Jibek joly jańǵyrady
Tańǵajaıyp tamasha tabıǵatymen erekshelenetin Almaty oblysynda «Jibek jolyn jańǵyrtý arqyly jańa múmkindikterge jol ashý» atty halyqaralyq ınvestıtsııalyq forým bolyp ótti. Forýmǵa Almaty oblysynyń ákimi Amandaq Battalov, Almaty qalasynyń ákimi Baýyrjan Baıbek, Jambyl oblysynyń ákimi Kárim Kókirekbaev, Investıtsııalar jáne damý vıtse-mınıstri Erlan Haıyrov, sonymen qatar elimizdegi dıplomatııalyq mıssııalar men elshilikterdiń jáne sheteldik, otandyq iri bıznestiń áleýetti ınvestorlary, ulttyq kompanııalary men ekonomıka salasyndaǵy memlekettik uıymdardyń ókilderi qatysty. Forýmdy Almaty oblysy uıymdastyryp otyrǵandyqtan, osy óńir basshysy plenarlyq otyrysty ashyp, Jetisý jerine ınvestıtsııa tartýdyń barysyna toqtalyp, jańa derekterdi ortaǵa saldy.
«Memlekettik saıasatqa saı ınvestıtsııa tartýda Jetisý jerinde sońǵy jyldary atqarylǵan jumystyń bir parasyn keltirsek, respýblıka boıynsha byltyrǵy jyly oblysymyz 4-shi orynnan kórindi. Quny 34,7 mlrd. teńge bolatyn 170 ınvestıtsııalyq joba júzege asyryldy. Bul 3,6 myń jańa jumys ornynyń qurylýyna yqpal etti. Aǵymdaǵy jyly somasy 94 mlrd. teńge bolatyn 115 joba qolǵa alynyp, 4,4 myń jumys ornyn ashý josparlandy. Jalpy alǵanda 2016-2020 jyldary quny 2 trıllıon teńge bolatyn 443 joba boıynsha 23 myń jumys ornyn ashý mejelenip otyr. Negizi zaman talabyna saı agroóndiristik tehnologııamen aýyl sharýashylyǵy ónimderin sapaly óndire bilsek, 100 mln.-nan astam adamdy azyq-túlikpen qamtamasyz etý múmkindigimiz bar. Bizdiń irgemizde ońtústik megopolıstiń úlken rynogy jumys istep tur. Aldaǵy ýaqytta azyq-túlik beldeýi sheńberinde aımaqaralyq kooperatsııany damytýdy oılastyrýdamyz. Biz úshin Qytaı rynogy ashyldy. Ótken aıda resmı shaqyrtýmen biz kórshi memlekettiń shekaralyq óńirine baryp qaıttyq. Tutastaı alǵanda, Qytaı shekarasy men Almaty oblysynyń shekarasy 700 shaqyrymǵa sozylǵan. Úrimshi qalasynda bizben kezdesken jergilikti kásipkerler ónimderimizge úlken qyzyǵýshylyq tanytty. Iran rynogyna jol ashýǵa úlken úmit artyp otyrmyz. Búgingi forýmǵa qatysyp otyrǵan ırandyq bıznesmenderge alǵysymdy bildiremin. Olarmen birigip úlken jobalarǵa jol ashý qajettiligi týyp otyr. Búgingi tańda bizdiń aldymyzǵa sýarmaly jer kólemin keńeıtý jóninde tapsyrma tústi. Árıne, jer kartasynyń elektrondy kesheni jasalǵan. Bul aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jerge monıtorıng júrgizip, jerge qatysty máselelerdi retteýge múmkindik beredi. Sonymen qatar, ınvestıtsııalyq jobalardy júzege asyrý úshin jer telimderin tańdap alýǵa kómektesedi. Irrıgatsııalyq júıeni qalpyna keltirý esebinen ǵana 126 myń gektar jerdi aınalymǵa kirgizý josparlanǵan. Bul rette Islam damý banki, Eýrazııa damý banki arqyly mıllıardtap qarajat bólinip, iri jobalardy júzege asyrý naqtylandy. Jetisýdiń tól daqyly qant qyzylshasyn ósirý múmkindigi paıda bolyp, soǵan oraı Kóksý, Qarabulaq, Aqsý qant zaýyttaryn iske qosýǵa jol ashyldy.
Búgingi tańda Almaty oblysynda 12 óndiristik jylyjaı bar. Respýblıkamyzda joǵary sapaly júgeri tuqymyn óndiretin birden bir oblyspyz. Arǵy jylmen salystyrǵanda byltyr júgeri tuqymyn egý 5,5 myń gektarǵa kóbeıip, barlyǵy 76 myń gektardy qurady. Bul rette Jarkent krahmal sirne zaýyty jylyna 100 myń tonnaǵa deıin júgerini qaıta óńdeý múmkindigi bar. Shekaralyq qarym-qatynasty jaqsartý maqsatynda Qorǵas halyqaralyq ortalyǵy óz jumysyn bastady. Almaty oblysy Panfılov aýdany aýmaǵyndaǵy Qorǵas beketi arqyly kún saıyn 1200-1800 adam shekaradan ótip, qaıtyp kire alady. Qorǵas-Shyǵys qaqpasy arqyly arnaıy ekonomıkalyq joba júzege asty. Búgingi kúnge deıin quny 150 mlrd. teńge bolatyn 69 joba tirkeldi. Tirkeý odan ári jalǵasýda. Sonymen qatar, Qurǵaq Port qurylysy aıaqtalyp qaldy. Tek Qorǵas-Shyǵys qaqpasynan 34 myń jumys ornyn ashý qaralǵan. Bul úshin el shekarasyndaǵy Nurkent eldi mekeninde turatyn eki myń adam sanyn 2022 jyly 50 myńǵa jetkizý kózdelgeni taǵy bar», dedi Amandyq Battalov.
Tutastaı alǵanda taıaý jyldary Almaty oblysynda ekonomıkalyq ósimdi órletý úshin 5 ındýstrııalyq aımaq iske qosylady. Olar Taldyqorǵan, Qapshaǵaı qalalary men Іle, Jambyl,Talǵar aýdandarynda ornalasady. Tabıǵat múmkindikterin molynan paıdalaný úshin óńirde týrızmdi damytý erekshe ekpin alǵan. Alakól jaǵalaýynda jazǵy týrızm jáne Qaskeleń, Tekeli qalalarynda taý shańǵysy sekildi qysqy týrızm damý ústinde. Kún jáne jel elektr stansalary da jarysa boı kóterýde. Onyń syrtynda oblys ákimdigi 2020 jylǵa deıin 443 jobany júzege asyrmaq. Bul aldaǵy ýaqyt enshisinde.
Óz kezeginde Almaty qalasynyń ákimi Baýyrjan Baıbek minbege kóterilip, sarapshylar málimetterine súıene qala mańyndaǵy aımaqty órkendetý úshin azyq-túlik beldeýin damytý qajettiligine toqtaldy. Búgingi tańda Almatynyń irgesindegi eldi mekenderden kún saıyn jarty mıllıonaǵa jýyq adam, 300 myń avtokólik qalaǵa kiredi eken. Óz kezekterinde almatylyqtar aýyldy jerlerde agroóndiristik bıznesti damytýǵa kúsh salýda. Bul úshin Almaty oblysy men qalasy arasynda energetıka, týrızm, kólik qurylymdary boıynsha jaqsy baılanys ornatý qajettigin de aıtty. Al Jambyl oblysynyń ákimi Kárim Kókirekbaev ózi basqaryp otyrǵan óńirdiń múmkindikterin pash etti. Investorlardy memlekettik qoldaý jóninde Investıtsııalar jáne damý vıtse-mınıstri Erlan Haıyrov, kásipkerlikte elektrondy kartany damytý jóninde «Atameken» ulttyq kásipkerler palatasy tóraǵasynyń orynbasary Nurjan Altaev, Qorǵas-Shyǵys qaqpasy erkin ekonomıkalyq aımaǵynyń ınvestıtsııalyq áleýeti jóninde «Qazaqstan temir joly» ulttyq kompanııasynyń vıtse-prezıdenti Qanat Alpysbaev maǵlumat berdi.
Halyqaralyq forým qorytyndysy boıynsha Almaty oblysy men Jambyl oblysy ákimdikter arasynda ózara yntymaqtastyq týraly, sonymen qatar Almaty oblysy aýmaǵynda jumys isteıtin kompanııalarmen 900 mıllıonnan astam AQSh dollary kóleminde kelisimder jasaldy.
