Jem-shóptiń qymbattaýynan sharýalar jappaı mal satyp jatyr – Májilis depýtaty
Depýtat «Aq jol» demokratııalyq partııasy atynan QR Premer-Mınıstriniń orynbasary Roman Sklıarǵa saýal joldady.
«Bıylǵy jyl mal sharýashylyǵy salasyna ońaı bolmady: qary az qys, jaz aılaryndaǵy aptap ystyqpen qatar jaýyn-shashynnyń az bolýy jaıylym jerlerdiń jaǵdaıyna teris áser etti. Ótken jyldarmen salystyrǵanda bıyl shóp shyǵymy az bolyp, ýaqytynan buryn qýrap ketti. Jaıylym jerlerdegi jem-shóptiń jetkiliksizdigi men jem-shóp daıyndaý kóleminiń qysqarýy maldyń jaı-kúıine keri yqpal etti, jem-shóp baǵasynyń qymbattaýyna ákelip soqty, sonyń saldarynan mal basynyń kemýi bastaldy», - dedi A. Ábildaev Májilistiń plenarlyq otyrysynda.
Onyń aıtýynsha, maldy tirileı satyp alý baǵasynyń tómendegeni baıqalady. Bordaqylaý oryndary men et óńdeý keshenderine tiri maldy satyp alý quny 1 kelisine 670-800 teńge boldy, orta eseppen baǵa 10-15%-ǵa tómendegen. Sebebi, analyq mal ustaıtyn jáne buqalardy bordaqylaýǵa ótkizetin fermer jem-shóptiń qymbattaýynan maldy qysta ustaý tıimsiz ekenin túsinedi. Sondyqtan, sharýashylyqtar shyǵynǵa batpaý úshin malyn bordaqylaýǵa jáne et óńdeý keshenderine ótkizip jatyr.
«Bul rette, mal bordaqylaý oryndarynda maldyń kúndik azyǵy qymbattap barady. Onda maldy jem-shóptiń qatty túrlerimen qosa, untaqtalǵan dándi daqyldarmen qorektendiredi, olardyń baǵasy ótken jylmen salystyrǵanda shamamen 60-90%-ǵa kóterilgen. Dızel otynynyń qymbattaýy da ettiń ózindik qunynyń qymbattaýyna eleýli áser etti. Mysaly, qyrkúıektiń sońynda 1 lıtrine 289 teńge, kóptegen óńirde 240-245 teńgeni quraǵan, al arzandatylǵan dızel otyny 2020 jyly 1 lıtrine 165 teńge bolatyn. Eger jaǵdaı osylaı jalǵasa berse, onda mal basynyń ósýi baıaýlaıdy, kúrdeli ahýal Qazaqstandy et óndirý qarqyny boıynsha birneshe jylǵa artqa tastaıdy», - dedi depýtat.
Spıker analyq maldyń jalpy kemip ketýine jáne fermerler malyn satyp alý baǵasynyń odan ári quldyraýyna jol bermeý kerektigin aıtty. Óıtkeni baǵa tómendep ketse, saladan qatysýshylardyń basym bóligi shyǵyp ketýi yqtımal.
«Qazirgi kezde QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi negizdi, nátıjeli jumystarmen jáne halyqqa áleýmettik kómek kórsetýmen aınalysyp jatyr dep sanaımyz. Olar azamattardy halyqqa kómektesýge shaqyrady, eriktilerge úmit artady, qyzmetkerler eńbekaqysyn qorǵa aýdarady. Osylaısha QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi azamattarǵa kómek kórsetýde úkimettiń dármensiz ekenin kórsetedi. Bizdiń oıymyzsha, buǵan jol berilmeýi kerek. Aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerdiń nesıeleri boıynsha merzimin uzartý jáne qaıta qurylymdaý týraly sheshim qabyldanǵany jáne ótinimderdi qabyldaý bastalǵany habarlandy.
BAQ kózderinde «Agrarlyq nesıe korporatsııasy» AQ tamyzdyń ortasyna qaraı 10 ótinim qabyldaǵany týraly esep berdi. Nebári 10 ótinim ǵana. Ótinim ýákiletti memlekettik organdardyń fors-majorlyq jaǵdaılardyń týyndaýyn rastaıtyn jazbasha aktileri nemese ózge de qujattar bolǵan jaǵdaıda maquldanýy múmkin. Bul qandaı qujat, ony qalaı alýǵa bolatynyna qatysty suraq jaýapsyz qaldy. Bizdiń pikirimizshe, bul sıtýatsııa syıbaılas jemqorlyq táýekelderin týdyrady, qoldaý zardap shekken qaryz alýshylardyń kópshiligine qoljetimsiz. Alaıda BAQ kózderine qoldaý sharasy iske asyp jatyr dep dúrkiretip aıtylýda», - dedi A. Ábildaev.
Joǵaryda aıtylǵandardy túıindeı kele depýtat partııa atynan birneshe usynys aıtty:
- fermerlerge eshbir qosymsha anyqtama qujattaryn talap etpeı ońaılatylǵan ári túsinikti shema boıynsha nesıeler merzimin uzartý nemese qaıta qurylymdaý kerek. Fermer qandaı jaǵdaıda nesıe boıynsha tólemderdi keıinge qaldyrýǵa, jedel ótinim berýge, sondaı-aq nesıege maquldaý alýǵa bolatynyn túsinýi tıis. Bul memleketke eshbir qosymsha shyǵynyn keltirmeıdi. Agrarlyq nesıe berý korporatsııasy árbir aryz bergen sharýanyń neıesin tańdaýly túrde emes, jappaı sozý kerek.
- aýyl sharýashylyǵy maldaryn sáıkestendirýde turǵan árbir malǵa memleket kóktemde jem-shópke dep beretin sýbsıdııany qýańshylyqqa baılanysty eki esege kóterýi kerek.
- sharýalardyń analyq maldy satyp alǵanda beriletin sýbsıdııany qarasha aıyna deıin jetkizbeı tólep bergen jón. Bul bıýdjette negizdelgen memlekettiń sharýalar aldyndaǵy qaryzy.
- analyq maldy satyp alýǵa jeńildikpen nesıe bergen durys. Bul shara jem-shópti daıyndaý nemese satyp alýǵa jaǵdaıy joq sharýalardan analyq basty satyp alýǵa múmkindik. Osy rette nesıeler boıynsha tıimdi qarjylyq sharttarmen týyndaǵan joǵary suranys analyq mal basy men jalpy malǵa baǵany ustap turady.
«Qurmetti Roman Vasılevıch, der kezinde mal basyn saqtap qalý úshin fermerlerge qol ushyn bermesek, mal basynyń ósýi baıaýlap, Qazaqstannyń et óndirý qarqyny birneshe jylǵa artta qalyp, ony qalpyna keltirý ońaıǵa soqpaıdy. Sondyqtan da bizdiń kótergen máselelerimizge qulaq asyp, sheshýge kómek berýińizdi suraımyz», - dedi Azamat Ábildaev.
