiporyndar men belgili fırmalarda BQATÝ kafedralarynyń 30 fılıaly, 180-nen astam tájirıbelik bazasy jumys isteıdi.
Ýnıversıtette stýdentterdiń óndiristik, tehnologııalyq, psıhologııalyq-pedagogıkalyq praktıkalaryn otandyq kásiporyndardan basqa shetel kompanııalarynda da uıymdastyrý jolǵa qoıylǵan. Qazirgi tańda stýdentterge praktıka uıymdastyrý, synaq isi, túlekterdi eńbekke ornalastyrý aıasynda ýnıversıtet basshylyǵy 12 shetel kompanııasymen memorandýmǵa qol qoıdy. Máselen, qol qoıylǵan memorandýmdy júzege asyrý maqsatynda ótken oqý jylynda shetel kompanııalaryna 250 stýdent praktıkaǵa joldandy. Sondaı-aq shetel kompanııalarynan básekege qabiletti mamandar daıyndaýǵa erekshe úles qosyp júrgen QPO b.v. kompanııasy. Osy kompanııada praktıka uıymdastyrý úshin jylyna eki ret stýdentter tańdap alynady. 2008-2009 oqý jylynda 167 stýdent KPO b.v mekemesine praktıkadan ótýge joldandy. Kompanııa kúnderi ótkizilip, mekeme menedjerleri 8 stýdentke KPO b.v bilim granttaryn tabystady. Al 2009-2010 oqý jylynda KPO b.v bilim grantyna 43 stýdenttiń qujaty tańdalyp, konkýrs komıssııasyna joldandy. Buǵan qosa ýnıversıtettiń stýdentteri Adjıp KKO kompanııasynyń bilim granttary konkýrsyna qatysyp, 5 stýdent grant ıegeri atandy. Búginderi birneshe stýdent Kazenerdjı jáne Enı kompanııalarynyń bilim granttary (Italııada bilim alý) konkýrsyna qatysyp, baq synaýda. Bul baǵyttaǵy jumys aldaǵy ýaqytta da júıeli jalǵasyn taba bermek.
Taǵy bir mańyzdy másele, shetelde turatyn baýyrlarymyzdy qoldaýdyń memlekettik baǵdarlamasyn júzege asyrý maqsatynda 2006-2007 oqý jyly ýnıversıtet janynan joǵary oqý ornyna deıingi daıyndyq bólimi ashylyp, alys-jaqyn shetelderden tyńdaýshylar alǵash ret qabyldandy. Tyńdaýshylardyń alańsyz bilim alýlaryna ýnıversıtette tolyq jaǵdaı jasalǵan. Olardyń jataqhanasy máselesine qosa, sabaq ázirleıtin oqý zaly men ýnıversıtettiń ǵylymı-kitaphanasyn paıdalaný múmkindigi túbegeıli sheshilgen. Shetelderden kelgen tyńdaýshylar daıarlyq bóliminde bir jyldaı mektep baǵdarlamasyna saı bilimderin jetildirip, keshendi test tapsyryp, keıin synaqtan ótken soń ýnıversıtet stýdentteri qataryn tolyqtyrady. Máselen, sońǵy úsh jylda daıyndyq bólimin 202 tyńdaýshy támamdap, 172-si, ıaǵnı, 85 %-y oqýǵa tústi. Al 2008-2009 oqý jyly 53 tyńdaýshynyń 40-y oqýǵa túsip, onyń 20-sy grant, 11-i aqyly negizde, 9-y kolledjdiń bıýdjet tobynda oqýyn jalǵastyrýda. 2009-2010 oqý jyly 40 tyńdaýshy qabyldanyp, búgingi tańda 37-si bilim alýda. Shetelderden kelgen tyńdaýshylardyń oqýy, jatatyn jeri tegin, oǵan qosa aı saıyn 8000 teńge shákirtaqy alady. Búgingi tańda ýnıversıtet stýdenti atanǵan sheteldik baýyrlarymyzdyń arasynda reseılikter - 28 %, Ózbekstannan kelgender - 18 %, monǵolııalyq stýdentter - 53 %, al Túrkmenstannan kelgender 1 paıyzdyq úleske ıe. Sheteldik stýdentter ádette negizinen ýnıversıtettiń mashına jasaý, polıtehnıkalyq, maldárigerlik medıtsına jáne bıotehnologııa, agronomııa fakýltetterine qatysty mamandyqtardy tańdaıdy. Búginde ýnıversıtette uzyn-sany 81 sheteldik stýdent bilim alýda.
Qoryta aıtqanda, Qazaqstandy damyǵan memlekettermen teńestiretin, Otanymyzdy básekege qabiletti elge aınaldyratyn bilim-biligi myǵym mamandar. Sol sebepti Elbasy tapsyrmasyna sáıkes bar kúsh-jiger osy uly murat-maqsatqa jumyldyryla bermek.
