Jeńistiń 80 jyldyǵyna arnalǵan áskerı parad qalaı ótti — fotoreportaj
ASTANA. KAZINFORM — Búgin elordadaǵy «Qazaq Eli» alańynda Memleket basshysy — Qazaqstan Qarýly Kúshteriniń Joǵarǵy Bas qolbasshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń qatysýymen Uly Jeńistiń 80 jyldyǵyna arnalǵan áskerı parad ótip, Táýelsiz Qazaqstan armııasynyń búgingi kúsh aıbyny kórsetildi.
Paradqa el óńirlerinen kelgen soǵys ardagerleri keldi, tyl eńbekkerleri, sondaı-aq elimizge memlekettik saparmen kelgen Vetnam Kommýnıstik partııasy Ortalyq komıtetiniń Bas hatshysy To Lam, sondaı-aq dıplomatııalyq korpýstyń ókilderi de keldi. Odan bólek, Muhtar Altynbaev, Sát Toqpaqbaev, Baqytjan Ertaev, qazaqstandyq ǵaryshkerler Toqtar Áýbákirov, Talǵat Musabaev jáne Aıdyn Aıymbetov qurmetti qonaq boldy.
Qazir el aýmaǵynda 105 soǵys ardageri bar. Olar 80 jyldan beri beıbitshiliktiń qadir-qasıetin qazirgi urpaqqa aıtyp, túsindirip keledi. Osy oraıda búgingi áskerı paradqa 6 soǵys ardageri arnaıy kelip, qatysty. Atap aıtqanda, Astana qalasynan Rzaǵul Baıkeshev, Almaty qalasynan Vladımır Belozerov, Qosshy qalasynan Nurqasym Ájitaev, Qostanaı qalasynan Qasymhan Aldabergenov, Óskemen qalasynan Qurmat Rahımov, Qaraǵandy qalasynan Grıgorıı Stepenko keldi. 1941-1945 jyldardaǵy alapat soǵysqa 1,2 mln-nan asa otandasymyz qatysty. Respýblıkanyń árbir tórtinshi turǵyna ásker qataryna shaqyryldy.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev parad kezinde Qazaqstan úshin eń basty maqsat ult múddesin qorǵaý ekenin qadap aıtty.
— Soǵystyń tarıhı aqıqatyn, Uly Jeńistiń mán-maǵynasyn qasaqana burmalaýǵa jol berýge bolmaıdy. Qazirgi qubylmaly zamanda Qazaqstan úshin eń basty maqsat — ult múddesin qorǵaý. Syrtqy saıasatymyz osy maqsatty qamtamasyz etý úshin júrgizilip jatyr. Qazaq halqy — beıbit halyq. «Janym — arymnyń sadaǵasy» degen ór namysty, aıbarly el, — dedi Prezıdent.
Búgingi áskerı sherý mazmundyq turǵydan eki bólikten turdy, ıaǵnı tarıhı jáne zamanaýı baǵyttardy qamtydy. Tarıhı bóliginde Jeńistiń 80 jyldyǵynda aǵa býyn batyrlarymyzdyń erligine qurmet kórsetildi. Al zamanaýı bóliginde Táýelsiz Qazaqstan armııasynyń búgingi kúsh aıbyny tanystyryldy.
Áskerı paradty QR Qarýly kúshteri Qurlyq áskerleriniń bas qolbasshysy general-moıor Mereke Kóshekbaev basqardy. Onyń paıymynsha, áskerı parad boıynsha alǵa qoıǵan maqsat oryndaldy.
— Osy kúnge deıin tııanaqty oqý-jattyǵý bolǵanyn bilesizder. Jeke ózim óte jaqsy dep baǵalaımyn… Barlyǵy jospardaǵydaı júzege asty. Alǵa qoıǵan maqsat oryndaldy dep esepteımin. Sonymen qatar, halyq ta óziniń baǵasyn bere jatar. Atap aıtqanda, áskerı tártip pen jospar boıynsha bári oıdaǵydaı ótti, — dedi M. Kóshekbaev.
Aıta keteıik, Uly Jeńistiń 80 jyldyǵyna arnalǵan áskerı sherý kezinde bedeldi ofıtserler parad toptaryn bastap shyqty. Sherýdegi kezekti qatarda Qurlyq áskerleri bas qolbasshysy basqarma ofıtserleri saltanatty sherýmen ótti. Paradtyq topty Qurlyq áskerleri bas qolbasshysynyń birinshi orynbasary, II — dárejeli «Dańq» ordeniniń jáne «Jaýyngerlik erligi úshin» medaliniń ıegeri general-maıor Qýanyshbek Úshtaev bastady.
Sonymen qatar, kórermender aldynda Otanymyzdyń áýe shebin qorǵaýshylar sap túzedi. Qazirgi kezde Áýe qorǵanysy kúshteri kez kelgen qıyndyq deńgeıindegi mindetterdi sheshýge qabiletti jáne praktıkalyq sabaqtar men taktıkalyq jattyǵýlarda óziniń joǵary sheberligin rastaıtyn Qarýly kúshterdiń eń mobıldi jáne tehnıkalyq jabdyqtalǵan túri sanalady. Paradtyq topty Áýe shabýylyna qarsy qorǵanys áskerleriniń qolbasshysy, «Jaýyngerlik erligi úshin» medaliniń ıegeri general-maıor Qaırat Daýtov bastap keldi.
Munymen qosa, sherý barysynda Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly kúshteri Áskerı-teńiz kúshteriniń paradtyq eseptoby sap túzep ótti. Pada legin Áskerı-teńiz kúshteriniń bas qolbasshysy, II dárejeli «Aıbyn» jáne «Dańq» ordenderiniń ıegeri general-maıor Serik Borambaev bastady.
Sherýdi Arnaıy operatsııalar kúshteriniń paradtyq qatary jalǵastyrdy. Bul qurylym tótenshe jaǵdaılardaǵy kúrdeli tapsyrmalardy oryndaý úshin qurylǵan. Árbir jaýynger kez kelgen tapsyrmany tez, iri ýaqtyly oryndaýǵa daıyn. Saltanatty eseptopty Arnaıy operatsııalar kúshteriniń qolbasshysy II dárejeli «Aıbyn» ordeniniń ıegeri polkovnık Aıdos Myrzahmetov bastap keldi.
Saltanatty sherý kezinde alańǵa Desanttyq-shabýyldaý áskerleriniń paradtyq toby shyqty. Olardyń árqaısysy eń qatal daıyndyqtan ótken jáne kez kelgen tótenshe jaǵdaıda áreket etýge daıyn. Topty Desanttyq-shabýyldaý áskerleriniń qolbasshysy, II dárejeli «Aıbyn» jáne «Dańq» ordenderiniń ıegeri, general-maıor Almaz Jumakeev bastady.
Elordada Jeńistiń 80 jyldyǵyna oraı ótken áskerı paradqa bitimgerler toby da qatysty.
Paradtyq topty Bitimgerlik operatsııalar ortalyǵynyń bastyǵy І jáne II dárejeli «Aıbyn» ordenderiniń ıegeri podpolkovnık Jiger Aıpov bastady.
Atap aıtqanda, áskerı sherýde jaýynger arýlar da júrip ótti.
Búginde áskerdegi arýlar psıholog, medıtsına qyzmetkeri, mergen, baılanysshy, teńizshi jáne basqa da mamandyqtardy jetik meńgergen. Qarýly Kúshter áskerleriniń barlyq túri men quramynda áskerı qyzmet ótkeredi.
Astanadaǵy áskerı parad asa mańyzdy áskerı oqý oryndarynyń áleýetin kórsetetin toptardyń sherýimen jalǵasty.
Sherý alańynda Ulttyq ulannyń jedel maqsattaǵy І jeke brıgadasynyń saltanatty eseptoby sap túzep barady. Bul brıgada polıtsııa qyzmetkerlerimen birge Astana men onyń irgesindegi aýyl kóshelerinde tynyshtyqty kúzetedi. Іri halyqaralyq, qoǵamdyq-saıası jáne sporttyq is-sharalar kezinde qaýipsizdikti qamtamasyz etetin osylar.
Elordadaǵy áskerı paradta Tótenshe jaǵdaılar mınıstrliginiń halyqty órt pen tasqynnan, zilzala men tehnogendik apattan qutqarýǵa mamandanǵan ofıtserleri men serjanttary boı kórsetti.
Saltanatty is-sharaǵa Qazaqstan Qarýly kúshteriniń barlyq túrlerinen 4 000-nan astam áskerı qyzmetshi, 200-den astam áskerı tehnıka men qarý-jaraq, sondaı-aq maıdandyq, armııalyq jáne áskerı-kóliktik avıatsııanyń 66 ushaǵy men tikushaǵy jumyldyryldy. Onyń ishinde buǵan deıingi paradtarda bolmaǵan zenıtti zymyran keshenderi, robottyń kómegimen júretin sý jańa áskerı tehnıkany tamashalaý múmkindigi boldy.
Atap aıtqanda, búgingi parad kezinde áskerı tehnıka úlgileri, sondaı-aq Ekinshi Dúnıejúzilik soǵystaǵy Uly Jeńis jolynda armııanyń negizgi qarýy bolǵan tehnıka úlgileri kópshilik nazaryna usynyldy. Elordadaǵy áskerı parad kezinde alańnan soǵys kezinde eń kóp shyǵarylǵan ári asa tanymal bolǵan T-34 tanki men tanymal BM-13 («Katıýsha») reaktıvti artılerrııa mashınasy júrip ótti. «T-34» tanki — Ekinshi dúnıejúzilik soǵysynyń ańyzy. Qarapaıym ári senimdi, urysqa kirgen alǵashqy sátten bastap ol teńdesi joq sapasyn kórsetti. Soǵys jyldarynda 30 myńnan astam «T-34» tanki shyǵaryldy. Bul jaýyngerlik qasıetteri boıynsha fashıstik Germanııanyń ortasha tankterinen asyp túsetin tank boldy.
Odan soń sol kezeńdegi ZIS-2 zeńbirekteri men M-30 gaýbıtsalary kórsetildi. Bir kezderi ZIS-2 zeńbiregi tankke qarsy eń qýatty qarý retinde tanyldy. Soǵys kezinde ol «Tıgr» aýyr tankterine qarsy qoldanyldy.
Elordadaǵy áskerı parad kezinde elimizdiń Qarýly kúshteri qataryndaǵy zamanaýı tehnıka tanystyryldy.
«Arlan» kópfýnktsıonaldy saýytty dóńgelekti mashınalary «Qazaqstan Paramaýnt Injınırıng» otandyq kásipornynda jasalǵan. Qorǵanys mınıstrligi baspasóz qyzmetiniń málimetinshe, jaýyngerlik mashına áskerı qyzmetke 2016 jyly qabyldandy. Kóp qabatty saýyty ekıpaj ben desanttyń atys qarýy men mınadan qorǵaıdy.
Sonymen qatar, sherýge T-72 tankteri tartyldy. Ol — Qurlyq áskerleri quramalaryndaǵy negizgi jaýyngerlik tehnıka. Mashınalar «Qazaqstan Injınırıng» kásipornynda tolyq jańǵyrtýdan ótken.
Al jaıaý ásker jaýyngerlik mashınasy (BMP-2) kez kelgen jaǵdaıda, sonyń ishinde shóldi jáne taýly jerlerde, sondaı-aq jaýdyń úzdiksiz atys áserinde qoldanylýy múmkin. Ol sý kedergisin júzip óte alady. Jaýyngerlik mashınada 30 mıllımetrlik avtomatty zeńbirek, tankke qarsy basqarylatyn zymyrandar men pýlemet ornatylǵan. Ol qurlyqtaǵy jáne áýe nysandaryna da atys júrgize alady.
Munymen qosa, parad kezinde BTR-82A jańa nusqasy kórsetildi. Bul tehnıka jaqsartylǵan barlaý múmkindikterine ıe. BTR-de 30 mıllımetr kalıbrli jyldam atylatyn avtomatty zeńbirek jáne 7,62 mm kalıbrli juptastyrylǵan pýlemet ornatylǵan.
Alańǵa 240 mm ózdiginen júretin 2S4 «Tıýlpan» mınometi de shyǵaryldy. Bul qýatty bekinisterdiń artynda turǵan komandalyq pýnkter men jaý tehnıkasyn joıýǵa arnalǵan eń qýatty mınomet júıeleriniń biri.
Sondaı-aq 122 mıllımetr kalıbrli «Grad» dúrkindep atatyn reaktıvti júıeleriniń jaýyngerlik mashınalary — Qurlyq áskerlerindegi ańyzǵa aınalǵan artıllerııalyq júıe. Bul júıe áskerlerge kúshti atys qoldaýyn qamtamasyz ete otyryp, urys qımyldaryndaǵy senimdiligi men tıimdiligimen keńinen tanymal.
Parad kezinde kórermender S-300PS zenıttik-zymyrandyq júıesin tamashalady. Al «Býk-M2E» zenıttik zymyran kesheni áýe shabýylyna qarsy qorǵanys áskerleriniń eń zamanaýı keshenderiniń biri sanalady.
Áskerı sherýde «Terrex 2 — Barys-A 8×8» mýltıfýnktsıonaldy jaýyngerlik mashınasy da kórsetildi. Ol sýda júrý sıpattamalary boıynsha álemdegi eń úzdikterdiń biri sanalady. Taktıkalyq-tehnıkalyq sıpattamalaryn eskere otyryp, «Terrex» Áskerı-teńiz kúshteriniń desanttyq-shabýyldaý batalonyn jaraqtandyrýdyń negizgi úlgisi retinde usynylady.
«Barys» brondalǵan dóńgelekti mashınalary qashyqtan basqarylatyn «Suńqar» jáne «Ańsar» jaýyngerlik modýlderimen qarýlanǵan. Bul qazaqstandyq «WSE» kompanııasynyń mamandary ázirlegen jańa qarý-jaraq keshenderi. «Barys» aýyr kalıbrli soqqylarǵa jáne artıllerııalyq snarıadtardyń synyqtaryna tótep bere alatyn kúsheıtilgen bronǵa ıe. Sondaı-aq, mashına mınalardan qosymsha qorǵanyspen jabdyqtalǵan.
Áskerı paradta mehanıkalandyrylǵan tizbeginiń quramynda «TAIMAS 8h8» ataýymen tájirıbelik áskerı paıdalanýdan ótken Qazaqstan-Túrik-Qytaı óndirisiniń 8h8 brondalǵan dóńgelekti mashınasy júrip ótti.
Sherý sońynda áýeden 66 ushý apparaty qatysty. Kazinform osy áýe tehnıkalaryna sıpattamany arnaıy kópshilik nazaryna usyndy.